CÁC TRIỆU CHỨNG mãn KINH và UNG THƯ vú

CÁC TRIỆU CHỨNG
MÃN KINH VÀ UNG THƯ VÚ

Người dịch: Hoàng Thu Hà
Hiệu đính:

Giới thiệu
1


Một số điều trị ung thư vú gây nên triệu chứng mãn kinh. Một số phụ nữ thấy các
triệu chứng mãn kinh này có thể quản lý được, nhưng nhiều người thấy thật khó mà
ứng phó với các triệu chứng này và có thể ảnh hưởng tới chất lượng sống của họ.

Quyển sách này giải thích về triệu chứng mãn kinh, điều trị ung thư vú có thể gây nên các
triệu chứng mãn kinh như thế nào và bạn có thể trải qua các triệu chứng gì. Sách gợi ý
cách thức để quản lý chúng, gồm chỉ định thuốc và các phương thức khác mà một số
người sử dụng như là các liệu pháp bổ trợ.
Nói về triệu chứng mãn kinh có thể rất khó khăn. Giải quyết bất kỳ mối lo ngại nào của
bạn là một phần quan trọng của quá trình điều trị và phục hồi của bạn. Kết thúc quyển
sách là một danh sách giúp bạn nói về các triệu chứng của bạn với các chuyên gia chăm
sóc sức khỏe.
Quyển sách này chủ yếu dành cho phụ nữ nhưng nam giới được điều trị ung thư vú cũng
có thể trải qua các triệu chứng tương tự.

Mãn kinh là gì?
Mãn kinh là thời gian khi một phụ nữ không ra hành kinh nữa, và cô ấy không thể mang
thai được nữa. Mãn kinh xảy ra khi buồng trứng dừng khơng rụng trứng nữa. Buồng trứng
là nguồn chính tiết ra chất nội tiết estrogen, nên khi buồng trứng ngừng làm việc thì mức
estrogen trong cơ thể giảm. Thay đổi này làm ngắt quãng hành kinh và gây nên các triệu
chứng gắn liền với mãn kinh. Các triệu chứng này thường kéo dài từ vài tháng tới hàng

năm.
Mãn kinh là sự kiện tự nhiên đối với tất cả các phụ nữ và thường xảy ra giữa tuổi 45 và
55, với 51 là tuổi trung bình. Tuy nhiên nếu bạn điều trị ung thư vú thì có thể dẫn đến mãn
kinh sứm và/hoặc các triệu chứng mãn kinh.
Bạn cũng có thể nghe thấy thuật ngữ “tiền mãn kinh” tức là thời gian dẫn tới mãn kinh khi
chất nội tiết của phụ nữ có thể tăng và giảm, gây nên hành kinh khơng đều. Q trình này
có thể xảy ra trong vài tháng hoặc vài năm.

Các triệu chứng mãn kinh
Một số triệu chứng mãn kinh phổ biến nhất gồm:
• Bốc hỏa
• Ra mồ hôi ban đêm
2


• Khô âm đạo
• Tim đập nhanh
• Thay đổi tâm tính
• Đau khớp
• Da và tóc thay đổi
Bạn có thể lên cân, nhất là quanh eo. Bạn cũng có thể khó ngủ. Hiếm hơn là một số phụ
nữ có cảm giác buồn buồn dưới da, thường là ở ngực. Bạn cũng thể trở lên hay lo âu và dễ
cáu gắt hoặc có vấn đề về trí nhớ hoặc tập trung. Những thay đổi mà bạn nhận thấy trên
cơ thể có thể là từ từ, nhưng đối với một số phụ nữ thì những triệu chứng này có thể bắt
đầu đột ngột.

Mãn kinh và điều trị ung thư vú
Nhiều phụ nữ sẽ trải qua các triệu chứng mãn kinh do điều trị ung thư vú.
Ở những phụ nữ tiền mãn kinh, một số điều trị có thể gây mãn kinh sớm, dẫn tới các triệu
chứng được mô tả trong quyển sách này. Một số điều trị sẽ không gây nên mãn kinh sớm

nhưng có thể gây nên các triệu chứng đi kèm với mãn kinh.
Một số phụ nữ có thể đang dùng liệu pháp nội tiết thay thế (HRT) khi họ được chẩn đoán
ung thư vú. HRT được chỉ định cho những phụ nữ để giúp giảm các triệu chứng của mãn
kinh, nhưng thường không được khuyến nghị cho phụ nữ ung thư vú. Do vậy, nếu bạn
đang dùng HRT khi được chẩn đoán , bạn chắc chắn sẽ được khuyên dừng thuốc lại, và
như vậy triệu chứng mãn kinh có thể quay trở lại.
Bạn có thể đã qua mãn kinh, nhưng điều trị ung thư vú có thể làm cho bạn có các triệu
chứng trở lại.
Liệu pháp nội tiết
Chất nội tiết estrogen có thể kích thích ung thư vú phát triển. Nếu bạn mắc loại ung thư
vú này (được gọi là ung thư vú dương tính với thụ thể nội tiết hoặc ung thư vú ER+) thì
bạn có thể được chỉ định điều trị để giảm mức estrogen hoặc chặn ảnh hưởng của nó. Các
điều trị này gọi là liệu pháp nội tiết.
Liệu pháp nội tiết gồm tamoxifen, Anastrozole (Arimidex), letrozole (Femara) và
exemmestane (Aromasin), tất cả có thể gây nên các triệu chứng mãn kinh.
Ức chế buồng trứng

3


Ức chế buồng trứng là làm cho buồng trứng dừng sản sinh ra estrogen, hoặc tạm thời hoặc
vĩnh viễn. Bạn cũng có thể nghe nó được gọi là ức chế chức năng buồng trứng hoặc cắt
buồng trứng.
Ức chế buồng trứng có thể bằng:
• Liệu pháp nội tiết goserelin (Zoladex)
• Phẫu thuật để cắt bỏ buồng trứng
• Xạ trị vào buồng trứng.
Mãn kinh tự nhiên là quá trình từ từ, trong khi ức chế buồng trứng có thể mang đến các
triệu chứng mãn kinh đột ngột và các triệu chứng này có thể mạnh hơn.
Để có thêm thơng tin đề nghị đọc quyển Ức chế buồng trứng và ung thư vú.

Hóa trị
Nếu bạn chưa mãn kinh tự nhiên, hóa trị có thể làm hành kinh của bạn dừng lại; đó là do
buồng trứng là nguồn sinh ra estrogen bị hóa trị làm ảnh hưởng. Đối với một số người,
hóa trị có thể gây mãn kinh sớm, đột ngột hơn. Các triệu chứng thường mạnh hơn khi
mãn kinh xảy ra tự nhiên.
Đôi khi, hành kinh tạm thời mất đi. Trong trường hợp này các triệu chứng mãn kinh sẽ
giảm dần khi hành kinh trở lại, có thể là vài tháng hoặc thi thoảng thậm chí nhiều năm sau
khi điều trị kết thúc.

Tránh thai
Thậm chí nếu hành kinh của bạn đã dừng và trải qua các triệu chứng mãn kinh thì bạn vẫn
có thể thụ thai và có thể mang thai. Bạn cũng có thể thụ thai nếu bạn đang qua thời kỳ
mãn kinh, do buồng trứng của bạn có thể khơng hồn tồn dừng hẳn.
Nói chung, bạn nên cho là bạn vẫn có thể có thai trừ khi:
• Bạn dưới 40 tuổi và chưa có hành kinh trở lại trong hai năm kể từ khi điều trị
• Bạn trên 40 tuổi và chưa có hành kinh trở lại ít nhất một năm kể từ khi điều trị.
Tuy nhiên điều này biến động cho mỗi người. Nếu bạn không chắc chắn về khả năng sinh
sản của bạn hoặc tình trạng mãn kinh, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn hoặc bác sĩ đa
khoa là người có thể thảo luận biện pháp tránh thai thích hợp.

Mãn kinh sớm và khả năng sinh sản
4


Đối với một số phụ nữ, mãn kinh sớm nghĩa là dẫn tới khả năng bị vô sinh, là điều rất khó
ứng phó, đặc biệt nếu bạn đang xem xét việc bắt đầu có gia đình hoặc có thêm con. Để có
thêm thơng tin, đề nghị đọc quyển Các vấn đề sinh sản và điều trị ung thư vú.

Quản lý các triệu chứng mãn kinh

Đôi khi các triệu chứng mãn kinh là nghiêm trọng và có tác động đáng kể lên chất lượng
sống. Quyết định của bạn về quản lý các triệu chứng mãn kinh có thể phụ thuộc vào các
triệu chứng nghiêm trọng như thế nào và các tác dụng phụ có thể của bất kỳ điều trị nào.
Bạn tìm thấy bản danh sách các triệu chứng mãn kinh ở trang sau. Bạn có thể mang danh
sách này tới gặp bác sĩ, điều dưỡng ung thư vú hoặc bác sĩ đa khoa để thảo luận các tùy
chọn điều trị hiện có cho bạn. Cũng cần hỏi điều dưỡng ung thư vú hoặc bác sĩ đa khoa
liệu có phịng khám mãn kinh ở khu vực của bạn tại đó bạn có thể có thêm lời khun và
thơng tin về ứng phó với các triệu chứng mãn kinh.
Phần này nói về thuốc, liệu pháp và những thay đổi tới lối sống của bạn có thể làm giảm
các triệu chứng mãn kinh và làm quản lý chúng dễ hơn.

Bốc hỏa và ra mồ hôi ban đêm
Các cơn bốc hỏa là các triệu chứng mãn kinh phổ biến nhất do điều trị ung thư vú. Tần
suất bốc hỏa có thể thay đổi từ người này qua người khác, từ một vài ngày cho tới vài giờ.
Chúng cũng có thể thay đổi từ cảm giác ấm nóng nhẹ chỉ ảnh hưởng tới mặt, cho tới các
sóng nhiệt trong tồn cơ thể. Một số phụ nữ cũng trải qua việc ra mồ hôi như tháo ảnh
hưởng tới toàn cơ thể. Đối với một số phụ nữ, bốc hỏa sẽ mất dần theo thời gian và trở
nên ít nghiêm trọng hơn, nhưng đối với những người khác thì bốc hỏa có thể tiếp tục kéo
dàia trong nhiều năm.
Nhiều phụ nữ bị bốc hỏa vào ban đêm, có thể dẫn tới rối loạn giấc ngủ và tỉnh dậy trên
giường lạnh và ẩm, và cần phải thay khăn trải giường. Việc này có thể rất bất tiện đặc biệt
là nếu ngủ cùng với bạn đời. Giấc ngủ bị rối loạn do bốc hỏa có thể dẫn đến hay quên, dễ
cáu bẳn và thiếu tập trung.
Quản lý bốc hỏa và ra mồ hơi ban đêm
Bạn có thể cảm thấy bạn phải chịu đựng bốc hỏa do bạn đã được điều trị ung thư vú,
nhưng chúng có thể gây rất khó chịu. Bạn cần nói với bác sĩ điều trị hoặc bác sĩ đa khoa
do có thể có điều trị triệu chứng này.
Nói chuyện với những phụ nữ khác có các triệu chứng tương tự có thể cho bạn cơ hội chia
sẻ kinh nghiệm và và có được các mẹo bỏ túi về các cách thức ứng phó với các cơn bốc
hỏa.

5


Ghi nhật ký khi bạn trải qua các cơn bốc hỏa có thể hữu ích. Điều này có thể giúp bạn
nhận diện bất kỳ mơ hình bốc hỏa của bạn hoặc bất kỳ thứ gì kích thích các cơn bốc hỏa
mà bạn có thể tránh được. Nếu bạn biết khi nào có thể có cơn bốc hỏa thì bạn có thể được
chuẩn bị tốt hơn để đón nhận nó.
Thực phẩm hoặc đồ uống có thể là một trong những thức kích thích cơn bốc hỏa; thực
phẩm cay nóng, caffein hoặc rượu có ảnh hưởng này. Một số phụ nữ thấy rằng ăn thường
xuyên các bữa ăn nhỏ hơn là các bữa ăn lớn có thể hữu ích. Các thức uống lạnh cũng có
thể có ích, do chúng tạm thời hạ thấp nhiệt độ của cơ thể và có thể làm giảm nhiều cơn
bốc hỏa. Giảm lượng chất cồn uống vào và cắt giảm hút thuốc lá cũng cố thể làm giảm số
lần bốc hỏa.
Nếu bạn thừa cân, thì giảm cân có thể cải thiện các triệu chứng này.
Bằng chứng về tập luyện và bốc hỏa biến động. Tập luyện nặng lúc này và sau đó có thể
làm các triệu chứng xấu hơn nhưng hoạt động thể chất đều đặn là tốt cho sức khỏe thể
chất và tâm lý tổng thể cũng như giúp duy trì cân nặng lành mạnh.
Các mẹo bỏ túi
• Ln mang theo quạt cầm tay chạy pin hoặc quạt giấy
• Mặc nhiều lớp áo để bạn có thể cởi bỏ dần khi bắt đầu cơn bốc hỏa
• Dùng vỏ áo gối bằng tơ, một cái gối được thiết kế đặc biệt làm bạn mát hoặc khăn
quàng làm mát để giữ bạn được mát
• Ln mang theo một chai nước bên mình
• Tránh caffein, rượu và các thức ăn cay nóng
• Cố gắng mặc quần áo rộng, quần áo vải bơng
• Mang theo bình xịt nước có hướng thơm bạn chọn
Các thuốc kê đơn phi nội tiết cho các cơn bốc hỏa
Có nhiều thuốc kê đơn cho thấy có thể giúp làm nhẹ các cơn bốc hỏa và một số phụ nữ
thấy các thuốc này hữu ích. Tuy nhiên một số thuốc này có tác dụng phụ mà bạn cần xem
xét xem lợi ích của việc uống thuốc có bù cho nhược điểm.

Nhiều nghiên cứu cho thấy một số thuốc chống trầm cảm có thể giúp làm giảm các cơn
bốc hỏa cho một số phụ nữ, mặc dầu các lợi ích này có thể giảm dần theo thời gian. Ví dụ,
Vanlafaxine được kê đơn với liều thấp hơn là khi được kê đơn cho trầm cảm để giúp giảm
bốc hỏa, và như vậy không nhiều hiệu quả chống trầm cảm. Các tác dụng phụ có thể gồm
buồn nơn (cảm thấy mệt), đi ngoài, buồn ngủ, giảm ham muốn tình dục và hoa mắt chóng
mặt. Một só phụ nữ bị thay đổi tâm tính.
6


Các thuốc chống trầm cảm khác như là fluoxetine và paroxetine cũng đôi khi được kê đơn
để giúp làm giảm bốc hỏa. Một số nghiên cứu gợi ý rằng các thuốc này có thể can thiệp
vào cách mà tamoxifen làm việc. Tuy nhiên nghiên cứu gần đây hơn gọi ý rằng có thể
khơng phải như vậy. Bạn có thể thảo luận thêm với điều dưỡng ung thư vú hoặc bác sĩ.
Clonidine là thuốc được dùng để điều trị huyết áp cao. Thuốc cũng có thể được dùng để
quản lý bốc hỏa, và có thể có hiệu quả cho một số phụ nữ. Clonidine có thể cần vài tuần
để có hiệu quả. Các tác dụng phụ gồm đầu óc quay cuồng nhẹ, khơ mồm, đau đầu, táo
bón và hoa mắt chóng mặt.
Gabapentin là thuốc luôn được dùng để điều trị đau mãn tính và bệnh động kinh, nhưng
có thể là hữu ích trong việc giảm những cơn bốc hỏa nghiêm trọng. Gabapentin có thể có
tác dụng phụ, gồm mệt mỏi tột độ, rối loạn giấc ngủ và lo lắng. Tuy nhiên tăng liều chậm
theo thời gian có thể giảm tác dụng phụ.
Một số các thuốc này có thể tương tác với các thuốc khác mà bạn đang uống, vậy hãy
kiểm tra tương tác thuốc với bác sĩ của bạn.
Bạn có thể cần thử một vài loại trước khi bạn thấy loại nào hợp với bạn.
Liệu pháp thay thế nội tiết (HRT)
Mặc dầu HRT là điều trị có hiệu quả các triệu chứng mãn kinh, thuốc thường không được
khuyến nghị cho những phụ nữ bị chuẩn đốn ung thư vú. Đó là do có sự khơng chắc
chắn về liệu HRT có làm tăng rủi ro ung thư vú quay trở lại hay khơng.
Tuy nhiên, thuốc có thể được khuyến nghị nếu bạn trải qua các triệu chứng mãn kinh
nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng sống, và bạn không đáp ứngg tới các điều trị

khác.
Bác sĩ của bạn sẽ thảo luận rủi ro và lợi ích của HRT và liệu nó có thích hợp với bạn hay
khơng.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)
Một số nghiên cứu cho thấy rằng kiểu liệu pháp nói chuyện được gọi là liệu pháp hành vi
nhân thức (CBT) có thể giúp giảm các triệu chứng mãn kinh, nhất là bốc hỏa và ra mồ hôi
ban đêm.

Các liệu pháp bổ trợ
Các liệu pháp bổ trợ gồm nhiều phương thức mà một số phụ nữ thấy là hữu ích trong việc
giảm nhẹ các triệu chứng mãn kinh và cải thiện sức khỏe.
7


So với các điều trị thuốc cổ truyền thì có ít bằng chứng đáng tin cho thấy rằng các liệu
pháp bổ trợ có hiệu quả. Điều quan trọng là cân nhắc tính an tồn của một số liệu pháp, kể
cả việc có bất kỳ tương tác với điều trị mà bạn đang được thực hiện. Hãy nói với điều
dưỡng ung thư vú hoặc bác sĩ về bất kỳ liệu pháp bổ trợ hoặc thực phẩm chức năng thảo
dược nào mà bạn đang xem xét dùng.
Châm cứu
Châm cứu là luồn các cây kim mảnh vào da tại các điểm xác định. Các cây kim này
không nên được đưa vào tay bên mổ hoặc các khu vực xung quanh nếu bạn đã được phẫu
thuật để lấy hạch bạch huyết do có thể tăng nguy cơ phát triển phù bạch mạch. Có bằng
chứng xung đột về lợi ích của châm cứu giảm bốc hỏa của mãn kinh và cần thêm nhiều
nghiên cứu.
Thuốc thảo dược
Thuốc thảo dược được phân loại là thực phẩm, nghĩa là chúng không đi qua các thử
nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt và các quy định như các thuốc khác. Các thảo dược được
gọi ý phổ biến làm giảm bốc hỏa gồm thiên ma, hạt lanh, cỏ ba lá đỏ, sâm, tinh dầu hoa
anh thảo, và đương quy.

Các ý kiến bị chia rẽ về liệu các thảo dược này là an tồn hoặc có hiệu nên nói chung
khơng được khuyến nghị.
Estrogen thực vật
Estrogen thực vật là các hợp chất của cây cỏ có trong một số thực phẩm nhất là đậu nành,
ví dụ sữa đậu nành và đậu phụ. Thực phẩm như là đậu gà và hạt lanh cũng có estrogen
thực vật. Có nhiều nghiên cứu sử dụng đậu nành và các estrogen thực vật khác để làm nhẹ
cơn bốc hỏa, nhưng các kết quả không nhất quán. Mặc dầu chế độ ăn có estrogen thực vật
có trong tự nhiên là an toàn cho những người mắc ung thư vú nhưng hiện giờ khơng
khuyến nghị uống thực phẩm chức năng.
Bạn có thể có thêm thơng tin về estrogen thực vật trong quyển Chế độ ăn và ung thư vú.
Liệu pháp hương thơm
Liệu pháp hương thơm sử dụng tinh dầu được chiết từ các loại hoa, hạt và vỏ cây để thúc
đẩy việc cảm nhận mùi, được các nhà trị liệu tin là giúp bạn khỏe lên.
Vi lượng đồng căn
Các bác sĩ tin rằng “những cái giống nhau cần được điều trị bằng những cái giống nhau”
và các triệu chứng có thể được cải thiện bằng cách chỉ định các liều tí xíu một loại thuốc
mà nếu được dùng với lượng lớn sẽ gây ra cùng triệu chứng.
8


Tuy nhiên khơng có bằng chứng đáng tin để hỗ trợ ý tưởng này.
Thôi miên
Thôi miên là đi tới trạng thái thư giãn sâu, tự nhiên. Nó nhắm tới sử dụng năng lượng của
trí não để cố gắng ảnh hưởng tới các trạng thái cơ thể và các vấn đề cảm xúc.
Mat xa
Mát xa bằng cách dùng tay để kéo và tác dụng áp lực lên các cơ và khớp của cơ thể. Các
tác động nhịp nhàng được dùng trong mát xa có thể giúp bạn được thư giãn, và có thể làm
giảm nhự stress và lo âu.
Bấm huyệt
Bấm huyệt bàn chân tác dụng vào các đầu dây thần kinh ở chân, và đôi khi ở tay, nhắm

tới giúp tuần hồn năng lượng của cơ thể có hiệu quả.
Để có thêm thông tin, đề nghị xem quyển Các liệu pháp bổ trợ, thư giãn và sống khỏe.
Nam châm
Nhà sản xuất nam châm được gắn với quần áo lót nói rằng nó có thể làm giảm bốc hỏa,
Khơng có bằng chứng rằng nam châm có tác dụng, nhưng một số phụ nữ nói họ thấy nam
châm hữu ích.
Stress, lo lắng và thay đổi tâm tính
Một số phụ nữ bị chẩn đốn ung thư vú thấy họ cảm thấy lo âu trong nhiều thời gian, có
thể làm cho các triệu chứng mãn kinh tồi tệ đi. Đơi khi lo lắng có thể trở thành quá mạnh
dẫn tới những cơn hoảng loạn, gây ra thêm nỗi sợ hãi và lo lắng. Thừa nhận rằng bạn lo
âu là một bước quan trọng, do đôi khi cảm giác lo âu có thể có liên quan tới trạng thái
buồn chán và trầm cảm. Bạn có thể cảm thấy mất kiểm soát mọi thứ xảy ra với bạn và
điều này có thể ảnh hưởng tới việc bạn có cảm giác như thế nào.
Một số phụ nữ có khó khăn trong tập trung và cảm thấy khó tập trung và dễ cáu gắt. Bạn
có thể nóng nảy và trải qua những thay đổi tâm tính cực đoan, từ cảm giác tích cực và
hạnh phúc trong một ngày cho tới cảm giác tồi tệ trong ngày kế tiếp. Điều này có thể là
khơng mong muốn và khơng có lý do. Cảm giác này có xu hướng được cải thiện theo thời
gian nhưng đối với một số phụ nữ thì cảm giác này lại có thể là quá mạnh.
Trầm cảm mô tả một dải rộng các cảm giác, từ tinh thần xuống thấp cho tới không muốn
sống nữa. Một số ngườ trở nên trầm cảm do tác động của ung thư vú và điều này xảy ra ở
bất kỳ giai đoạn nào trong chẩn đoán và điều trị hoặc sau điều trị đã hồn thành. Trầm
cảm là đáp ứng thơng thường tới sang chấn, nhưng khi thời gian trôi đi bạn có thể thấy
bạn lấy lại được năng lượng và tâm tính tốt hơn.
Nhận biết trầm cảm như thế nào?
9


Nếu các ý nghĩ tiêu cực đang can thiệp vào cuộc sống của bạn và không mất đi trong vài
tuần và cứ quay trở lại thì có thể là bạn bị trầm cảm Các dấu hiệu công của trầm cảm có
thể gồm:

• Mất sự hứng thú và quan tâm tới mọi việc và trải nghiệm hàng ngày
• Khơng quan tâm tới ngoại hình
• Lúc nào cũng có ý nghĩ như là “tôi không thể bị làm phiền’ hoặc “vấn đề là gì”?
• Rút lui khơng muốn tiếp xúc với người khác (khơng đi ra ngồi hoặc giao tiếp)
• Cảm thấy muốn khóc và hay cáu kỉnh hơn thơng thường
• Khó tập trung
• Khó ngủ hoặc lúc nào cũng muốn ngủ
• Khơng có cảm giác ngon miệng hoặc ăn q nhiều
• Cảm thấy tâm tính tồi tệ hoặc thậm chí muốn tự tử.
Bạn không phải bỏ qua các cảm giác này và chiến đấu với nó. Nhận thức rằng có vấn đề
và cần được giúp đỡ là điều quan trọng nhất bạn có thể làm.
Giúp đỡ khi bạn cảm thấy buồn chán
Nói chuyện về cảm giác của bạn và các triệu chứng có thể giúp bạn và bạn có thể thấy
hữu ích khi thảo luận các vấn đề này với những phụ nữ khác cũng đang trải qua trải
nghiệm tương tự.
Bạn cũng có thể nói chuyện với bác sĩ hoặc bác sĩ đa khoa về cảm giác của bạn và họ có
thể cho bạn lời khuyên xem hỗ trợ tâm lý của chuyên gia cỡ thể là hữu ích. Các kỹ thuật
được nói chi tiết dưới đây có thể là hữu ích.
Kỹ thuật thư giãn
Sự hình dung chú trọng vào việc tưởng tượng để tạo nên hình ảnh.
Sự sao lãng sử dụng kỹ thuật để chú trọng tâm trí vào những việc xung quanh bạn nên bạn
có thể bỏ đi được các ý nghĩ tiêu cực.
Chánh niệm gồm chú trọng vào điều gì đang xảy ra bây giờ - vào bản thân bạn, ý nghĩ của
bạn và điều gì đang xảy ra xung quanh bạn – và có thể giúp làm tâm trí bạn khơng đi lang
thang nữa.
Yoga sử dụng các bài tập, thở và đôi khi là thiền. Một số thế mạnh mẽ và làm bạn có cảm
giác được tiếp năng lượng trong khi các thế khác chú trọng vào thư giãn.

Thực hiện các liệu pháp

10


Tư vấn bao gồm nói chuyện với một nhân viên tư vấn trong mơi trường riêng tư hoặc bí
mật. Bạn sẽ có thể khám phá các cảm giác như là giận dữ, lo âu và đau buồn có thể có
liên quan tới chẩn đoán ung thư vú của bạn, làm cho chúng dễ hiểu và ứng phó được.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp bạn thay đổi cách thức nghĩ và hành vi>
Nó chú trọng vào các vấn đề và khó khăn bạn đang có ở trạng thái “ở đây và bây giờ”.
Thay cho khám phá các nguyên nhân đau buồn của bạn hoặc triệu chứng trong q khứ,
nó tìm kiếm cách thức để cải thiện trạng thái tâm trí của bạn trong hiện tại.

Thuốc điều trị trầm cảm
Trong khi nhiều người khơng thích ý kiến uống thuốc thì thuốc chống trầm cảm cũng có
thể được khun dùng nếu bạn bị trầm cảm, và có thể rất có hiệu quả.

Khơ âm đạo
Khơ âm đạo là triệu chứng mãn kinh rất phổ biến ở những phụ nữ đã được điều trị ung
thư vú và có thể gây đau buồn.
Mức estrogen thấp có thể dẫn dến khơ âm đạo và/hoặc ngứa âm đạo, làm cho quan hệ tình
dục và gần gũi đau đớn.
Đau hoặc khơng thoải mái cũng có thể làm giảm cảm giác tình dục và mong muốn tình
dục. Bạn có thể thấy nói chuyện về điều này với bạn đời hoặc bạn thân, hãy để chỉ một
vài ai đó tham dự vào điều trị cho bạn. Khơ âm đạo không thể là tác dụng phụ như bác sĩ
điều trị nói, nhưng nếu bạn đang trải qua thì cần thảo luận với điều dưỡng ung thư vú
hoặc bác sĩ đa khoa.
Có nhiều điều trị có thể giúp chứng khô âm đạo. Các chất làm ẩm âm đạo và các chất bơi
trơn âm đạo có thể dùng một mình hoặc kết hợp. Các chất này có thể được bác sĩ kê đơn,
mua ở hiệu thuốc hoặc đặt hàng online.
Chất làm ẩm âm đạo
Các chất làm ẩm âm đạo bắt chước chất dịch tự nhiên được cơ thể sinh ra và giữ mơ âm

đạo khơ ráo. Chúng có thể làm giảm đau trong hoạt động tình dục nhưng cũng có thể làm
giảm sự khô hạn và không thoải mái hàng ngày. Chúng có thể được dùng hàng ngày hoặc
một vài ngày. Để có kết quả tốt nhất nên dùng đều đặn. Bác sĩ đa khoa có thể kê đơn mua
chất làm ẩm âm đạo nhưng nếu bạn muốn tự mua thì có rất nhiều loại gồm YES, Sylk,
Replens và Hyalofemme.
Các chất bôi trơn âm đạo
Các chất bôi trơn âm đạo có xu hướng tác động ngắn hơn là chất làm ẩm và hoặc là dựa
trên nước hoặc dựa trên dầu. Các chất bơi trơn có xu hướng giúp giảm sự khô hạn, ngăn
11


ngừa ma sát và đau trong khi quan hệ tình dục và gần gũi. Chúng cũng có thể được dùng
vào các lúc khác để làm giảm sự không thoải mái. Bạn có thể hỏi bác sĩ đa khoa để kê đơn
các loại này hoặc có thể tự mua, gồm Yes , Sylk và Pjur .
Một cách khác nữa là một số phụ nữ thấy chất gel diệt tinh trùng có thể làm cho quá trình
giao hợp dễ chịu hơn.
Các mẹo bỏ túi khác
Bản thân quá trình giao hợp giúp thúc đẩy dòng máu tới âm đạo và sẽ giúp duy trì độ
mềm mại và độ đàn hồi của âm đạo giống như khi thủ dâm và bằng cách dùng cụng cụ
rung.
Thực hành bài tập sàn chậu cũng có thể giúp làm tăng dòng máu tới khu vực này và giúp
bạn học cách làm giãn các cơ này trong khi quan hệ tình dục và gần gũi để giảm đau tới
mức thấp nhất. Biết cách thư giãn các cơ cũng có thể giúp giảm đau trong khi khám vùng
chậu (như là làm xét nghiệm tế bào cổ tử cung).
Tốt nhất là tránh xà phòng thơm và chất dưỡng thể do chúng có thể làm khơ âm đạo.

Các điều trị dựa trên nội tiết cho chứng khô âm đạo
Điều trị được sử dụng phổ biến nhất cho chứng khô âm đạo là liệu pháp thay thế nội tiết
(HRT), nhưng HRT không được khuyến nghị cho phụ nữ sau chuẩn đoán ung thư vú. Tuy
nhiên một số bác sĩ sẽ cân nhắc kê đơn các điều trị nội tiết được bôi trực tiếp lên âm đạo,

gồm các viên thuốc đặt âm đạo có estrogen, thuốc viên, kem hoặc vòng đặt âm đạo.
Khi sử dụng estrogen âm đạo, lượng nhỏ nhất estrogen được cho là sẽ được hấp thụ vào
cơ thể. Estrogen âm đạo có thể được kê đơn an tồn hơn cho những phụ nữ uống
tamoxien, là do tamoxifen được cho là làm mất tác dụng của bất kỳ estrogen nào đi vào
dòng máu. Nếu
uốngdục
chất
(nội tiết bậc 2) thì estrogen âm đạo
Sựbạn
gầnđang
gũi, tình
và ức
ungchế
thưaromatase
vú
thường khơng được khuyến nghị, nhưng bạn có thể chuyển sang dùng tamoxifen.
Bị chẩn đốn ung thư vú có thể ảnh hưởng tới cảm giác của bạn về
Bạn có thể nói chuyện với bác sĩ về việc sử dụng các loại điều trị nội tiết này.
tìh dục và sự gần gũi. Những người mắc ung thư vú có thể khơng
cịn quan tâm tới tình dục và gần gũi vì nhiều lý do. Có thể là kết
quả của bản thân chẩn đoán, điều trị hoặc tác dụng phụ hoặc sự lo
láng về hình ảnh cơ thể. Bạn nghĩ gì và cảm giác của bạn về cơ thể
bạn có thể đã thay đổi kể từ khi bạn được chẩn đoán ung thư vú.
Hình ảnh cơ thể và sự tự tin đóng vai trò quan trọng trong việc
chúng ta cảm nhận về khả năng tình dục của chúng ta.
Các triệu chứng mãn kinh như là bốc hỏa, ra mồ hôi ban đêm và
khô âm đạo cũng như giảm ham muốn tình dục có thể ảnh hưởng
tới các mối quan hệ mới và hiện tại và đời sống tình dục của bạn.
Có thể cảm thấy khó khăn khi bắt đầu nói về những vấn đề này,
những bác sĩ hoặc điều dưỡng ung thư vú hoặc bác sĩ đa khoa có thể

giúp đỡ bạn.

12


Các vấn đề về bàng quang
Một số phụ nữ trải qua các vấn đề về bàng quang như là không nín tiểu được, buồn đi tiểu
thường xuyên hơn và phát triển chứng nhiễm trùng đường tiểu. Nếu bạn bị đau như rát
khi đi tiểu hoặc thấy bạn thường xuyên đi tiểu lắt nhắt thì cần đi khám bác sĩ để xem có bị
nhiễm trùng bàng quang. Các bài tập chậu sàn có thể giúp cải thiện việc kiểm sốt bàng
quang.

Lên cân
Lên cân đặc biệt là quanh vùng eo, là phổ biến trong cả điều trị ung thư và mãn kinh. Duy
trì cân nặng khỏe mạnh là quan trọng cho sức khỏe dài hạn. Có nhiều cách thức để tránh
lên cân và để giảm được cân mà bạn đã lên. Bác sĩ đa khoa hoặc điều dưỡng ung thư vú
có thể cho bạn thông tin về việc đạt cân nặng tốt và có thể giới thiệu chuyên gia dinh
dưỡng để có thêm lời khuyến nếu cần.

Đau khớp và rủi ro loãng xương
Đau khớp là triệu chứng mãn kinh phổ biến và cũng là tác dụng phụ của một số điều trị
ung thư vú. Nếu bạn đang bị đau khớp, hãy nói với bác sĩ hoặc điều dưỡng ung thư vú,
họ có thể gợi ý điều gì đó để giúp giảm đau.
Nồng độ estrogen hạ thấp có thể gây hại tới xương và gây loãng xương. Trong và sau khi
mãn kinh, xương trở nên kém chắc khỏe và cơ thể ít có khả năng sửa chữa bất kỳ khu vực
13


bị tổn thương hoặc bị yếu nào, có thể dẫn tới đau và do xương trở nên mỏng manh nên có
thể bị gãy khi bị tác động một lực bé hoặc có khi chẳng có lực tác động nào.

Nếu mãn kinh là do điều trị ung thư gây nên hoặc bạn đang ức chế buồng trứng (điều trị
để ngăn buồng trứng sản sinh ra estrogen) hoặc bạn sắp uống thuốc nội tiết bậc 2, thì bác
sĩ có thể bố trí cho bạn đi đo loãng xương để đánh giá độ khỏe của xương.
Một chế độ ăn đa dạng, cân bằng, hoạt động thể chất đều, không hút thuốc và hạn chế
chất cồn, tất cả đều quan trọng cho xương chắc khỏe.
Bạn sẽ tìm thấy thêm thơng tin về lỗng xương trong quyển sách “Loãng xương và điều
trị ung thư vú’.
Mệt mỏi tột độ
Mệt mỏi tột độ liên quan tới ung thư là điều mà nhiều người trải qua trong hoặc sau điều
trị ung thư vú. Cảm giác mệt mỏi tột độ hoặc liên tục mệt là một triệu chứng phổ biến của
mãn kinh và có thể là tác dụng phụ của điều trị ung thư vú. Cảm giác mệt mỏi cũng có thể
liên quan tới giấc ngủ chập chờn do bốc hỏa và ra mồ hôi ban đêm.
Mệt mỏi tột độ khác với mệt bình thường – nó cực đoan hơn và khơng dự đốn được và
khơng hết đi khi nghỉ ngơi hoặc ngủ. Điều đó có nghĩa rằng bạn khơng thể làm mọi cơng
việc hàng ngày và có thể dẫn tới cảm giác nản lòng và dường như mọi việc vượt quá tầm
kiểm soát của bạn.
Nghiên cứu đã cho thấy rằng hoạt động thể chất đều đặn như đi bộ có thể giúp cải thiện
cảm giác mệt mỏi tột độ, thậm chí nếu ban đầu bạn cảm thấy là khơng thể.

Da và tóc thay đổi
Mãn kinh có thể làm thay đổi việc sản sinh colagen, một protein tìm thấy trong da.
Estrogen là quan trọng cho sản sinh colagen. Nó giúp giữ cho da ẩm và đàn hồi. Nồng độ
estrogen thấp dẫn tới da khô hơn, mỏng hơn và kém đàn hồi hơn.
Thiếu estrogen cũng có thể liên quan tới tóc bị mỏng đi và khơ hơn.
Những thay đổi này có thể có ảnh hưởng lên cảm giác của bạn về chính bản thân. Ăn chế
độ ăn lành mạnh, uống nhiều nước, chống nắng tốt, tránh tắm nước quá nóng và xà phịng
có hương thơm và xoa dầu dưỡng thể có thể giúp giữ da ẩm. Đều đặn dùng dầu xả và hấp
dầu cho tóc cũng có thể hữu ích.

Ảnh hưởng lên não

Trong và sau điều trị ung thư, một số người cảm thấy khó tập trung hoặc cảm thấy hay
quên, được gọi là suy giảm nhận thức. Nhiều phụ nữ mãn kinh cũng thấy khó nhớ và khó
gợi nhớ các việc hơn trước kia.
14


Những thay đổi tới giấc ngủ, sự mệt mỏi và lo lắng có thể làm bạn hay qn và khơng cịn
có cảm giác minh mẫn nữa. Bạn có thể thấy có khó khăn đểbiết cái gì gây nên vấn đề về
trí nhớ và điều này khó ứng phó khi bạn đang cố gắng quay trở lại đời thường. Nếu bạn lo
âu, hãy nói chuyện với bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ điều trị.

Danh sách các triệu chứng mãn kinh
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Bốc hỏa

Ra mồ hôi ban đêm
Giấc ngủ bị rối loạn
Lên cân
Đau đầu
Thay đổi về da và tóc
Đau cơ và khớp
Giảm ham muốn tình dục
Khơ âm đạo, nhiễm trùng hoặc đâu khi giao hợp
Thiếu tập trung/giảm trí nhớ
Mệt rũ
Tâm tính thay đổi và hay cáu
Cảm thấy trầm cảm
Mất tự trọng
Lo lắng/cơn hoảng loạn
Cảm thấy muốn khóc.

15