Làm thế nào để đột phá trong thông tin bằng hình ảnh potx

Làm thế nào để đột phá trong thông tin bằng hình ảnh
Cuộc toạ đàm do Liên Chi hội Nhà báo TTXVN tổ chức mang tiêu đ
ề
“Nhà báo thế nào để tạo bư
ớc đột phá trong công tác thông tin?”. Vậy
thì thế nào là đột phá? Theo tôi nghĩ, khái niệm “đột phá” ở đây hàm
ý
nói đến những giải pháp mang tính cấp bách nhằm tạo ra một bư
ớc
ngoặt quyết định. Đột phá không có nghĩa là tất cả dàn hàng ngang ti
ến
lên mà phải lựa chọn mục tiêu, lựa chọn lực lượng.
Vậy để nâng cao chất lượng thông tin bằng hình
ảnh chúng ta chọn
mục tiêu nào để tấn công và tấn công bằng lực lượng nào?
Để giải bài toán này, trư
ớc hết cần phân tích các khâu quyết định sự ra
đời của một tác phẩm ảnh báo chí, đó là: Công tác ch
ỉ đạo, công tác
phóng viên và công tác biên tập.
Tầm quan trọng của công tác chỉ đạo đã đư
ợc chúng ta nói đến nhiều,
bàn đến nhiều và dễ dàng nhất trí với nhau nên
ở đây tôi xin phép
không nhắc lại. Đối với lĩnh vực ảnh, công tác phóng viên có t
ầm quan
trọng đặc biệt. Bởi vì, khác với tin và bài, phóng viên dù có viết yếu th
ì
qua bàn tay sửa chữa, nhào nặn của biên tập viên, sản phẩm cũng đư
ợc
“nâng tầm”, thâm chí dở cũng có thể thành hay. Trong trư

ờng hợp đặc
biệt, biên tập viên có thể viết lại toàn bộ. Song đối với ảnh, phóng vi
ên
đã chụp rồi thì biên tập đành chịu, không thể thêm bớt, sửa chữa g
ì
được nữa (trừ động tác cắt cúp và chỉnh sửa chú thích). Khi đó, vai tr
ò
của biên tập viên chỉ còn dừng ở mức dùng hay b
ỏ tác phẩm đó. Song
nếu là sự kiện quan trọng thì ảnh chụp yếu chũng phải dùng, vì
ảnh
thời sự không thểchụp lại được (điều đó lý giải phần nào có nh
ững ảnh
còn non về tay nghề, song biên tập viên vẫn phải duyệt phát mạng).
Công tác phóng viên giữ vai trò quan trọng và có tính quyết định nh
ư
vậy nhưng thực trạng đội ngũ phóng viên ảnh hiện nay thế nào?
Cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, do được hình thành t
ừ nhiều
nguồn và do nhiều nguyên nhân khác nhau, s
ố tay máy xuất sắc của
Ban Biên tập - Sản xuất ảnh báo chí hiện nay chưa nhi
ều, trong khi đó,
số tay máy trung bình lại không ít, thâm chí có cả những phóng vi
ên
tay nghề rất yếu nhưng Ban ảnh vẫn đang “phải dùng”. Ch
ụp ảnh báo
chí thì sự kiện thường diễn ra chỉ trong phần trăm của giây, phóng vi
ên
không được phép cân đo, đong đếm nhiều về ánh sáng, bố cục. Nh

ư
vậy, lôgích tất yếu sẽ là: Phóng viên giỏi thì ảnh chụp tốt (trừ trư
ờng
hợp do yếu tố khách quan xảy ra đúng thời điểm chụp), phóng vi
ên
trung bình thì ảnh sẽ trung bình, tầm tầm, ít để lại cảm xúc và tác đ
ộng
đến người xem. Trong khi đó, đòi hỏi của ngư
ời xem đối với ảnh báo
chí có phần khắt khe hơn so với các loại hình báo chí khác. M
ột cái tin
trung bình thì ít người có ý kiến vì đ
ộc giả chỉ cần có thông tin, song
một bức ảnh trung bình thì rất dễ bị phê phán bởi vì
ảnh báo chí vừa
mang tính thời sự lại vừa mang tỉnh thẩm mỹ. Cho nên, sự đòi h
ỏi
nghiêm khắc của người xem là hoàn toàn d
ễ hiểu. Nhiệm vụ của ảnh
báo chí là phải phản ánh phát hàng ngày của Ban nảh đương nhiên s
ẽ
có những bức ảnh chất lượng không cao, chưa làm thoả mãn ngư
ời
xem.
Vậy thì giải pháp nào sẽ được lựa chọn? Ta hãy thử phân tích:
Thứ nhất, việc nâng cao chất lượng tất cả phóng viên ngay trong th
ời
gian ngắn là khó thực hiện.
Thứ hai, đào tạo, bồi dưỡng phóng viên cũng là vấn đề cần tiến h
ành

lâu dài và kiên trì.
Thứ ba, chỉ phát những tác phẩm ảnh có chất lượng cao cũng là đi
ều
không khả thi vì như vậy, ảnh báo chí hàng ngày c
ủa chúng ta không
làm tròn nhiệm vụ là phản ánh đầy đủ những sự kiện diễn ra h
àng ngày
(khác với một số đơn vị làm ảnh khác là h
ọ có quyền lựa chọn, ảnh
chất lượng tốt thì đăng, không thì bỏ).
Từ đó, có thể thấy rằng, hiện ta chưa có kh
ả năng đảm bảo tất cả ảnh
phát hàng ngày đều có chất lượng cao, vì vậy, cần chọn một mục ti
êu
vừa có tính khả thi, vừa có ý nghĩa quyết định.
Theo tôi, có thể chia ảnh báo chí hiện nay làm hai loại.
Một là, những bức ảnh phản ánh các sự kiện có ý ngh
ĩa quan trọng,
những sự kiện tác động lớn đến người xem và có khả năng đư
ợc nhiều
người truy cập.
Hai là, những bức ảnh phản ánh các sự kiện cần thiết phải tuyên truy
ền
song không quan trọng và có khả năng không được nhiều khách h
àng
truy cập.
Phóng viên ảnh hiện nay cũng có thể tạm phân làm hai lo
ại: Phóng
viên có tay nghề khá, giỏi và phóng viên tay ngh
ề không thuộc loại

khá, giỏi.
Việc bố trí lực lượng phóng viên hiện nay ở Ban đư
ợc phân theo các
chuyên đề, có nghĩa là: Phóng viên giỏi có thể đư
ợc phân công chụp
những sự kiện bình thường và phóng viên bình thường có thể đư
ợc
phân công chụp những sự kiện quan trọng. Một sự kiện quan trọng n
ào
đấy, có tác động lớn, được dư luận quan tâm và lư
ợng khách truy cập
nhiều song lại “rơi vào “chuyên đề” của một phóng viên tay ngh
ề
không thật xuất sắc thì đương nhiên b
ức ảnh có nội dung quan trọng ấy
sẽ khó có khả năng đạt chất lượng cao.
Vì vậy, theo ý kiến của tôi, trong khi chưa đ
ủ điều kiện để nâng chất
lượng toàn bộ ảnh báo chí thì ta cần phải chọn mục tiêu và lực lư
ợng
để đột phá. Theo đó, mục tiêu cần chọn để đột phá là nh
ững bức ảnh
phản ánh những sự kiện quan trọng, những sự kiện được nhiều ngư
ời
quan tâm và quy
ết định đến uý tín của TTXVN phải đảm bảo chụp với
chất lượng cao.
Lực lượng dùng để đột phá là những phóng viên có tay ngh
ề giỏi. Tạm
gọi lực lượng này là đội đặc nhiệm có biên chế từ 3 – 5 người.

Và cơ chế để lực lượng này hoạt động là: Các phóng viên đ
ặc nhiệm
không chạy theo định mức mà được giao những đề tài cụ thể với nh
ững
yêu cầu cụ thể. Đội được đặt trực tiếp dư
ới sự chỉ đạo của Ban (hoặc
một Phòng đặc biệt), được ưu tiên trang bị về phương tiện hành ngh
ề,
phương tiện đi lại khi giải quyết những vấn đề thời sự nóng hổi v
à có
chế độ thưởng phù hợp với việc trọng dụng người giỏi.
Theo tôi, có hai phương án tổ chức đội đặc nhiệm:
Phương án một là đội đặc nhiệm có biên ch
ế chính thức gồm nhiệm vụ
chính là chụp những sự kiện, hoạt động quan trọng, những đề tài c
ụ thể
được giao và chụp bổ sung nguồn ảnh có chất lượng cao, có giá trị l
ưu
trữ cho Tư liệu ảnh TTXVN.
Hiện nay, việc lưu trữ tư liệu của ta mới dừng ở mức thu động, đó l
à
lưu những cái ta đã chụp chứ chưa phải là lưu nh
ững cái ta cần. Bộ
phận biên tập trong khi duyệt phát ảnh hàng ngày chỉ xem xét những g
ì
cần đưa vào lưu tư liệu thì duyệt lưu chứ chưa chỉ đạo phóng vi
ên đi
chụp bổ sung những gì cần lưu trữ mà ta chưa có (hoặc có nhưng ch
ất
lượng chưa tốt). Ví dụ: Tư liệu rất cần những bộ ảnh chuyên đ

ề về 64
tỉnh, thành, giới thiệu những nét đặc trưng về phong cảnh, con ngư
ời,
tiềm năng, thế mạnh kinh tế, đặc điểm vùng miền của từng địa ph
ương
hoặc bộ ảnh giới thiệu về từng ngành ngh
ề, sinh hoạt của từng tôn giáo,
đặc biệt là ảnh phản ánh những nét riêng mang tính đặc trưng c
ủa thời
đại mà sau này cùng với sự phát triển của xã hội sẽ không còn nh
ư:
Bơm xe ở Hà Nội, nghề đạp xích lô, xe đạp thồ, quán ăn vỉa h
è, áo tơi
chống nắng… Khối lượng các nội dung cần chụp rất đồ sộ, đòi h
ỏi ảnh
phải có chất lượng cao song hiện nay ta chưa có lực lượng nào để làm.
Đội này còn có nhiệm vụ chụp ảnh chất lượng cao theo yêu c
ầu của các
đơn vị như Nhà xuất bản Thông tấn và các nhà xuất bản khác…
Thực hiện tốt hai nhiệm vụ chụp ảnh chất lượng cao theo yêu c
ầu của
các đơn vị như Nhà xuất bản Thông tấn và các đơn vị xuất bản khác…
Thực hiện tốt hai nhiệm vụ này sẽ tạo ra một nguồn ảnh chất lư
ợng cao
có khả năng kinh doanh tốt, đem lại thu nhập cho cơ quan, đơn vị.
Ngoài ra, lực lượng này còn có nhiệm vụ “săn ảnh”. Hiện nay, hầu nh
ư
tất cả phóng viên ảnh các nước đều đầu tư một phần công sức, th
ời
gian nhất định cho việc “săn” những sự kiện bất thư

ờng, những khoảnh
khắc đắt giá trong nhiếp ảnh. Đó là một trong những yếu tố l
àm cho
những bức ảnh trở nên sinh động, mang “hơi th
ở” thật sự của cuộc
sống. Mảng ảnh này ở TTXVN chưa nhiều do cơ chế hi
ện nay dẫn đến
việc phóng viên “chạy định mức” sẽ có lợi hơn v
ề kinh tế. Đội đặc
nhiệm không phụ thuộc vào định mức lại gồm những ngư
ời tay nghề
giỏi, say nghề sẽ có khả năng tạo được những bức ảnh đắt giá cho c
ơ
quan. Tất nhiên sẽ có cách tính toán cụ th
ể để đánh giá hiệu quả lao
động.
Phương án hai là đội đặc nhiệm không có biên ch
ế chính thức. Chỉ
thành lập đội đặc nhiệm huy động từng thành viên đ
ội đặc nhiệm khi
c
ần chụp những sự kiện, hoạt động quan trọng đột xuất. Sau khi thực
hiện xong nhiệm vụ, các thành viên đội đặc nhiệm lại trở về các ph
òng
chuyên đề theo dõi ngành như trước.