Quy luật phủ định của phủ định

Nhóm 6: Quy luật phủ định của phủ định
* Vị trí của quy luật trong phép biện chứng: Chỉ ra khuynh hướng phát
triển của sự vật, hiện tượng = tiến lên, nhưng không theo đường thẳng, mà
quanh co, phức tạp theo những chu kỳ phủ định của P.định…

a. Khái niệm phủ định biện chứng
- Sự phủ định lần thứ nhất diễn ra là cho sự vật cũ chuyển thành cái đối lập
với mình (cái phủ định, phủ định cái bị phủ định, cái bị phủ định là tiền đề là
cái cũ, cái phủ định là cái mới xuất hiện sau cái phủ định là cái đối lập với cái
bị phủ định. Cái phủ định sau khi khi phủ định cái bị phủ định, cái phủ định
định lại tiếp tục biến đổi và tạo ra chu khỳ phủ định lần thứ hai) . Sự phủ định
lần thứ hai được thực hiện dẫn tới sự vật mới ra đời. Sự vật này đối lập với
cái được sinh ra ở lần phủ định thứ nhất. Nó dường như lập lại cái ban đầu
nhưng nó được bổ sung nhiều nhân tố mới cao hơn, tích cực hơn.
 Khái niệm: Phủ định nói chung là sự thay thế một SV, HTg này
bởi một SV, HTg khác:
A (Cái bị P/đ) => B (Cái P/đ)
- Phủ định biện chứng là sự nhảy vọt về chất của sự vật, HTg làm cho cái
cũ mất đi => Cái mới ra đời thay thế. Cái mới phải là cái cao hơn, phức tạp
hơn, hoàn hiện hơn..., so với cái cũ… Nói cách khác: Pđ biện chứng là sự
“thay cũ, đổi mới”…
Phủ định biện chứng có hai đặc điểm cơ bản đó là tính khách quan
và tính kế thừa.
- Tính khách quan
Phủ định biện chứng mang tính khách quan là do sự phủ định nằm
ngay trong bản thân sự vật. Nguyên nhân chính là kết quả giải quyết những
mâu thuẫn bên trong sự vật.
Nhờ vào việc giải quyết các mâu thuẫn mà sự vật ln phát triển. Vì
vậy, phủ định biện chứng là một điều tất yếu trong quá trình vận động và
phát triển của sự vật. Mỗi sự vật có phương thức phủ định riêng dựa vào sự
giải quyết mâu thuẫn riêng của chúng.

Phủ định biện chứng không phụ thuộc vào ý muốn, ý chí chủ quan của
mỗi người. Quá trình phủ định đó diễn ra nhanh hay chậm trên cơ sở nắm
vững quy luật phát triển của sự vật.
- Tính kế thừa


Phủ định biện chứng chính là kết quả của sự phát triển tự thân của sự
vật nên nó khơng thể là sự thủ tiêu và phá hủy hoàn toàn cái cũ.
“Cái mới” chỉ có thể ra đời được dựa trên nền tảng “cái cũ”. Cái mới
ra đời chính là sự phát triển tiếp tục của cái cũ. Gạt bỏ những mặt tiêu cực,
lỗi thời và lạc hậu của cái cũ đồng thời chọn lọc, giữ lại, cải tạo những mặt
còn thích hợp, những mặt tích cực và bổ sung những mặt mới phù hợp với
hiện thực.
Trong quá trình phủ định biện chứng, sự vật ln khẳng định những
mặt tốt, tích cực, qua đó phủ định những cái lạc hậu, cái tiêu cực. Giai đoạn
sau kế thừa tất cả các mặt tích cực được tạo ra ở giai đoạn trước. Đồng thời,
bổ sung thêm những mặt mới phù hợp với hiện thực. Phủ định biện chứng
còn là sự liên kết giữa cái cũ và cái mới, sự vật cũ với sự vật mới, quá khứ và
hiện tại. Phủ định biện chứng là khâu tất yếu của mối liên hệ và sự phát
triển.

b. Quy luật phủ định của phủ định:
(1). Tính chu kỳ của phủ định biện chứng:
- Phủ định biện chứng là một giai đoạn, một “mắt khâu” trong quá trình
phát triển, chưa phản ánh được tồn bộ q trình phát triển của sự vật,
hiện tượng. Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, sự phát
triển phải thông qua nhiều lần phủ định biện chứng và có tính chu kỳ.
- Phủ định biện chứng diễn ra liên tiếp:
Cái cũ => Cái mới
Cái mới phát triển dần dần lại chuyển thành cái cũ, đến một lúc lại sinh ra

cái mới tiếp theo... Cứ như vậy cho đến vô cùng, quá trình đó khơng phải đi
theo đường thẳng mà quanh co. Sự vật vô cùng phong phú, cho nên chu kỳ
phủ định cũng có nội dung, hình thức, tính chất hết sức phức tạp.
- Song, một chu kỳ ít nhất phải qua hai lần phủ định cơ bản:
+ Lần phủ định thứ nhất gọi là “phủ định”: Phủ định cơ bản lần thứ nhất là
sự phủ định cái khẳng định, mang tính phiến diện, sự vật chuyển sang cái
đối lập với cái ban đầu. Phủ định cơ bản lần thứ nhất chưa thể hiện sự


phát triển trực tiếp mà mới là bước trung gian, q độ, có vai trị quan
trọng, tạo điều kiện cho lần phủ định tiếp theo.
+ Lần phủ định thứ hai gọi là “phủ định của phủ định”: Đây là lần phủ định
tồn diện, q trình đó đã kế thừa được tất cả những mặt, những thuộc
tính tích cực và lọc bỏ được toàn bộ những yếu tố tiêu cực của sự vật cũ,
đưa sự vật phát triển toàn diện sang một chất mới, kết thúc một chu kỳ
của sự phát triển.
 Sau ít nhất hai lần phủ định, sự vật dường như trở về cái ban đầu,
nhưng đã ở trên cơ sở mới, cao hơn, phức tạp hơn...
- Ngoài hai lần phủ định cơ bản trong một chu kỳ, quá trình phát triển của
sự vật có thể có một số lần phủ định trung gian quá độ khác. Phát triển của
sự vật, hiện tượng là một quá trình liên tục, hết chu kỳ này lại mở ra một
chu kỳ tiếp theo.
- Sự phát triển không theo đường thẳng mà theo đường “xốy ốc”, có tính
chu kỳ, bao hàm cả sự thụt lùi tạm thời. Với tính chất là cái mới, tiến bộ, thì
khơng chỉ sự ra đời, tồn tại của chủ nghĩa xã hội là một tất yếu khách quan,
mà ngay sự thoái trào hiện nay cũng là bước thụt lùi tạm thời khó tránh
khỏi trong q trình phát triển của nó. Vì vậy, cần khẳng định rằng, mục
tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mà Đảng và nhân dân ta
đang hướng tới là hoàn toàn đúng đắn, cách mạng và khoa học. cần kiên
quyết đấu tranh phê phán tư tưởng hoài nghi, dao động, thiếu lòng tin vào

thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, đồng thời khắc phục bệnh chủ quan, nóng
vội, coi việc đi lên chủ nghĩa xã hội là hoàn toàn thuận lợi.
* Ví dụ:
- Trong tự nhiên:
Trứng => Ấu trùng => Nhộng => Bướm => Trứng, ...


- Trong xã hội: Xã hội chiếm hữu nô lệ ra đời là sự phủ định của xã hội nguyên
thuỷ => đến lượt nó lại bị xã hội phong kiến phủ định,…

Xã hội nguyên thủy

Xã hội chiếm hữu nô lệ

Xã hội phong kiến

- Trong tư duy:
+ TD biện chứng tự phát thời cổ đại: “Thấy rừng-không thấy cây” => TD
Siêu hình thời cận đại: “Thấy cây - khơng thấy rừng” => TD biện
chứng duy vật (Hiệnđại): “Thấy cả rừng - cả cây”…
(2). Hình thức “xốy ốc” của sự phát triển:


Sự phát triển theo đường “xoáy ốc” là sự biểu thị rõ ràng, đầy đủ các đặc
trưng của quá trình phát triển biện chứng của sự vật: tính kế thừa, tính lặp
lại, tính tiến lên. Mỗi vịng của đường “xốy ốc” thể hiện sự lặp lại nhưng cao
hơn, thể hiện trình độ cao hơn của sự phát triển.
– Sự vật ra đời và tồn tại đã khẳng định chính nó. Trong quá trình vận động
của sự vật ấy, những nhân tố mới xuất hiện sẽ thay thế những nhân tố cũ.
Khi đó, sự phủ định biện chứng lần 1 diễn ra: Sự vật ban đầu khơng cịn nữa

mà bị thay thế bằng sự vật mới, trong đó những nhân tố tích cực của sự vật
ban đầu được giữ lại.
– Tuy nhiên, sau một thời gian, sự vật mới ra đời ở trên lại bị phủ định bằng
sự vật mới khác. Đó là sự phủ định lần 2. Cứ thế tiếp tục, tùy vào sự vật sẽ
có phủ định lần 3, lần 4…, lần n.
Sau 2 hoặc nhiều lần phủ định, sẽ có một sự vật mới dường như lặp lại (rất
giống) với sự vật ban đầu, song không phải là sự trùng lặp hồn tồn với sự
vật ban đầu đó, mà ở nấc thang cao hơn; nó được bổ sung những nhân tố
mới và chỉ bảo tồn những nhân tố tích cực đối với sự phát triển tiếp tục của
nó.
Sau 2 hoặc nhiều lần phủ định dẫn đến sự xuất hiện sự vật mới mà dường
như lặp lại sự vật ban đầu thì ta có một chu kỳ phát triển. Ở đây có sự phủ
định của phủ định.


* Ví dụ:
+ Một quả trứng là sự khẳng định ban đầu (trong điều kiện được ấp) => Phủ
định lần 1 tạo ra gà mái con => Phủ định lần 2 (gà mái con lớn lên) sinh ra
nhiều quả trứng.
+ Một hạt thóc là sự khẳng định ban đầu (được gieo trồng) => Phủ định lần
1 tạo ra cây lúa => Phủ định lần 2, cây lúa sinh ra nhiều hạt thóc.
Ở 2 ví dụ trên ta có một chu kỳ phát triển: Từ một quả trứng ban đầu đến
nhiều quả trứng mới. Từ một hạt thóc ban đầu đến nhiều hạt thóc mới. Từ
một đến nhiều tức là có sự phát triển lên nấc thang cao hơn. Đó là kết quả
phủ định của phủ định.
– Sự phát triển biện chứng thông qua những lần phủ định biện chứng là sự
thống nhất giữa loại bỏ, kế thừa và phát triển. Mỗi lần phủ định biện chứng
được thực hiện sẽ mang lại những nhân tố tích cực mới.
Như thế, những lần phủ định biện chứng nối tiếp nhau sẽ tạo ra xu hướng
tiến lên không ngừng, như việc sẽ ngày càng có nhiều quả trứng hơn, ngày

càng có nhiều hạt thóc hơn.
– Quy luật phủ định của phủ định biểu hiện sự phát triển do mâu thuẫn.
Mỗi lần phủ định là kết quả đấu tranh và chuyển hóa của các mặt đối lập
trong bản thân sự vật. Các mặt đối lập ở đây là mặt khẳng định và mặt phủ
định.
Phủ định lần 1 sẽ làm cho sự vật cũ chuyển thành cái đối lập với mình (như
quả trứng ban đầu đối lập với gà mái con; gà mái con là vật trung gian). Sau
một hoặc nhiều lần phủ định tiếp theo sẽ ra đời một sự vật mới đối lập với
cái trung gian (nhiều quả trứng sinh ra đối lập với gà mái con).
Mà đối lập với cái trung gian nghĩa là dường như tương đồng với sự vật ban
đầu, dường như quay trở lại thời điểm xuất phát (như việc một quả trứng
sinh ra nhiều quả trứng, một hạt thóc sinh ra nhiều hạt thóc).

 Sự vận dụng quy luật phủ định của phủ đinh trong quá trình xây dựng
đất nước ta hiện nay.


Việc nghiên cứu quy luật phủ định của phủ định có vai trị hết sức quan trọng đối
với con đường phát triển ở Việt Nam hiện nay. Dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, con
đường phát triển của Việt Nam khơng gì khác là độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội. Tuy nhiên, để có thể thực hiện thành cơng mục tiêu này, chúng ta cần
hiểu đúng về con đường của sự phát triển. Con đường của sự phát triển là con đường
quanh co phức tạp, không phải theo đường thẳng mà theo đường xốy ốc, có bao gồm
cả sự tha hóa, những bước rút ngắn và bỏ qua. Chỉ có nhận thức đúng về con đường
của sự phát triển, chúng ta mới có thể tìm ra được những giải pháp đưa đất nước vượt
qua những thách thức để bứt lên tiến kịp và tiến cùng thời đại. Con đường phát triển
kinh tế - xã hội của Việt Nam không phải là con đường thẳng, bằng phẳng mà theo
đường xoáy ốc quanh co, phức tạp.
Quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta là một quá trình lâu dài, khó khăn,

nhiều thử thách. Đảng ta khẳng định, thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta “là
một quá trình cách mạng sâu sắc, triệt để, đấu tranh phức tạp giữa cái cũ và cái mới
nhằm tạo ra sự biến đổi về chất trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất thiết phải
trải qua một thời kỳ quá độ lâu dài với nhiều bước phát triển, nhiều hình thức tổ chức
kinh tế, xã hội đan xen” .
Theo sự khái quát của Đảng, thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là một quá trình
cách mạng sâu sắc, triệt để, đấu tranh phức tạp giữa cái cũ và cái mới. Trong thời kỳ
quá độ, ở nước ta sẽ diễn ra sự biến đổi mang tính chất bản chất, căn bản và toàn diện
ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; và quá trình đó phải diễn ra lâu dài với nhiều
bước phát triển. Đó là do, đất nước ta mới trải qua hai cuộc chiến tranh nên mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội đều bị tàn phá, chưa qua thời kỳ phát triển tư bản chủ nghĩa
nên hầu như chưa có những tiền đề thực tiễn cơ bản cho sự ra đời của chủ nghĩa xã
hội, hệ thống chủ nghĩa xã hội thế giới tan rã và phong trào xã hội chủ nghĩa và công
nhân quốc tế đang ở thời kỳ thối trào. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch ln chống
phá, tìm cách xóa bỏ chủ nghĩa xã hội. Khi cái mới và cái cũ còn hiện hữu đầy mâu
thuẫn, quá trình đấu tranh giữa tiến bộ và lạc hậu, giữa tư tưởng tập thể và tư tưởng cá
nhân ích kỷ, hẹp hòi, khi tiềm lực kinh tế còn chưa đủ mạnh, những tiêu cực trong xã
hội và trong Đảng vẫn cịn thì những tồn tại, những khó khăn và thách thức này dẫn
đến một cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội kéo dài. Biểu hiện rõ nhất là sản xuất trì trệ,
lạm phát tăng nhanh, cơng ăn việc làm thiếu, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn,
lịng tin của dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành quản lý của Nhà nước
giảm sút.
Đây chính là những bước lùi tương đối trong q trình phát triển cũng như xây
dựng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Nhận thức được những sai lầm và hạn chế trong
đường lối, chủ trương của mình, Đảng ta đã đưa ra đường lối đổi mới toàn diện đất


nước trong Đại hội VI của Đảng (năm 1986). Đại hội này đã đánh dấu bước ngoặt
trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, đưa nước ta thoát ra khỏi sự
khủng hoảng, ngày càng phát triển. Như vậy, thực tiễn lịch sử đã chứng minh, con

đường phát triển của Việt Nam là một con đường dài, với nhiều bước đi, nhiều giai
đoạn, trong đó có cũng cả những bước lùi tương đối.
Con đường phát triển của Việt Nam hiện nay có thể cịn bao gồm cả sự rút ngắn
và bỏ qua.
Sự rút ngắn trong con đường phát triển hồn tồn có thể thực hiện được nếu có
những điều kiện thích hợp. Ngày nay, khoa học - cơng nghệ phát triển nhanh chóng
cùng với q trình tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng đã có tác
động mạnh mẽ đến q trình phát triển kinh tế, xã hội của các quốc gia, trong đó có
Việt Nam. Để đáp ứng được nhu cầu hội nhập quốc tế, các quốc gia tiến hành điều
chỉnh chiến lược phát triển theo hướng tăng cường liên kết, vừa hợp tác, vừa cạnh
tranh, nhất là trong các lĩnh vực như thương mại, đầu tư, nhân lực, khoa học - công
nghệ,... Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tiến trình hội nhập quốc tế của Việt
Nam ngày càng sâu rộng, nhất là hội nhập trong lĩnh vực kinh tế. Thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng được hoàn thiện. Chúng ta đã thiết lập
được nhiều quan hệ đối tác chiến lược về kinh tế, như: tham gia đóng góp và xây dựng
Cộng đồng ASEAN; hoàn thiện thị trường trong nước đầy đủ hơn theo cam kết Tổ
chức Thương mại Thế giới (WTO); tham gia ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do
đa phương và song phương; tham gia đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình
Dương (TPP)... Như vậy, để đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển, yêu cầu của hội
nhập quốc tế, không bị tụt hậu với thế giới, chúng ta đã mở cửa để hội nhập. Đây cũng
chính là điều kiện và cơ hội để ta có thể có những bước nhảy vọt trong sự phát triển về
kinh tế - xã hội, từ đó rút ngắn con đường phát triển của mình.
Trên cơ sở vận dụng và phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và những
điều kiện thực tiễn của Việt Nam, Đảng ta luôn kiên định lựa chọn con đường tiến lên
chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Điều này được Đảng ta thể hiện rất
rõ tại Đại hội VI của Đảng (năm 1986), Đảng ta khẳng định: từ chủ nghĩa tư bản lên
chủ nghĩa xã hội phải trải qua thời kỳ quá độ lâu dài là một tất yếu khách quan. Thời
kỳ quá độ ở nước ta do tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội từ một nền sản xuất nhỏ, bỏ
qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, đương nhiên phải lâu dài và rất khó khăn.
Đến Đại hội VII của Đảng (năm 1991), Đảng ta khẳng định: Nước ta quá độ lên chủ

nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Đến các Đại hội VIII, IX, X của Đảng,
mặc dù có nhiều sự bở sung và điều chỉnh, nhưng nhìn chung, về cơ bản, Đảng ta đều
nhất quán với Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội được Đại hội VII thông qua. Dù lựa chọn con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ
qua chế đợ tư bản chủ nghĩa nhưng nhìn vào thành tựu to lớn sau 30 năm đổi mới,


chúng ta thấy được sự đúng đắn, hợp lý trong việc lựa chọn con đường phát triển của
Đảng ta. Như vậy, khi nhìn nhận và đánh giá về sự phát triển thì chúng ta khơng chỉ
thấy sự phát triển theo đường thẳng, đi lên theo bậc thang từ thấp đến cao, mà còn
phải thấy được những bước rút ngắn, bỏ qua khi có điều kiện thích hợp.
V. I. Lê-nin đã từng nói, “Cho rằng lịch sử thế giới phát triển đều đặn không va
vấp, không đổi khi nhẩy lùi những bước rất lớn là không biện chứng, không khoa học,
không đúng về lý luận” . Con đường phát triển của Việt Nam chắc chắn cũng khơng
nằm ngồi quy luật vận động chung này.

 “ Liên hệ quy luật phủ định của phủ định của PBCDV trong
quá trình học tập và rèn luyện bản thân sinh viên hiện nay.”
Quy luật phủ định của phủ định là quy luật nói lên mối liên hệ, sự kế thừa giữa cái bị
phủ định và cái phủ định; do sự kế thừa đó, phủ định biện chứng không phải là sự phủ
định sạch trơn, bác bỏ tất cả sự phát triển trước đó, mà là điều kiện cho sự phát triển,
nó duy trì và gìn giữ nội dung tích cực của các giai đoạn trước, lặp lại một số đặc
điểm cơ bản của cái xuất phát nhưng trên cơ sở mới cao hơn; do vậy, sự phát triển có
tính chất tiến lên khơng phải theo đường thẳng mà theo đường xoáy ốc.
Việc trở thành một tân sinh viên của trường Đại học Thương Mại chính là ví dụ rõ nét
nhất cho quy luật phủ định. Bản thân chúng ta cũng đã trải qua nhiều lần phủ định để
chạm tới kết quả là sinh viên trường Thương Mại. Ta có thể chỉ ra được như sau:
Ví dụ : Trường mần non ( điều kiện học tập,sức khỏe..)
+ Phủ định lần 1 trở thành học sinh trường tiểu học ( tốt nghiệp TH)
+ Phủ định lần 2 trở thành học sinh trường trung học cơ sở ( tốt nghiệp THCS)

+ Phủ định lần 3 trở thành học sinh trường trung học phổ thông ( tốt nghiệp THPT, thi
đỗ ĐH)
+ Phủ định lần 4 trở thành sinh viên Đại học.
Ta có thể nhận thấy rõ ràng một quy trình vận động phát triển, từ một lượng kiến thức
nhỏ đến nhiều đó là kết quả của phủ định. Mỗi lần phủ định đều kế thừa những thuộc
tính tích cực và loại bỏ những yếu tố lạc hậu, sau quá trình đều tạo ra những nhân tố
mới tốt về cả chất lượng và số lượng.
Qua ví dụ trên ta rút ra được như sau: Quy luật phủ định của phủ định làm sáng tỏ
chiều hướng vận động, phát triển của các sự vật và có ý nghĩa phương pháp luận trong
nhận thức và hoạt động thực tiễn. Đặc biệt là đối với sinh viên trong học tập và rèn
luyện.


Thứ nhất, người xưa đã có các câu ca dao tục ngữ như: ‘ tre già măng mọc, con nhà
tông không giống lông cũng giống cánh,....” Để làm rõ quan điểm cái mới sẽ ra đời và
thay thế cái cũ ( đây là điều tất yếu của quá trình vận động) cái tiến bộ sẽ chiến thắng
cái lạc hậu lỗi thời. Song, chúng ta khơng được có thái độ phủ trơn cái cũ, cố gắng
chống lại thái độ chủ quan bởi mọi sự tồn tại của sự phát triển đều có nền móng là cái
cũ. Cũng giống như việc học tiếng anh của sinh viên bảng chữ cái, 12 thì, số đếm hay
cách phát âm chính là chìa khóa để chúng ta bám vào là vật trung gian kết nối tới
nhưng mảng kiến thức sâu rộng hơn. Vậy sẽ ra sao nếu chúng ta phủ định hoàn toàn
chúng? Điều ấy là khơng thể bởi vậy ta cần phải duy trì những cái gốc vốn có ( cái cũ)
để phát triển cái mới chứ không được phủ nhận trơn sự tồn tại của nó. Bằng cách
thường xun nhắc lại, ơn tập chúng theo một chu kì có kế hoạch. Học tiếng anh
khơng phải việc nhất thời mà nó là cả một quá trình lặp lại và tiếp thu, kiến thức mới
sẽ phát triển dựa trên nhưng mặt tích cực của cái cũ đồng thời khắc phục và bài trừ
những thói quen hành động qua những lần phủ định.
Thứ hai, phủ định là một chuỗi hành động xảy ra liên tục nhưng khơng tuần hồn, nó
có quy trình phát triển tiến lên không phải đường thẳng mà theo dạng soắn ốc sự vật
mới có tính kế thừa phát huy sự vât cũ nhưng ở cấp độ cao hơn với số lượng nhiều

hơn. Do đó mà trong q trình phủ định ta có thể nhìn nhận ra được những thứ phiếm
diện đơn giản trong việc nhìn nhận vấn đề cũng như đánh giá vấn đề trong cuộc sống
đặc biệt là đối với thế hệ trẻ như học sinh, sinh viên. Qua việc hiểu sâu sắc và cặn kẽ
quy luật phủ định ta có thể biết điều chỉnh lối sống sao cho phù hợp có hiệu quả ngay
trong mỗi quan hệ của mình. Bên cạnh đó quy luật phủ định cịn giúp ta biết quản lí tài
chính tốt hơn. Từ việc phân biệt mệnh giá tiền qua các lần phủ định ta biết được cách
sử dụng tiền, lần phủ định sau lại cho ta biết cách sử dụng tiền hợp lí và kế tới là việc
đầu tư tiền một cách thông minh để sinh lợi nhuận. Trong quá trình ấy ta sẽ gặp trở
ngại nhưng đó cũng chính là cái hay của quy luật phủ định là sự việc trung gian giúp
ta nhìn nhận lại vấn đề tránh cái nhìn một chiều thiếu chiều sâu gây hiểu sai vấn đề.
Trong đời sống không thể tránh được những khó khăn vất vả nhưng nếu ta có cái nhìn
đủ rộng thì mọi việc sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Thứ ba,khắc phục thái độ bảo thủ và tư duy lạc hậu trong học tập và rèn luyện. Ta
không được phủ định trơn những cái cũ nhưng vẫn phải bài trừ những mặt hạn chế của
cái cũ dù cái mới có phần non yếu song nó vẫn là cái mới là thứ tiến bộ. Trong việc
học tập nên duy trì những phương pháp học truyền thống kết hợp với sự tiến bộ, phát
triển nhanh của thời kì cơng nghệ số. Không nên học suông kiến thức mà phải đi đơi
với thực hành để tìm ra điểm mạnh điểm yếu sự thiếu sót cuả mình nhằm nhanh chóng
khắc phục sửa đổi sao cho phù hợp với mục tiêu của bản thân. Trong cuộc sống cũng
vậy chúng ta phải rèn cho mình kĩ năng lắng nghe và phân tích tình huống, tiếp thu
góp ý của các cá nhân tập thể nhìn nhận ra sự sai sót của mình bài trừ những tư duy


lỗi thời. Biết lắng nghe cũng giúp chúng ta mở rộng các mối quan hệ phát sinh trong
quá trình phủ định.
Qua tất cả những ý trên ta cần đưa ra cho bản thân một bản kế hoạch dài hạn có chọn
lọc bằng một số giải pháp như sau:
+ xác định rõ mục tiêu học tập
+ lên kể hoạch học tập và sắp xếp phân bổ thời gian hợp lí
+ kết hợp áp dụng thực tế liên tục vận động để phát triển tạo ra kinh nghiệm của cải

vật chất. Tạo ra những sự thay đổi cả về lượng và chất
+ tiếp thu những cái mới mẻ để thay thế những tư duy đã kém phát triển trong học tập
và làm việc
+ tránh thái độ bảo thủ tự cao trong quá trình phủ định để phát triển phải chọn lọc các
mối quan hệ, cái cũ và cái mới sao cho không mất đi bản chân của nó nhưng vẫn phải
tiến bộ và có hiệu quả ở tầng cao hơn.