KHẢ NĂNG SINH SẢN VÀ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ VÚ

KHẢ NĂNG SINH SẢN
VÀ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ VÚ

Người dịch: Hồng Thu Hà
Người hiệu đính:

Giới thiệu
1


Điều trị ung thư có nghĩa là bạn phải nghĩ về khả năng sinh sản của bạn trước khi bạn lên
kế hoạch điều trị, do một số điều trị như hóa trị có thể ảnh hưởng tới khả năng bạn có thể
mang thai. Trong khi mối lo lắng chủ yếu của bạn chắc chắn là điều trị ung thư vú thì nếu
việc có đứa con của bạn là quan trọng với bạn thì bảo tồn sinh sản có thể được đề nghị
cho bạn trước khi bạn điều trị.
Có lo ngại về điều trị ung thư vú ảnh hưởng tới khả năng sinh sản như thế nào là điều tự
nhiên, và giải quyết các vấn đề này là một phần quan trọng của điều trị và chăm sóc.
Quyển sách này giúp bạn thảo luận bất kỳ khả năng sinh sản nào với bác sĩ của bạn.
Một số phụ nữ có thể đối mặt vấn đề có thể mất khả năng sinh sản và điều này khó chấp
nhận như khi bị chuẩn đốn ung thư. Có thể khó đưa ra quyết định về liệu cần bảo tồn khả
năng sinh sản và bạn có thể cảm thấy mình dưới sức ép để đưa ra quyết đinh nhanh
chóng. Bạn có thể thấy hữu ích khi nói chuyện với một ai đó về cảm giác của bạn. Bạn sẽ
tìm thấy thêm thơng tin hỗ trợ trong quyển sách này.
Một số tùy chọn được mô tả trong quyển sách này không phù hợp cho tất cả phụ nữ và
một số có thể khơng có ở mọi phịng khám sinh sản.
Bạn cũng có thể thấy hữu ích khi đọc quyển sách Phụ nữ trẻ mắc ung thư vú. Quyển
sách Cơ thể bạn, sự gần gũi và quan hệ tình dục cũng vạch ra những thay đổi cảm xúc
và trong và sau chẩn đốn ung thư vú có thể thay đổi cách bạn cảm nhận về cơ thể bạn,
và chúng có thể ảnh hưởng tới quan hệ tình dục và sự gần gũi như thế nào.

Thảo luận vấn đề sinh sản trước khi bắt đầu điều trị

2


Một số điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng tới khả năng bạn có thể mang thai trong
tương lai. Điều này phụ thuộc vào tuổi của bạn và loại điều trị.
Điều quan trọng là thảo luận bất kỳ mối lo ngại về sinh sản nào với các bác sĩ của bạn
trước khi bạn bắt đầu điều trị.
Các bác sĩ của bạn cần gửi bạn đến các chuyên gia hỗ trợ sinh sản để thảo luận các lựa
chọn bảo tồn khả năng sinh sản của bạn.
Hãy dành thời gian nghĩ các câu hỏi bạn có thể muốn hỏi để có thơng tin bạn cần. Nếu
bạn có chồng/người tình, nên đưa cả họ vào cuộc thảo luận. Điều quan trọng là đưa ra
quyết định đúng cho bạn.
Các câu hỏi bạn có thể muốn hỏi nhóm bác sĩ và tại phịng khám hỗ trợ sinh sản gồm:
 Tơi có thể kiểm tra liệu tơi vẫn có khả năng sinh sản trước khi bắt đầu điều trị
không?
 Tuổi của tôi sẽ ảnh hưởng tới khả năng sinh sản như thế nào?
 Cơ hội tơi có thai sau điều trị là như thế nào?
 Tôi cần chờ bao lâu sau điều trị để biết tơi vẫn có khả năng sinh con?
 Tơi có thể giữ khả năng sinh sản bằng cách nào?
 Điều trị để bảo tồn khả năng sinh sản của tôi sẽ trì hỗn điều trị ung thư?
 Tơi sẽ có thể phải điều trị khả năng sinh sản gồm bảo quản phơi hoặc trứng khơng?
Nếu khơng, chi phí mất bao nhiêu?
 Điều trị khả năng sinh sản gồm những gì?
 Các phương pháp điều trị bảo tồn khả năng sinh sản thành công như thế nào?
 Uống thuốc sinh sản có an tồn cho tơi khơng?
 Tơi có thể dùng tinh trùng hiến tặng được không?
 Mang thai trong tương lai có ảnh hưởng tới khả năng ung thư quay trở lại khơng?
 Việc điều trị ung thư có ảnh hưởng tới sức khỏe của bất kỳ đứa trẻ nào tơi có thể có
trong tương lai khơng?
 Cho là tơi vẫn có thể có con, tơi cần chờ bao lâu sau điều trị?

Nếu bạn muốn gặp chuyên gia hỗ trợ sinh sản, nên hỏi bác sĩ càng sớm càng tốt sau khi
bạn đã được chuẩn đoán bệnh để giảm tới mức thấp nhất khả năng trì hỗn điều trị. Bạn
có thể yêu cầu được gửi tới phòng khám hỗ trợ sinh sản có nhiều kinh nghiệm trong việc
giúp đỡ phụ nữ điều trị ung thư.

3


Khả năng sinh sản ở phụ nữ
Để hiểu điều trị ung thư vú có thể ảnh hướng thế nào tới khả năng sinh sản, thì việc biết
một số sự thực cơ bản về khả năng sinh sản của phụ nữ là hữu ích.
Phụ nữ sinh ra có rất nhiều trứng ở trong buồng trứng (bạn không sinh ra thêm được trứng
mới nữa). Vào lúc người phụ nữ đến tuổi dậy thì, số lượng trứng sẽ giảm, và số lượng tiếp
tục giảm khi phụ nữ nhiều tuổi lên. Nói chung, chất lượng của trứng cũng giảm khi phụ
nữ già đi, điều này có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
Hàng tháng buồng trứng sẽ rụng một trứng. Nếu trứng thụ tinh với tinh trùng thì phụ nữ
sẽ mang thai và trứng đã thụ tinh sẽ nằm trong tử cung. Nếu trứng khơng thụ tinh thì phụ
nữ có hành kinh.
Buồng trứng ngừng rụng trứng và chu kỳ hành kinh hàng tháng dừng khi phụ nữ đạt đến
mãn kinh. Hầu hết phụ nữ đạt đến mãn kinh xung quanh tuổi 51, mặc dầu nghiên cứu cho
thấy phụ nữ có gen ung thư vú bị thay đổi (BRCA) sẽ mãn kinh sớm hơn.
Đồ thị dưới đây cho thấy khả năng sinh sản trung bình của phụ nữ giảm theo tuổi cho đến
khi đạt đến mãn kinh. Tốc độ xảy ra sẽ thay đổi từ người này qua người khác và sẽ phụ
thuộc vào bạn nhận được điều trị gì.

Điều trị ung thư vú ảnh hưởng thế nào tới khả năng sinh sản
Một vài điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản trong tương lai.
Hóa trị
Hóa trị có thể gây vô sinh ở phụ nữ tiền mãn kinh (chưa qua thời kỳ mãn kinh). Nó có thể
ảnh hưởng tới chức năng của buồng trứng, làm giảm số lượng và/hoặc chất lượng trứng.

Nếu bạn phải hóa trị, nhiều khả năng bạn bị vô sinh phụ thuộc vào loại thuốc sử dụng,
liều và tuổi và khả năng sinh sản hiện thời của bạn. Bạn thường cần có thời gian để cân
nhắc các lựa chọn của bạn để bảo tồn khả năng sinh sản trước khi bắt đầu điều trị. Nếu
bạn muốn có em bé trong tương lai, hãy thảo luận với bác sĩ hóa chất của bạn.
4


Thuốc hóa trị hầu như có thể gây ra vơ sinh là một nhóm được gọi là “các tác nhân alkyl
hóa’. Một trong những thuốc này (cyclophosphamide) được sử dụng phổ biến trong kết
hợp với các thuốc hóa trị khác để điều trị ung thư vú .
Ảnh hưởng của một số thuốc hóa trị khác như taxane (docetaxal và paclitaxel) lên khả
năng sinh sản chưa được nghiên cứu rộng rãi, nhưng bằng chứng gợi ý rằng các thuốc này
cũng sẽ có ảnh hưởng tiêu cực lên khả năng sinh sản.
Hóa trị cũng có thể làm bạn khơng có hành kinh (mất kinh), có thể là tạm thời hoặc vĩnh
viễn. Nói chung bạn được điều trị khi càng trẻ, đặc biệt khi bạn dưới 35 tuổi thì nhiều khả
năng là hành kinh sẽ trở lại. Phụ nữ trên 35 tuổi nhiều khả năng mất khả năng sinh sản do
mãn kinh sớm.
Có thể chu kỳ kinh nguyệt tạm thời dừng trong khi điều trị và bắt đầu có kinh nguyệt lại
muộn hơn, thàng tháng hoặc đơi khi thậm chí vài năm sau khi hồn thành điều trị.
Thậm chí nếu kinh nguyệt trở lại sau hóa trị, mãn kinh nhiều khả năng xảy ra sớm hơn
(sớm hơn từ 5 tới 10 năm), nghĩa là bạn có thời gian ngắn hơn thơng thường để có thể
mang thai.
Nếu hành kinh trở lại, khơng nhất thiết có nghĩa là khả năng sinh sản của bạn khơng bị
ảnh hưởng, nên quan trọng là nói chuyện với bác sĩ hóa chất nếu bạn có mối quan ngại.
Để có thêm thơng tin về hóa trị, hãy đọc quyển sách Hóa trị cho ung thư vú.
Điều trị nội tiết
Điều trị nội tiết được sử dụng cho những phụ nữ mà có ung thư vú dương tính với thụ thể
nội tiết (ER+), có nghĩa là ung thư vú có các thụ thể bên trong tế bào gắn với nội tiết nữ
estrogen và kích thích ung thư phát triển.
Một số thuốc nội tiết được dùng phổ biến cho phụ nữ tiền mãn kinh mắc ung thư vú là:

* tamoxifen (thuốc nội tiết bậc 1)
* goserelin (Zoladex)
* các chất ức chế aromatase (thuốc nội tiết bậc 2 - anastrozole, letrozole và exemestane)
được sử dụng cùng với goserelin.
Ở hầu hết các phụ nữ tiền mãn kinh uống tamoxifen, buồng trứng tiếp tục làm việc. Khi
bạn bắt đầu uống tamoxifen, thuốc có thể kích thích rụng trứng làm cho bạn có thêm khả
năng thụ thai.
Đối với một số phụ nữ, tiếp tục sử dụng tamoxifen có nghĩa là hành kinh trở nên kém đều
hơn, ra kinh ít hơn và mất kinh cùng nhau. Nói chung chu kỳ kinh nguyệt của bạn sẽ bắt
đầu lại một khi bạn ngừng uống tamoxifen, ngay cả khi bạn không trải qua mãn kinh tự
nhiên trong khi uống thuốc. Tuy nhiên, có thể bạn cần 4 tới 5 tháng để chu kỳ kinh nguyệt
trở nên đều đặn trở lại.
5


Goserelin làm việc bằng cách tắt việc sản xuất estrogen ra từ buồng trứng. Nó thường
được kết hợp với các liệu pháp nội tiết khác được sử dụng để điều trị ung thư vú, như là
tamoxifen hoặc các thuốc nội tiết bậc 2. Các thuốc nội tiết bậc 2 thường chỉ được khuyến
nghị cho những phụ nữ đã mãn kinh nhưng có thể chỉ định cho những phụ nữ tiền mãn
kinh cùng với goserelin.
Điều trị nội tiết thường kéo dài năm năm hoặc lâu hơn. Trong khi bạn đang điều trị nội
tiết, bạn sẽ được khun khơng có thai do nó có thể gây hại cho sự phát triển của em bé.
Thậm chí nếu hành kinh của bạn khơng có trong khi bạn đang uống thuốc nội tiết thì bạn
vẫn có thể có thai.
Do khoảng thời gian dài uống thuốc, tác dụng phụ của điều trị nội tiết có thể che dấu các
dấu hiệu của mãn kinh tự nhiên. Chỉ có thể biết khi bạn hồn thành việc uống thuốc mà
bạn thấy bạn đã bắt đầu mãn kinh.
Nếu bạn muốn có con và bạn đang ở lứa tuổi 30 hoặc đầu 40, uống thuốc nội tiết trong
năm năm hoặc lâu hơn có thể là vấn đề mà bạn muốn thảo luận với bác sĩ. Một thử
nghiệm gọi là POSITIVE (Pregnancy Outcome và Safety of Interuptting Therapy for

Women with Endocrine Responsive Breast Cancer) đang xem xét tính an tồn của việc
điều trị nội tiết ngắt quãng để cố gắng có thai.
Để có thêm thơng tin về điều trị này, đề nghị xem từng quyển sách về từng liệu pháp nội
tiết.
Cắt bỏ buồng trứng
Một số phụ nữ có thể cắt bỏ buồng trứng như là một phần của điều trị ung thư vú của họ,
hoặc như là để giảm nguy cơ nếu họ có gen đột biến. Nếu bạn trải qua phẫu thuật này thì
bạn sẽ trở thành vơ sinh, nhưng có thể xem xét việc hiến trứng hoặc phôi trong tương lai

Tránh thai trong và sau điều trị
Nói chung phụ nữ được khuyên không mang thai trong khi điều trị ung thư vú, do điều trị
6


ung thư vú có thể tổn hại tới bào thai tại giai đoạn phát triển sớm.
Nếu bạn có quan hệ tình dục với nam giới, điều quan trọng là thảo luận biện pháp tránh
thai với các bác sĩ của bạn. Họ có thể gửi bạn tới phịng khám kế hoạch hóa gia đình hoặc
bác sĩ đa khoa, là người có thể khuyên bạn về biện pháp tránh thai thích hợp nhất cho
bạn.
Phụ nữ đang điều trị ung thư vú (gồm điều trị nội tiết tamoxifen) được khuyến nghị sử
dụng các phương pháp tránh thai không dùng nội tiết, như là bao cao su, Femidom hoặc
màng ngăn âm đạo.
Cũng có thể dùng vòng tránh thai. Tuy nhiên bạn cần thảo luận với các bác sĩ do không
phải tất cả các loại đều phù hợp cho phụ nữ mắc ung thư vú.
Viên thuốc tránh thai ít khi được khuyên dùng sau khi chuẩn đoán ung thư vú, do nội tiết
trong thuốc tránh thai có thể thúc đẩy bất kỳ tế bào ung thư vú nào còn lại. Tuy nhiên,
viên thuốc uống vàobuổi sáng có thể được dùng trong trường hợp khẩn cấp do nó là một
liều nội tiết duy nhất và nhiều khả năng không ảnh hưởng tới ung thư vú. Hãy nói chuyện
với các bác sĩ nếu bạn có bất kỳ mối quan ngại nào.
Bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai tin cậy trước và trong suốt thời gian điều trị. Sau

điều trị quyết định của bạn về tránh thai sẽ phụ thuộc vào bạn cảm thấy thế nào nếu mang
thai. Nói chung, bạn nên cho là bạn vẫn có thể mang thai trừ khi bạn khơng có hành kinh
trong ít nhất một năm sau khi hoàn thành điều trị nếu bạn 40 tuổi hoặc hơn, hoặc 2 năm
nếu bạn dưới 40 tuổi. Tuy nhiên đây là hướng dẫn chung và thay đổi theo mỗi người.

Các tùy chọn bảo tồn khả năng sinh sản trước và trong điều trị ung
thư
Hiện có nhiều tùy chọn có thể bảo tồn khả năng sinh sản của bạn và làm tăng khả năng
bạn có con trong tương lai.
7


Các tùy chọn gồm:
 Chờ để xem khả năng sinh sản có quay trở lại sau điều trị
 Có các thủ thuật bảo tồn khả năng sinh sản – đông lạnh phôi, trứng hoặc mô buồng
trứng – trước khi bắt đầu điều trị.
 Bảo vệ buồng trứng trong điều trị.
Nếu bạn muốn thảo luận cách thức cố gắng bảo tồn khả năng sinh sản, hãy nói chuyện với
bác sĩ nội ung thư và chuyên gia sinh sản trước khi bắt đầu điều trị ung thư vú.
Quyết định liệu bạn có muốn bảo tồn khả năng sinh sản
Trước khi bạn bắt đầu điều trị ung thư vú, bạn sẽ cần quyết định liệu bạn có muốn thực
hiện các bước để bảo tồn khả năng sinh sản hay không, hoặc nếu bạn sẽ muốn không cần
điều trị khả năng sinh sản.
Một số phụ nữ rất rõ ràng về điều họ muốn cái gì, trong khi những người khác có thời
gian khó khăn hơn để đưa ra quyết định. Tôn giáo và đức tin của bạn cũng có thể ảnh
hưởng tới cảm giác của bạn về bảo tồn khả năng sinh sản. Không có câu trả lời “đúng”
hoặc “sai” – điều quan trọng là chọn cái gì đúng cho bạn.
Một vài phụ nữ có thể xem xét việc giảm hóa trị nếu họ lo ngại về khả năng sinh sản của
họ. Hãy nói chuyện với chuyên gia tư vấn về lợi ích của hóa trị hoặc ảnh hưởng của các
kết hợp hóa trị khác nhau có thể có lên khả năng sinh sản của bạn.

Không bảo tồn khả năng sinh sản (Chờ đợi và xem)
Một số phụ nữ trẻ chọn bắt đầu điều trị ung thư vú và chờ xem liệu khả năng sinh sản của
họ có quay trở lại khi điều trị xong. Đây đôi khi được gọi là “chờ đợi và xem”. Các phụ
nữ rất trẻ nhiều khả năng muốn duy trì khả năng sinh sản sau điều trị ung thư vú có thể
muốn thảo luận lựa chọn này với nhóm bác sĩ. Chuyên gia sinh sản có thể cho bạn làm
một số xét nghiệm máu và siêu âm để đánh giá khả năng sinh sản của bạn trước khi điều
trị ung thư vú bắt đầu.
Các quy trình bảo tồn sinh sản
Hiện có một vài quy trình hỗ trợ sinh sản cho bạn. Khơng phải tất cả các quy trình được
mơ tả trong các trang sau là có ở tất cả các bệnh viện hỗ trợ sinh sản, và tỷ lệ thành công
rất thay đổi.
Một số kỹ thuật được nghiên cứu nhiều trên dân số chung nhưng chưa được nghiên cứu
đầy đủ ở phụ nữ ung thư vú. Và không một kỹ thuật nào đảm bảo rằng bạn sẽ mang thai
và có con của bạn sau điều trị ung thư vú.
Tuy nhiên nhiều nghiên cứu về các phương pháp bảo tồn khả năng sinh sản đang được
thực hiện, và điều này dẫn tới cải thiện trong các quy trình hiện có.
8


Bệnh viện hỗ trợ sinh sản sẽ cho bạn lời khuyên thêm. Bác sĩ điều trị hóa chất của bạn và
các chuyên gia hỗ trợ sinh sản cần làm việc cùng nhau để giúp bạn quyết định lựa chọn
đúng cho bạn.
Kích thích buồng trứng để sản sinh thêm trứng
Việc bảo tồn buồng trứng có thể gồm kích thích buồng trứng của bạn để sản sinh trứng, và
được gọi là quá trình kích thích buồng trứng. Lấy thêm được nhiều trứng sẽ làm tăng cơ
hội mang thai trong tương lai.
Bạn sẽ cần tiêm hàng ngày chất nội tiết để làm buồng trứng của bạn sản sinh thêm trứng
hơn bình thường. Điều này sẽ dừng việc rụng trứng tự nhiên để trứng có thể được lấy
trong khumg thời gian mà bác sĩ hỗ trợ sinh sản yêu cầu.
Việc tiêm chất nội tiết làm tăng lượng estrogen được cơ thể bạn sinh ra. Một số phụ nữ lo

lắng về ảnh hưởng có thể lên ung thư vú. Các nghiên cứu ban đầu chưa cho thấy kích
thích buồng trứng ảnh hưởng đến sự phát triển của tế bào ung thư vú, nhưng cần nghiên
cứu thêm trước khi có thể chứng minh được điều này.
Thuốc điều trị ung thư vú như là Letrozole và Tamoxifen thường được dùng cùng với
tiêm chất nội tiết. Sử dụng letrozole và tamoxifen làm tăng số lượng trứng được sinh ra và
làm giảm mức nội tiết tuần hoàn trong cơ thể trong khi điều trị sinh sản.
Bạn có thể thảo luận bất kỳ mối lo ngại nào với chuyên gia hỗ trợ sinh sản. Một khi kết
thúc việc kích thích buồng trứng, phôi của bạn (trứng) đã được thụ tinh với tinh trùng
hoặc trứng sẽ được đông lạnh.
Đông lạnh phôi – thụ tinh ống nghiệm (IVF)
Đông lạnh phôi là cách thức hiệu quả nhất để bảo tồn khả năng sinh sản.
Thụ tinh ống nghiệm (IVF) gồm dùng thuốc nội tiết để kích thích buồng trứng. Một vài
trứng được lấy ra bằng phẫu thuật, được thụ tinh với tinh trùng từ chồng/người tình hoặc
người hiến tặng và phơi được bảo quản. Các phơi này có thể được đơng lạnh và bảo quản
trong 10 năm hoặc lâu hơn trước khi được cấy vào tử cung.
Một khi phôi được tạo ra bằng cách dùng trứng của bạn và tinh trùng của chồng/bạn tình
thì phôi về mặt pháp lý thuộc về cả hai. Cả hai sẽ cần có sự đồng lịng bảo quản và sử
dụng bất kỳ phôi nào. Nếu bạn chia ly trong tương lai và chồng/bạn tình của bạn rút lại sự
đồng thuận thì bạn sẽ khơng thể dùng phơi được nữa và phơi sẽ bị hủy đi. Một số phụ nữ
có mối quan hệ mới chọn bảo quản trứng cũng như cả phơi để có lựa chọn cho tương lai.
Nếu bạn độc thân hoặc có mối quan hệ đồng giới thì bạn có thể chọn sử dụng tinh trùng
hiến tặng. Tuy nhiên tìm được người hiến phù hợp có thể khơng dễ dàng và có thể làm trì
hỗn điều trị. Nhân viên tại khoa hỗ trợ sinh sản có thể thảo luận thêm điều này với bạn.
9


Q trình IVF thi thoảng có thể làm chậm điều trị hóa chất trong thời gian ngắn. Tuy
nhiên, các thực hành sinh sản mới nghĩa là q trình có thể thường được bắt đầu vào bất
cứ lúc nào trong chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ và hóa trị thường có thể bắt đầu theo kế
hoạch hoặc với sự trì hỗn tối thiểu.

Đơng lạnh trứng
Nếu bạn khơng có chồng/người tình và khơng muốn dùng tinh trùng hiến tặng thì bạn có
thể đơng lạnh trứng của bạn. Trứng được lấy ra sau khi kích thích buồng trứng. Các trứng
này sau đó được đơng lạnh. Trứng đơng lạnh có thể được bảo quản trong 10 năm hoặc lâu
hơn. Sau đó trứng đơng lạnh có thể được rã đơng và được thụ tinh với tinh trùng từ người
chồng/người tình hoặc người hiến tặng trước khi được cấy vào tử cung khi bạn muống
mang thai.
Đây là quy trình rất phức tạp và trứng dễ bị tổn thương trong qua trình đơng lạnh và rã
đơng. Một phương pháp đông lạnh được gọi là “thủy tinh hóa” dẫn tới ít trứng bị tổn
thương hơn, nhưng khơng phải tất cả các đơn vị hỗ trợ sinh sản hiện có thể đưa ra kỹ
thuật này.
Mặc dầu tỷ lệ sống sót hiện giờ của trứng sau khi rã đơng đang cải thiện, tỷ lệ thành công
hiện hành khi dùng kỹ thuật này vẫn thấp hơn khi sử dụng phôi đông lạnh.
Các giai đoạn đông lạnh trứng hoặc phôi
Các giai đoạn này chắc chắn là các bước tại đơn vị hỗ trợ sinh sản nếu bạn chọn đông
lạnh trứng hoặc phơi. Các kỹ thuật này có thể thay đổi theo từng trường hợp và phương
thức tiếp cận của đơn vị hỗ trợ sinh sản địa phương.
Bước 1: Dừng chu kỳ kinh nguyệt
Nhiều đơn vị hỗ trợ sinh sản sử dụng “sự bắt đầu ngẫu nhiên” nghĩa là điều trị sinh sản có
thể bắt đầu tại bất cứ điểm nào trong chu kỳ kinh nguyệt, bạn có thể được cho dùng một
đợt ngắn thuốc để tạm thời dừng chu kỳ kinh nguyệt tự nhiên, để trứng có thể được lấy ra
trong khung thời gian mà bác sĩ hỗ trợ sinh sản yêu cầu.
Bước 2: cải thiện nguồn nuôi dưỡng trứng
Một khi chu kỳ kinh nguyệt tự nhiên được dừng, bạn sẽ được dùng chất nội tiết sinh sản
được gọi là chất nội tiết kích thích nang trứng (FSH). Đây là mũi tiêm hàng ngày bạn tự
tiêm, thường là trong 10 -12 ngày. Bạn sẽ được hẹn với điều dưỡng là người sẽ thảo luận
cách thức để bạn tự tiêm.
FSH làm tăng số lượng trứng mà buồng trứng của bạn sinh ra trong một tháng đã cho.
Điều đó có nghĩa là có thể lấy ra nhiều trứng hơn và có thể được thụ thai. Bạn cũng nhiều
khả năng nhận được thuốc ung thư vú letrozoel hoặc tamoxifen để làm giảm mức estrogen

trong cơ thể bạn.
10


Bước 3: tiến trình kiểm tra
Bạn sẽ được siêu âm qua đường âm đạo để kiểm tra buồng trứng của bạn, và đôi khi được
xét nghiệm máu. Chừng 34-38 giờ trước khi trứng đến lúc lấy ra, bạn sẽ được tiêm mũi
nội tiết cuối cùng giúp trứng của bạn trưởng thành.
Bước 4: lấy trứng ra
Bạn sẽ được cho dùng thuốc giảm đau, và trứng của bạn sẽ được lấy ra bằng cách sử dụng
một cây kim luồn qua âm đạo và đi vào mỗi buồng trứng dưới hướng dẫn siêu âm. Việc
này mất chừng 15-20 phút và một số phụ nữ bị chuột rút sau thủ thuật này. Nếu bạn muốn
đơng lạnh trứng thì trứng sau đó được đơng lạnh.
Bước 5: thụ tinh cho trứng (nếu bạn muốn đông lạnh phôi). Trứng đã lấy ra được trộn với
tinh trùng của chơng/người tình hoặc của người hiến tặng trong phịng thí nghiệm. Trứng
đã thụ tinh (phôi) tiếp tục phát triển trong phịng thí nghiệm trong một tới sáu ngày trước
khi được đông lạnh.
Sơ đồ dưới đây cho thấy các bước dưới dạng dịng thời gian.

Đơng lạnh mơ buồng trứng
Kỹ thuật này đang trong giai đoạn nghiên cứu ban đầu. Một phần mô từ buồng trứng được
lấy ra và đông lạnh. Quy trình này bao gồm phẫu thuậ và có thể thực hiện như là một ca
mổ trong ngày nhưng phải thực hiện trước khi điều trị hóa chất. Sau đó mơ có thể được rã
đơng và có thể cấy lại vào buồng trứng để bắt đầu chức năng và cho phép thụ thai tự
nhiên, hoặc vào vị trí khác trong cơ thể để có thể thực hiện q trình IVF.
11


Quy trình này hiện chưa có rộng rãi và chỉ có một vài em bé trên thế giới được sinh ra
bằng kỹ thuật này.

Nuôi trứng trưởng thành trong ống nghiệm (IVM)
Đây là kỹ thuật mới hơn trong phát triển lĩnh vực điều trị hỗ trợ sinh sản và hiện chưa có
rộng rãi. Kỹ thuật bao gồm lấy trứng non ra khỏi buồng trứng đã được kích thích bằng
cách dùng thuốc nội tiết. Sau đó trứng được ni trưởng thành trong phịng thí nghiệm
trước khi được thụ tinh bằng tinh trùng của chồng/người tình hoặc của người hiến tặng.
Phơi sau đó được chuyển vào tử cung vào mấy ngày sau.
Chuẩn đoán di truyền trước cấy phôi (PGD)
Phụ nữ muốn được biết có gen ung thư vú di truyền bị đột biến và quan ngại về chuyển
gen này sang em bé trong tương lai có thể nói chuyện với bác sĩ tư vấn di truyền về khả
năng chuẩn đoán gen trước cấy (PGD), gồm đi qua một chu kỳ IVF và kiểm tra phơi xem
có gen đột biến di truyền trước khi đông lạnh phôi. Chỉ những phôi không bị ảnh hưởng
bởi gen ung thư vú bị đột biến được sử dụng. Để có thêm thơng tin về ung thư vú do di
truyền đề nghị xem quyển Ung thư vú trong gia đình.
Các nguy cơ có thể
Bạn có thể muốn hỏi chun gia hỗ trợ sinh sản có nguy cơ gì với mỗi tùy chọn điều trị
hỗ trợ sinh sản. Nhiều trẻ em được sinh ra từ phôi trữ đông và dường như khơng có bất kỳ
nguy cơ sức khỏe nào cho các bé. Vẫn chưa biết liệu có bất kỳ nguy cơ nào với trứng và
mô buồng trứng đông lạnh do đây là những kỳ thuật mới, nhưng các chuyên gia tin rằng
bất kỳ nguy cơ nào có thể là rất nhỏ.
Hiện giờ chưa có bằng chứng rằng bảo tồn sinh sản làm tăng nguy cơ ung thư vú quay trở
lại, nhưng nghiên cứu trong lĩnh vực này đang tiếp tục.
Bảo vệ buồng trứng trong khi hóa trị
Có thể bất hoạt buồng trứng để cố gắng bảo vệ buồng trứng trong khi hóa trị. Bất hoạt
buồng trứng là tạm thời “đóng” buồng trứng lại (nghĩa là hành kinh của bạn sẽ dừng),
gồm tiêm hàng tháng thuốc như là Goserelin (Zoladex), bắt đầu trước khi hóa trị và tiếp
tục trong suốt thời gian hóa trị.
Hành kinh của bạn thường là bắt đầu trở lại trong vòng 3 tới 6 tháng sau khi dừng điều trị
nội tiết, trừ khi bạn mãn kinh tự nhiên trong khi điều trị. Tuy nhiên nếu hành kinh quay
trở lại thì cũng khơng nhất thiết có nghĩa là bạn đã bảo tồn được khả năng sinh sản.
Một số chuyên gia tin rằng bất hoạt buồng trứng có thể có ảnh hưởng lên hóa trị làm việc

như thế nào.
12


Hiệu quả của bất hoạt buồng trứng để bảo tồn khả năng sinh sản vẫn dang được tranh cãi
và không được xem là có hiệu quả như là đơng lạnh trứng hoặc phôi. Do bằng chứng về
bất hoạt buồng trứng còn chưa rõ ràng, cần nhiều nghiên cứu để biết liệu bất hoạt buồng
trứng có thể bảo tồn khả năng sinh sản được khơng.
Để có thêm thơng tin đề nghị xem quyển Ức chế buồng trứng và Goserelin.
Khả năng sinh sản sau điều trị
Khó mà dự đốn chính xác khả năng sinh sản của bạn bị điều trị ung thư vú ảnh hưởng
thế nào. Nói chung, bạn nên cho là bạn vẫn có thể mang thai trừ khi bạn khơng có hành
kinh ít nhất một năm sau khi hồn thành điều trị nếu bạn 40 tuổi hoặc hơn, hoặc sau hai
năm nếu bạn dưới 40. Thậm chí nếu hành kinh chưa bắt đầu trở lại, bạn vẫn có thể sinh ra
trứng và có thể mang thai. Tuy nhiên nếu bạn có kinh trở lại khơng có nghĩa là nhất thiết
khả năng sinh sản của bạn không bị ảnh hưởng.
Nhiều phụ nữ sẽ có thai tự nhiên sau hồn thành điều trị ung thư vú, nhưng nếu bạn lo
ngại về khả năng sinh sản của bạn, bạn có thể yêu cầu được gửi tới bệnh viện hỗ trợ sinh
sản.
Kiểm tra khả năng sinh sản của bạn sau điều trị
Khi khi hoàn thành điều trị khơng có cách thức nào hồn tồn đáng tin cậy để kiểm tra
việc điều trị ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của bạn thế nào.
Để kiểm tra liệu buồng trứng của bạn có đang làm việc hay không, bác sĩ của bạn sẽ hỏi
về chu kỳ kinh nguyệt của bạn, hành kinh đã bắt đầu trở lại chưa và liệu bạn có bất kỳ
triệu chứng mãn kinh khơng. Có thể thực hiện một loạt xét nghiệm máu để kiểm tra nồng
độ chất nội tiết được gọi là FSH (chất nội tiết kích thích nang). Các kết quả xét nghiệm có
thể cho thấy liệu bạn đã qua mãn kinh hay chưa. Đôi khi một xét nghiệm máu cũng sẽ
được thực hiện để kiểm tra nồng độ chất nội tiết được gọi là AMH (nội tiết antimyllerian)
do có thể đưa thêm thơng tin chính xác hơn về buồng trứng của bạn đang làm việc thế
nào. Siêu âm buồng trứng cũng có thể có ích và được thực hiện ở một số trung tâm.

Bạn không thể thấy ngay lập tức sau khi điều trị kết thúc liệu bạn vẫn có khả năng sinh
sản hay khơng. Ví dụ, bạn có thể phải chờ ba tới sáu tháng sau khi kết thúc hóa trị trước
khi có thể được xét nghiệm nồng độ FSH trong máu. Nếu bạn đang uống Tamoxifen, có
thể xét nghiệm mức độ FSH. Tuy nhiên bác sĩ của bạn có thể khuyến nghị rằng bạn dừng
uống tamoxifen trong một vài tuần trước khi xét nghiệm nội tiết do có mối lo ngại rằng
tamoxifen có thể làm cho kết quả kém tin cậy.
Thậm chí khi khả năng sinh sản trở lại sau hóa trị, mãn kinh nhiều khả năng xảy ra sớm
hơn. Phụ nữ được hóa trị thường được yêu cầu khám ở bệnh viện hỗ trợ sinh sản sau sáu
tháng để cố gắng mang thai do lo ngại mãn kinh sớm. Một số phụ nữ cố gắng để mang
13


thai sử dụng kit dự đoán rụng trứng được bán ở hiệu thuốc để tìm ra khi nào họ rụng
trứng. Nếu bạn có kinh nguyệt thì đây có thể là cách nhanh nhất để kiểm tra liệu và khi
nào bạn rụng trứng.
Mang thai sau khi bị ung thư vú
Đối với nhiều phụ nữ, quyết định có cố gắng mang thai sau chuẩn đốn ung thư vú hay
khơng là khó khăn.
Nếu bạn có thể mang thai và có em bé sau điều trị ung thư vú, khơng có bằng chứng rằng
bạn có rủi ro tăng về ung thư quay trở lại. Cũng khơng có bằng chứng rằng có bất kỳ rủi
ro sức khỏe nào đối với trẻ em sinh ra sau điều trị ung thư vú.
Nhiều chuyên gia khuyên phụ nữ chờ ít nhất hai năm trước khi mang thai, là do khả năng
ung thư quay trở lại có thể giảm đi theo thời gian, và bạn có thể có rủi ro lớn nhất trong
hai năm đầu sau chuẩn đoán.
Chờ đợi thời gian dài này có lẽ khơng thích hợp cho mọi phụ nữ. Nếu bạn đang nghĩ về
việc mang thai trước giai đoạn 2 năm thì hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Họ có thể
giúp bạn lựa chọn. Bạn có thể muốn thảo luận rủi ro bệnh tái phát cũng như các yếu tố có
liên quan khác, gồm cả tuổi và điều trị nào bạn đã nhận được và bất kỳ điều gì đang xảy
ra.
Nếu bạn được uống thuốc nội tiết, thường uống trong 5 tới 10 năm, lúc đó bạn có thể đối

mặt với mãn kinh tự nhiên. Do vậy một số phụ nữ ngừng điều trị nội tiết nếu họ cố gắng
mang thai.
Một số phụ nữ bắt đầu uống thuốc nội tiết trở lại sau khi sinh em bé. Nếu uống thuốc nội
tiết dài ngày làm bạn lo ngại thì hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn để bác sĩ có thể khuyên
bạn. Nếu bạn đang có kế hoạch mang thai sau khi kết thúc điều trị nội tiết thì tốt nhất là
chờ ít nhất 2 tháng để thuốc đi ra hết cơ thể bạn.
Nói chung phụ nữ không được khuyến nghị mang thai trong ít nhất 4 tới 6 tháng sau điều
trị hóa chất.
Liệu pháp trúng đích trastuzumab (Herceptin) thơng thường được điều trị trong một năm
và được cho là không ảnh hưởng tới khả năng sinh sản. Tuy nhiên bạn nên tránh mang
thai trong khi điều trị bằng Trastuzumab và trong ít nhất 6 tháng sau điều trị kết thúc, do
khả năng gây nguy hại tới sự phát triển em bé.
Hiến tặng trứng
Nếu buồng trứng của bạn bị tổn thương bởi điều trị ung thư vú, có thể mang thai bằng
cách sử dụng trứng được phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hiến tặng. Trứng được thụ tinh với
tinh trùng từ chồng/người tình hoặc người hiến và phôi được chuyển vào tử cung của
người hy vọng có thai.
14


Quy trình bao gồm dùng thuốc nội tiết trong chừng 2 tuần để chuẩn bị tử cung để nhận
phôi. Thuốc thường được dùng tiếp tới 12 tuần nếu có mang thai. Người ta không biết liệu
việc dùng thuốc nội tiết có ảnh hưởng khơng. Có mối lo ngại rằng thuốc có thể kích thích
tế bào ung thư vú phát triển, mặc dầu khơng có nghiên cứu chứng minh rủi ro gia tăng
ung thư vú sau quy trình này.
Nếu bạn có con bằng cách dùng trứng, tinh trùng hoặc phôi được hiến tặng, trẻ em có
quyền tiếp cận thơng tin nhận dạng về người hiến trứng khi chúng tròn 18 tuổi.
Đối mặt với vô sinh vĩnh viễn
Một số phụ nữ đã được điều trị ung thư vú sẽ đối mặt với khả năng vơ sinh vĩnh viễn.
Việc này có thể có tính chất phá hủy và khó chấp nhận, đặc biệt là nếu nó đến vào lúc bạn

đang có kế hoạch bắt đầu một gia đình hoặc trước khi bạn kết thúc cuộc sống gia đình. Nó
có thể thay đổi cảm giác về bản thân bạn là người phụ nữ và bạn có thể cảm giác đau
buồn nặng nề mà ung thư gây cho bạn.
Nếu bạn ở trong trường hợp này, bạn có thể thấy là hữu ích khi nói chuyện với chuyên gia
tư vấn sinh sản.
Bạn có thể nhờ người mang thai hộ.
Mang thai hộ gồm một phụ nữ khác mang thai hộ bạn. Đây là lựa chọn cho phụ nữ khơng
muốn có khoảng dừng trong điều trị nội tiết để măng thau do họ có nguy cơ cáo ung thư
vú quay trở lại.
Một số phụ nữ chọn nuôi con nuôi.
Một số phụ nữ chọn không điều trị hỗ trợ sinh sản, mang thai hộ hoặc nuôi con nuôi và
tiếp tục hưởng thụ cuộc sống mà không làm mẹ.

15