PHỤ nữ TRẺ bị UNG THƯ vú

PHỤ NỮ TRẺ BỊ UNG THƯ VÚ

Người dịch: Hoàng Thu Hà
Người hiệu đính:

1


Giới thiệu
Quyển sách này nhìn vào nhiều vấn đề, cảm giác và trải nghiệm khác nhau mà bạn có
thể có khi là phụ nữ trẻ bị chuẩn đoán ung thư vú nguyên phát. Đó là ung thư vú chưa
lan quá vú hoặc các hạch bạch huyết dưới cánh tay.
Ung thư vú không phổ biến ở phụ nữ trẻ, nên bị chuẩn đốn ung thư vú khi trẻ có thể rất
cơ lập. Việc nghĩ bị ung thư vú có thể chưa bao giờ chạm đến đầu óc bạn, hoặc có thể là
điều gì đó bạn nghĩ chỉ xảy ra với những người có tuổi.
Chúng tơi hy vọng quyển sách này sẽ giải quyết nhiều mối quan ngại của bạn. Nếu bạn có
thêm câu hỏi, cần thêm thơng tin hoặc sẽ muốn biết các phụ nữ khác trong tình huống như
bạn bị ảnh hưởng thế nào, hãy xem phần “Giúp bạn đối mặt với ung thư vú”.
Đọc quyển sách “Ung thư vú và bạn: chuẩn đốn, điều trị và tương lai” có thể là hữu
ích, quyển sách này nhìn vào các vấn đề cảm xúc mà những người bị ung thư vú có thể
đối mặt ở bất kỳ lứa tuổi nào.
Tơi đã có cảm giác ung thư vú là sự đau ốm của người phụ nữ
có tuổi và tơi chưa bao giờ nghe một ai đó ở lứa tuổi tơi (33)
bị mắc ung thư vú. Khi tơi được chuẩn đốn ung thư vú, tơi
nhớ mình nghĩ rằng có lẽ có sự nhầm lẫn về kết quả và nó là
một lỗi lớn.

2


Chuẩn đoán

Hầu hết mọi người nhớ rõ họ cảm thấy thế nào khi người ta nói họ bị ung thư vú. Cho
dù cảm giác ban đầu của bạn thế nào, bạn có thể tiếp tục trải nghiệm nhiều cảm xúc
khác nhau theo thời gian. Phần này nhìn vào cảm giác của bạn khi bạn bị chuẩn đoán
ung thư vú, bạn có thể nói chuyện với người khác thế nào, và một số mối quan ngại
khác bạn có thể có vào lúc này.
Cảm giác của bạn
Được thông báo là mắc ung thư vú có thể là một cú sốc lớn do bệnh không được đặc biệt
mong đợi ở tuổi của bạn Bạn có thể thấy khó khăn khi hiểu chuẩn đốn bệnh hoặc hỏi liệu
điều này có thực sự là sự thật khơng.
Bạn có thể khơng biết nhiều về ung thư vú và cảm thấy không được chuẩn bị để đưa ra
quyết định về điều trị. Bị mắc ung thư vú ở lứa tuổi trẻ thường có sự lựa chọn về tương lai
sớm hơn là bạn sẽ làm. Đôi khi bạn có thể cảm thấy như là bạn mất kiểm sốt điều gì
đang xảy ra trong cuộc đời bạn và cảm thấy bị cô lập, lo lắng, giận dữ và sợ hãi. Đó đều là
cảm giác phổ biến. Tuy nhiên mỗi người đáp ứng một cách khác nhau và bạn có thể có
một số, tất cả hoặc khơng có những cảm giác này tại các giai đoạn khác nhau của quá
trình chuẩn đốn và điều trị.
Tơi bị sốc và thấy như bị hủy hoại khi nghe rằng tôi sẽ phải
phẫu thuật cắt bỏ vú và được hóa trị. Việc chồng tơi ln ở
bên tơi thật là hữu ích do anh là nguồn hỗ trợ lớn.

Nói chuyện với người khác
Nói với ai đó bạn bị ung thư là khó khăn cho dù bạn ở lứa tuổi nào. Do là phụ nữ trẻ bạn
có thể thấy đặc biệt khó nói chuyện với mọi người về bạn mắc ung thư vú, có thể là do
bạn khơng có kinh nghiệm về ốm đau nặng, hoặc bạn vẫn đang chấp nhận cú sốc bạn bị
chuẩn đoán ung thư vú. Có thể là khó khăn khi nói chuyện cởi mở về ung thư, suy nghĩ
của bạn và cảm giác, đặc biệt là lần đầu tiên, nhưng có thể làm cho những người xung
quanh bạn thấy dễ giúp đỡ và hỗ trợ bạn hơn.
Thực sự là khó khăn, khơng có cách nào dễ dàng để kể với bất kỳ ai đó
rằng bạn bị ung thư. Nhiều người buồn nhưng cũng rất hỗ trợ. Tơi nghĩ
tơi dần dần nói với những người cần được biết trong một vài ngày.

3


Bạn có thể là người đầu tiên trong gia đình bạn, bạn bè hoặc đồng nghiệp bị chuẩn đoán
ung thư và những người gần gũi với bạn có thể chiến đấu để chấp nhận điều gì đã xảy ra
với bạn. Mọi người có thể phản ứng theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, cha mẹ hoặc
chồng/bạn trai có thể ln giúp đỡ, tư vấn và hỗ trợ, thậm chí khi bạn muốn có khơng
gian riêng hoặc thời gian ở một mình. Một số người sẽ tự rời xa bạn. Để có thêm thơng tin
về việc chuẩn đốn của bạn có thể ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ với những người
khác, đề nghị xem mục “Các mối quan hệ”.
Nếu bạn có con, quyết định nói như thế nào và nói cái gì có thể rất khó khăn. Chắc chắn
tốt nhất là cởi mở và chân thành do làm như vậy có thể ít gây sợ hãi cho trẻ con biết điều
gì đang xảy ra, thậm chí nếu chúng khơng hiểu hết. Trẻ con thường tưởng tượng điều tồi
tệ nhất, hoặc chúng làm một số điều xấu, nên bạn có thể cần đảm bảo với chúng rằng tình
hình khơng phải như thế. Khơng có một cách thức đúng để nói chuyện với chúng và phụ
thuộc nhiều vào lứa tuổi và tình hình gia đình. Quyển sách Nói chuyện với con bạn về
ung thư vú có thể giúp bạn quyết định nói như thế nào và nói điều gì với con bạn. Quyển
sách tranh Khối u của mẹ có thể là hữu ích khi giải thích ung thư vú với con bạn.
Tơi nói với con gái 16 tuổi trước tiên và cháu chỉ khóc và tơi giữ
cháu lại. Con trai 19 tuổi của tơi rất tích cực “Mẹ cịn trẻ và mạnh
khỏe. Mẹ, mẹ có thể vượt qua điều này”.
Tơi quyết định gửi email theo nhóm tới các bạn bè do tơi khơng
có đủ cảm xúc để tiếp xúc với từng người một
Mẹ tôi sống cách tôi gần 200 km và tơi thấy rất khó nói chuyện
với bà qua điện thoại.
Ung thư vú trong gia đình
Ung thư vú là ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên 40 tuổi. Hầu hết ung thư vú là không di
truyền và không gia tăng rủi ro cả đời cho các thành viên khác trong gia đình.
Một số ít phụ nữ có rủi ro gia tăng phát triển ung thư vú do họ có lịch sử gia đình đáng

chú ý. Lịch sử gia đình ghi lại ung thư trong quá khứ và hiện tại của những người thân
cùng huyết thống của bạn (những người có liên quan theo sinh đẻ chứ khơng phải theo
hơn nhân) ở cả hai bên họ nội ngoại của gia đình bạn trong một vài thế hệ, gồm cha và mẹ
bạn, con trai và con gái, anh trai và chị em gái, cô và bác, cháu trai và cháu gái, cháu họ,
ơng bà. Rủi ro gia tăng có thể là do họ được thừa hưởng một gen bị thay đổi. Khoảng 5%

4


tất cả những người bị chuẩn đoán ung thư vú có một trong các gen này. Gen ung thư vú
phổ biến nhất là BRCA1 và BRCA2.
Bị ung thư vú khi trẻ tuổi có thể có nghĩa là có rủi ro gia tăng về có gen bị thay đổi. Phụ
thuộc vào các đặc tính nào đó của chuẩn đốn ung thư của bạn, bạn có thể được đề nghị
gửi tới bệnh viện khác để đánh giá tìm ra liệu bạn có cần xét nghiệm gen hay không. Tuy
nhiên, hầu hết phụ nữ trẻ có ung thư vú khơng có gen đột biến.
Phụ nữ bị chuẩn đoán ung thư vú thể bộ ba âm tính dưới lứa tuổi 40 có thể được gửi tới
bệnh viện chuyên về di truyền, đó là do ung thư vú bộ ba âm tính có thể phổ biến hơn ở
phụ nữ có gen BRCA1 bị đột biến. Ung thư vú thể bộ ba âm tính khi nó khơng bị kích
thích phát triển bởi chất nội tiết oestrogen hoặc progestron hoặc protein Her2 (bạn có thể
thấy viết là ER- PR- HER2-).
Tơi bị chuẩn đốn đột biến gen BRCA1 có tác động đáng kể
lên gia đình. Tất cả chúng tôi bị buộc chặt vào hàm ý của việc
điều này có nghĩa là gì và cách thức khác nhau của chúng tôi
đối đầu với điều này gây ra sự căng thẳng và stress.
Nếu bạn quan ngại về lịch sử gia đình, hãy nói chuyện với bác sĩ, họ có thể giới thiệu trực
tiếp bạn tới chuyên gia tư vấn di truyền (chuyên gia chăm sóc sức khỏe có kiến thức
chuyên sâu về di truyền và các bệnh di truyền) hoặc một nhà di truyền học lâm sàng (bác
sĩ có đào tạo chun sâu về di truyền).
Để có thêm thơng tin, bạn có thể đọc quyển Ung thư vú trong gia đình.
Chuẩn đốn trong khi mang thai

Một số phụ nữ bị chuẩn đoán ung thư vú trong khi mang thai hoặc chỉ sau khi sinh một
thời gian ngắn. Điều này có thể dẫn tới cảm xúc khác nhau và phức tạp có thể là q
mạnh. Khơng có bằng chứng rằng ung thư vú trong khi mang thai là ác tính hơn ung thư
vú xảy tại các thời gian khác. Tuy nhiên, đối với một số phụ nữ có thể có chậm trễ trong
chuẩn đốn do khó phát hiện ung thư trong vú vào lúc này. Cũng khơng có bằng chứng
rằng mắc ung thư vú trong khi mang thai ảnh hưởng tới sự phát triển của em bé trong tử
cung.
Điều trị cho bạn nếu bạn đang mang thai phụ thuộc vào loại và mức độ ung thư vú của
bạn và vào giai đoạn mang thai. Bác sĩ điều trị của bạn sẽ gồm bác sĩ nội ung thư và họ sẽ
liên lạc với một bác sĩ phụ sản. Nhiều phụ nữ chọn vẫn tiếp tục mang thai trong khi điều

5


trị ung thư vú, mặc dầu một số phụ nữ chọn khơng mang thai nữa. Để có thêm thơng tin,
mời đọc quyển sách Mắc ung thư vú trong khi mang thai.

6


Điều trị ung thư vú: Tóm tắt
Phụ nữ trẻ có thể được bác sĩ đề nghị rất nhiều quá trình điều trị ung thư vú. Ở đây
tóm tắt một số điều trị được sử dụng. Nhóm bác sĩ của bạn sẽ xem xét nhiều yếu tố khi
quyết định điều trị tốt nhất cho bạn.
* Phẫu thuật thường là điều trị đầu tiên cho hầu hết phụ nữ có ung thư vú. Phẫu thuật
nhắm tới loại bỏ ung thư với biên của mơ vú bình thường để giảm rủi ro tái phát ở vú và
cố gắng dừng không cho ung thư lan tới bất kỳ nơi khác trong cơ thể.
*Hóa trị sử dụng các thuốc chống ung thứ để phá hủy các tế bào ung thư. Hóa trị có thể
được điều trị trước phẫu thuật hoặc sau phẫu thuật và trước khi xạ trị.
* Xạ trị sử dụng tia X năng lượng cao để phá hủy bất kỳ tế bào ung thư nào còn lại trong

khu vực vú sau phẫu thuật.
* Thuốc của liệu pháp nội tiết chặn ảnh hưởng của nội tiết nữ oestrogen lên tế bào ung
thư. Chúng chỉ được dùng nếu ung thư vú của bạn là dương tính với thụ thể nội tiết. Các
thuốc được sử dụng nhiều nhất ở phụ nữ tiền mãn kinh là tamoxifen và goreselin
(Zoladex). Các thử nghiệm lâm sàng đang xem xét liệu các thuốc được gọi là các chất ức
chế aromatase có thể hữu hiệu trong điều trị phụ nữ tiền mãn kinh với ung thư vú giai
đoạn sớm cùng với ức chế buồng trứng (xem dưới đây) hay không.
* Liệu pháp trúng đích là một nhóm các thuốc chặn sự tăng trưởng và lan tỏa của ung
thư. Chúng nhắm tới và can thiệp vào các quá trình trong tế bào làm cho ung thư phát
triển. Thuốc được dùng phổ biến nhất là trastuzumab (Herceptin). Chỉ những người mà
ung thư có mức HER2 cao (HER2 dương tính), một perotein làm cho tế bào ung thư tăng
trưởng, sẽ có lợi từ việc dùng trastuzumab.
Để có thêm thơng tin về các điều trị cho ung thư vú, đề nghị xem quyển sách Điều trị
ung thư vú, Hóa trị cho ung thư vú, Xạ trị cho ung thư vú nguyên phát và các quyển
sách về từng liệu pháp nội tiết và liệu pháp trúng đích.

7


Khả năng sinh sản
Một số điều trị ung thư vú có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của bạn. Thông tin
sau đây mô tả các điều trị khác nhau có thể ảnh hưởnglên khả năng sinh sản và lựa
chọn nào có thể dùng được cho bạn.
Hỏi về khả năng sinh sản
Nhiều phụ nữ thường không hỏi bác sĩ về khả năng sinh sản, có thể là do họ khơng biết
việc điều trị có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản, họ cảm thấy bị việc chuẩn đoán ung
thư vú át đi hoặc họ khơng muốn có con. Tuy nhiên, một số phụ nữ cực kỳ lo ngại về điều
trị sẽ ảnh hưởng tới cơ hội mang thai trong tương lai. Nếu bạn chưa bắt đầu hoặc kết thúc
đời sống gia đình, thì bảo tồn khả năng sinh sản có thể là ưu tiên của bạn.
Quan trọng là thảo luận bất kỳ vấn đề sinh sản nào với bác sĩ của bạn trước khi bạn bắt

đầu điều trị do bạn sẽ cần được gửi tới chuyên gia sinh sản. Bạn cần được thông tin đầy
đủ về các ảnh hưởng có thể của bất kỳ điều trị nào lên khả năng sinh sản của bạn và cách
thức cố gắng bảo tồn khả năng sinh sản trước khi bạn bắt đầu điều trị.
Thường có thể phải bảo tồn khả năng sinh sản để đông lạnh phôi, hoặc trong một số
trường hợp là đông lạnh trứng để dùng trong tương lai. Bạn có thể hỏi bác sĩ hoặc điều
dưỡng để gửi bạn tới bệnh viện hỗ trợ sinh sản để thảo luận các lựa chọn này.
Để có thêm thơng tin để nói chuyện với bác sĩ của bạn về khả năng sinh sản và các cách
thức có thể để bảo tồn khả năng sinh sản, đề nghị xem quyển sách Khả năng sinh sản và
điều trị ung thư vú.
Các hướng dẫn được khuyến nghị:
Các hướng dẫn về đánh giá và điều trị người có vấn đề sinh sản khuyến nghị phụ nữ bị
ung thư vú cần:
* Có cơ hội thảo luận tác động của ung thư và điều trị ung thư tới sinh sản trong tương lai
với bác sĩ điều trị ung thư vú vào lúc được chuẩn đoán mắc bệnh.
* Được biết đến các quy trình thích hợp để bảo tồn khả năng sinh sản nếu điều trị ung thư
vú có thể dẫn tới vơ sinh, ngay khi họ đủ khỏe để thực hiện các quy trình, điều này sẽ
khơng làm xấu đi tình trạng của họ và có đủ thời gian trước khi bắt đầu điều trị ung thư
vú.
Không nên áp dụng các tiêu chí thơng thường để đánh giá liệu ai đó có thể điều trị vơ sinh
cho những người mắc ung thư.

8


Với nhận thức muộn màng, tơi đơi khi ước gì mình nghĩ nhiều về
việc mất khả năng sinh sản có nghĩa là thế nào. Vào lúc đó tơi sợ
cho con gái tơi rằng có thêm một đứa con nữa là điều khơng thể.
Điều trị có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản như thế nào
Hóa trị
Hóa trị có thể gây vô sinh ở phụ nữ chưa qua mãn kinh (tiền mãn kinh), có thể ảnh hưởng

tới hoạt động của buồng trứng, làm giảm số lượng hoặc chất lượng của trứng.
Nếu bạn được hóa trị, rất nhiều khả năng bạn sẽ bị vô sinh phụ thuộc vào thuốc được
dùng, liều và tuổi của bạn. Bạn có thể thường cần thời gian để cân nhắc các lựa chọn bảo
tồn khả năng sinh sản trước khi bắt đầu điều trị.
Một số phụ nữ có thể cân nhắc khơng hóa trị nếu họ quan ngại về khả năng sinh sản của
họ. Bạn có thể nói chuyện với các bác sĩ về lợi ích tiềm năng của việc hóa trị hoặc các ảnh
hưởng mà các kết hợp hóa trị khác nhau có thể có lên khả năng sinh sản của bạn.
Hóa trị cũng có thể làm hành kinh tạm dừng (mất kinh), có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn
Nói chung bạn càng trẻ khi điều trị, và đặc biệt là nếu bạn dưới 35 tuổi, nhiều khả năng là
bạn sẽ có kinh nguyệt trở lại. Phụ nữ trên 35 tuổi nhiều khả năng mất khả năng sinh sản
do mãn kinh sớm.
Có thể tạm thời khơng có hành kinh trong khi điều trị và hành kinh trở lại sau đó, vài
tháng hoặc đơi khi thậm chí vài năm sau khi kết thúc điều trị.
Thậm chí nếu hành kinh quay trở lại sau hóa trị, mãn kinh nhiều khả năng xảy ra sớm hơn
(tới 5-10 năm) so với khi bạn khơng hóa trị. Điều này có nghĩa là bạn có ít thời gian hơn
bình thường để có thể mang thai.
Nếu hành kinh quay trở lại, không nhất thiết nghĩa là khả năng sinh sản của bạn khơng bị
ảnh hưởng, hãy nói chuyện với bác sĩ nội ung thư nếu bạn lo ngại.
Để có thêm thơng tin về hóa trị, đề nghị xem quyển Hóa trị cho ung thư vú.
Điều trị nội tiết
Bạn sẽ được điều trị nội tiết nếu ung thư vú có các thụ thể bên trong tế bào gắn kết với nội
tiết nữ oestrogen và kích thích ung thư phát triển (được biết đến là ung thư vú dương tính
với thụ thể nội tiết). Các ví dụ về liệu pháp nội tiết gồm tamoxifen, goreselin (Zoladex),
anastrozole (Arimidex), letrozole (Femara) và exemestane (Aromasin).
Nếu bạn mắc ung thư vú âm tính với thụ thể nội tiết thì điều trị nội tiết khơng có một chút
lợi ích nào cho bạn.
Tamoxifen được dùng phổ biến cho những phụ nữ trẻ. Thời gian khuyến nghị để uống
tamoxiden sẽ thay đổi theo các trường hợp cá nhân. Những người được điều trị ung thư

9

vú nguyên phát thường sẽ uống tamoxifen trong thời gian 5 tới 10 năm. Tamoxifen không
trực tiếp ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của bạn. Nếu bạn ở giai đoạn tiền mãn kinh khi
bạn bắt đầu uống tamoxifen, hành kinh có thể trở nên khơng đều hoặc dừng hẳn. Tuy
nhiên hành kinh sẽ trở lại như cũ khi bạn dừng uống tamoxifen, trừ khi bạn đã trải qua
việc mãn kinh tự nhiên trong khi uống thuốc. Bạn không nên mang thai trong khi bạn
đang uống tamoxifen do thuốc có thể gây hại tới sự phát triển của em bé. Thậm chí nếu
kinh nguyệt dừng hẳn trong khi bạn đang uống tamoxifen, có vẫn có thể mang thai, nên
điều quan trọng là sử dụng biện pháp tránh thai.
Nếu bạn có kế hoạch mang thai sau khi bạn hoàn thành việc uống tamoxifen, bạn nên chờ
ít nhất 2 tháng để có thời gian cho thuốc đào thải ra khỏi cơ thể. Nếu bạn muốn có con và
uống tamoxifen trong 5 năm hoặc hơn thì hãy thảo luận với các bác sĩ của bạn. Để có
thêm thơng tin đề nghị xem quyển Tamoxifen.
Tôi buồn khi nghe rằng tôi sẽ phải uống tamoxifen do có nghĩa
là tơi sẽ khơng thể có con trong khi tôi uống thuốc và tôi rất
chán chường. Sự thực đó là phần khó khăn nhất của chuẩn đốn
của tơi. Mất đi ngực và mái tóc thậm chí khơng đến sớm hơn.
Bất hoạt buồng trứng
Bất hoạt buồng trứng nghĩa làm buồng trứng dừng làm việc. Bạn có thể được đề nghị điều
trị như vậy nếu ung thư vú là dương tính với thụ thể oestrogen. Để có thêm thơng tin, đề
nghị xem quyển sách Bất hoạt buồng trứng.
Goreselin (Zoladex) là điều trị nội tiết làm “tắt” việc sản xuất oetrogen ra khỏi buồng
trứng. Hành kinh thông thường sẽ bắt đầu lại trong vòng 3 tới 6 tháng sau khi dừng điều
trị goreselin, trừ khi bạn mãn kinh tự nhiên trong khi đang điều trị. Để có thêm thơng tin,
đề nghị xem quyển sách Goreselin (Zoladex).
Bất hoạt buồng trứng có thể bao gồm phẫu thuật để loại bỏ buồng trứng, sẽ dẫn đến mãn
kinh ngay lập tức và vô sinh vĩnh viễn.
Tránh thai
Nói chung phụ nữ khơng được khun mang thai trong khi đang điều

trị ung thư vú, là do một số điều trị ung thư vú có thể gây tổn thương
bào thai tại các giai đoạn phát triển sớm. Nếu bạn có quan hệ tình dục
với nam giới, bạn có thể thảo luận việc tránh thai với bác sĩ của bạn.
Phụ nữ đang điều trị ung thư vú được khuyến nghị sử dụng các phương
pháp tránh thai khơng có nội tiết như là bao cao su, Femidom hoặc

10


màng ngăn âm đạo.
Nếu bạn sử dụng chất bôi trơn âm đạo, chỉ các chất bôi trơn dựa trên
nước là an toàn để sử dụng với bao cao su do các chất bơi trơn dựa trên
dầu có thể làm hỏng latex (cao su).
Bạn cũng có thể sử dụng vịng tránh thai, mặc dầu bạn cần thảo luận
việc này với bác sĩ do không phải tất cả các loại là phù hợp với những
phụ nữ bị ung thư vú.
Ít khuyên dùng viên thuốc tránh thai sau khi được chuẩn đoán ung thư
vú, là do có chất nội tiết có trong viên tránh thai. Có thể dùng viên
thuốc uống sau buổi sáng trong những trường hợp khẩn cấp do nó là
liều nội tiết duy nhất và ít khả năng ảnh hưởng tới ung thư vú bạn đang
mắc.
Thậm chí nếu bạn khơng có kinh nguyệt, khơng nhất thiết có nghĩa là
bạn khơng thể mang thai. Nói chung, bạn nên đảm bảo rằng bạn vẫn có
thể có thai trừ khi bạn khơng có hành kinh trong ít nhất một năm (nếu
bạn 40 tuổi hoặc hơn) hoặc 2 năm (nếu bạn dưới tuổi 40) sau khi kết
thúc điều tri. Tuy nhiên đây là hướng dẫn chung và thay đổi theo mỗi
người.
Các cách thức có thể để bảo tồn khả năng sinh sản trước khi điều trị
Nếu bạn muốn thảo luận các cách thức cố gắng bảo tồn khả năng sinh sản của bạn, hãy
nói chuyện với các bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu điều trị.

Các quy trình hỗ trợ sinh sản
Có một vài quy trình hỗ trợ sinh sản có thể phù hợp với bạn. Khơng phải tất cả các quy
trình sẽ có trong mọi bệnh viện hỗ trợ sinh sản, và tỷ lệ thành cơng có thể thay đổi.
Bạn có thể tìm thêm thông tin về các kỹ thuật này trong quyển sách Khả năng sinh sản
và điều trị ung thư vú.
Đông lạnh phôi – thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
Đây là cách thức có hiệu quả nhất để bảo tồn khả năng sinh sản. IVF bao gồm dùng các
thuốc nội tiết để kích thích buồng trứng. Một vài trứng sau đó được lấy ra bằng phẫu
thuật, được thụ tinh (bằng tinh trùng của bạn trai hoặc chồng) và được bảo quản dưới
dạng phơi. Có thể đơng lạnh và bảo quản các phôi đã thụ tinh này tới 10 năm hoặc lâu
hơn trước khi được cấy vào tử cung.

11


Q trình IVF đơi khi làm trì hỗn hóa trị trong thời gian ngắn. Tuy nhiên có các protocol
sinh sản mới nghĩa là q trình IVF thường có thể được bắt đầu vào bất cứ lúc nào trong
kỳ kinh của phụ nữ và hóa trị có thể tiến hành trước như đã lên kế hoạch.
Tôi chỉ gặp một phụ nữ trẻ bị ung thư vú. Đối với cả hai
chúng tôi thì khả năng sinh sản là mối quan ngại chính yếu.
Cơ ấy ghen tị với tơi vì chu kỳ hành kinh của tơi đã quay trở
lại cịn tơi lại ghen tị với cô do cô ấy đã thực hiện IVF trước
khi hố trị và có phơi đơng lạnh.
Đơng lạnh trứng
Nếu bạn khơng có bạn trai và khơng muốn sử dụng tinh trùng hiến tặng thì bạn có thể
muốn đơng lạnh trứng của bạn. Quy trình này tương tự như IVF ở chỗ buồng trứng được
kích thích và trứng được thu gom. Các trứng này sau đó được đơng lạnh. Trứng đơng lạnh
có thể bảo quản được 10 năm hoặc lâu hơn. Sau đó trứng có thể được rã đơng và thụ tinh
(với tinh trùng từ bạn trai hoặc của người hiến tặng) trước khi cấy vào tử cung khi bạn
muốn mang tai.

Đây là quy trình rất tinh xảo và trứng dễ bị tổn thương trong q trình đơng lạnh và rã
đông. Một phương pháp đông lạnh được gọi là “vitrification” dẫn đến ít trứng hơn bị tổn
thương, nhưng khơng phải tất cả các bệnh viện hỗ trợ sinh sản hiện có thể thực hiện được
kỹ thuật này.
Mặc dầu tỷ lệ trứng sống sau rã đông đang được cải thiện, tỷ lệ thành công hiện hành của
kỹ thuật này vẫn thấp hơn kỹ thuật dùng phôi đông lạnh.
Các kỹ thuật khác
Các kỹ thuật mới hơn vẫn chưa có rộng rãi gồm:
* Đông lạnh mô buồng trứng – lấy ra một phần của mơ từ buồng trứng và đơng lạnh. Mơ
có thể được rã đông vào những ngày sau và hoặc được cấy trở lại vào buồng trứng để bắt
đầu thực hiện chức năng và cho phép thụ thai tự nhiên, hoạt được cấy trở lại vào vị trí
khác trong cơ thể để q trình IVF có thể thực hiện được. Kỹ thuật này ở trong giai đoạn
nghiên cứu đầu.
* Nuôi trứng trưởng thành trong ống nghiệm (IVM) – lấy trứng non ra khỏi buồng trứng
chưa được kích thích bằng sử dụng thuốc nội tiết. Các trứng này sau đó được ni chín
trong phịng thí nghiệm trước khi được thụ tinh bằng tinh trùng của người yêu hoặc của

12


người hiến tặng và sau đó được đơng lạnh. Sau đó phơi được chuyển vào tử cung ở những
ngày sau này.
Mang thai sau ung thư vú
Quyết định có nên cố gắng có em bé sau ung thư vú có thể là khó khăn và gây ra nhiều
cảm xúc khác nhau. Nếu bạn có thể mang thai và có em bé sau điều trị ung thư vú, khơng
có bằng chứng rằng bạn gặp rủi ro gia tăng ung thư quay trở lại. Một số phụ nữ cảm thấy
có em bé là kết thúc ung thư và có cơ hội mới hoặc sự bắt đầu mới để bắt đầu sống lại.
Nói chung bạn sẽ được khuyên chờ hai năm sau chuẩn đoán để có thể mang thai, là do
khả năng ung thư quay trở lại có thể giảm đi theo thời gian, và bạn có thể gặp rủi ro lớn
nhất trong hai năm đầu sau chuẩn đoán.

Nếu bạn đang được dùng liệu pháp nội tiết, khuyến nghị cần chờ tối thiểu 5 năm. Bạn sẽ
được khuyên không mang thai trong khi uống thuốc nội tiết do nó có thể gây hại tới sự
phát triển của bé. Tuy nhiên nếu bạn ở vào cuối tuổi 30 đầu tuổi 40 và muốn có em bé thì
uống thuốc nội tiết trong 5 năm hoặc lâu hơn có thể là vấn đề mà bạn muốn thảo luận với
bác sĩ nội ung thư của bạn.
Nếu bạn đã điều trị hóa chất, thậm chí nếu kinh nguyệt trở lại, thì có thể mãn kinh sớm
hơn mong đợi. Do vậy mà phụ nữ đã qua hóa trị thường được gửi tới bệnh viện hỗ trợ
sinh sản sau 6 tháng cố gắng thụ thai và khơng thành cơng. Có lời khuyên là bạn nói
chuyện với nhóm bác sĩ về các mối quan ngại đặc biệt của bạn.
Quá sớm để biết khả năng sinh sản của tôi bị ảnh hưởng thế
nào và tối sẽ điều trị trong 5 năm tới, nhưng hy vọng là một
ngày tơi sẽ có thể lập gia đình.
Đối mặt với khả năng vơ sinh vĩnh viễn
Một số phụ nữ được điều trị ung thư vú sẽ đối mặt với khả năng vô sinh vĩnh viễn. Bị vô
sinh có thể rất khó quen với được điều này, đặc biệt nếu điều này đến vào lúc bạn đang có
kế hoạch lập gia đình mới hoặc trước khi bạn kết thúc đời sống gia đình.
Nếu bạn quan ngại về bất kỳ vấn đề nào liên quan tới khả năng sinh sản của bạn, bạn có
thể nói chuyện với các chuyên gia tư vấn vơ sinh.
Bạn có thể nhờ người mang thai hộ, hoặc nhận ni con ni.
Có những phụ nữ khác lại chọn không điều trị khả năng sinh sản, mang thai hộ hoặc nhận
con nuôi.

Cơ thể bạn sau điều trị
13


Điều trị ung thư vú có thể gây nhiều thay đổi tới cơ thể bạn và vẻ ngoài của bạn. Một
số những thay đổi này là tạm thời, nhưng chúng có thể có ảnh hưởng quan trọng lên
cách thức bạn nhìn cơ thể mình. Phần này đưa ra ngắn gọn một số thay đổi bạn có thể
trải qua và cảm giác của bạn như thế nào.

Những thay đổi tới cơ thể bạn sau phẫu thuật
Hầu hết phụ nữ được phẫu thuật như là một phần của điều trị. Cho dù bạn phẫu thuật bảo
tồn ngực hoặc bạn được cắt bỏ hồn tồn ngực, lần đầu tiên có thể bạn thấy khó khăn khi
nhìn cơ thể bạn sau phẫu thuật.
Khu vực ngực nhiều khả năng bị bầm tím và sưng phồng, nhưng sẽ hết theo thời gian. Có
được thơng tin về cuộc phẫu thuật của bạn và điều gì mong xảy ra sau đó có thể giúp bạn
chuẩn bị. Bạn có thể được khuyến khích nhìn vào vết sẹo trước khi rời bệnh viện. Một số
phụ nữ thích làm việc này một mình hoặc với một điều dưỡng hơn. Những người khác
thích có người u, bạn bè hoặc thành viên gia đình cùng với họ. Bất kể điều gì bạn quyết
định, cố gắng khơng trì hỗn q lâu trước khi bạn nhìn vào vết sẹo do trì hỗn có thể làm
cho mọi việc khó khăn hơn.
Đối với những hướng dẫn để làm quen với những thay đổi thể xác sau phẫu thuật đề nghị
xem quyển sách Cơ thể bạn, ham muốn và tình dục sau ung thư vú.
Tái tạo ngực, quả ngực giả và quần áo sau phẫu thuật
Nhiều phụ nữ muốn khơi phục lại vẻ ngồi tự nhiên sau phẫu thuật ung thư vú. Một số
phụ nữ cảm thấy rằng tái tạo ngực làm tăng chất lượng sống của họ và giúp họ cảm thấy
tự tin hơn sau khi đoạn nhũ. Những người khác cảm thấy đeo quả ngực giả cũng rất dễ
chịu bên trong áo ngực để khôi phục lại dáng, trong khi một số lại ưa thích khơng dùng
quả ngực giả. Lựa chọn liệu có hay khơng tái tạo ngực hoặc đeo quả ngực giả là mang
tính cá nhân và một số phụ nữ chọn không làm cả hai.
Tái tạo ngực
Đơi khi có thể tái tạo ngực cùng lúc với đoạn nhũ (tái tạo tức thì) hoặc vài tháng thậm chí
vài năm sau (tái tạo trì hỗn). Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng tái tạo ngực tức thì có
thể giúp phụ nữ điều chỉnh những thay đổi của cơ thể, mặc dầu một số sẽ được khun
nên tái tạo trì hỗn.
Nếu bạn đang cân nhắc tái tạo ngực, bạn có thể thấy hữu ích khi đọc các lựa chọn khác
nhau trong quyển sách Tái tạo ngực.
Đeo quả ngực giả

14

Quả ngực giả vừa vặn trong cup áo ngực có hoặc khơng có “túi” đặc biệt để thay thế tất cả
hoặc một phần ngực đã được cắt bỏ đi.
Hầu hết các quả ngực giả được làm từ gel silicon mềm được bao trong một màng phim
mỏng. Chúng được đúc để giống hệt với hình dạng tự nhiên của bầu ngực phụ nữ, hoặc
một phần của ngực. Bề mặt bên ngoài cảm thấy mềm và trơn, và có thể có cả nhũ hoa.
Quả ngực giả có nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau, và được làm để hợp với tông màu
da. Có một quả ngực giả gần giống màu da của bạn có thể giúp bạn cảm thấy dễ chịu và
tự tin hơn.
Áo ngực và quần áo
Phổ biến là cảm thấy lo lắng về ngoại hình sau phẫu thuật và lo lắng rằng quần áo sẽ nhìn
khơng giống nữa. Tuy nhiên với thời gian hầu hết phụ nữ thấy họ trở nên tự tin khi biết
rằng điều gì tốt cho họ và điều gì làm họ cảm thấy dễ chịu thoải mái.
Quyển sách Quả ngực giả, áo ngực và quần áo sau phẫu thuật có chứa nhiều hướng
dẫn để tìm áo ngực thật vừa vặn và chọn quần áo và áo bơi.
Rụng tóc
Rụng tóc có thể là một trong những tác dụng phụ tồi tệ nhất của hóa trị. Cũng như tóc trên
đầu bạn, bạn cũng có thể rụng lơng trên cơ thể như là lông mày, lông mi, lông nách và
lông ở bộ phận sinh dục.
Quyển sách Ung thư vú và rụng tóc gồm thơng tin thực tiễn về tóc giả và các đồ đội đầu
khác, và các hướng dẫn cách thức buộc khăn.
Tôi đã mất ngực, tất cả tóc kể cả lơng mày và lơng mi và
móng tay. Mọi thứ mang nữ tính bị lấy đi nên thật khó mà
cảm thấy hấp dẫn. Tơi khơng muốn những người khác nhìn
mình như vậy nên tơi mua khăn và mũ để dùng với quần áo
mặc ngồi.
Tơi quẫn trí về việc bị rụng hết tóc, tóc ln là điều nhận diện
của tơi nên thật khó mà chấp nhận rằng tơi vẫn là tơi mà lại
khơng có tóc. Theo một cách nào đó, nó cịn khó khăn hơn cả

phẫu thuật đoạn nhũ. Rụng hết tóc, lơng mày và lơng mi chỉ
là phần cơng khai, nó làm tơi cảm thấy dễ bị tổn thương và bị
người khác nhận ra.
Mất tự tin

15


Nhiều phụ nữ trở nên kém tự tin khi làm những việc thường ngày mà họ hay làm trong
quá khứ và cảm thấy e dè về việc đi tới nơi cơng cộng. Cũng có thể khó sử dụng các khu
vực thay đồ công cộng trong các cửa hàng quần áo hoặc tại phịng tập gym.
Những người khác nhau có thể có phản ứng khác nhau do những thay đổi ngoại hình của
bạn. Ví dụ, nếu bạn có con chúng có thể e dè khi được nhìn thấy đi cùng bạn nếu bạn rụng
tóc hoặc đang đội tóc giả do điều trị hóa chất. Các phản ứng của những người khác đơi
khi là khơng mong muốn và gây phiền lịng.
Một số vấn đề có thể giải quyết nhanh chóng, nhưng những vấn đề khác có thể phức tạp
hơn và kéo dài hơn. Nếu bạn cảm thấy mất tự tin hoặc quan ngại về ngoại hình và cảm
thấy như thế nào, hãy nói chuyện với chun gia tư vấn.

Sự ham muốn, tình dục và ung thư vú
16


Bị chuẩn đoán ung thư vú sẽ gần như chắc chắn ảnh hưởng tới cảm giác của bạn về
tình dục và sự ham muốn và có thể ảnh hưởng tới mối quan hệ với chồng/bạn trai.
Bạn có thể khơng muốn có quan hệ tình dục hoặc sự ham muốn vào lúc bạn đang đối
đầu với ung thư vú, hoặc bạn có thể thấy tình dục giúp bạn cảm thấy bình thường hơn
trong thời gian không chắc chắn.
Ung thư vú ảnh hưởng tới bạn về mặt tình dục như thế nào sẽ là của riêng bạn. Một số
điều trị gồm cả phẫu thuật và xạ trị có thể gây đau và khơng thoải mái. Có một số bằng

chứng rằng hóa trị có thể gây nhiều khó khăn để đạt cực khối, đặc biệt là ngay sau khi
điều trị. Và một số điều trị có thể gây mệt mỏi. Mãn kinh sớm và khả năng vơ sinh cũng
có thể dẫn đến khó khăn về tình dục. Bất cứ sự thay đổi nào trong những thay đổi này có
thể ảnh hưởng tới cảm giác bản thân bạn là phụ nữ.
Nếu bạn đang trong mối quan hệ
Cho dù bạn đang trải qua nhiều khó khăn hay khơng, có thể cần thời gian điều chỉnh lại
cho bạn và cho chồng/bạn trai của bạn, trước khi cả hai cảm thấy gần gũi thể xác là thoải
mái trở lại. Điều này thường có nghĩa là cùng nhau khám phá cảm giác của bạn về việc
được ôm chặt hoặc được vuốt ve. Ví dụ, nếu ngực hoặc khu vực thành ngực bị cứng thì
thay đổi vị trí có thể là hữu ích. Cho dù tình hình của bạn là như thế nào, cố gắng nói với
chuyện với nhau về cảm giác của bạn.
Chồng tơi và tơi vẫn có đời sống tình dục, mặc dầu cơ thể tơi
trong tình trạng hiện giờ đôi khi làm tôi ngượng nghịu. Anh ấy
dường như không bao giờ bị ảnh hưởng bởi điều này, và nói tới
cái bụng và ngực phẳng của tơi sau khi tái tạo vú.
Một số phụ nữ thấy rằng chồng/bạn trai có thể tạm thời khơng quan tâm đến tình dục với
họ và thậm chí từ bỏ họ. Đặc biệt khó khăn để đương đầu với vấn đề này vào lúc bạn cần
có cảm giác được yêu thươg và chăm sóc. Tuy nhiên, có thể đó là cách thức chồng/người
yêu bạn đang cố gắng tỏ ra nhạy cảm với cảm giác của bạn. Họ có thể đang chờ đợi bạn
khởi xướng sự ham muốn vào lúc bạn thấy đúng lúc. Nếu có thể, hãy nói chuyện với
chồng/bạn trai về bạn cảm giác của bạn và nếu những vấn đề này khơng thể giải quyết
được thì cả hai có thể thảo luận với nhà tư vấn.

Trong khi điều trị, tôi khơng ở tình thế sẵn sàng gần gũi với
chồng tơi. Bây giờ anh ấy vẫn làm tôi cảm thấy xinh đẹp và

17


hấp dẫn, mặc dầu cơ thể tôi vẫn đang bị một số liệp pháp điều

trị làm đau đớn.
Tơi khơng thích cách mà điều trị đã ảnh hưởng tới việc gần gũi
với chồng tơi, là vấn đề lớn. Cộng với đó tơi cảm thấy tơi rất
hay xúc động và có thể thấy rối ren.
Bắt đầu mối quan hệ mới
Nếu bạn đang ở trong tình trạng khơng có mối quan hệ, bạn có thể nghĩ đến việc hình
thành một mối quan hệ mới. Bắt đầu mối quan hệ tình dục cũng có thể mang lại cảm giác
lo ngại - ví dụ, về việc kể cho ai đó rằng bạn bị ung thư vú và vào lúc nào bạn nên làm
việc đó.
Nếu bạn khơng có mối quan hệ nào khi được chuẩn đốn, hoặc mối quan hệ của bạn kết
thúc trước khi bạn được chuẩn đốn ung thư vú, gặp một ai đó mới có nghĩa là có thể kể
cho họ nghe về bạn mắc ung thư vú. Quyết định khi nào và kể như thế nào có thể là khó
khăn. Bạn có thể cảm thấy khơng tìm được thời điểm đúng để nói ra điều này hoặc khơng
thể tìm ra lời. Nhưng khi bạn biết ai đó và cảm thấy thật thoải mái với họ thì bạn có thể
thấy nói về tất cả các khía cạnh của cuộc đời bạn, kể cả bạn mắc ung thư vú dễ dàng hơn.
Khi bạn cảm thấy thời điểm là đúng để kể với người yêu mới của bạn thì họ có thể phản
ứng theo nhiều cách khác nhau. Ban đầu họ có thể sốc và mất chút ít thời gian để điều
chỉnh theo tin mới này. Họ có thể có mối lo ngại riêng của họ và lo sợ về ung thư và ung
thư có nghĩa là gì đối với họ. Hoặc người yêu mới của bạn có thể chấp nhận chuyện của
bạn và thừa nhận rằng trải nghiệm của bạn về ung thư vú hiện là một phần của bạn bây
giờ.
Khi bạn bắt đầu mối quan hệ mới, bạn và bạn trai của bạn sẽ quyết định khi nào là thời
điểm đúng để quan hệ tình dục. Bị mắc ung thư vú có thể ảnh hưởng tới việc cảm giác của
bạn. Nói chuyện với bạn trai của bạn có thể giúp rũ bỏ bất kỳ mối lo lắng nào mà bạn cảm
thấy về quan hệ tình dục lần đầu tiên.

Các vấn đề khác liên quan tới điều trị
18

Các triệu chứng mãn kinh
Một số điều trị ung thư vú gây ra các tác dụng phụ gắn liền với mãn kinh. Hóa trị, điều trị
nội tiết và bất hoạt buồng trứng tất cả có thể dẫn đến triệu chứng mãn kinh, có thể ảnh
hưởng tới chất lượng sống tới nhiều mức độ khác nhau. Các triệu chứng bạn có thể có
gồm:
* Bốc hỏa
* Đổ mồ hơi ban đêm
* Tóc thưa đi
* Khô âm đạo
* Mệt mỏi
* Kém tập trung
* Thay đổi tính tình
Các triệu chúng này có thể có ảnh hưởng đáng kể lên cảm giác của bạn và đặc biệt khó
điều chỉnh nếu bạn có những triệu chứng này khi tuổi cịn trẻ chứ khơng phải vào lứa tuổi
bạn sẽ có những triệu chứng này.
Các triệu chúng mãn kinh do điều trị gây ra có thể mạnh hơn là trải qua mãn kinh tự
nhiên.
Hãy nói chuyện với các bác sĩ về bất kỳ triệu chứng trên cơ thể hoặc cảm xúc nào đang
gây phiền nhiễu cho bạn. Bạn cũng có thể được gửi tới phịng khám mãn kinh tại đó bạn
có thể có thêm lời khun và thơng tin về đối đầu với các triệu chứng mãn kinh.
Để có thêm thơng tin, đề nghị xem quyển Các triệu chúng mãn kinh và ung thư vú.
Loãng xương
Loãng xương là tình trạng xương bị mỏng đi. Bị lỗng xương có thể làm tăng rủi ro gãy
xương. Mặc dầu loãng xương thường xảy ra ỏ những phụ nữ có tuổi trải qua mãn kinh tự
nhiên, nó cũng có thể ảnh hưởng tới những phụ nữ trẻ đã qua điều trị ung thư vú.
Nếu bạn lo ngại về khả năng bị lãng xương, hãy nói chuyện với bác sĩ. Để có thêm thơng
tin, đề nghị đọc quyển sách Lỗng xương và ung thư vú.
Tôi hiện đang uống tamoxifen trong vài năm tới và mặc dầu tôi
căm ghét mồ hôi đổ ra ban đêm và những cơn bốc hoả liên tục,
tôi sẽ chịu đựng do thuốc bảo vệ tôi khỏi ung thư quay lại.

Các tiêu chuẩn chăm sóc cho phụ nữ trẻ bị ung thư vú
19


Là phụ nữ trẻ bị ung thư vú, tự bạn có thể thấy đối mặt với một số vấn đề và mối quan
ngại khác với những gì mà những phụ nữ có tuổi trải qua. Để giúp bảo đảm nhu cầu của
bạn không bỏ qua, chúng tôi đã phát triển Các tiêu chuẩn chăm sóc cho phụ nữ trẻ bị ung
thư vú, gồm chăm sóc và hỗ trợ mà tất cả các phụ nữ trẻ bị ung thư vú cần nhận được, và
các chủ đề quan trọng bạn muốn thảo luận với nhóm bác sĩ điều trị cho bạn.
Là phụ nữ trẻ mắc ung thư vú, bạn cần:
Điều trị và chăm sóc
1. Nhận được điều trị và chăm sóc nhạy cảm với những vấn đề cụ thể và các mối
quan ngại của phụ nữ trẻ mắc ung thư vú.
2. Có lịch sử gia đình chi tiết để đánh giá rủi ro ung thư di truyền. Nếu thích hợp, bạn
nên được gửi tới dịch vụ thử nghiệm gen ung thư để tư vấn và được thông báo về
thử nghiệm.
Lên kế hoạch điều trị
3. Được nói về rủi ro kinh nguyệt khơng đều hoặc mãn kinh sớm do kết quả của điều
trị. Bạn nên có tư vấn về đối mặt với mãn kinh sớm và các tác dụng phụ khác của
điều trị, có thể gồm những vấn đề cơ thể và cảm xúc, như là thay đổi tới sự tự tin
về cơ thể, cảm giác mãn nguyện tình dục và chức năng tinh thần (gồm tập trung, trí
nhớ và ra quyết định).
4. Hiểu rằng một số điều trị có thể ảnh hưởng tới sự chắc khỏe của xương và thảo
luận các cách thức có thể để giảm tới mức thấp nhất ảnh hưởng này.
Giải quyết khả năng sinh sản
5. Thảo luận tác động có thể của điều trị tới khả năng sinh sản, và điều này là như thế
nào trong các cuộc trò chuyện về điều trị ban đầu. Bạn cũng cần có tư vấn về tránh
thai và mang thai sau điều trị. Nếu bạn mang thai khi được chuẩn đoán ung thư vú,
bạn nên được gửi tới các bác sĩ có kinh nghiệm trong điều trị phụ nữ được chuẩn

đoán ung thư vú khi mang thai.
6. Được gửi ngay tới các bác sĩ hỗ trợ sinh sản (thậm chí nếu bạn khơng có người
u) để thảo luận các lựa chọn để cố gắng bảo tồn khả năng sinh sản trước khi bắt
đầu hóa trị hoặc điều trị nội tiết.
Được hỗ trợ
7. Tiếp cận tới thông tin và sự hỗ trợ địa phương và quốc gia, gồm cơ hội nói chuyện
online hoặc gặp những phụ nữ trẻ khác mắc ung thư vú, trên điện thoại hoặc trực
tiếp.
8. Có được sự hỗ trợ và thơng tin về nói chuyện với con về ung thư vú và các lựa
chọn để nói chuyện với trường học của con bạn, nếu thích hợp.

20


9. Tiếp cận tới tư vấn tài chính và việc làm, có thể gồm thơng tin về đủ điều kiện
nhận được những lợi ích và quyền lợi tại nơi làm việc cũng như đối đầu với mất
thu nhập trong khi điều trị và sự liên can tới các khoản thế chấp và bảo hiểm.
10. Được đánh giá về cảm xúc và được hỗ trợ tâm lý khi cần. Bạn có thể muốn thảo
luận một số quyết định bạn đang đối mặt và các mối quan ngại về tương lai trong
môi trường hỗ trợ với nhân viên tư vấn có kinh nghiệm. Bạn cũng có thể muốn
giúp để tiến về phía trước sau khi điều trị.

Đối diện với cảm xúc
21


Mặc dầu trải nghiệm của việc bị chuẩn đoán ung thư vú sẽ chỉ là với riêng bạn, cảm
giác và phản ứng nào đó là phổ biến ở những phụ nữ trong suốt quãng đường điều trị
và sau khi hoàn thành điều trị, gồm cảm giác mất mát, không chắc chắn về tương lai,
lo lắng và tâm trạng kém. Hiểu những phản ứng khác nhau mà bạn có thể trải qua có

thể giúp bạn điều chỉnh theo những gì đang xảy ra với bạn.
Tôi vẫn chấp nhận tác động về cảm xúc của điều đã xảy
ra với tôi. Tôi bị chuẩn đoán ung thư vú vào lúc 30 tuổi
và vào thời điểm mà dường như không thể tin được – tôi
cưới chồng một vài tháng trước, và tôi nhớ cả hai chúng
tơi nản chí bởi sự kiện khơng thể dự đốn này.
Sau cú sốc ban đầu tơi đi từ sự không tin tưởng tới giận
dữ tới cảm giác chán nản về bệnh. Hiện giờ tôi sắp kết
thúc điều trị tôi nghĩ mọi việc cuối cùng lại đang bắt đầu
được hiểu và cố gắng tích cực hơn về mọi thứ.
Cảm giác mất mát
Cảm giác mất mát là phổ biến ở những phụ nữ trẻ bị chuẩn đoán ung thư vú. Mất mát
có thể cảm nhận được theo nhiều cách.
Cảm giác mệt mỏi hoặc không khỏe mạnh nghĩa là bạn mất khả năng làm cơng việc
hàng ngày. Điều này có thể làm cho bạn thấy nản chí nghĩ mọi việc đã vượt qua sự
kiểm soát của bạn.
Phổ biến là cảm thấy mất tự tin về sức khỏe và có hiểu biết tăng lên về cơ thể bạn. Ví
dụ , bạn có thể lo lắng rằng bất kỳ sự đau đớn nào cũng là dấu hiệu ung thư đã quay lại
hoặc lan tỏa.
Bạn cũng có thể cảm thấy bạn đã mất cơ hội đạt các mục tiêu mà bạn đã đặt ra. Nếu
bạn đang học tập hoặc tiết kiệm hướng tới mua một ngơi nhà thì kế hoạch của bạn có
thể bị trì hỗn. Có thể mất một thời gian trước khi bạn có thể làm tất cả mọi việc mà
bạn đã làm trước khi bạn mắc ung thư vú, như là chơi thể thao hoặc tham gia các hoạt
động xã hội.
Đôi khi bạn có thể cảm thấy sự mất mát vượt quá sức chịu đựng. Bạn có thể nghĩ việc
điều trị và cảm giác của bạn sẽ không bao giờ chấm dứt và không thể tưởng tượng và
thời điểm bạn khỏe mạnh trở lại. Nhiều phụ nữ có cảm giác này và tìm thấy cách thức
đối đầu và thích ứng với tình hình thay đổi. Nói về cảm giác của bạn với gia đình của

22

bạn, bạn bè và nhân viên chăm sóc sức khỏe chun nghiệp có thể giúp bạn tìm ra giải
pháp đúng cho bạn.
Tôi cảm thấy như là ung thư đã cướp mất niềm vui năm đầu
tiên có con, và tơi mất đi sự vui thích về lễ Noen và sinh nhật
đầu tiên của con bé, và điều này làm tôi buồn. Tơi vừa mới bắt
đầu đưa nó đi bơi, và đang đi ra vườn hoa và cảm thấy yêu
thương tha thiết.
Không chắc chắn về tương lai
Ung thư vú là sự đau ốm tiềm tàng đe dọa cuộc sống có thể làm bạn nghĩ đến cái chết.
Những người khác ở lứa tuổi bạn sẽ tiếp tục sống cuộc đời của họ và có thể khơng đưa
ra ý nghĩ nghiêm trọng nào về sự đau ốm. Điều này có thể làm bạn cảm thấy giận dữ
và bị lừa đảo rằng nó đã xảy ra với bạn, hoặc buồn và lo lắng rằng cuộc đời bạn đã
thay đổi quá nhiều. Nó có thể làm bạn cảm thấy khác với bạn bè và bị đe dọa bởi ung
thư quay trở lại. Nếu bạn có con, bạn có thể quan ngại bạn sẽ khơng cịn sống để nhìn
thấy chúng lớn lên.
Trải qua những cảm giác này là bình thường. Khơng dễ dàng bắt đầu sống với điều
không chắc chắn và sợ hãi. Tuy nhiên, theo thời gian, những cảm giác này chắc chắn
sẽ bớt đi và bạn sẽ tạo ra cách thức đối đầu với chúng như khi chúng xuất hiện.
Tham gia một nhóm hỗ trợ hoặc nói chuyện với ai đó đã bị chuẩn đốn ung thư vú từ
trước có thể giúp được bạn.
Trước khi tơi bị chuẩn đốn ung thư vú chúng tơi đã có
kế hoạch cùng nhau mua một ngơi nhà và đính hơn năm
nay nhưng chúng đã bị hỗn lại do mọi việc đã đủ stress
lắm rồi.
Tơi lo lắng ung thư có thể quay trở lai. Tơi tự bản thân
mình thấy chọn ra nhièu công việc và cố gắng theo đuổi
khát vọng nghề nghiệp nên tơi đang làm điều gì đó cảm
thấy đáng giá trị.

Srtess và lo sợ

23


Cảm thấy lo sợ về chuẩn đoán bệnh và điều trị là điều tự nhiên. Bạn có thể lo lắng về
một khía cạnh cụ thể của điều trị (như là khơng khỏe mạnh sau hóa trị) hoặc lo lắng do
bạn đã khơng kiểm sốt mọi thứ đang xảy ra với bạn. Nó có thể làm bạn căng thẳng, lo
sợ và khơng thể tập trung. Bạn có thể cáu gắt nhất thời hoặc không thể ngủ được. Cảm
giác lo lắng là phổ biến đối với nhiều phụ nữ mắc ung thư vú.
Đây là một trải nghiệm hoàn toàn mới và là trải nghiệm bạn khơng chuẩn bị. Cảm giác
lo lắng có thể bắt đầu biến mất một khi bạn điều trị xong. Nếu bạn tiếp tục cảm thấy lo
lắng, cần nói chuyện với ai đó về điều này. Thừa nhận bạn đang lo lắng là một bước
quan trọng. Nói chuyện với bạn bè và gia đình có thể giúp bạn nhưng bạn cũng có thể
muốn nói chuyện với ai đó được đào tạo chuyên nghiệp trong việc giúp những người
có cảm giác này.
Có nhiều kỹ thuật tự giúp đỡ có thể giúp bạn đối đầu tại thời điểm khó khăn, gồm:
* Giải trí– gồm tham dự học đề tập trung vào những điều xung quanh bạn, hoặc một
sở thích hoặc mối quan tâm, để bạn có thể đóng cửa với những ý nghĩ tiêu cực.
* thư giãn, hình dung, thiền hoặc quan tâm - bạn có thể sử dụng những kỹ thuật này
riêng rẽ hoặc cùng nhau để giảm stress và căng thẳng, thư giãn đầu óc và cơ thể và
giúp cải thiện để cảm thấy khỏe mạnh.
* Hoạt động thể chất – hoạt động thể chất thường xuyên cho dù là đi bộ nhanh hoặc
yoga có thể giúp làm đầu óc bạn thảnh thơi và giảm mức độ stress.
Nếu bạn cố gắng một trong các kỹ thuật này và vẫn cảm thấy bị stress hoặc lo lắng,
cần nói chuyện với bác sĩ đa khoa.
Hy vọng tương lai của tôi hơi bị lẫn lộn. Một mặt tôi lên
kế hoạch dài hạn nhưng mặt khác tơi nhìn vào kế hoạch
một năm. Tơi sợ hãi rằng tơi có thể bị tái phát, thường khi
tơi cảm thấy khơng khoẻ (cho dù là nó chỉ là cảm lạnh

bình thường).
Tâm trạng kém và trầm cảm
Đơi khi cảm giác lo lắng cũng có thể liên quan đến tâm trạng kém và trầm cảm. Phụ
nữ trẻ mắc ung thư vú có thể cảm thấy tâm trạng kém vì nhiều lý do. Ví dụ, bạn có thể
khơng cịn cảm thấy bạn hợp với hình ảnh mà bạn vốn có hoặc bạn có thể sợ đưa ra
các kế hoạch cho tương lai. Cảm giác buồn, kém và khơng có năng lượng có thể khó
thừa nhận là lo lắng hoặc trầm cảm do các triệu chúng có thể rất tương tự với các tác
dụng phụ của điều trị.

24


Nếu ý nghĩ tiêu cực đang can thiệp vào cuộc sống của bạn và không mất đi sau vài
tuần, hoặc lại quay trở lại, nó nói rằng bạn bị trầm cảm.
Nếu bạn hoặc những người gần gũi với bạn lo lắng do bạn có bất kỳ các triệu chứng
sau đây, hãy nói chuyện với bác sĩ ở bệnh viện:
* Mất hứng thú và sự quan tâm tới mọi việc hàng ngày và trải nghiệm
* Mất quan tâm tới ngoại hình
* Luôn luôn nghĩ như là “tôi không thể bị làm phiền” hoặc “điểm mấu chốt là gì”
* Rút lui khơng có mối quan hệ với những người khác, như là khơng đi ra ngồi hoặc
hoạt động xã hội
* Cảm giác muốn khóc và kích thích hơn thường lệ
* Khó tập trung
* Khó ngủ hoặc muốn ngủ suốt thời gian
* Mất cảm giác ngon miệng hoặc ăn quá nhiều
* Cảm giác tâm trạng tồi tệ hoặc thậm chí muốn tự tử.
Có nhiều cách khác nhau điều trị trầm cảm, gồm liệu pháp nói chuyện và các thuốc
chống trầm cảm.
Tơi cảm thấy mất tự tin và thấy khó mà đối mặt với mọi người
và nói về việc mình bị bệnh. Tơi cảm hấy bị cô lập và dễ bị tổn

thương, nhưng mọi việc trở nên tốt hơn. Đó là q trình chậm
chạp. Tôi vẫn lo sợ trong đám đông và cảm thấy như là tôi
đang bị trưng bày nhưng tôi đang cố dựa vào chính mình.
Liệu pháp nói chuyện
Liệu pháp nói chuyện có thể giúp nhiều vấn đề, gồm lo lắng và trầm cảm. Cuộc tư vấn
trực tiếp một nhà tư vấn – một bệnh nhân thực hiện trong môi trường riêng tư và bí
mật. Bạn sẽ có thể khám phá các cảm giác như là giận dữ, lo lắng và đau buồn có thể
liên quan tới chuẩn đốn ung thư, làm cho bạn dễ thừa nhận các cảm giác và tìm cách
để cố gắng đối đầu với chúng.
Liệu pháp hành vi liên quan tới nhận thức (CBT) có thể giúp bạn thay đổi cách nghĩ và
hành vi. Không giống các kỹ thuật khác, nó chú trọng vào các vấn đề và các khó khăn
bạn đang có ‘ở đây và bây giờ”. Thay cho việc khám phá các nguyên nhân của trầm
cảm hoặc các triệu chúng trong quá khứ, liệu pháp tìm ra cách thức để cải thiện trạng
thái đầu óc của bạn trong hiện tại.
Nếu bạn nghĩ bạn có thể hưởng lợi từ các kỹ thuật này, hãy đến gặp bác sĩ tâm lý.

25