Báo cáo " Biện pháp tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về giao thông đường bộ cần được áp dụng như thế nào? " docx

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 29






ThS. Nguyễn Mạnh Hùng *
ựng vi s phỏt trin mnh m ca kinh
t - xó hi, giao thụng ng b nc
ta hin nay ó cú s gia tng rt ln v
phng tin v lu lng ngi tham gia.
Vic bo m trt t an ton giao thụng
ng b ang l vn c ng, Nh
nc v xó hi c bit quan tõm.
Trong nhng nm gn õy, Nh nc ó
ban hnh nhiu vn bn quy phm phỏp lut
v giao thụng ng b nhm thit lp, duy
trỡ v bo v trt t an ton v giao thụng
ng b, gúp phn quan trng vo vic phc
v v thỳc y cỏc hot ng kinh t - xó
hi nc ta nh: Lut giao thụng ng b
ngy 29/6/2001; Ngh nh s 14/2003/N-CP
ngy 19/02/2003 quy nh chi tit mt s
iu ca Lut giao thụng ng b v mt
s quy tc giao thụng ng b; v tớn hiu
ca xe u tiờn; v t chc cỏc hot ng vn
hoỏ, th thao, diu hnh, l hi trờn ng

b; v trỏch nhim ca cỏc b, ngnh, u ban
nhõn dõn tnh, thnh ph trc thuc trung
ng trong vic bo m trt t an ton giao
thụng ng b; Ngh quyt s 13/2002/NQ-CP
ngy 19/11/2002 quy nh v cỏc gii phỏp
kim ch gia tng v tin ti gim dn tai
nn giao thụng v ựn tc giao thụng; Ngh
nh s 15/2003/N-CP ngy 19/02/2003
quy nh x pht vi phm hnh chớnh i vi
cỏc hnh vi vi phm quy nh v quy tc
giao thụng ng b, cỏc iu kin bo m
an ton giao thụng ca kt cu h tng giao
thụng ng b, phng tin v ngi tham
gia giao thụng ng b v cỏc hnh vi vi
phm khỏc v giao thụng ng b (sau õy
gi tt l Ngh nh s 15 - Ngh nh ny ó
c sa i, b sung bi Ngh nh s
92/2003/N-CP ngy 13/8/2003).
Theo cỏc vn bn phỏp lut nờu trờn, mi
vi phm hnh chớnh v giao thụng ng b
phi c cỏc c quan, ngi cú thm ngn
chn, x lớ kp thi, nghiờm minh, ỳng phỏp
lut. Tu tng trng hp c th, theo quy
nh ca phỏp lut ngi cú thm quyn x
lớ vi phm hnh chớnh v giao thụng ng
b cú th ỏp dng nhng bin phỏp cng
ch nht nh. Trong s cỏc bin phỏp cng
ch ny, bin phỏp tm gi tang vt, phng
tin vi phm hnh chớnh cú ý ngha quan
trng trong vic ngn chn v bo m x lớ

vi phm hnh chớnh v giao thụng ng b.
Thc t cho thy, trong nhiu nm, vic
quy nh v ỏp dng cỏc bin phỏp ngn chn
v bo m vic x lớ vi phm hnh chớnh cú
nhiu im bt cp. Vớ d: Ti im g khon 3
C
* Ging viờn Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
30 tạp chí luật học số 1/2006

iu 11 Ngh nh s 39/2001/N-CP ngy
13/7/2001 ca Chớnh ph quy nh x pht
hnh chớnh v hnh vi vi phm trt t an
ton giao thụng ng b v trt t an ton
giao thụng ụ th quy nh: Pht 100.000
ng i vi ngi iu khin xe gn mỏy,
mụ tụ khụng cú giy phộp lỏi xe theo quy
nh. Tuy nhiờn, Ngh nh s 39 khụng quy
nh c th v vic ỏp dng bin phỏp tm
gi tang vt, phng tin vi phm hnh
chớnh trong trng hp ny. Do ú, ngi cú
thm quyn x pht khú cú th xỏc nh
c l ngi iu khin phng tin giao
thụng nờu trờn khụng cú hay cú nhng
khụng mang theo giy phộp lỏi xe. Mt khỏc,
nu ra quyt nh x pht m khụng ỏp dng
bin phỏp tm gi tang vt, phng tin vi

phm thỡ rt cú th ngay sau ú ngi vi
phm s tỏi din vi phm trc ú (iu
khin xe gn mỏy, mụ tụ khụng cú giy phộp
lỏi xe theo quy nh).
Khc phc nhng hn ch nờu trờn, Ngh
nh s 15 khụng ch quy nh c th v cỏc
bin phỏp x pht vi phm hnh chớnh c
ỏp dng i vi tng loi hnh vi vi phm
m cũn quy nh c th v vic ỏp dng v
thi hn ỏp dng bin phỏp tm gi tang vt,
phng tin vi phm hnh chớnh i vi mt
s loi vi phm hnh chớnh nht nh.
Theo Ngh nh s 15, ngoi vic x
pht vi phm hnh chớnh, ngi iu khin
phng tin giao thụng c gii cũn b ỏp
dng bin phỏp tm gi tang vt, phng
tin vi phm hnh chớnh (tm gi xe) khi
thc hin cỏc hnh vi vi phm sau:
(1)

- Th nht, tm gi xe 60 ngy i vi
ngi iu khin xe mụ tụ, xe gn mỏy v
cỏc loi xe cú kt cu tng t thc hin mt
trong cỏc hnh vi sau:
+ iu khin xe lng lỏch hoc ỏnh
vừng hoc ui nhau trờn ng b trong,
ngoi ụ th;
+ iu khin xe chy bng mt bỏnh i
vi xe hai bỏnh, xe chy bng hai bỏnh i
vi xe ba bỏnh;

+ Buụng c hai tay khi ang iu khin
xe; dựng chõn iu khin xe; ngi v mt
bờn iu khin xe; nm trờn yờn xe iu
khin xe; ng trờn xe iu khin xe; thay
ngi iu khin khi xe ang chy;
+ iu khin xe thnh nhúm t hai xe tr
lờn chy quỏ tc quy nh.
- Th hai: Tm gi xe 30 ngy i vi
ngi iu khin ụ tụ khụng cú giy phộp lỏi
xe hoc giy phộp lỏi xe khụng do c quan
cú thm quyn cp; giy phộp lỏi xe b ty xoỏ.
- Th ba: Tm gi xe 15 ngy i vi
ngi iu khin phng tin giao thụng
thc hin mt trong cỏc hnh vi sau:
+ Ngi t 14 tui n di 16 tui
iu khin xe gn mỏy, xe mụ tụ; xe ụ tụ
mỏy kộo v cỏc loi xe cú kt cu tng t;
+ Ngi t 16 tui n di 18 tui
iu khin xe mụ tụ cú dung tớch xi lanh t
50 cm
3
tr lờn;
+ Ngi iu khin xe mụ tụ khụng cú
giy phộp lỏi xe hoc s dng giy phộp lỏi
xe khụng do c quan cú thm quyn cp;
giy phộp lỏi xe b ty xoỏ;
+ Ngi t 18 tui n di 21 tui
iu khin xe ụ tụ, mỏy kộo cú trng ti t
3.500 kg tr lờn; xe taxi khỏch; xe ụ tụ ch

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 31

ngi t 10 ch ngi tr lờn;
+ Ngi t 18 tui n di 25 tui;
ngi trờn 55 tui i vi nam hoc ngi
trờn 50 tui i vi n iu khin xe ụ tụ ch
ngi trờn 30 ch ngi;
Nh vy, tu tớnh cht, mc vi phm
m ngi iu khin phng tin giao thụng
c gii ngoi vic b x pht hnh chớnh cũn
b ỏp dng bin phỏp tm gi xe t 15 ngy
n 60 ngy. Thc t cho thy, vic ỏp dng
bin phỏp tm gi xe nờu trờn ó gúp phn
quan trng vo vic nõng cao ý thc chp
hnh phỏp lut v giao thụng ng b ca
ngi iu khin phng tin giao thụng c
gii, ngn chn v x lớ kp thi, cú hiu qu
mt s loi vi phm hnh chớnh v giao
thụng ng b.
Phự hp vi nhn nh trờn, cú quan
im cho rng bin phỏp tm gi xe cn phi
c ỏp dng trit hn na, nht l i
vi cỏc trng hp iu khin phng tin
giao thụng c gii khụng cú giy phộp lỏi xe
theo quy nh ca phỏp lut. C th l: Nu
ngi iu khin phng tin giao thụng c
gii khụng cú giy phộp lỏi xe phự hp theo
quy nh ca phỏp lut i vi loi xe ú thỡ

cn ỏp dng bin phỏp tm gi xe n khi
no ngi ú cú giy phộp lỏi xe phự hp thỡ
thụi. C s ca quan im ny l: Nu khụng
ỏp dng bin phỏp tm gi xe thỡ rt cú th
ch phng tin s tip tc iu khin
phng tin ú m khụng cú giy phộp. iu
ú cú nhiu kh nng xy ra trờn thc t, vỡ
hai lớ do sau:
+ Mt l, th tc v iu kin cp giy
phộp lỏi xe tng i phc tp, khụng phi
ngay mt lỳc cú th hon tt. Vớ d, ngi
cha 18 tui phi ch n khi 18 tui
mi cú th iu kin c cp giy phộp
lỏi xe i vi xe mụ tụ hai bỏnh, xe mụ tụ ba
bỏnh cú dung tớch xi lanh t 50 cm
3
v cỏc
loi xe cú kt cu tng t.
(2)

+ Hai l, s lng ch phng tin c
gii khụng cú giy phộp lỏi xe rt nhiu
nhng khụng phi trng hp vi phm no
cng b phỏt hin v x lớ.
Tt nhiờn quan im trờn cú nhiu im
khụng phự hp vi nhng quy nh chung
ca Phỏp lnh x lớ vi phm hnh chớnh nm
2002 m trc ht l quy nh v thi hn
tm gi tang vt, phng tin vi phm hnh
chớnh l: Ti a khụng quỏ sỏu mi ngy,

k t ngy tm gi tang vt phng tin.
(3)

Mt khỏc, chỳng ta cng khụng th ỏp
dng bin phỏp tm gi xe n khi ngi vi
phm cú giy phộp lỏi xe c. Vỡ khụng th
suy oỏn, nu khụng ỏp dng bin phỏp tm
gi xe thỡ chc chn ch phng tin s tip
tc vi phm v chng no h cha thc hin
hnh vi vi phm hnh chớnh mi thỡ Nh
nc cha cú lớ do ỏp dng bin phỏp tm
gi tang vt, phng tin vi phm hnh
chớnh i vi h. Trong trng hp, sau khi
b x lớ, ch phng tin thc hin vi phm
hnh chớnh mi thỡ Nh nc cú trỏch nhim
phỏt hin v x lớ h theo quy nh ca phỏp
lut. Vic ỏp dng bin phỏp tm gi xe núi
riờng v bin phỏp tm gi tang vt, phng
tin vi phm hnh chớnh núi chung ch cú
tớnh cht ngn chn vi phm hnh chớnh v
bo m vic x lớ vi phm hnh chớnh m
khụng th phũng nga mt cỏch trit cỏc


nghiªn cøu - trao ®æi
32 t¹p chÝ luËt häc sè 1/2006

vi phạm hành chính có thể phát sinh trong
thực tế. Việc phòng ngừa vi phạm hành
chính là trách nhiệm chung của Nhà nước và

xã hội trong việc áp dụng đồng thời nhiều
biện pháp cưỡng chế, giáo dục, thuyết phục
nhằm nâng cao ý thức tự giác tuân thủ pháp
luật của nhân dân.
Tuy Nghị định số 15 quy định về thời
hạn tạm giữ xe phù hợp với thời hạn tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính tối
đa được quy định tại khoản 5 Điều 46 Pháp
lệnh xử lí vi phạm hành chính năm 2002
nhưng xét một cách toàn diện cả về phương
diện lí luận và thực tiễn quy định cũng như
áp dụng biện pháp này theo Nghị định số 15
cũng còn nhiều điểm bất cập. Cụ thể là:
+ Thứ nhất, về trường hợp áp dụng:
Theo Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính
năm 2002, việc áp dụng biện pháp tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính
(tạm giữ xe) chỉ được áp dụng trong trường
hợp cần xác minh tình tiết làm căn cứ quyết
định xử lí hoặc ngăn chặn ngay vi phạm
hành chính.
(4)
Ngoài ra, trong trường hợp chỉ
áp dụng hình thức phạt tiền đối với cá nhân,
tổ chức vi phạm thì người có thẩm quyền xử
phạt có quyền tạm giữ giấy phép lưu hành
phương tiện hoặc giấy phép lái xe hoặc giấy
tờ cần thiết khác có liên quan cho đến khi cá
nhân, tổ chức đó chấp hành xong quyết định
xử phạt. Nếu cá nhân, tổ chức vi phạm

không có những giấy tờ nói trên thì người có
thẩm quyền xử phạt có thể tạm giữ tang vật,
phương tiện vi phạm.
(5)

Như vậy, nhìn chung biện pháp tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính
(tạm giữ xe) theo Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính năm 2002 chỉ được áp dụng
trong các trường hợp cần ngăn chặn ngay vi
phạm hành chính hoặc cần thiết để xác minh
các tình tiết làm căn cứ cho việc ra quyết
định xử lí vi phạm hành chính hay bảo đảm
cho việc chấp hành quyết định phạt tiền. Do
đó, nếu hành vi vi phạm đã chấm dứt, quyết
định xử phạt đã được chấp hành xong thì
người có thẩm quyền không được áp dụng
biện pháp tạm giữ tang vật, phương tiện vi
phạm hành chính.
Trong khi đó, theo Nghị định số 15, biện
pháp tạm giữ xe được áp dụng trong trường
hợp người điều khiển phương tiện giao
thông cơ giới thực hiện một trong số những
hành vi vi phạm nhất định (đã nêu ở trên)
như là biện pháp cưỡng chế cần thiết được
áp dụng kèm theo các biện pháp xử phạt
chính mà không có sự phân biệt xem vi
phạm hành chính đã chấm dứt hay chưa? Có
cần xác minh các tình tiết làm căn cứ cho
việc ra quyết định xử lí vi phạm hành chính

hay không? Có cần bảo đảm cho việc chấp
hành quyết định phạt tiền hay không? Vì
vậy, có thể nhận định việc Nghị định số 15
quy định về trường hợp áp dụng biện pháp
tạm giữ xe là không phù hợp với quy định
chung của Pháp lệnh xử lí vi phạm hành
chính về các trường hợp tạm giữ tang vật,
phương tiện vi phạm hành chính.
+ Thứ hai, về thời hạn áp dụng: Tuy
Nghị định số 15 quy định về thời hạn tạm
giữ xe phù hợp với thời hạn tạm giữ tang
vật, phương tiện vi phạm hành chính tối đa


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 1/2006 33

là không quá sáu mươi ngày, kể từ ngày tạm
giữ tang vật phương tiện được quy định tại
khoản 5 Điều 46 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính năm 2002 nhưng nếu biện pháp
tạm giữ tạng vật, phương tiện vi phạm hành
chính được áp dụng trong trường hợp để bảo
đảm chấp hành quyết định phạt tiền theo
khoản 3 Điều 57 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính thì thời hạn tạm giữ có thể là hơn
60 ngày, kể từ ngày tạm giữ tang vật,
phương tiện vi phạm hành chính. Trong
trường hợp này, nếu ngày tạm giữ tang vật,
phương tiện là ngày lập biên bản vi phạm

hành chính thì thời hạn tạm giữ tang vật,
phương tiện sẽ bằng thời hạn ra quyết định
xử phạt vi phạm hành chính cộng với thời
hạn gửi quyết định xử phạt cho cá nhân, tổ
chức vi phạm cộng với thời hạn chấp hành
quyết định xử phạt (tất nhiên nếu cá nhân, tổ
chức vi phạm không tự nguyện chấp hành
quyết định xử phạt trong thời hạn pháp luật
quy định thì sẽ bị cưỡng chế thi hành). Trong
đó, thời hạn ra quyết định xử phạt vi phạm
hành chính tối đa là 60 ngày, kể từ ngày lập
biên bản vi phạm hành chính.
(6)

Như vậy, việc xác định thời hạn tạm giữ
xe ở ba mức 15 ngày, 30 ngày và 60 ngày là
không phù hợp với quy định về thời hạn tạm
giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành
chính được áp dụng để bảo đảm việc chấp
hành quyết định phạt tiền theo khoản 3 Điều
57 Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính.
Mặt khác, việc quy định thời hạn tạm
giữ xe 15 ngày, 30 ngày hoặc 60 ngày mà
không xác định cụ thể là từ ngày nào trong
Nghị định số 15 cũng là hạn chế cần được
khắc phục.
+ Thứ ba, về tính chất của biện pháp:
Tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành
chính (tạm giữ xe) là biện pháp ngăn chặn vi
phạm hành chính và bảo đảm việc xử lí vi

phạm hành chính,
(7)
được áp dụng không
nhằm mục đích trừng phạt đối với chủ thể vi
phạm hành chính; trong những trường hợp
pháp luật quy định cụ thể và nhìn chung
không phụ thuộc vào loại vi phạm hành
chính được thực hiện.
Thực tế việc áp dụng biện pháp tạm giữ
xe theo Nghị định số 15 cũng gây ra những
thiệt hại đáng kể nhất định đối với chủ
phương tiện. Mặt khác, Nghị định số 15 chỉ
quy định cụ thể việc áp dụng biện pháp này
đối với người điều người điều khiển phương
tiện giao thông cơ giới khi họ thực hiện một
số loại vi phạm hành chính nhất định (đã
nêu ở trên) và chia thành 3 mức áp dụng (15
ngày; 30 ngày; 60 ngày) tuỳ theo tính chất,
mức độ vi phạm. Do đó, cả người áp dụng
và người bị áp dụng biện pháp này chỉ chủ
yếu quan tâm đến tính chất trừng phạt của
biện pháp mà xem nhẹ tính chất ngăn chặn
và bảo đảm việc xử lí vi phạm hành chính
của biện pháp.
Từ những phân tích nêu trên, cần phải có
những quy định và hướng áp dụng thống
nhất biện pháp tạm giữ xe theo những quy
định chung trong Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính năm 2002 về biện pháp tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.

Cụ thể là:


nghiªn cøu - trao ®æi
34 t¹p chÝ luËt häc sè 1/2006

+ Tạm giữ xe chỉ là một biện pháp cưỡng
chế cụ thể thuộc nhóm biện pháp tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.
Do đó, biện pháp này không chỉ được áp
dụng đối với chủ phương tiện giao thông cơ
giới khi họ thực hiện một số loại vi phạm
hành chính nhất định. Biện pháp tạm giữ xe
cần được áp dụng thống nhất theo các trường
hợp được quy định tại khoản 1 Điều 46 và
khoản 3 Điều 57 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính như đã nêu.
+ Không nên quy định cụ thể về thời hạn
áp dụng biện pháp này. Nhất là không nên
quy định cụ thể thành ba mức áp dụng biện
pháp này theo các thời hạn 15 ngày, 30 ngày
hoặc 60 ngày, vì: Nếu biện pháp này được áp
dụng trong trường hợp cần ngăn chặn ngay
vi phạm hành chính hoặc cần thiết để xác
minh các tình tiết làm căn cứ cho việc ra
quyết định xử lí vi phạm hành chính thì thời
hạn áp dụng biện pháp này được xác định
phù hợp với thời hạn ra quyết định xử phạt
vi phạm hành chính. Nếu quyết định xử phạt
vi phạm hành chính đã được ban hành thì

cũng có nghĩa là vi phạm hành chính đã
được ngăn chặn, các tình tiết làm căn cứ cho
việc ra quyết định xử phạt vi phạm hành
chính đã được xác minh đầy đủ, nên lí do để
tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành
chính không còn, người có thẩm quyền phải
trả lại tang vật, phương tiện cho người vi
phạm, nếu không áp dụng biện pháp tịch thu
đối với tang vật, phương tiện đó.
Nếu biện pháp tạm giữ xe được áp dụng
trong trường hợp để bảo đảm chấp hành
quyết định phạt tiền thì biện pháp này được
áp dụng đến khi người vi phạm chấp hành
xong quyết định phạt tiền. Hay nói cách khác
khi người vi phạm hành chính chấp hành
xong quyết định phạt tiền thì người có thẩm
quyền xử phạt phải trả lại tang vật, phương
tiện đã tạm giữ, nếu không áp dụng biện
pháp bán đấu giá tang vật, phương tiện đó để
cưỡng chế thi hành quyết định phạt tiền.
+ Cần quy định thống nhất về nguyên tắc
thời hạn áp dụng biện pháp tạm giữ tang vật,
phương tiện vi phạm hành chính là: Người
có thẩm quyền tạm giữ tang vật, phương tiện
vi phạm hành chính phải trả ngay tang vật,
phương tiện vi phạm đã tạm giữ cho cá nhân,
tổ chức khi lí do của việc tạm giữ không còn.
Quy định này không chỉ bảo đảm được mục
đích của việc áp dụng biện pháp tạm giữ
tang vật, phương tiện vi phạm hành chính

mà còn hạn chế sự tuỳ tiện của người có
thẩm quyền xử lí vi phạm hành chính, giảm
bớt những thiệt hại không cần thiết cho
người vi phạm./.

(1).Xem: Điều 10 và Điều 25 Nghị định số 15 ngày
19/02/2003.
(2).Xem: Điểm b khoản 1 Điều 55 Luật giao thông
đường bộ ngày 29/6/2001.
(3).Xem: Khoản 5 Điều 46 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính ngày 02/7/2002.
(4).Xem: Khoản 1 Điều 46 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính ngày 02/7/2002.
(5).Xem: Khoản 3 Điều 57 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính ngày 02/7/2002.
(6).Xem: Khoản 1 Điều 56 Pháp lệnh xử lí vi phạm
hành chính ngày 02/7/2002.
(7).Xem: Điểm d khoản 1 Điều 43 Pháp lệnh xử lí vi
phạm hành chính ngày 02/7/2002.