Ngữ nghĩa ngữ dụng học

Part 1: Semantics
I.

Definition

Semantics is generally defined as the study of meaning (Lyons, 1977; Hurford,
Heasley, 1983)
Saeed (2003): “Semantics is the study of the meaning of words and sentences”.
Griffith (2006): “Semantics is the study of the “toolkit” for meaning:
knowledge encoded in the vocabulary of the language and in its patterns for
building more elaborate meanings, up to the level of sentence meaning.”
Semantics is the study of the relationships between linguistic forms and
entities in the world; that is, how words literally connect to things.
Ngữ nghĩa học là môn học nghiên cứu các mối quan hệ giữa các hình thức
ngơn ngữ và các thực thể trong thế giới; nghĩa là,từ ngữ kết nối như thế nào với
mọi thứ theo nghĩa đen.
Chỉ cần nhớ: Ngữ nghĩa là môn học về ý nghĩa của từ và câu.

II.
1.

SENTENCE, UTTERANCE, PROPOSITION
Sentence (câu)

Câu là một đơn vị của ngôn ngữ; là một chuỗi các từ được ghép lại với nhau
theo các quy tắc ngữ pháp của một ngôn ngữ. Một câu truyền đạt một ý nghĩa.
Ex: The man/ is/ on the tree. S + V + O
Ý nghĩa của một câu chỉ xuất phát từ bên trong ngôn ngữ (nghĩa đen), không
phụ thuộc vào ngữ cảnh (context)
VD: Mấy giờ rồi?

2.

Utterance (phát ngơn)

Phát ngơn là những gì người nói nói hoặc viết; bạn có thể đưa ra thời gian, ngày
tháng, địa điểm của một phát ngơn.
Một phát ngơn có thể bao gồm: ngữ điệu, nhấn âm, khuôn mẫu, điệu bộ
(intonation, stress, patterns, gestures)
VD: Một diễn giả trình bày một bài diễn văn, một bài thơ, một đoạn thơ,... trong
một số tình huống thậm chí một từ là một phát ngơn.
Đặc điểm của phát ngơn.
• Có thể là lời nói hoặc văn bản
• Sự kiện vật lý
• Có thể sai ngữ pháp hoặc khơng
• Có thể là một cụm từ "Such a beatiful girl!" “Oh my god!” Hoặc thậm chí là
một từ duy nhất "Wow!" “Ohhh!”
• Có thể được xác định bằng một thời gian cụ thể, tại một địa điểm cụ thể
• Được nói bởi một người cụ thể (với một giọng cụ thể / particular accent)
VD: Giọng miền Bắc, Miền Trung, Miền Nam.

3.

Proposition (mệnh đề nghĩa)
Là một ý tưởng/ tư tưởng cơ bản (the basic idea/thought) của câu; sự kiện
hoặc trạng thái; hoặc nó nói điều gì đó về các sự kiện / trạng thái.
- Là ý nghĩa cốt lõi của câu (core sentence meaning), ý tưởng trừu tượng
được giữ nguyên trong các trường hợp.
Examples:
Sharks hunt seals.

Seals are hunted by sharks.
Seals are preys to sharks.
=> THE SAME MEANING (3 sentences, same proposition)
-

•
•
•


- Một câu có thể có nhiều hơn một mệnh đề nghĩa.
- Mệnh đề nghĩa (proposition)
+ chỉ có yếu tố ngơn ngữ, khơng có ý nghĩa liên cá nhân (ngữ cảnh)
+ tương ứng với một tư tưởng hoàn toàn độc lập (no context)

Không giống như câu, mệnh đề nghĩa không thể thuộc về bất kỳ ngôn ngữ
cụ thể nào. Các câu trong các ngơn ngữ khác nhau có thể tương ứng với cùng một
mệnh đề, nếu hai câu là bản dịch hoàn hảo của nhau.
Example:
English I love you
French je t'aime
Japanese わわわわわわわわわわわわわわわ
Chinese わわわ
=> same proposition, same meaning

BT: John gave Mary a book.
Mary was given a book by John.
...sentences?
...proposition?

•

Sentence meaning (nghĩa của câu)

Meanings of a sentence come from only within the language, independent of
context.
Nghĩa của câu chỉ xét về mặt ngơn ngữ, khơng phụ thuộc vào ngữ cảnh.

•

Utterance meaning (nghĩa của phát ngôn)

Utterance has contextual (or interpersonal) meaning.
Phát ngơn có cả nghĩa mệnh đề và nghĩa ngữ cảnh (liên cá nhân).

What is the real meaning?


•

Propositional meaning (sentence) vs. interpersonal meaning (utterance)
Nghĩa mệnh đề là nghĩa của câu, còn nghĩa liên cá nhân (ngữ cảnh) là nghĩa
của phát ngơn.

•

Proposition vs. utterance analysis:

Example:

“The book is open.”
Sentence meaning: The book is in a state of opening
Utterance meaning: You are copying from the book
accusation (lời buộc tội)
“Tom opened the book.”


The meaning of an utterance comes from both the language & the context &
from features of language (e.g. intonation, stress, gestures)

BT: Examples of utterance: Can you open the window?
Nghĩa của câu:
Nghĩa của phát ngôn:


III.

Semantic feature (đặc điểm ngữ nghĩa / nét nghĩa)

Đặc điểm ngữ nghĩa là đơn vị ý nghĩa nhỏ nhất trong một từ.
Chúng ta xác định ý nghĩa của một từ bằng các đặc điểm ngữ nghĩa của chúng.
Ex: FATHER
[+Human] : con người
[+ Male ] : giống đực
[+ Mature ] : trưởng thành
[+ Parental ] : phụ huynh / cha mẹ
[+ paternal ] : bên nội
HEN
[+animal ] : động vật
[+ bird] : lớp chim

[+ common domestic fowl] : vật nuôi
[+ fully grown] : trưởng thành
[+ female] : giống cái

Người ta dùng kí hiệu [+] và [-] để chỉ có hoặc khơng có đặc điểm:
VD: baby
[+ young] = (có) trẻ
[+ human] = (có) con người
[– abstract] = (ko có nghĩa) trừu tượng


CHARACTERISTICS
-

Một từ có thể bao gồm:

PRIMITIVE SEMANTIC FEATURES: nét nghĩa chính
[+animate], [+ human], [+ male]
OTHER SEMANTIC FEATURES: nét nghĩa phụ
[+ parental]. [+ paternal]
-

Đặc điểm ngữ nghĩa giống nhau có thể được tìm thấy trong nghĩa của các
từ khác nhau.

VD:
Cha, mẹ, con trai, con gái, cô giáo
[+ human].
Mẹ, con gái, gà mái, heo nái…
[+ female].

-

Đặc điểm ngữ nghĩa giống nhau có thể được tìm thấy trong các từ loại
khác nhau.
Ví dụ:
[+ Female] tìm thấy trong danh từ mother, tính từ pregnant, động từ
breast-feed.
[+ education] tìm thấy trong danh từ teacher, tính từ educated, động từ
teach.


IV.

Lexical/ semantic field (Trường từ vựng)

A semantic field or a lexical field is the organization of related words and
expressions into a system which show their relationship to one another.
(Richards. Platt & Weber. 1987:53)
It is a group of words sharing the same semantic property/feature/component.
Trường từ vựng là những từ có chung nét nghĩa.
EX:
Items related by topics (chung chủ đề)
•

Fruit: apples, oranges, grapes, bananas etc.

•

Clothing: shirts, pants, shorts, hats etc.

•

Color: green, red, blue, purple, pink etc.

Items which are similar in meaning (chung ý nghĩa)
•

Ways of cooking: stew, boil, fry, steam, roast etc.

•

Ways of walking: limp, tiptoe, stalk etc.

•

Ways of looking: stare, peer, glance, squint etc.

Items grouped as an activity or a process (chung quá trình)
Do housework: clean the room, do washing, iron clothes, prepare the meal
etc.
•

Do research: make hypotheses, collect data, analyze data, get results, come
to a conclusion.


Bài tập:
Which of the following semantic properties belongs to “dog”?
Chọn một câu trả lời đúng:
a. [+female]

b. [+intellect]
c. [+loyal]
d. [+mature]

The relationship between “room” and “house” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. part- whole
b. synonymy
c. polysemy
d. hyponymy

The best hypernym for the lexical field “cleaning the house, doing washing,
ironing clothes, preparing the meals” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. doing housework
b. working
c. doing homework


d. activities

The following pair “Paul loves Mary.”
“Mary loves Paul.”
consists of:

Chọn một câu trả lời đúng:
a. 2 sentences; 2 propositions
b. 2 sentences; 1 proposition
c. 2 utterances; 1 proposition
d. 2 utterances; 2 propositions

The underlined part in “cooking and boiling” is a:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. hypernym
b. synonym
c. hyponym
d. antonym

The relationship between “furniture” and “desk” is:


Chọn một câu trả lời đúng:
a. synonymy
b. polysemy
c. whole-part
d. hyponymy

The best hypernym for the lexical field “shirts, pants, shorts, hats, pajamas,
jeans, T-shirts” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. goods
b. textiles
c. sport-wears
d. clothing

The underlined part in “cooking and boiling” is a:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. antonym
b. hypernym
c. hyponym

d. synonym

The following pair
“Dr. Findlay caused Janet to die.”


“Dr. Findlay killed Janet.”
consists of:

Chọn một câu trả lời đúng:
a. 2 sentences; 1 proposition
b. 2 utterances; 1 proposition
c. 2 sentences; 2 propositions
d. 2 utterances; 2 propositions

Which of the followings is CORRECT about linguistics?
Chọn một câu trả lời đúng:
a. Linguistics is the study of English.
b. Linguistics is the study of language
c. Linguistics is the study of all dialects
d. Linguistics is the study of grammar

Which of the following statements is NOT TRUE about utterance?
Chọn một câu trả lời đúng:
a. An utterance is a sentence said in a particular situation
b. The meaning of an utterance is the sum of meanings of the constituent words


c. The meaning of an utterance depends on the situation in which it is uttered
d. An utterance is context bound / dependent

Which of the following is CORRECT about semantics?
Chọn một câu trả lời đúng:
a. Semantics is the study of language meaning
b. Semantics is the study of language use
c. Semantics is the study of language
d. Semantics is an independent subject

The following pair They loaded hay onto the truck.
They loaded the truck with hay.
consists of:

Chọn một câu trả lời đúng:
a. 2 sentences; 1 proposition
b. 2 sentences; 2 propositions
c. 2 utterances; 1 proposition
d. 2 utterances; 2 propositions

The best hypernym for the lexical field “apples, oranges, grapes, bananas,
mangoes” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. greens


b. vegetables
c. fruits
d. food


V.

Reference – Referent – sense

Reference (Sở chỉ): Mối quan hệ giữa ngơn ngữ với sự vật, hiện tượng được
nói đến. (object)
Referent (vật sở chỉ): Tức vật được người nói nói đến. Nó phải là vật có thực.
Sense (nghĩa): là mối quan hệ bên trong ngôn ngữ
VD: My students are studying with a computer.
(chỉ người xác định)

(chỉ vật xác định)

VD: My student: people who are studying in class (học sinh)
Computer: A technical machine... (máy tính)
Ex:
Students
+ Vật sở chỉ là: Thơng, Nhân, Minh,...
+ Nghĩa là: học sinh
+ Mối quan hệ giữa “chữ students” (ngôn ngữ) và “khái niệm học sinh” (sự vật,
hiện tượng) là sở chỉ.


TYPES OF REFERENCE (phân loại sở chỉ/ quy chiếu)
-

Variable Reference: (quy chiếu biến) Một biểu thức (expression) chỉ
nhiều đối tượng.

VD: “my mother”: mẹ của ai đó (tùy vào người nói)
Im here: here có thể chỉ chỗ này, chỗ nọ,... (tùy vào vị trí người nói)

-

Same Reference: (đồng quy chiếu) Nhiều biểu thức cùng chỉ một đối
tượng.

VD: Uncle Ho – Ho Chi Minh – Nguyen Ai Quoc - Nguyen Sinh Cung –
Nguyen Tat Thanh đều chỉ cùng một đối tượng.
-

Constant Reference: (quy chiếu liên tục) Một biểu thức luôn luôn chỉ
một đối tượng (object)

VD: Tên riêng hoặc tên địa lý: Xuân Diệu, Xuân Quỳnh, Xuân tóc đỏ,
VietNam, Lào, Cam Ranh... chỉ 1 đối tượng duy nhất.
Hoặc những thứ độc nhất: Mặt trời, mặt trăng, trái đất, Đồ Long đao,...


-

No reference: (bất quy chiếu) một biểu thức có nghĩa (meaningful)
không chỉ đối tượng nào cả.

VD: Các từ chức năng (function words): and, but, if, almost, …
Nhân vật tưởng tượng: Batman, Dragon, Superman, Snow White, Tấm Cám,
Thạch Sanh…
Các đối tượng khơng tồn tại bây giờ:
Vua nước Pháp (Pháp thì khơng có vua nào ngày nay)
Nữ hồng Việt Nam ngày nay là một người Campuchia. (khơng có nữ hồng
VN bây giờ)

VI.

REFERRING EXPRESSIONS

Definition
Biểu thức quy chiếu là biểu thức chỉ một đối tượng cụ thể (đối với người nói).
VD: ‘My father”: có một đối tượng cụ thể hiện lên trong tâm trí người nói.
“Fred hit me”: có đối tượng Fred cụ thể đối với người nói.
Tương tự ta có:
Possessive: my friend, Paul’s hat, …
Demonstrative: this book, that machine, …
Proper name: Smith, David, Vietnam …
Personal Pronouns (only when being uttered): I, You, He, …
Constant Reference (unique thing): the sun, the moon, the earth, the east, the
west, Halley’s Comet, …
Past tense: giúp nhận biết Referring Expression

Not a referring expression
Something general: family, society, people
Representative of social classes or species: the poor, the rich, the elephant,
dogs, cats
Profession/ Job: singer, teacher, lawyer, …
Ex: The singer in “The singer I admire most is Siu Black” is a RE because it
refers to a particular person.
A singer in “My sister is a singer” is not a RE because it is a job in
general


VII.

A.
1.

Types of meaning
Word meaning
Denotative / Descriptive / Referential meaning

Nghĩa biểu thị: là nghĩa được tìm thấy trong từ điển.
Nó gồm một tập hợp các tính năng ngữ nghĩa
cịn gọi là nghĩa mơ tả vì nó mơ tả một đối tượng, một sự kiện, một trạng thái
hoặc một sự việc,...
cũng được gọi là nghĩa quy chiếu vì nó quy chiếu đến một cái gì đó trên thế
giới.
VD: Con heo: vật ni, 4 chân, có lơng, lấy thịt
2. Connotative / Social / Affective meaning
Nghĩa liên tưởng là nghĩa hàm ý
Thể hiện cảm xúc/ thái độ của người nói.
Có thể khác nhau tùy từng cá nhân, từng cộng đồng.
VD: Con heo: lười biếng, ngu ngốc, dơ bẩn,...
B.

SENTENCE MEANING

Ý nghĩa ngôn ngữ của một câu phụ thuộc vào: (nghĩa đen)
- Tổng nghĩa của các từ cấu thành
- Chức năng cú pháp (chủ ngữ, tân ngữ, ...)
- Vai trò ngữ nghĩa
The lion bit the hunter.
The hunter bit the lion.
The hunter was bitten by the lion.

SEMANTIC ROLES


a.

Definition

Vai trò ngữ nghĩa là vai trò được thực hiện bởi danh từ hoặc cụm danh từ trong
mối quan hệ với động từ.
Ex: Paul/ opened the door (N + V)
b.

Types

Agent: the one that initiates an action (person/ animal + action verb)
Ex: Paul opened the door (vai trò tạo ra hành động)
Patient: the one that is affected by the action
Ex: Paul opens the door (vai trò bị tác động bởi hành động)
P
The door opened at the first blow of wind
Experiencer: The one that experiences a feeling/ sensation/ perception (without
any control of the situation)
(person / animal + non-action verb)
Ex: Paul loves Mary (vai trò tạo ra cảm xúc)
I recognize that I’m wrong
The boy wants a candy
Stimulus: the one that causes a feeling / sensation
Ex: Paul loves Mary. (vai trò bị tác động bởi cảm xúc)
I’m afraid of ghost.
Recipient (the receiver): the one that receives a physical object

Ex: He gave me a book last night. (vai trò người nhận vật chất)
Benefactive (the benefactor): the one that benefits from an action


Ex: I do all this for you. (vai trò người hưởng lợi từ hành động)
I sent him a gift for his son.
Instrument: the one that is used to perform an action (implying a user)
Ex: I open the door with a hammer. (vai trị cơng cụ thực hiện hành động)
Paul used a key to open the door.
Cause: the one that causes an action to happen (not implying a user)
Ex: The door opened suddenly at the blow of the wind. (nguyên nhân)
Locative: the place where an action happens
Ex: I was born in Dalat. (vai trị vị trí)
HCM city is a good place to live.
Temporal: the time when an action happens (vai trò thời gian)
Ex: Yesterday, I saw you at the supermarket.

2.

Semantic meaning, pragmatic meaning
VD:
A: Would you like to have lunch with me?
B: I have a lot of homework to do.
semantic meaning: The teacher gave me a lot of assignments to do at home.
(nghĩa trên mặt câu chữ) (sentence)
pragmatic meaning: I’m sorry. I’m very busy. I’m afraid that I have to
refuse your invitation.
(nghĩa dựa vào ngữ cảnh) (utterance)
FIGURE OF SPEECH (Hình thái tu từ)

A figure of speech is ‘a word or phrase which is used for special effect, and
which doesn’t have its usual or literal meaning’
Hình thái tu từ là 'một từ hoặc cụm từ được sử dụng để tạo hiệu ứng đặc biệt
và khơng có nghĩa thơng thường hoặc nghĩa đen của nó'


Tạo nghĩa bóng
Types of figure of speech
-

Simile : so sánh (tỉ dụ) (like, as,...)

-

Metaphor: ẩn dụ là so sánh ngầm. (ko có từ chức năng like, as,...)

VD: Love is a rose. (beatiful)
+ “Live” metaphors: ẩn dụ sống so sánh gián tiếp, nhiều nghĩa bóng.
VD: He is a pig. (lazy, dirty, greedy, stupid, fat…)
+ “Dead” metaphors: ẩn dụ chết dùng bình thường đến mất đặc điểm ẩn
dụ.
VD: The leg/face of the table
The mouth of the river
-

Metonymy: (hoán dụ) là sự hoán đổi tên gọi.
one entity stands for another associated entity.
+ Container – Contained: (vật chứa - vật được chứa)
Very thirsty, he gulped down the whole bottle (= water in the bottle)

As the teacher entered the room, the whole class stand up (all the
students in the class)
+ Profession – Means: (nghề nghiệp – phương tiện)
I live on my pen. (= by writing)
Mike Tyson lives on his gloves. (= by boxing)
+ Symbol – Reality: (Biểu tượng - Thực tế)
He tries his best to win her heart. (= her love)


He has the tongue of king. (= the talent of tasting food)
+ Material – Object made of it: (vật chất – vật dụng)
You can get our gold in the upper drawer. (= jewelry made of gold)
vật chất: gold – vật dụng là: jewelry
+ Author – Works: (Tác giả - tác phẩm)
I read Nguyen Du.
-

Synecdoche (cải dung): dùng bộ phận để chỉ toàn bộ.
Can I borrow your wheels? (car)

-

-

-

Irony: (mỉa mai nhẹ nhàng) nói ngược để nhấn mạnh nhằm gây cười
hoặc chế giễu.
He is so kind that he let all the housework for me to do. (He is not kind at
all) Anh ấy tử tế đến mức giao hết việc nhà cho tôi làm.

Sarcasm: (châm biếm chua cay)
mỉa mai để làm tổn thương cảm xúc của ai đó.
“The more I know about human beings, the more I want to be an animal”
(Jungle Boy) (Human beings are worse than animal!)
“Tôi càng biết nhiều về con người, tôi càng muốn trở thành một con vật”
(Jungle Boy) (Con người tồi tệ hơn động vật!)
Personification: (nhân hóa)

The leaves are dancing in the morning wind. (= moving)
The waves tore the ship into pieces. (= destroyed completely)
Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín,...

-

Hyperbole: (cường điệu, nói q)

I’m so hungry that I can swallow a cow (= extremely hungry)
Tơi đói đến mức ăn hết con bò.


-

Euphemism: ( nói giảm, nói tránh)

Could you tell me where the restroom is? (= toilet) (phòng nhỏ)
His father has just passed away (= died)

(qua đời)

Caught by a cold, he went to the fathers. (= died) (đi xa)

Bài tập:
The underlined part in “Paul fell off the horse, wounded by an arrow.” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. referring expression
b. not a referring expression

The type of reference in which different expressions are used to refer to the
same object is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. no reference
b. same reference
c. constant reference
d. variable reference

The type of reference in which the same expression is used to refer to different
objects is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. no reference
b. variable reference


c. constant reference
d. same reference
The underlined part in “I’m looking for a car to buy.” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. not a referring expression
b. referring expression

The underlined part in “I survived from the air crash thanks to a parachute.” is:
Chọn một câu trả lời đúng:

a. not a referring expression
b. referring expression

The underlined part in “Silk Black is a famous singer from Tay Nguyen.” is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. referring expression
b. not a referring expression

The type of reference in which the same expression always refers to the same
object is:
Chọn một câu trả lời đúng:
a. variable reference
b. constant reference
c. same reference