PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM VÀ LỰA CHỌN ĐẦU DÒ TRONG SẢN PHỤ KHOA

PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM VÀ LỰA
CHỌN ĐẦU DÒ TRONG SẢN PHỤ KHOA

Bs. Nguyễn Khắc Hưng
Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội
August 17, 2022

1


QUY TRÌNH THĂM KHÁM



Hỏi bệnh sử, tiền sử
Thăm khám LS
 VD: chẩn đốn u nang BT trên SA mà khơng hỏi LS về kinh
nguyệt của BN có thể nhầm với ứ máu âm đạo do màng trinh
khơng có lỗ thơng.
 TL và cách điều trị hoàn toàn khác nhau.

August 17, 2022

2


QUY TRÌNH THĂM KHÁM
► Sau khi hỏi bệnh và khám LS:






Chọn đầu dò siêu âm.
Chọn cách thăm khám cho phù hợp.
Chọn chương trình trên máy siêu âm: chương trình
chuyên cho sản khoa, phụ khoa...

August 17, 2022

3


QUY TRÌNH THĂM KHÁM
 Chuẩn bị BN:
►Thai <3 tháng, SA phụ khoa (nhịn tiểu), >3 tháng: không cần
►RTĐ, RCRL: nhịn tiểu.
►Với đầu dị âm đạo thì BN phải đi tiểu

 Thiết bị:
►Máy siêu âm
►Đầu dò đường bụng (2D): 3.5 – 5MHz
►Đầu dò ÂĐ: 5 – 7.5MHz.
►Đầu dò 3D – 4D:
►Doppler
August 17, 2022

4


QUY TRÌNH THĂM KHÁM

 Tư thế BN:
►Nằm nghiêng
►Nằm ngửa
►Tư thế sản khoa

 Với SA phụ khoa:
►Những ngày đầu chu kỳ
►Ngày thứ 10 – 12
►Ngày thứ 14
►Ngày thứ 24

August 17, 2022

5


QUI ƯỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

August 17, 2022











Sagittal plane: mặt phẳng dọc
Axial or tranverse plane: mặt phẳng ngang
Coronal or frontal plane: mặt phẳng đứng ngang
Anterior: phía trước
Posterior: phía sau
Lateral: phía ngồi (xa đường giữa)
Medial: phía trong (gần đường giữa)
Superior or toward head: phía trên (đầu)
Inferior or toward feet: phía dưới (phía chân).

6


QUI ƯỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

 Siêu âm: khảo sát hình ảnh theo lát cắt
1 cấu trúc cần được
khảo sát ở 2 mặt cắt vng góc với nhau.
 Siêu âm bụng: mặt cắt dọc và mặt cắt ngang
August 17, 2022
 Siêu âm đầu dò: mặt cắt dọc và mặt cắt đứng ngang

7


QUI ƯỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

-Ở lát cắt ngang thì bên (T) của màn hình là bên (P) của

bệnh nhân và ngược lại

August 17, 2022

- Phía trên của màn hình là phía trước của bệnh nhân
cịn phía dưới của màn hình là phía sau của bệnh nhân.

8


August 17, 2022

9


QUI ƯỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

-Ở lát cắt dọc thì bên (T) của màn hình là phía đầu của bệnh nhân

và ngược lại bên (P) của màn hình là phía chân của bệnh nhân

August 17, 2022

-Phía trên của màn hình là phía trước của bệnh nhân cịn phiá
dưới của màn hình là phía sau của bệnh nhân.
10


August 17, 2022

11

QUI ƯỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

August 17, 2022

12


SÓNG SIÊU ÂM
► Vật lý học:

 Hiện tượng áp điện (piezoelectric effect): hiện tượng
chuyển đổi một tác dụng cơ học ra điện và ngược lại
 Tinh thể áp điện được làm bằng thạch anh (quatz)
hoặc chất gốm (ceramic) như TZP nhạy cảm với
nhiệt.

August 17, 2022

13


SÓNG SIÊU ÂM
► Vật lý học:

 Hiện tượng áp điện thuận: khi tác động một lực cơ
học (nén hoặc kéo giãn) lên tinh thể áp điện thì trên
mặt giới hạn tinh thể xuất hiện những điện tích trái
dấu → có một hiệu số điện thế giữa hai bề mặt.

 Hiện tượng áp điện nghịch: khi tạo trên trên tinh
thể áp điện một hiệu số điện thế thì tinh thể áp điện
sẽ dãn ra hay nén lại liên tục theo tần số của hiệu
điện thế xoay chiều → tạo ra sóng âm.
August 17, 2022

14


SÓNG SIÊU ÂM

August 17, 2022

15


NGUN LÝ Q TRÌNH SIÊU ÂM
NGUN LÝ TẠO ẢNH
► Đầu

dị khi được kích thích bởi xung điện (có thể điều
chỉnh được) sẽ phát ra sóng âm lan truyền theo hướng
đầu dị vào mơi trường, sóng âm sẽ gặp các mặt phản hồi
trên đường truyền tạo ra các sóng phản xạ quay lại đầu
dò và được thu nhận tại đây.
► Đầu dị sẽ biến đổi sóng phản xạ ( sóng hồi âm) thành tín
hiệu điện thơng qua hiệu ứng áp điện, các tín hiệu điện
này sẽ được xử lý và thể hiện trên màn hình.
August 17, 2022

16


NGUYÊN LÝ QUÁ TRÌNH SIÊU ÂM
NGUYÊN LÝ TẠO ẢNH
1.

2.
3.
4.

Người ta cấp dòng điện cho đầu dò để tạo thành xung
điện, sau khi tác động vào tổ chức cần khảo sát xung
điện này sẽ được thu nhận trở lại đầu dò.
Quá trình phát và nhận xung điện trên tuân theo quy
luật sóng cơ học.
Người ta điều khiển dịng điện cấp cho đầu dò và xử lý
xung điện thu được bởi hệ thống máy tính.
Kết quả của q trình trên được hiển thị trên màn hình.

August 17, 2022

17


NGUYÊN LÝ QUÁ TRÌNH SIÊU ÂM
SƠ ĐỒ TẠO ẢNH

August 17, 2022

18


NGUYÊN LÝ QUÁ TRÌNH SIÊU ÂM

August 17, 2022

19


CÁC LOẠI ĐẦU DÒ SIÊU ÂM

August 17, 2022

20


CÁC LOẠI ĐẦU DỊ SIÊU ÂM
1/ Linear = đầu dị phẳng, ứng dụng:
 Nguyên lý: đầu dò cấu tạo từ n tinh thể đơn, tia SA được tạo thành từ nhóm m tinh
thể đơn đứng cạnh nhau, được quét bằng cách tắt tinh thể đầu nhóm và bật thêm
tinh thể đứng kế tinh thể cuối cùng.
 Hình vng, hình chữ nhật
 Ứng dụng: bụng, SPK, tuyến giáp, vú, tinh hoàn…

August 17, 2022

21

CÁC LOẠI ĐẦU DỊ SIÊU ÂM
2/ Curve = đầu dị cong.




Trung gian: tim, sản, bụng.
Tần số 3.5MHz: người lớn, 5MHz: trẻ em, 7.5MHz: Doppler
Ứng dụng: sản, phụ khoa, Doppler

August 17, 2022

22


CÁC LOẠI ĐẦU DÒ SIÊU ÂM
3/ Sector = rẻ quạt, ứng dụng:




SÂ = tim, sản phụ khoa
Cơ học: moteur quay góc 2
Mạch điện tử bắn ra ngồi

August 17, 2022

23

CÁC LOẠI ĐẦU DỊ SIÊU ÂM
4/ Đầu dị:
 TEE = Trans esophago – echo : thanh quản, dạ dày,
tim
 TV = Trans – vaginal : 7.5MHz,  chính xác / SPK
 TR = Trans – rectum : xem TLT
 Ivus = in tra – vascular – ultra sound – m/m

August 17, 2022

24


CÁC LOẠI ĐẦU DÒ SIÊU ÂM
5/ 3D – 4D:
 Cấu tạo bằng các ma trận các chấn tử, mặt cắt được tạo thành với
phương pháp quét điện tử.
 Đầu dò cắt hàng loạt các mặt cắt 2 chiều kế tiếp nhau
 Sau đó bộ nhớ dựa trên hệ quy chiếu f (x,y,z) theo 3 chiều khơng gian.
 Các phép tính cho phép xử lý ảnh và thể tích khối.
 Sản khoa: có 2 cách tái tạo
►Hình bề mặt
►Hình xun thấu

August 17, 2022

25