tiểu luận đấu tranh ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị của đảng viên trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế hiện nay

TRƯỜNG…
KHOA …


TIỂU LUẬN
ĐẤU TRANH NGĂN CHẶN SỰ SUY THOÁI VỀ TƯ TƯỞNG
CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG VIÊN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ HỘI
NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY

Họ tên học viên:…………………….
Lớp:…………….,

- 2021


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẤU TRANH NGĂN
CHẶN SỰ SUY THỐI VỀ TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ
I.
CỦA ĐẢNG VIÊN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ
HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY
Nhận diện sự suy thối về tư tưởng chính trị của đảng viên
1.1.
trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
hội nhập quốc tế hiện nay
Bản chất và căn ngun sự suy thối về tư tưởng chính trị

1.2.
của đảng viên trong nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế hiện nay
GIẢI PHÁP ĐẤU TRANH NGĂN CHẶN SỰ SUY
THOÁI VỀ TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG
II.
VIÊN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH
HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ HỘI NHẬP QUỐC
TẾ HIỆN NAY
Phải tiến hành đợt sinh hoạt tự phê bình và phê bình từ trung
2.1.
ương xuống đến cơ sở, với tinh thần cấp trên gương mẫu làm
trước cấp dưới
2.2.
Cần đổi mới mạnh mẽ cơng tác cán bộ
2.3.
Bổ sung, hồn thiện cơ chế, chính sách
Phải quan tâm tới cả hai mặt của cùng một vấn đề “xây” và
2.4.
“chống”, đồng thời tận dụng sự tương tác hữu cơ giữa hai
mặt đó
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1
2
2

2
7

13

13
14
16
17
22
23


MỞ ĐẦU
Đấu tranh khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối
sống là vấn đề có tính ngun tắc trong cơng tác xây dựng đảng, đảm bảo cho
Đảng luôn trong sạch, vững mạnh. Ngay từ khi ra đời và khi trở thành đảng cầm
quyền, Đảng ta đã không ngừng chăm lo xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh
cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, kiên quyết đấu tranh khắc phục mọi biểu
hiện mơ hồ, dao động về mục tiêu, lý tưởng cách mạng, sợ gian khổ, hy sinh,
thoái thác nhiệm vụ và quan liêu, xa dân, sa ngã về đạo đức, lối sống, tham ơ,
lãng phí. Vì vậy, trong điều kiện khó khăn gian khổ, chiến tranh ác liệt nhưng
Đảng ta đã xây dựng được đội ngũ cán bộ, đảng viên trung kiên, tuyệt đối trung
thành với Đảng và sự nghiệp cách mạng, sẵn sàng hy sinh thân mình vì thắng lợi
của sự nghiệp cách mạng.
Khi đất nước hịa bình thống nhất, Đảng ta đã nhận thức sâu sắc tính chất
gay go, quyết liệt, phức tạp của sự nghiệp cách mạng và sự cần thiết phải tăng
cường công tác xây dựng Đảng, đấu tranh ngăn chặn, đầy lùi mọi biểu hiện thối
hóa, biến chất về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống - những căn bệnh của
đảng cầm quyền. Trong giai đoạn hiện nay, trước những tác động của mặt trái cơ
chế thị trường, chiến lược “diễn biến hịa bình”... dẫn đến nguy cơ “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, Hội nghị lần thứ tư

Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ra nghị quyết “Một số vấn đề cấp bách
về xây dựng Đảng hiện nay”, trong đó xác định việc đấu tranh ngăn chặn suy
thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng là khâu then chốt, có ý
nghĩa quyết định đến cơng tác xây dựng Đảng ta hiện nay. Vì vậy, nghiên cứu
vấn đề “Đấu tranh ngăn chặn sự suy thối về tư tưởng chính trị của đảng
viên trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế hiện nay” làm đề tài tiểu luận có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.

1


NỘI DUNG
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẤU TRANH NGĂN CHẶN SỰ
SUY THỐI VỀ TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG VIÊN TRONG
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ
HỘI NHẬP QUỐC TẾ HIỆN NAY
1.1. Nhận diện sự suy thối về tư tưởng chính trị của đảng viên trong
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế
hiện nay
Đường lối và tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên
là hai vấn đề cực kỳ quan trọng đối với công tác xây dựng Đảng. Theo đó, có thể
sẽ có hai nguy cơ lớn nhất đối với một đảng cầm quyền: Một là, sai lầm về
đường lối; hai là, suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên. Nhận thức rõ điều này, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng,
Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm xây dựng đường lối cách mạng đúng
đắn và bồi dưỡng, nâng cao tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên, xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo
toàn dân thực hiện đường lối, nhiệm vụ cách mạng. Chính vì vậy, từ trước đến
nay, đa số cán bộ, đảng viên có ý thức rèn luyện, nâng cao phẩm chất tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống, có ý thức phục vụ nhân dân, được nhân dân tin

tưởng. Thành tựu hơn 30 năm đổi mới vừa qua là thành quả của toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân, trong đó có sự đóng góp to lớn của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Tuy vậy, hiện nay có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã suy thối về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau, và ngày
càng nghiêm trọng.
Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI của Đảng thẳng
thắn chỉ rõ: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng
viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt
lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi,
tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vơ ngun tắc…”
2


[1, tr.22]. Tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên diễn ra từ chỗ trước đây chỉ có ở “khơng ít” hoặc “một bộ phận” thì
hiện nay đã và đang diễn ra ở “một bộ phận không nhỏ”, diễn ra ở “những đảng
viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp”. Những hiện tượng
này nếu khơng được ngăn chặn, đẩy lùi sẽ có tác hại rất nghiêm trọng đến công
tác xây dựng Đảng và do đó, quyết định đến sự tồn vong của Đảng và chế độ.
Hiện tượng suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ
phận không nhỏ cán bộ, đảng viên diễn ra ở tất cả các cấp, các tổ chức trong hệ
thống chính trị đất nước với mức độ khác nhau, nên phạm vi ảnh hưởng và tác
hại của nó với cuộc sống là vơ cùng lớn. Trong đó, sự suy thối của những
người giữ cương vị càng lớn, có trách nhiệm càng cao thì tác hại đối với sự
nghiệp cách mạng càng nghiêm trọng. Bởi lẽ, như người xưa đã đúc kết:
“thượng bất chính, hạ tắc loạn”, và có thể làm đổ vỡ, thay đổi cả một hệ thống
chế độ xã hội.
Sở dĩ trong thời gian qua, việc ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thối này
kém hiệu quả là vì chúng ta chưa nhận diện rõ sự suy thối đó như thế nào; có

lúc nhận định, đánh giá còn thiếu khách quan, chung chung, lờ mờ, thiếu địa chỉ
cụ thể, chưa chỉ ra được ai suy thoái, bộ phận nào suy thoái, chưa vạch rõ tính
chất và tác hại thực sự của sự suy thối. Do đó, muốn phịng chống và khắc phục
suy thối này, cần phải nhận diện đúng sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống của cán bộ, đảng viên hiện nay.
Suy thoái là sự yếu kém, hư hỏng, làm mất dần đi cái tốt, cái tiến bộ, làm
tăng dần cái xấu, cái lạc hậu, làm chậm lại q trình phát triển dẫn đến sự thối
hóa và biến chất của sự vật, hiện tượng, q trình hay chính bản thân con người
và tổ chức xã hội của con người. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra: “Trong thế
giới, cái gì cũng biến hóa. Tư tưởng của người cũng biến hố” [3, tr.190]. Có cái
thì biến hóa tiến bộ lên, tức là phát triển; có cái thì biến hóa lạc hậu đi, tức là suy
thối. Suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là sự giảm sút ý chí
chiến đấu, phai nhạt lý tưởng, dao động về chính trị, sa sút phẩm chất đạo đức,
xuống cấp về lối sống. Suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống khác
3


với những băn khoăn, lo lắng, bức xúc, có lúc thiếu lòng tin; khác với vi phạm
một số khuyết điểm, chấp hành không nghiêm một số quy định của Hiến pháp,
pháp luật. Cũng như phát triển, suy thoái bao giờ cũng mang tính bản chất, tính
tổng thể của sự vật, hiện tượng, quá trình hay con người và tổ chức của con
người. Đối với suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên, từ suy thoái về mặt này dẫn đến hay tất yếu sẽ kéo theo sự suy thoái
mặt khác, làm hư hỏng, làm biến chất cán bộ, đảng viên và làm hỏng mọi việc
của cá nhân và tổ chức của họ. Hiện nay, sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống biểu hiện tính chất, mức độ khác nhau, diễn ra ở các đối tượng
khác nhau, từ đảng viên không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý - đảng viên
thường, đến đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý các cấp, kể cả cán bộ cao cấp.
Do đó, vấn đề đặt ra cấp bách là cần nhận diện đúng sự suy thối về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống đang diễn ra ở họ. Có thể nhận diện theo hai cách:

Theo các mặt suy thoái và theo đối tượng cán bộ, đảng viên suy thoái.
Nhận diện suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống theo đối
tượng cán bộ, đảng viên suy thối, có thể chia thành hai nhóm: Nhóm cán bộ,
đảng viên giữ cương vị lãnh đạo, quản lý và nhóm đảng viên khơng giữ cương
vị lãnh đạo, quản lý.
Nhóm đối tượng thứ nhất, sự suy thoái của bộ phận cán bộ, đảng viên giữ
cương vị lãnh đạo, quản lý, kể cả cán bộ cao cấp. Đây là nhóm cán bộ, đảng viên
giữ vị trí lãnh đạo, quản lý có chức, có quyền, trong đó có những cán bộ, đảng
viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý cấp cao, kể cả cấp Trung ương. Thực tế cho
thấy, nhóm cán bộ, đảng viên này có nguy cơ suy thối cao và có nguy hại lớn,
vì sự liên quan lớn hơn đến quyền lực chính trị, quyền lực kinh tế, quyền lực xã
hội của họ. Trong đội ngũ cán bộ, đảng viên này, có nhiều người đã phấn đấu
trưởng thành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng, được phân công giữ những
trọng trách lãnh đạo và quản lý xã hội, luôn tỏ rõ sự vững vàng về lập trường tư
tưởng chính trị và trong sạch về đạo đức, lối sống. Nhưng cũng có bộ phận
khơng nhỏ cán bộ, đảng viên do bố trí khơng đúng phẩm chất, năng lực, lại
không chịu rèn luyện phấn đấu, dần dần rơi vào chủ nghĩa cá nhân, dẫn tới thoái
4


hóa, biến chất. Đảng nhận định: “Đội ngũ cán bộ cấp trung ương, cấp chiến lược
rất quan trọng, nhưng chưa được xây dựng một cách cơ bản. Công tác quy hoạch
cán bộ mới tập trung thực hiện ở địa phương, chưa thực hiện được ở cấp trung
ương, dẫn đến sự hẫng hụt, chắp vá, không đồng bộ và thiếu chủ động trong
cơng tác bố trí, phân cơng cán bộ. Một số trường hợp đánh giá, bố trí cán bộ
chưa thật cơng tâm, khách quan, khơng vì u cầu cơng việc, bố trí khơng đúng
sở trường, năng lực, ảnh hưởng đến uy tín cơ quan lãnh đạo, sự phát triển của
ngành, địa phương và cả nước” [1, tr.22].
Suy thoái về tư tưởng chính trị biểu hiện ở bộ phận cán bộ, đảng viên có
chức, có quyền này là tự cho mình đứng ngoài sự quản lý, giám sát của tổ chức,

coi thường kỷ luật, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng, cũng như quy định của cơ
quan, đơn vị; không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, có
tư tưởng bè phái, cục bộ, mất đoàn kết; coi thường nguyên tắc “tập thể lãnh đạo,
cá nhân phụ trách”. Từ đó, dẫn tới độc đốn, chun quyền, đặc quyền, đặc lợi,
tham nhũng, coi thường tập thể, trở thành “quan cách mạng”. Trong số đó, có
người mất phương hướng chính trị, quay lại nói xấu Đảng, chống phá chế độ.
Suy thối về tư tưởng chính trị sẽ dẫn đến cơ hội về chính trị, làm phân hóa bộ
phận lãnh đạo, làm tan rã Đảng, vơ hiệu hóa sự quản lý của Nhà nước, làm
chệch hướng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Bài học
xương máu về sự sụp đổ của các Đảng Cộng sản và chủ nghĩa xã hội hiện thực ở
Liên Xô và Đông Âu cuối thế kỷ XX vẫn cịn đó; và chỉ ra rằng, nó có ngun
nhân chính từ những mặt, những biểu hiện suy thối về tư tưởng chính trị trong
bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý cao nhất.
Suy thoái về tư tưởng chính trị của bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, có
quyền cịn biểu hiện ở bệnh quan liêu, xa dân, vơ cảm trước khó khăn, bức xúc
của nhân dân. Hiện nay, vẫn cịn khơng ít người lãnh đạo, cán bộ cấp cao cịn xa
dân, khơng sát cơ sở, khơng hiểu thực tiễn, ít lắng nghe ý kiến cấp dưới, không
nắm được công việc, cuộc sống của nhân dân, nên nhiều trường hợp đề ra chủ
trương, chính sách của “Nhà trời”, không phù hợp với thực tế, không đi vào
cuộc sống, khơng được “Nhà dân” đồng tình và ủng hộ.
5


Suy thối về tư tưởng chính trị thường gắn liền với suy thoái về đạo đức,
lối sống; hai mặt này có quan hệ hữu cơ, tác động qua lại lẫn nhau trong cả nhận
thức, động cơ, thái độ và hành vi của mỗi cá nhân. Thường thì suy thối về đạo
đức, lối sống xuất hiện trước và dễ nhận thấy. Khi suy thoái về đạo đức, lối sống
kéo dài sẽ xuất hiện suy thối về tư tưởng chính trị; ngược lại, có khi suy thối
về tư tưởng chính trị là nguyên nhân dẫn đến suy thoái về đạo đức, lối sống. Đối
với bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, suy thối về tư tưởng chính trị

là tiền đề của suy thoái về đạo đức, lối sống, đồng thời sự suy thoái về đạo đức,
lối sống là điều kiện dẫn đến sự suy thối về tư tưởng chính trị. Khi những biểu
hiện chủ nghĩa cá nhân xuất hiện và chế ngự bản thân thì nhiệt huyết cách mạng
và tính tích cực của họ dần dần giảm sút và phẩm chất tốt đẹp của người cách
mạng cũng bị xói mòn. Những cán bộ, đảng viên này khi được ngồi vào ghế
“quyền lực”, họ trở nên ngại rèn luyện, phấn đấu, lười suy nghĩ, lười học tập.
Đây là nguyên nhân trực tiếp làm cho những người đó trượt dài xuống “con
dốc” của sự thối hóa, biến chất về đạo đức, lối sống. Khi “chất cộng sản” đã
thay đổi thì những kiến thức, kinh nghiệm mà họ đã tích lũy được chỉ nhằm
phục vụ cho mục đích cá nhân, và điều đó trở nên vơ cùng nguy hại cho sự
nghiệp cách mạng. ở họ, những biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội và chủ nghĩa
thực dụng ln kết hợp lại, tìm kẽ hở để đục khoét, tìm cơ hội ngoi lên kiếm
chác; kiếm chác được lại “lo lót” để tạo cơ hội chui sâu, leo cao hơn. Trong bộ
phận cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, kể cả cán bộ cấp cao, sự suy thối cịn
biểu hiện ở sự hình thành “cơ chế ngầm”, bảo vệ, bao che cho nhau. Cơ chế này
ln tìm cách “hạ gục”, vơ hiệu hóa uy tín của những người trung thực, có năng
lực; trù dập những người thẳng thắn đấu tranh phê bình, người bảo vệ cơng bằng,
bình đẳng, bảo vệ sự nghiệp và lý tưởng cách mạng của Đảng và nhân dân ta.
Suy thoái của cán bộ, đảng viên giữ cương vị cao ảnh hưởng rất lớn đến
cán bộ cấp dưới, đến đội ngũ đảng viên và toàn thể nhân dân, làm cho cấp dưới
và tồn bộ hệ thống chính trị suy thối theo. Ngược lại, sự suy thoái của cấp
dưới sẽ làm cho chủ trương, chính sách của cấp trên khơng đưa được vào cuộc
sống. Nếu sự suy thối đó mà trở thành một “dây”, một chuỗi và gắn kết chặt
6


chẽ, có hệ thống và tổ chức với nhau từ trung ương tới cơ sở thì đó được coi sự
“tự chuyển hóa” và đã làm biến chất cả chế độ xã hội chủ nghĩa của chúng ta. Vì
vậy, nhận diện được các mặt, các đối tượng, các góc cạnh suy thối đang hiện
hữu, thấy trước hậu quả khơn lường của nó là vấn đề có ý nghĩa cực kỳ quan

trọng trong phịng chống, khắc phục sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện nay.
1.2. Bản chất và căn ngun sự suy thối về tư tưởng chính trị của
đảng viên trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế hiện nay
Gần đây, khơng biết là vơ tình hay hữu ý, một số người, kể cả một số học
giả có tên tuổi đã cho rằng, suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một
bộ phận cán bộ, đảng viên là một “tất yếu khách quan” của “chế độ một đảng
độc quyền lãnh đạo” và chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa do thiếu dân chủ sinh ra.
Họ coi đó là “điều khó tránh khỏi” và “sẽ bị diệt vong”, nếu chúng ta cứ tiếp tục
thực hiện công cuộc đổi mới, đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, thiếu thiện chí
với “sự hợp tác, giúp đỡ” của các nước phương Tây. Thoạt nghe những điều kiến
giải của một số người được coi là “cấp tiến”, “có tâm huyết, có trách nhiệm với
vận mệnh của quốc gia dân tộc” nêu trên, khơng ít người dân, kể cả một số
người có bằng cấp, học thức, song lại “nhẹ dạ, cả tin”, đã rơi vào hoang mang,
dao động; cho rằng, Đảng, Nhà nước ta cần phải đổi mới quyết liệt theo hướng
tư bản chủ nghĩa, phải dựa vào phương Tây, học cách xây dựng chế độ dân chủ
theo hướng đa ngun chính trị, đa đảng đối lập; lấy nó làm động lực phát triển
kinh tế - xã hội; làm cho Việt Nam mạnh lên, sự suy thối tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống, tự nó sẽ tiêu vong; khơng cần phải thành lập ban chỉ đạo phòng,
chống tham nhũng, hối lộ, chống quan liêu, lãng phí… từ trung ương đến cơ sở;
không cần ra nghị quyết, ban bố 19 điều quy định đảng viên không được làm,
v.v...
Vin vào cái cớ nghị quyết Trung ương 4 khóa XI của Đảng ta bàn về một
số vấn đề cấp bách trong xây dựng Đảng hiện nay, các thế lực thù địch đã triệt
để lợi dụng một số người có quan điểm bất đồng, thậm chí đối lập với Đảng,
7


Nhà nước ta để xuyên tạc sự thật, thổi phồng khuyết điểm, khuếch đại thiếu sót,

hạn chế trong lãnh đạo, chỉ đạo công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
của Đảng, Nhà nước ta; coi Nghị quyết Trung ương 4 của Đảng ta là “lời tự thú
về những sai lầm, khuyết điểm” của chế độ đảng độc quyền lãnh đạo và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.
Quan điểm, mục tiêu của những người có quan điểm đối lập với Đảng, Nhà
nước ta đã quá rõ ràng: vu khống, quy trách nhiệm và thổi phồng nguyên nhân
suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một số cán bộ, đảng viên là do
chúng ta đi theo con đường chủ nghĩa xã hội và chế độ đảng độc quyền lãnh
đạo; là do chúng ta thiếu dân chủ, chưa giải quyết thấu đáo vấn đề tôn giáo, dân
tộc, nhân quyền, v.v... Bản chất của vấn đề là họ muốn phủ nhận thành quả cách
mạng, phủ nhận vai trị lãnh đạo của Đảng ta; xóa bỏ mục tiêu độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; lái nước ta đi theo quỹ đạo tư bản chủ nghĩa có
lợi cho phương Tây. ý đồ của họ đã lộ diện, âm mưu, thủ đoạn của họ đã được
công khai từ nhiều năm nay thông qua thực hiện chiến lược “diễn biến hịa
bình”, kết hợp với bạo loạn lật đổ. Giờ đây, lợi dụng Nghị quyết Trung ương 4
khóa XI của Đảng ta, các thế lực thù địch đã và đang rùm beng lên rằng, “Đảng
Cộng sản Việt Nam đã thú nhận sai lầm” để chống Đảng ta.
Hãy bình tĩnh nhìn nhận, xem xét mọi vấn đề và làm tốt cơng tác tự phê
bình và phê bình trong Đảng - một vấn đề có tính ngun tắc trong sinh hoạt của
Đảng và làm tốt hơn công tác phản biện xã hội để ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới
khắc phục suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán
bộ, đảng viên, xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, ngang tầm với yêu cầu
nhiệm vụ là một vấn đề rất quan trọng và cấp bách trong tình hình hiện nay.
Chúng ta đều biết rằng, suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là
ba căn bệnh nằm trong một cá thể người “bị bệnh nặng”. Ba căn bệnh ấy có
cùng nguồn gốc sinh thành là “bệnh lý” hay sự “nhiễu loạn của hệ thần kinh
trung ương” mà chủ yếu là sự “thối hóa, biến chất”, mất nhân cách, mất “tính
người” ở một số “cán bộ” mang danh hiệu đảng viên. Ai đó nếu đã bị lâm vào
căn bệnh suy thối tư tưởng chính trị, thì lập tức, căn bệnh này sẽ “lây nhiễm”,
8

biến người đó đồng thời tha hóa, biến chất về đạo đức, lối sống và ngược lại. Để
vạch trần bản chất sai trái, phản động của một số người có quan điểm đối lập với
Đảng ta về việc quy kết ngun nhân suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay về cái gọi là do chúng ta đi theo
“con đường chủ nghĩa xã hội và chế độ đảng độc quyền lãnh đạo” gây nên,
chúng tơi tập trung phân tích, làm rõ bản chất, căn nguyên nảy sinh bệnh suy
thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên
hiện nay và mối quan hệ giữa chúng.
Với tư cách là kết quả của quá trình tư duy được thể hiện thành quan
điểm, lập trường, chính kiến của chủ thể, tư tưởng ln là một đặc quyền của
con người, do một loại vật chất có tổ chức cao nhất, hồn thiện nhất là bộ óc
người sinh ra, có chức năng phản ánh hiện thực khách quan bằng sự suy nghĩ,
hoạt động trí tuệ, thể hiện dưới những hình thức: suy nghĩ trong đầu về đối
tượng cần biết và tồn bộ những sản phẩm của trí tuệ do con người tạo ra hợp
thành phong cách tư duy, phong cách lãnh đạo, chỉ huy, v.v.; biểu đạt bằng các
khái niệm, phạm trù, quy luật; được con người đúc kết, khái quát từ thực tiễn,
hình thành tư tưởng, hệ tư tưởng, ý thức hệ. Vì vậy, nói đến tư tưởng, là nói đến
tư tưởng của con người và chỉ có con người mới có tư tưởng; tức là nói đến sự
suy nghĩ, quan điểm của họ về thế giới và những sản phẩm tinh thần do hoạt
động trí tuệ của “bộ óc” tạo nên. Tư tưởng là “tấm gương phản chiếu hiện thực
khách quan”, được dùng làm nguyên tắc để giải thích các hiện tượng bên ngồi,
bao gồm các mục đích, ý định, định hướng và triển vọng, giúp con người tiếp
tục nhận thức sâu hơn, có những giải pháp tối ưu để cải tạo thực tiễn vì lợi ích
của mình [2, tr.89].
Suy thối tư tưởng chính trị, về thực chất, là sự phản ánh sai lệch hiện
thực khách quan từ việc phai nhạt mục tiêu, lý tưởng cách mạng, xa rời chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, do tuyệt đối hóa
cái chủ quan, nhìn nhận con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, những cái

tốt, tính ưu việt của chế độ ta bị xuyên tạc trở thành méo mó, thực hư, thật giả,
trắng đen lẫn lộn; bị lợi dụng để thực hiện mục đích cá nhân theo kiểu “đục
9


nước béo cò”; biến cái tốt thành xấu, “thẳng thành cong”. Vì thế, cái xấu có cơ
hội nảy nở, lấn át cái tốt.
Căn nguyên của sự suy thoái tư tưởng chính trị và tình trạng phản ánh sai
lệch các chuẩn mực đạo đức, lối sống có thể nhìn nhận từ hai khía cạnh: Thứ
nhất, bộ óc người, khí quan vật chất sản sinh ra tư tưởng chính trị bị tổn thương
do sự cố tai nạn hoặc bị rối loạn chức năng tâm sinh lý gây nên. Thứ hai, suy
thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một số người là do bộ óc của họ “có
vấn đề”, có thể là do bệnh lý, sự rối loạn, nhiễu loạn hệ thần kinh trung ương
nên cá thể người thuộc diện này không thể suy nghĩ lành mạnh; hơn thế, “lương
tâm, danh dự” của họ đã bị hoen ố, lu mờ; tự thân, không thể nhận thức, phân
biệt rõ ràng phải trái, đúng sai; không thể điều chỉnh thái độ, hành vi trong các
quan hệ giao tiếp, ứng xử để đạt đến sự chuẩn mực đạo đức nên đã rơi vào lối
sống bng thả, “qn tình nghĩa, xa rời đạo lý”; đề cao vật chất, sùng bái đồng
tiền; nặng về hưởng lạc, ham chức, cậy quyền, đề cao “cái tôi”, coi thường tổ
chức, trà đạp lên tập thể.
Hiện tượng này tuy không phải là phổ biến, chỉ rơi vào một số cán bộ,
đảng viên nhưng lại gây hại lớn cho xã hội; làm nhiều người tốt lo ngại, băn
khoăn; thậm chí khơng ít người tốt bị “lây nhiễm”, khủng hoảng niềm tin vào
chân lý; có nơi lịng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, nhất là đối với tổ
chức đảng và chính quyền địa phương bị giảm sút nghiêm trọng.
Ngun nhân làm cho một người nào đó suy thối về tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống trước hết cần xem xét, nhấn mạnh về mặt nhân cách xã hội,
giai cấp; đây là mặt chính yếu, đồng thời cần xem xét, nhìn nhận sâu hơn về mặt
sinh học; tức là cội nguồn, cơ sở vật chất sản sinh ra tư tưởng của người mắc
“bệnh suy thoái” ấy. Phải chăng sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối

sống của một người nào đó, trước tiên là do quan điểm, lập trường, bản lĩnh
chính trị của người ấy bị thối hóa, biến chất? Chúng ta đều biết rằng, các yếu tố
này không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố xã hội mà còn phụ thuộc vào hệ thần
kinh trung ương. Nói cách khác, chất lượng của các yếu tố ấy, phần lớn là do bộ
óc của người ấy sản sinh ra. Lâm vào tình cảnh suy thối về tư tưởng chính trị,
10


đạo đức, lối sống, rõ ràng là “bộ óc” của người ấy “có vấn đề”, sự tỉnh táo, khơn
ngoan, giá trị nhân cách của người ấy đã bị cái xấu làm cho mê muội, bị vùi lấp,
che kín mắt; thuốc kháng sinh và sự toàn tâm của bác sĩ rất khó chữa trị căn
bệnh này. Vì thế, vấn đề đặt ra là, trong công tác tuyển chọn cán bộ, nhất là đề
bạt cán bộ ở vị trí quan trọng phải thật sự chú ý đến bản lĩnh chính trị, lập
trường, quan điểm giai cấp, quá trình rèn luyện, phấn đấu của nhân sự; đồng
thời, kiểm tra sức khỏe và tính đến cả chất lượng “bộ óc” của các nhân sự ấy.
Kiên quyết khơng thể chấp nhận ai đó mà chất lượng bộ óc thấp, cũng như bản
lĩnh chính trị non kém; sự tu dưỡng, rèn luyện, ý thức chấp hành kỷ luật khơng
nghiêm vào các vị trí chủ chốt, nhất là ở những nơi mà điều kiện, hoàn cảnh “vật
chất” dễ lôi cuốn, cám dỗ, làm họ dễ mắc bệnh suy thối hóa tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống. Nói cách khác, họ đã lùi bước, đầu hàng, tự đánh mất mình do
sự lơi cuốn, cám dỗ của vật chất, sự mua chuộc của đồng tiền, sự hấp dẫn của
chức quyền, sự đam mê của tửu sắc, sự tung hê, bợ đỡ, thao túng của một số phần
tử cơ hội, thành phần thuộc dạng ngầm trong “xã hội đen” mà chúng ta đang truy
quét, tẩy sạch, nhưng chưa thể làm xong trong “một sớm một chiều”, v.v...
Có thể khẳng định rằng, bệnh suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống có nguyên nhân từ bản thân bộ óc, chủ yếu là bản chất cá nhân chủ nghĩa
đã khiến một số cá thể người khơng cịn tỉnh táo, sáng suốt, nhìn nhận, đánh giá
đúng đắn mọi vấn đề, khơng đủ sức phân tích thấu đáo các sự kiện xung quanh;
dẫn đến các hành vi “lệch chuẩn”, mê muội trong cách hành xử thiếu văn hóa
nên lún sâu vào “vũng bùn” của chủ nghĩa cá nhân.

Suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là một loại bệnh “nan y”
nhưng không phải là vô phương, hết cách cứu chữa. Cơ địa chung của những
người mắc bệnh này là ý thức trách nhiệm thấp, bản lĩnh chính trị non kém; tự tu
dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức nhân cách người cách mạng không vững
vàng nên không đủ sức cự tuyệt những cám dỗ vật chất, ham muốn đời thường,
thiếu trung thực với tổ chức, song lại biết che đậy kín đáo trước các hành vi bất
chính, bất lương. Khi cái lợi đến quá dễ dàng, lâu dần thành thói quen biến thành
một sự sùng bái quyền lực, đồng tiền và sự hưởng lạc; đến lúc đó, họ khơng cịn
11


biết tự trọng danh dự, khơng cịn hổ thẹn, cắn dứt lương tâm khi làm điều sai
trái; đã bán thân cho “quỷ dữ”, nhúng tay làm những điều thất đức, phi nhân
tính; họ cứ trượt dài, dần dần mất nhân cách người cách mạng. Vì vậy, pháp luật
cần phải vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa để chẩn trị, cắt bỏ các chứng bệnh này, làm
cho xã hội ta lành mạnh hơn, tốt đẹp hơn.
Có thể khẳng định rằng, sự suy thối về tư tưởng chính trị là ngun nhân
của mọi nguyên nhân dẫn đến sai lầm, suy thoái về đạo đức, lối sống và ngược
lại. Cho nên, muốn không bị suy thối tư tưởng chính trị dẫn đến các loại suy
thối khác thì chính trị của ta phải mạnh lên, đạo đức, lối sống của chúng ta phải
thật sự trong sạch lành mạnh. Một vấn đề có tính ngun tắc (bất di bất dịch) là
phải quan tâm chăm lo công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống
cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân; ra sức xây dựng mơi trường văn hóa chính trị
lành mạnh; làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối
của Đảng, pháp luật của Nhà nước chiếm vị trí thống trị trong đời sống văn hóa tinh thần xã hội ta. Đồng thời, phải làm tốt hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát,
giáo dục cán bộ, đảng viên; kiên quyết xử lý nghiêm minh những người vi phạm
pháp luật, kịp thời đưa những cán bộ, đảng viên không đủ tư cách ra khỏi tổ
chức đảng; làm cho Đảng ta ngày càng trong sạch, lành mạnh; kiên quyết khơng
để các thế lực thù địch lợi dụng tình hình, thổi phồng, bóp méo sự thật, chống
phá chế độ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang xây dựng; hạ thấp vai trị, uy tín

của Đảng, Nhà nước ta.
Suy thối tư tưởng chính trị là một căn bệnh có nguồn gốc từ sự khinh
thường vai trị của cơng tác chính trị, mơi trường chính trị, nhất là giáo dục tư
tưởng chính trị. Phải khẳng định rằng, ở đâu, nơi nào, mơi trường chính trị
khơng tốt, trước hết là cấp ủy đảng, người chỉ huy ở đó đã để tuột hoặc buông
lỏng công tác kiểm tra, giám sát, chất lượng sinh hoạt tổ đảng, sinh hoạt chi bộ
và sinh hoạt của các tổ chức quần chúng thấp; đấu tranh tự phê bình và phê bình
bị coi nhẹ hoặc bị thủ tiêu, vấn đề dân chủ, công khai, minh bạch kém hiệu quả;
người đứng đầu thiếu tinh thần trách nhiệm, v.v., thì ở nơi đó, có nhiều người vi
phạm kỷ luật, thậm chí lâm vào tình trạng thối hóa về tư tưởng chính trị, đạo
12


đức, lối sống. Sự thối hóa tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống giống như một
căn bệnh lây lan, “lây nhiễm rất nguy hiểm” nếu không sớm phát hiện và chữa
trị kịp thời. Mọi biểu hiện của lối sống vụ lợi, thực dụng, thói hư, tật xấu, hành
vi vi phạm chuẩn mực đạo đức là hệ quả tất yếu của sự suy đồi tư tưởng chính
trị của một tập thể, nhóm người và cá nhân mỗi người; trước hết là người đứng
đầu tổ chức đảng, người chủ trì đơn vị.
II. GIẢI PHÁP ĐẤU TRANH NGĂN CHẶN SỰ SUY THOÁI VỀ TƯ
TƯỞNG CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG VIÊN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ HỘI NHẬP QUỐC
TẾ HIỆN NAY
2.1. Phải tiến hành đợt sinh hoạt tự phê bình và phê
bình từ trung ương xuống đến cơ sở, với tinh thần cấp trên
gương mẫu làm trước cấp dưới
Đấu tranh, ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên trước hết phải tiến hành ngay từ mỗi tổ
chức đảng, phải thông qua kiểm điểm, tự phê bình và phê bình để kết luận rõ
từng trường hợp, từng mức độ vi phạm, những biểu hiện của suy thối về tư

tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống. Nếu không như vậy, mọi việc lại rơi vào
quên lãng.
Ở mỗi cấp, cán bộ đảng viên, trước hết là cán bộ cao cấp, cán bộ chủ trì
cần nghiêm khắc tự kiểm điểm những biểu hiện sự suy thoái về tư tưởng chính
trị, đạo đức và lối sống của bản thân trước cấp ủy, tổ chức đảng. Khơng tìm cách
chạy tội, che giấu khuyết điểm, cấp ủy, tổ chức đảng khơng được bao che, nể
nang, bưng bít khuyết điểm của cán bộ, đảng viên. Phải xem xét đánh giá, kiểm
điểm, kết luận mức độ vi phạm của cán bộ, đảng viên khách quan, dân chủ, cơng
khai. Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, cấp ủy cấp trên phải thực sự
kiểm điểm một cách nghiêm túc để làm mẫu cho cấp dưới học tập và làm theo.
Phải kiên quyết xử lý một cách nghiêm minh các trường hợp suy thoái về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở mỗi cán bộ, đảng viên, tùy theo mức độ vi
phạm. Nếu chỉ “phê bình sâu sắc”, “kiểm điểm sâu sắc” mà không kết luận, xử
13


lý vi phạm thì mọi việc sẽ “vẫn đâu vào đấy”, làm cho tình hình suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên không những không
thuyên giảm mà ngày càng trầm trọng thêm, mức độ suy yếu của mỗi tổ chức
đảng và toàn Đảng càng nặng hơn. Che giấu khuyết điểm của cán bộ, đảng viên
cũng là biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Phải
kiên quyết xử lý những trường hợp vi phạm để làm trong sạch Đảng, có như vậy
mới giữ nghiêm kỷ luật; kỷ cương của Đảng, mới tạo được sự đoàn kết, thống
nhất trong Đảng; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng,
mới tạo ra động lực đấu tranh chống tiêu cực trong Đảng và trong quần chúng
nhân dân, củng cố lòng tin của đảng viên và nhân dân vào bản lĩnh, ý chí của
Đảng trước những tiêu cực và tệ nạn trong Đảng, vào vai trò lãnh đạo của Đảng
đối với sự nghiệp cách mạng.
Xử lý kỷ luật một cách nghiêm minh những đảng viên suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức và lối sống mới có tác dụng vừa giáo dục, vừa cảnh báo

những cán bộ đảng viên chưa mắc vào suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống, hoặc cịn đang có những biểu hiện vi phạm phẩm chất, đạo đức của
người đảng viên nhưng chưa đến mức phải xử lý kỷ luật, để làm gương cho mọi
người tránh mắc vào những cạm bẫy, cám dỗ của vật chất, quyền lực, để tu
dưỡng, rèn luyện bản thân. Trong những năm qua, nghị quyết của Đảng vẫn đề
cập các chủ trương, giải pháp đấu tranh khắc phục quan liêu, tham nhũng, cửa
quyền, bè cánh, chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy bằng cấp, sống sa đọa, vơ
cảm trước hồn cảnh khó khăn của nhân dân… nhưng hiệu quả rất thấp, dường
như càng chống lại càng phát triển. Một trong những nguyên nhân của tình hình
trên là xử lý chưa nghiêm minh, chưa kiên quyết với những cán bộ, đảng viên vi
phạm, vẫn nể nang, né tránh, bao che khuyết điểm. Cũng giống như đã khám
đúng bệnh, cắt đúng thuốc, nhưng không uống, có uống nhưng khơng đủ liều,
khơng đúng cách thì bệnh tất yếu sẽ trầm trọng thêm.
2.2. Cần đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ
Những sai lầm, khuyết điểm của công tác cán bộ là nguyên nhân của mọi
nguyên nhân dẫn đến yếu kém, khuyết điểm trong Đảng và bộ máy nhà nước.
14


Những biểu hiện suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên đều bắt nguồn từ những sai lầm, khuyết điểm, yếu kém trong công tác
cán bộ, từ việc quy hoạch, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng cán
bộ, chính sách đãi ngộ với cán bộ. Do chưa làm tốt công tác cán bộ mới có
chuyện chạy chức, chạy quyền, chạy bằng cấp, chạy tội, chạy tuổi… không chỉ ở
cấp cơ sở mà còn diễn ra ở các cơ quan cấp cao của Đảng và Nhà nước. Như
vậy, đã có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên kém đức, kém tài, không
đáp ứng đủ những điều kiện, tiêu chuẩn của người cán bộ, đảng viên, nhất là cán
bộ lãnh đạo, quản lý cao cấp, uy tín thấp… nhưng vẫn được quy hoạch vào
những vị trí quan trọng, vẫn được gửi đi đào tạo ở các nhà trường uy tín, danh
giá ở trong nước và ngoài nước; vẫn được luân chuyển qua các vị trí quan trọng

để bổ nhiệm, đề bạt vào các chức vụ lãnh đạo, quản lý, được cơ cấu vào các cơ
quan quyền lực của Đảng và Nhà nước, các doanh nghiệp và tập đoàn kinh tế
nhà nước. Kiện toàn cán bộ là cơ sở để kiện toàn cấp ủy, cơ quan lãnh đạo của
Đảng ở các cấp, vì thế một khi chất lượng cán bộ đã thấp sẽ làm cho chất lượng
cấp ủy, tổ chức đảng cũng yếu kém theo, nhất là với người đứng đầu. Trong đó
khơng ít những cán bộ vi phạm pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Đảng nhưng
vẫn được bao che, vẫn không bị xử lý, vẫn được trọng dụng, bất chấp dư luận xã
hội. Chịu trách nhiệm trước những sai lầm, khuyết điểm, yếu kém trong công tác
cán bộ trước hết là cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền
cùng cấp, là trách nhiệm của cơ quan làm công tác cán bộ, những người làm
cơng tác cán bộ.
Vì thế, đổi mới cơng tác cán bộ là khâu then chốt, có ý nghĩa quyết định
đến việc đấu tranh ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay. Cần khẩn trương rà soát, loại bỏ
các cơ chế, chính sách đã lạc hậu, xây dựng, ban hành đồng bộ các chính sách để
đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ. Trọng tâm là đánh giá cán bộ, xây dựng tiêu
chuẩn cán bộ theo chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ làm cơ sở cho việc quy
hoạch, quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ; quy định rõ
thẩm quyền của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan đơn vị. Thực
15


hiện quy định lấy phiếu tín nhiệm với các chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân
dân bầu hoặc phê chuẩn. Quy định thực hiện việc lấy phiếu tín nhiệm hằng năm
đối với các chức danh lãnh đạo trong cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể. Những
người 2 năm liền tín nhiệm thấp, khơng hồn thành nhiệm vụ cần được xem xét
cho thôi giữ chức vụ không chờ hết nhiệm kỳ, hết tuổi cơng tác.
2.3. Bổ sung, hồn thiện cơ chế, chính sách
Cơ chế, chính sách có vai trị đặc biệt quan trọng trong hoạt động lãnh đạo
của Đảng, quản lý, điều hành của Nhà nước, ảnh hưởng quyết định đến công tác

xây dựng Đảng, Nhà nước, đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trong những năm qua
chính những cơ chế, chính sách đã lạc hậu nhưng khơng được kịp thời bổ sung,
hoàn thiện, ban hành mới… đã tạo ra kẽ hở để khơng ít tổ chức đảng, chính
quyền, cán bộ, đảng viên lợi dụng vì lợi ích cục bộ, phe nhóm, cá nhân, gây tổn
hại cho Đảng, cho Nhà nước, cho đất nước, vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật
của Đảng. Vì vậy, cần bổ sung, hồn thiện cơ chế chính sách, nhằm tạo ra hành
lang pháp lý, góp phần đấu tranh ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
Thực hiện nghiêm Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức và các văn
bản pháp luật liên quan đến cán bộ. Xây dựng bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp
luật để bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch trong công tác cán bộ, loại trừ
khả năng để cán bộ và người thân của cán bộ lợi dụng chức vụ, vị trí cơng tác để
trục lợi, để quản lý, kiểm sốt chặt chẽ vốn và tài sản nhà nước. Tích cực cải
cách hành chính nhà nước và hành chính trong Đảng. Đẩy nhanh cải cách chế độ
tiền lương, nhà ở, chống bình quân, cào bằng, chống đặc quyền, đặc lợi, gắn với
tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức. Ban hành quy chế giám
sát (trực tiếp và gián tiếp) của nhân dân đối với cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng
và chính quyền các cấp nhằm phát huy vai trò và quyền làm chủ của nhân dân
tham gia xây dựng Đảng.
Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức và
lối sống của cán bộ, đảng viên là vấn đề có tính ngun tắc trong cơng tác xây
dựng Đảng, liên quan đến uy tín và vai trị lãnh đạo của Đảng - nhân tố quyết
16


định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng. Đây là cuộc đấu tranh vơ cùng khó
khăn phức tạp, địi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta cần thực hiện tốt Nghị
quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, góp phần xây
dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sự tin cậy của nhân
dân, của dân tộc.

2.4. Phải quan tâm tới cả hai mặt của cùng một vấn đề “xây” và
“chống”, đồng thời tận dụng sự tương tác hữu cơ giữa hai mặt đó
Trong giải quyết những vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay nói
chung, cũng như trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên nói riêng, có thể thấy
các nội dung, giải pháp tiến hành chỉ thực sự mang lại hiệu quả khi kết hợp
nhuần nhuyễn giữa “xây” và “chống”. Đó chính là sự thể hiện rõ ràng mục tiêu,
tính chất của tồn bộ sự nghiệp cải tạo cách mạng đối với tồn xã hội nói chung
cũng như cơng cuộc xây dựng con người mới nói riêng dưới sự lãnh đạo nhất
quán của Đảng ta. Chỉ khi thấu triệt phương châm kết hợp “chống” và “xây”,
“xây” và “chống” thì mới có thể làm cho các giải pháp đấu tranh ngăn chặn, đẩy
lùi sự suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mới thực sự bảo đảm đồng
bộ, có trọng tâm, trọng điểm, khả thi.
Trên thực tế, khơng phải khơng có những cách nghĩ, cách làm đơn giản
hóa vấn đề, cho rằng chỉ cần tích cực bồi dưỡng nâng cao tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống là tự quá trình ấy sẽ đủ sức khắc phục nguy cơ suy thối. Đó là
quan niệm thiếu tồn diện, bởi lẽ đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên khơng
chỉ nhằm mục đích tự thân là lành mạnh hóa đội ngũ, mà chủ yếu hướng tới
không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của cả đội ngũ. Nói
cách khác, việc ngăn chặn, đẩy lùi được sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên mới chỉ là cấp độ thứ nhất, phải từ
đó tiến tới cấp độ cao hơn là làm cho toàn bộ các tổ chức đảng và đội ngũ cán
bộ, đảng viên phát huy đầy đủ vai trò của người lãnh đạo cách mạng, lãnh đạo

17


công cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống trong tồn bộ đời sống xã hội.

Hơn nữa, việc đấu tranh chống suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống phải gắn liền với việc nâng cao bản lĩnh chính trị, kiên định tư tưởng
chính trị, phát triển các phẩm chất đạo đức cách mạng tốt đẹp, định hình và thực
hiện lối sống trong sạch, lành mạnh nhằm nâng cao uy tín lãnh đạo của người
cán bộ, đảng viên. Cũng như vậy, để nâng cao hiệu quả đấu tranh ngăn chặn, đẩy
lùi tình trạng suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận
cán bộ, đảng viên thì khơng có biện pháp nào hiệu quả bằng việc đặt trong quá
trình xây dựng, phát triển, phát huy cao độ tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cao
đẹp của cả đội ngũ. Việc chấp hành nghiêm Quy định về những điều đảng viên
không được làm phải gắn chặt với cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh thì mới thực sự có tác dụng một cách tồn diện, hồn chỉnh.
Nghĩa là trong tất cả các nội dung, giải pháp đấu tranh chống suy thối về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống, phải thực sự “vừa xây vừa chống”, “trong chống có
xây” và “trong xây có chống”, “chống để xây và xây để chống” [4, tr.310].
Nếu không thực hiện tốt phương châm này thì quá trình đấu tranh ngăn
chặn, đẩy lùi tình trạng suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một
bộ phận cán bộ, đảng viên sẽ trở nên thiếu tính triệt để, cũng như dùng thuốc
chữa bệnh mà không dùng kèm theo thuốc bổ. “Chống” mà khơng gắn với “xây”
thì cùng lắm chỉ chặn được nguy cơ mà chưa thể làm cho đội ngũ trở nên vững
mạnh; chống được nguy cơ suy thoái ở bộ phận này, thời điểm này thì lại nảy
sinh nguy cơ suy thoái ở bộ phận khác, thời điểm khác, và vẫn khó có thể chặn
được nguy cơ “tái suy thối”. Ngược lại, nếu chỉ quan tâm đến “xây” mà thiếu
quan tâm tới “chống” thì cũng khơng thể lấy “xây” để bù “chống”; khơng những
bộ phận đang suy thối khơng thể noi gương bộ phận đang được xây dựng tốt để
tự phục hồi mà cịn khơng chặn được khả năng lây nhiễm nguy cơ suy thoái
sang các bộ phận đang lành mạnh.
Do vậy, việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ suy thối tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay không
18

chỉ nhằm đấu tranh trực diện với bộ phận đang bị suy thối, mà cịn phải tính
đến việc khơng để lây nhiễm lan rộng. Điều đó địi hỏi khơng chỉ tăng cường các
nội dung, biện pháp tổ chức đấu tranh trực diện với những khuyết điểm, yếu
kém, những biểu hiện vi phạm, lệch lạc… mà cịn phải xây dựng, hồn thiện
những quy chế, quy định, chỉ tiêu phấn đấu nâng cao chất lượng tư tưởng chính
trị, nâng cao đạo đức cách mạng, xây dựng lối sống tốt đẹp cho cả đội ngũ cán
bộ, đảng viên. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống các chế tài để không những
người vi phạm có thể tự ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ suy thoái nặng hơn, từng
bước khắc phục khuyết điểm nhằm tiến bộ, mà còn đủ sức tiết chế để nguy cơ
suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống khơng thể lan rộng và gây tác hại.
Thứ hai, kết hợp “xây và chống” phải được thực hiện đồng bộ đối với cả thành
tố tư tưởng chính trị và thành tố phẩm chất đạo đức, lối sống.
Tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống có thể nói là sự khái qt mang tính tồn
diện và bám rất sát thực tiễn của Đảng ta về các yêu cầu cơ bản bậc nhất đối với
tư cách người lãnh đạo của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời, điều đó cũng
cho thấy sự phát hiện xác đáng của Đảng về những tố chất của người lãnh đạo
dễ bị suy thoái nhất trước bối cảnh và điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay. Tuy
nhiên, trên thực tế không phải ai cũng thấu rõ mối gắn kết hữu cơ giữa hai thành
tố ấy. Theo đó, việc kết hợp giữa xây và chống trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy
lùi sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ,
đảng viên hiện nay cũng không phải được quan niệm thống nhất, đồng bộ giữa
các thành tố.
Cần khắc phục quan niệm phiến diện cho rằng đối với đội ngũ cán bộ,
đảng viên, trong tư cách người lãnh đạo thì chỉ cần vững về tư tưởng chính trị,
cịn đạo đức, lối sống không nhất thiết đặt yêu cầu quá cao. Quan niệm phiến
diện đó, khơng những dẫn đến sự lệch lạc trong phát triển con người tồn diện,
mà cịn vơ hình chung đã tách vai trị người lãnh đạo ra khỏi cái “cốt nhân cách”
của chính họ - cái làm cho họ đủ sức thực hiện tốt cương vị lãnh đạo của mình.
Hơn nữa, nguy cơ suy thối về tư tưởng chính trị khơng chỉ đến bằng những con

đường tự thân như suy giảm niềm tin, chủ nghĩa hoài nghi, thiếu bản lĩnh chính
19


trị, sai lầm quan điểm, mất định hướng chính trị… mà phổ biến là xuất hiện từ
chính sự suy thối về đạo đức, lối sống. Đã thiếu sự thiết tha đến tu dưỡng bản
thân để trở thành một nhân cách tốt hơn, sống đẹp hơn thì khơng thể nói đến sự
thiết tha đến dẫn dắt quần chúng xây dựng đời sống xã hội tốt hơn, đẹp hơn.
Nhìn từ phía quần chúng, điều đó càng rõ ràng, bởi quần chúng khơng chỉ cần
đến người lãnh đạo chỉ vẽ cách làm theo điều hay lẽ phải, mà trước hết họ nhìn
vào bản thân người lãnh đạo xem có sống theo điều hay lẽ phải đó hay khơng.
Xã hội càng văn minh thì quần chúng càng giàu tri thức để chuyển từ “làm theo
người lãnh đạo nói” sang “làm theo người lãnh đạo làm”. Trình độ, năng lực
lãnh đạo tốt nhưng yếu kém về mặt đạo đức, lối sống thì khơng thể có uy tín để
lãnh đạo.
Cũng có người quan niệm rằng đã là cán bộ, đảng viên thì khơng thể suy
thối về tư tưởng chính trị, nên chỉ cần tập trung đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự
suy thoái về đạo đức, lối sống. Song rõ ràng, trong tình hình hiện nay, sự biến
động của hệ thống chuẩn mực xã hội không chỉ diễn ra ở phương diện đạo đức,
lối sống mà cịn có những dấu hiệu đáng quan ngại ở phương diện tư tưởng
chính trị. Xu thế phát triển mới của thời đại xét về mặt thể chế chính trị; những
hình thái mới của đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc trên bình diện tư tưởng lý luận; sự ngộ nhận, lẫn lộn giữa cải cách, đổi mới về chính trị với nguy cơ xa
rời các nguyên lý gốc của chính trị vơ sản; sự ngộ nhận rằng hội nhập quốc tế
tạo ra khả năng hịa tan chế độ chính trị, xóa đi ranh giới của nền tảng chính
trị… Đáng chú ý là nguy cơ suy thoái về tư tưởng chính trị khơng chỉ thể hiện
trực tiếp ở sự phai nhạt lý tưởng cách mạng, hoài nghi vào chế độ chính trị, dao
động trước những thử thách mới của cách mạng… mà cịn thể hiện ở sự q khích
trong nỗ lực tìm tịi những hướng đi mới về chính trị. Đặc biệt, nguy cơ suy thối
về tư tưởng chính trị đến lượt nó ln đi kèm với sự xuất hiện tâm lý bi quan, yếm
thế, giảm sút nhiệt tình cách mạng, chuệch choạc về đạo đức, lối sống.

Do vậy, kết hợp giữa xây và chống trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự
suy thối tư tưởng chính trị phải gắn liền với kết hợp giữa xây và chống trong
đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống, và ngược lại.
20


Hơn nữa, quán triệt tốt phương châm này còn cho phép tạo ra hệ tham chiếu độc
đáo: Một mặt, xây tốt về phương diện tư tưởng chính trị sẽ đem lại hiệu quả cao
trong chống suy thoái về đạo đức, lối sống, và chống được nguy cơ suy thoái về
tư tưởng chính trị cũng ý nghĩa thiết thực để tiếp tục xây dựng, phát triển các
phẩm chất đạo đức, lối sống tốt đẹp, lành mạnh. Mặt khác, xây dựng, phát triển
đạo đức, lối sống lành mạnh góp phần to lớn chống nguy cơ suy thối về tư
tưởng chính trị, đồng thời, chống nguy cơ suy thoái về đạo đức, lối sống cũng có
tác dụng khơng nhỏ để tiếp tục phát triển tư tưởng chính trị đúng hướng.

21


KẾT LUẬN
Khi thực hiện nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
bên cạnh mặt tích cực là kích thích tính năng động sáng tạo của con người, tạo
động lực thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển, sản xuất ra nhiều của cải vật chất
cho xã hội..., kinh tế thị trường cũng làm cho chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ
hội, thực dụng nảy nở, phát triển mạnh làm suy thoái đạo đức lối sống của một
bộ phận cán bộ đảng viên. Chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội thực dụng xét về
bản chất, hoàn tồn trái với đạo đức cách mạng. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh
và Đảng ta ln quan tâm giáo dục rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ,
đảng viên, đấu tranh khắc phục chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội thực dụng.
Trong điều kiện hiện nay, sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hố,
hiện đại hố đất nước đòi hỏi Đảng ta phải thực sự trong sạch vững mạnh, đội

ngũ cán bộ đảng viên của Đảng khơng những phải có trình độ trí tuệ cao mà còn
phải thực sự mẫu mực về phẩm chất đạo đức lối sống. Trong khi đó, trong Đảng
vẫn cịn một bộ phận cán bộ đảng viên mang nặng chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng
cơ hội thực dụng. Đáng chú ý là mặc dù Đảng, Nhà nước đã tìm mọi biện pháp
ngăn chặn, nhưng những biểu hiện trên không những không giảm mà ngày càng
có xu hướng gia tăng. Đây là mảnh đất màu mỡ cho kẻ địch lợi dụng tấn công
vào nội bộ Đảng, làm phân hoá Đảng, gây chia rẽ mất đồn kết trong Đảng,
giảm sút lịng tin của nhân dân đối với Đảng, tiến tới làm mất vai trò lãnh đạo
của Đảng đối với cách mạng Việt Nam. Tình hình đó địi hỏi chúng ta phải đẩy
mạnh cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng, sự
suy thoái về đạo đức lối sống đang tồn tại trong một bộ phận cán bộ đảng viên.
Vì vậy, Nghị quyết Trung ương 5 (Khoá IX) “Nghị quyết về nhiệm vụ chủ yếu
của công tác tư tưởng lý luận trong tình hình mới” xác định: “Cơng tác tư tưởng,
lý luận phải góp phần giải quyết những vấn đề kinh tế - xã hội bức xúc, chống
chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng, chặn đà suy thoái về đạo đức lối
sống” [5, tr.54] là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý
luận hiện nay.

22


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban
Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc
lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
3. Hồ Chí Minh, tồn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011.
4. Hồ Chí Minh, tồn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà
Nội, 2011.
5. Tài liệu nghiên cứu các nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Bam Chấp hành

Trung ương Đảng Khố IX, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2002.

23