cao vong của bon thanh nien annam NAN1926

/ Bibliothèque



CAO-VONG
CUA

BON

4

THANH: NIÊN _ AN-NAM
‘ikea

772

đêm 15 Octobre 1928 tai

*" ‘Khuyén-hoe-hdi, Saigon)

Năm

“tôi có

cỏ một

ngoai,

cung

dién-thut ve

ở

Cae ngai,

tại

phịng

cải vấn-đề

diễn-thuyết

nầy

day,

« An-nam ta cần phải

nền học-thức để trao dõi cải tỉnh-thần

của

người

An-nam nên cao-thanh ». Bửa tôi diễn-thuyết dấy, tôi tưởng

phần nhiều trong người nghe, hiều lôi khơng mấy đúng. Nói

thật, có lỡ khịng có ai hom ấy biểu toi cho dung cả. Cái

hoc-thire tau của Annam la nay da suy, con bon hoc theo

đời nay thi lai miic lay trong sw ddt-nat, nén hom day mà

mấy người nghe tơi, khơng hiểu tịi tơi khơng lạ chúc nào.

'Tơi mới vừa nói: Cái học-thức tàu của An-nam ta nay đả

'suy, đường như trong xứ ta có một lúc kia cải học-thức tàu

cao thạnh lắm vậy. Nhưng mà xét cho thật, thì tơi lại khơng

chắc rằng cái học-thức của Tàu đả chịu cải phong-thồ nước

An-nam. Vì người mà đả tiêu hưởng trọn một
thức đảng cho tá gọi là một cải nền học-thức,
một ché r6ng minh-mong, mot chd cao hon
hưởng cải cảnh cao rộng chúng quanh mình.

cải
thì
hết
Mà

nền
như
mà
bên

họcđến

xem
Tau

mấy nhà văn-sỉ làm sách ni tỉnh-thần đàn tàu thì nhiều;

mơi khi nghe người có học tàu trong nước ta nói chuyện,
†hì ta lại chỉ nghe trương phỏ khen tặng một mình cái danh

ịng Khơng mải thơi. Ai là người có học hiễu, cũng đều

nhận ông Không là một bực thánh-nhơn đáng cho bọn dân
vàng kỉnh, phục, yêu, nhở. Nhưng mà mấy người tinh-thần

cao, khỏ mà nhận ơng Khơng làm thầy mình. Ịng Khơng là
người lo về luàn-lý trong dàn, là người làm thầy dạy dân.



a4
Những lần lần cái đạo Khơng bên Tàu hóa ra một cái khéo

đề trị gân, như một cái nhắn hàng-hóa đề rãi cải danh của

Tàu ngoài ranh nước. Cái đạo Khơng của Tàu gối theo với
hàng-hưa xuất cảng qua xử ta ấy, làm hại trong bọn thượng-

Jưu ta rất nhiều ; làm cho

bọn thượng-lưu ấy tưởng mình

đầy-đủ mà trương phỏ cái đầy-dũ ấy ra một cách rất thô-

kịch;

làm

cho cải bực trí-thức của xứ ta càng ngày càng

thấp thêm. Hơm

nay tơi nói phốt qua về đạo Khơng đây,

là vì cái bại ấy. Tơi nói rằng tơi nói phớt qua, vì nếu

muốn

cho

người

hiểu rổ trong các bực

thánh-nhơn làm

thầy nhon-loại, ông Không là dửng bực nào, thì phải viết
tổ ra trong năm

ba quyền sách mới đũ. Tơi có lịng ước-

mơ rằng Trời sẽ giúp cho tơi đủ sức và dư thìi-giờ dé ma

viết sách giúp cho đồng-bào hiểu rõ tríthức
và tríthúe âu-tây. Trong buồi chiều nầy, tôi
cho mấy người muốn tim hoe cho cao rộng
Khơng vào bực nào trong các bực thánh-nhơn.

cực-địng ta
chỉ có ý nỏi
phải đề ong
Ơng Khơng,

lúe cịn sống, eũng khơng dám tự xưng rằng cái ý-kiến cũa
mình là cao hơn hết. Tuy đạo Không, dao Lao là khác

nhau, = cỏ lẻ lại là chọi nhau -—- mà ơng Khơng có đến tìm
ơng Läo, hạ mình xuống. nhận ong Lao 1a thay. Ong cho
ơng Lão là nhứ rồng vậy. Ơng lại có nói :« Ghim bay thì tơi
biết, cá lội thì tơi biết, mà cịn cái

lực,

cái tinh-thần của

con rồng tơi khơng biết được. » Cịn ơng Lão thì có nói nhỏ

vào tai ông Không rằng:
vo Irong ghè vậy.»
—

«dạo của ông như eon mịng bay

Tơi nhắc lại mấy đều ấy là có ý đề hỏi đồng-bào ta vậy

chờ sao ông Không đã nhận có người cao hơn mình, mà
trong xứ ta bọn học-tiức lại nhận dạo Không là cao thượng

hơn các đạo hết? Ấy có phải là vì dàn ta yếu thấp, ấy có
phải là vì bọn tài-cao tri-rộng trong xứ ta khong ding may
cao rộng hay không? Mà thật vậy, tỳ như sách Lão thì khơng

mấy người xem nồi. Có người cũng rắng sứe, mỏi cơng vì

sách Lão rồi lại dụng tài biếng-nhát thấp-thỏi của mình mà
cất một cải đài cao, lên trên chót đài ấy rao cùng trong