Quan điểm triết học Mác Lênin về ý thức pháp luật và vấn đề xây dựng ý thức pháp luật ở Việt Nam hiện nay

BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
------------

BÀI TIỂU LUẬN
MÔN: TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN
Đề tài:
Quan điểm triết học Mác - Lênin về ý thức pháp luật và vấn đề xây
dựng ý thức pháp luật ở Việt Nam hiện nay

Hà Nội, 2020

1


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU
Xuất phát từ yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta
chủ trương xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của
dân, do dân, vì dân, với mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh. Nhà nước pháp quyền là nhà nước quản lý mọi mặt của đời sống xã hội bằng
pháp luật, do đó cần phải xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường
pháp chế xã hội chủ nghĩa đồng thời nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật, xây
dựng ý chí pháp luật cho mọi thành viên trong xã hội. Để làm rõ hơn về vấn đề
này, em xin chọn đề tài: “Quan điểm triết học Mác - Lênin về ý thức pháp luật và
vấn đề xây dựng ý thức pháp luật ở Việt Nam hiện nay” để làm đề tài cho bài tiểu
luận của mình.

2

NỘI DUNG
I. Một số vấn đề lý luận về ý thức pháp luật theo quan điểm triết học
Mác – Lênin
1.
a.

Khái niệm và đặc điểm của ý thức pháp luật
Khái niệm pháp luật

Theo chủ nghĩa Mác – Lênin, ý thức pháp luật ( hay còn gọi là ý thức pháp
quyền) là là toàn bộ các học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan niệm thịnh hành
trong xã hội, thể hiện mối quan hệ của con người đối với pháp luật, trình độ hiểu
biết pháp luật, thái độ, sự đánh giá về pháp luật của các giai cấp, tầng lớp xã hội,
về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi ứng xử của con người, trong tổ
chức và hoạt động của các thiết chế xã hội
Ý thức pháp luật ra đời cùng với nhà nước. Ý thức pháp luật phản ánh trực
tiếp các quan hệ kinh tế của xã hội, trước hết là các quan hệ sản xuất được thể hiện
trong hệ thống pháp luật. Nó là sản phẩm của quá trình phát triển xã hội, chịu ảnh
hưởng sâu sắc của các hệ tư tưởng, quan điểm và quan niệm trong xã hội. Ý thức
pháp luật dần dần trở thành yếu tố không thể thiếu trong đời sống xã hội. Dưới góc
độ triết học, ý thức pháp luật được tiếp cận nghiên cứu trước hết với tư cách là một
hình thái ý thức xã hội bên cạnh các hình thái ý thức xã hội khác như ý thức chính
trị, ý thức đạo đức,...
b.

Đặc điểm ý thức pháp luật

Thứ nhất, ý thức pháp luật do tồn tại xã hội quy định. Pháp luật được xây
dựng để nhà nước quản lý mọi mặt của đời sống xã hội dựa trên các mối quan hệ

phát sinh trên thực tế xã hội. Do đó, bản chất và nội dung của ý thức pháp luật, suy
cho đến cùng, chỉ là sự phản ánh tồn tại xã hội và có nguồn gốc từ tồn tại xã hội.
Sự thay đổi của ý thức pháp luật cũng có nguyên nhân căn bản từ sự biến
đổi, phát triển của tổn tại xã hội.
3


Thứ hai, ý thức pháp luật có tính độc lập tương đối với tồn tại xã hội. Tính
độc lập tương đối của ý thức pháp luật được thể hiện ở một số khía cạnh như:
- Ý thức pháp luật thường lac hậu hơn so với tồn tại xã hội.
Ý thức pháp luật như đã nói ở trên là do tồn tại xã hội quy định, mà tồn tại
xã hội luôn ln có sự thay đổi, phát triển nên đến một thời điểm nào đó rất có thể
ý thức pháp luật đã khơng cịn phù hợp, lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội
- Trong những điều kiện nhất định ý thức pháp luật đặc biệt là hệ tư tưởng
pháp luật nhiều khi có sự phát triển hơn trước so với tồn tại xã hội.
Pháp luật là do con người xây dựng nên, mà chủ nghĩa duy vật lịch sử thừa
nhận rằng, trong những điều kiện nhất định, tư tưởng của con người có thể vượt
trước sự phát triển của tồn tại xã hội, dự báo được tương lai và có tác dụng tổ chức,
chỉ đạo hoạt động thực tiễn của con người, hướng hoạt động đó vào việc giải quyết
những nhiệm vụ mới do sự phát triển của đời sống vật chất của xã hội đặt ra.
- Ý thức pháp luật phản ánh tồn tại xã hội có tính kế thừa ý thức pháp luật
của thời đại trước đó. Tất nhiên những yếu tố được kế thừa có thể là sự tiến bộ
hoặc không tiến bộ
- Ý thức pháp luật có khả năng tác động trở lại tồn tại xã hội. Ý thức pháp
luật có thể là động lực thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của các xã hội. Khi
pháp luật phù hợp với tồn tại xã hội, các mối quan hệ trong xã hội sẽ được quản lý
bằng pháp luật, giúp xã hội hoạt động ổn định, góp phần phát triển về mọi mặt.
Nhưng khi pháp luật đã lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội sẽ trở thành sự kìm hãm
phát triển của xã hội
Thứ ba, ý thức pháp luật mang tính giai cấp. Trong xã hội có giai cấp, pháp

luật là ý chí của giai cấp thống trị được thể hiện thành luật, do đó mỗi chế độ xã
hội, mỗi nhà nước chỉ có một hệ thống pháp luật của giai cấp nắm chính quyền.
Nhưng trong xã hội có giai cấp đối kháng, các giai cấp khác nhau lại có những ý
thức khác nhau vể pháp luật, phản ánh lợi ích của giai cấp mình. Do đó, hiệu lực
4


của pháp luật không những phụ thuộc vào sức mạnh cưỡng chế của nhà nước mà
cịn phụ thuộc vào trình độ hiểu biết pháp luật của xã hội
2.

Cấu trúc của ý thức pháp luật

Kết cấu của ý thức pháp luật là những nhân tố cấu thành, cách thức tổ chức
bên trong của ý thức pháp luật; nó vừa thống nhất với nhau vừa tác động ảnh
hưởng lẫn nhau và có mối quan hệ qua lại với các hiện tượng khác trong đời sống
xã hội. Ý thức pháp luật có cấu trúc khá phức tạp. Cấu trúc ý thức pháp luật có thể
được nhìn nhận từ những góc độ khác nhau tùy thuộc mục đích nghiên cứu
Căn cứ vào cấp độ và giới hạn nhận thức, ý thức pháp luật được chia thành
hai bộ phận: ý thức pháp luật thông thường và ý thức pháp luật lý luận. Bên cạnh ý
thức pháp luật thông thường và ý thức pháp luật lý luận, các nhà nghiên cứu còn đề
cập đến cấp độ ý thức pháp luật nghề nghiệp, coi đó là ý thức của các nhà luật gia
và các nhà chức trách mà nghề nghiệp có liên quan đến việc hoạch định chính sách
pháp luật, nghiên cứu pháp luật, xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật
Căn cứ vào chủ thể của ý thức pháp luật, ý thức pháp luật được chia thành ý
thức pháp luật cá nhân, ý thức pháp luật nhóm và ý thức pháp luật xã hội.
Căn cứ vào nội dung và tính chất các bộ phận cấu thành, ý thức pháp luật
được hợp thành bởi hai bộ phận: tâm lý pháp luật và hệ tư tưởng pháp luật. Tâm lý
pháp luật: là là tổng thể các trạng thái tâm lý của con người như tình cảm, tâm
trạng thói quen, xúc cảm đối với pháp luật của từng người, từng nhóm người hoặc

cả giai cấp dưới ảnh hưởng của pháp luật và sự tác động điều chỉnh của pháp luật.
Hệ tư tưởng pháp luật là hệ thống những tư tưởng, những quan điểm, những học
thuyết pháp lí của một giai cấp đã được các nhà tư tưởng đại diện cho giai cấp đó
hệ thống hóa, khái quát nâng lên thành lí luận.

5


II. Xây dựng ý thức pháp luật ở Việt Nam hiện nay
1. Thực trạng ý thức pháp luật của người dân tại Việt Nam
Hiện nay, hoạt động nâng cao ý thức pháp luật đang được nhà nước quan
tâm, chú ý. Ngày 09/12/2003, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khố IX) đã ban hành
Chỉ thị số 32-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ
biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân
dân”. Việc thực hiện theo chỉ thị số 32-CT/TW tính đến nay đã đem lại nhiều thành
quả. Theo ông Lê Vệ Quốc - Vụ trưởng Vụ Phổ biến giáo dục pháp luật – Bộ Tư
pháp: “Sự hiểu biết pháp luật, ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân
trong thời gian qua đã được nâng cao góp phần tích cực vào việc phát triển kinh tế
- xã hội, ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và tăng cường quản lý
nhà nước bằng pháp luật. Qua việc tổng kết cho thấy, thời gian qua, tình hình vi
phạm pháp luật do khơng hiểu biết pháp luật có chiều hướng ngày càng giảm; số
cuộc ngừng việc tập thể trong các doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu chế xuất
giảm; trong lĩnh vực đất đai, tỉ lệ đơn thu khiếu kiện giảm; tỉ lệ cấp xã đạt chuẩn
tiếp cận pháp luật chiếm tỉ lệ 79%;....”
Hiện nay trong các hoạt động của pháp luật, ý thức của người dân Việt Nam
đã nâng lên. Sự hiểu biết về pháp luật của nhân dân đã biểu hiện rõ nét, nhân dân ý
thức được trách nhiệm, quyền hạn của mình đối với nhà nước thơng qua pháp luật
do đó họ tích cực tham gia vào các hoạt động quản lí nhà nước, giám sát các hoạt
động của cơ quan nhà nước để thực hiện quyền lợi hợp pháp của mình. Nhân dân
cũng đã thực hiện việc khiếu nại, tố cáo, tố giác tội phạm…

Trong hoạt động thực hiện và tổ chức thực hiện pháp luật hiện nay cũng có
nhiều bước chuyển biến tích cực, người dân Việt Nam đã chủ động tích cực, đã tơn
trọng và thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật. Trong các cơ quan
nhà nước, các tổ chức, số cán bộ vi phạm pháp luật trong khi thi hành công vụ đã
giảm, thực trạng tham nhũng, sách nhiễu trong công việc đang dần được đẩy lùi,
6


các cán bộ công chức đã ngày càng chứng tỏ sự minh bạch cơng khai trong cơng
việc của mình.
Trong xã hội cũng xuất hiện nhiều tấm gương về người tốt, việc tốt trong
thực hiện pháp luật, họ đã nâng cao tinh thần trách nhiệm của mình trong việc bảo
đảm trật tự, an toàn xã hội, trợ thành những tấm gương sáng trong việc giúp cho
các cơ quan chức năng thi hành công vụ, trong việc bắt giữ tội phạm, tố giác những
hành vi của những người người thực hiện hành vi trái pháp luật, làm gương cho
những công dân khác trong việc thực hiện pháp luật.
2. Những khó khăn cịn tồn tạo trong hoạt động xây dựng ý thức pháp
luật ở Việt Nam hiện nay
Thứ nhất, bên cạnh những công dân tơn trọng, tn thủ pháp luật thì vẫn tồn
tại những người coi thường pháp luật, vì lợi ích cá nhân mà vi phạm pháp luật
trong mọi lĩnh vực đời sống. Trên thị trường vẫn cịn tình trạng hàng giả hàng nhái
đan xen với hang thật. Trong khi tham gia giao thơng thường xun có tình trạng
say rượu khi lái xe, phóng nhanh vượt ẩu, khơng tn thủ quy định pháp luật khi
tham gia giao thông.
Theo thống kê của Bộ Công an, trong tháng 3/2020 (từ ngày 15/02/2020 đến
ngày 14/3/2020) về tội phạm trật tự xã hội, toàn quốc xảy ra 3.646 vụ ; khám phá
3.031 vụ; bắt giữ, xử lý 7.024 đối tượng; tỷ lệ khám phá đạt 83,13%; triệt phá 152
băng, nhóm. So với tháng 02/2020, tăng 139 vụ (+3,96%), tăng 63 số vụ khám phá
(+2,12%), giảm 194 số đối tượng bị bắt giữ, xử lý (-2,69%). Tỷ lệ khám phá giảm;
tăng 01 số băng, nhóm bị triệt phá. Về số vụ phạm tội về trật tự quản lý kinh tế,

toàn quốc xảy ra 379 vụ, so với tháng 02/2020 giảm 259 vụ (-40,60%) . Về số vụ
phạm tội về mơi trường, tồn quốc xảy ra 145 vụ, so với tháng 02/2020 tăng 32 vụ
(+28,32%). Về số vụ phạm tội về ma túy, toàn quốc xảy ra 1.952 vụ, so với tháng
02/2020 tăng 495 vụ (+33,97%)
7


Như vậy có thể thấy vẫn cịn tình trạng vi phạm pháp luật xảy ra mà phần
nhiều là do sự coi thường pháp luật của người dân.
Thứ hai, vẫn còn cán bộ, cơng chức, viên chức nhà nước có hành vi vi phạm
pháp luật, thực trạng biến chất, thối hóa trong khi thực hiện công vụ ở đội ngũ cán
bộ cơng chức vẫn cịn tại, vẫn cịn tình trạng hạch sách, nhũng nhiễu người dân,
tham ô, hối lộ làm ảnh hưởng đến lợi ích nhà nước, làm ảnh hưởng đến lợi ích và
lịng tin của nhân dân đối với nhà nước.
Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, theo báo cáo kết quả phát
hiện và xử lý tham nhũng năm 2019, qua việc tự kiểm tra nội bộ phát hiện 19 vụ,
22 đối tượng (bằng số vụ và tăng 4,7% số đối tượng so với năm 2018); qua hoạt
động thanh tra đã phát hiện 48 vụ, 37 đối tượng tham nhũng và liên quan đến tham
nhũng (giảm 28,3% số vụ); Qua công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo phát hiện 13
vụ, 30 đối tượng có hành vi liên quan đến tham nhũng (giảm 61,7% số vụ).
Cơ quan điều tra trong Công an Nhân dân đã khởi tố mới 214 vụ, 487 bị can
(giảm 18 vụ, tăng 56 bị can so với cùng kỳ năm 2018); thiệt hại trên 1.028 tỷ đồng
và 22.069 m2 đất; thu hồi 615.06 tỷ đồng và 11.867 m2 đất; kê biên trên 795 tỷ
đồng. Đã kết luận điều tra đề nghị truy tố 217 vụ, 653 bị can.
Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố mới 12 vụ/16 bị can
(giảm 05 vụ/06 bị can).
Tòa án nhân dân các cấp thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 344 vụ, 849 bị cáo (tăng
31 vụ so với năm 2018); đã xét xử sơ thẩm 240 vụ, 517 bị cáo về các tội danh tham
nhũng. Có 09 bị cáo bị tuyên phạt mức án tử hình, tù chung thân.
Qua kết quả điều tra này cho thấy, tình trạng tham nhũng hiện nay vẫn là

một vấn nạn lớn của quốc gia mà theo em, lý do của tình trạng này là do ý thức và
đạo đức của một số cán bộ, công chức còn chưa cao.

8


Thứ ba, một số bộ phận người dân khơng có hiểu biết về pháp luật dẫn tới
việc vi phạm pháp luật, trong đó có các bà con ở vùng sâu, vùng xa, các dân tộc
thiểu số. Do điều kiện đời sống người dân tộc thiểu số tại các huyện biên giới,
vùng sâu, vùng xa cịn gặp nhiều khó khăn, trình độ dân trí và nhận thức pháp luật
cịn hạn chế, tiềm ẩn nguy cơ bị kẻ xấu lợi dụng, lôi kéo vào các hành vi vi phạm
pháp luật. Hơn nữa, điều kiện nhiều vùng sâu, vùng xa rất khó khăn, việc tiếp cận
các văn bản pháp luật cũng không dễ dàng, dẫn đến tình trạng họ thực hiện hành vi
vi phạm pháp luật. Mặc dù nhà nước đã chú ý đến việc tuyên truyền, giáo dục pháp
luật cho người dân, hiện nay đã có một số chuyển biến tích cực nhưng xét cho cùng
vẫn cần được sự quan tâm đặc biệt từ phía nhà nước. Tại hội nghị trực tuyến toàn
quốc tổng kết 15 năm thực hiện Chỉ thị số 32, qua tổng kết cho thấy, thời gian qua,
tình hình vi phạm pháp luật do không hiểu biết pháp luật có chiều hướng ngày
càng giảm. Theo báo cáo của Bộ Tư pháp, tổng số vụ việc vi phạm hành chính năm
2017 là 8.398.944 vụ, giảm 14,6%, số đối tượng bị xử phạt giảm khoảng 20% so
với năm 2016. Năm 2018, tổng số vụ bị phát hiện 6.623.670 vụ, giảm 21,1% so với
năm 2017, số đối tượng bị xử phạt cũng giảm 16%.
3. Một số kiến nghị xây dựng ý thức pháp luật tại Việt Nam
a. Hoàn thiện hệ thống pháp luật
Hiện nay hệ thống pháp luật ở Việt Nam vẫn cịn một số hạn chế: có những
điều luật chưa được quy định rõ ràng mà chưa có văn bản hướng dẫn thi hành; một
số điều luật quy định chồng chéo nhau; một số văn bản cấp dưới vẫn chưa thống
nhất với văn bản của cấp trên;... Từ đó dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện pháp
luật tại Việt Nam.
Do đó việc hồn thiện hệ thống pháp luật là điều cần thiết để đảm bảo ý thức

pháp luật cho người dân. Đồng thời việc quy định chặt chẽ, thống nhất các quy
9


định của pháp luật sẽ giảm được tình trạng cán bộ, công chức nhà nước thông qua
những khe hở của pháp luật mà nhũng nhiễu, gây khó dễ cho người dân
b. Tuyên truyền, phổ biến giáo dục cho người dân
Trên thực tế cho thấy, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho người dân
đang được nhà nước quan tâm, chú trọng. Bước đầu cho thấy, hoạt động phổ biến,
giáo dục pháp luật đã đạt được những thành công ban đầu. Tuy nhiên đây vẫn là
một hoạt động cần tính thường xuyên và lâu dài để có thể đạt được thành công hơn
nữa.
Việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật còn cần được thực hiện ngay
tại địa phương sinh sống, trong môi trường giáo dục như trường trung học cơ sở,
trung học phổ thông, trường đại học để ý thức chấp hành pháp luật được in sâu
trong tâm trí người dân, nhắc nhở người dân luôn luôn thực hiện theo các quy định
của pháp luật.
Ngồi ra theo em, cịn cần phải tuyên dương những người giúp người thi
hành công vụ, những tấm gương về ý thức pháp luật tại địa phương, trên các trang
thông tin điện tử để làm gương cho người dân, nâng cao ý thức pháp luật cho cả
cộng đồng. Đồng thời với đó là việc lên án những hành vi vi phạm pháp luật, phạm
tội nghiêm trọng, gây hậu quả lớn cho xã hội để răn đe, giáo dục người dân tránh
làm theo những hành vi vi phạm pháp luật.
Hơn nữa cần đặc biệt đẩy mạnh và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến đồng bào dân tộc thiểu số với một
số biện pháp như: từ thực tiễn đời sống và phong tục, tập quán của từng nơi để biên
soạn tài liệu tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật
của Nhà nước cho đồng bào dân tộc thiểu số; hội diễn văn hóa, các tiểu phẩm;
thơng qua người có danh vọng trong địa phương tuyên truyền, phổ biến giáo
dục...để giúp họ dễ hiểu và thực hiện theo.

10


c. Đẩy mạnh việc giáo dục đạo đức, ý thức trách nhiệm cho cán bộ, công
chức, viên chức
Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cho cán bộ đảng
viên luôn giữ vững lập trường, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng. Nâng
cao nhận thức trong học tập và làm theo tấm gương của Bác về phẩm chất cần,
kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư để nâng cao ý thức trách nhiệm trong công tác,
thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
Đồng thời thực hiện việc nêu gương người tốt việc tốt, đề cao tính gương
mẫu của cán bộ, đảng viên đặc biệt là cán bộ chủ chốt ở đơn vị trong thực hành tiết
kiệm, chống tham nhũng, lãng phí.
Cùng với việc tuyên truyền những quy định của pháp luật, cần kết hợp giáo
dục đạo đức, ý thức trách nhiệm trong công việc cho cán bộ, cơng chức, viên chức.
Pháp luật dù có hồn thiện và chi tiết đến đâu cũng vẫn không đủ, sự kết hợp đạo
đức, ý thức trách nhiệm và ý thức pháp luật của đội ngũ cán bộ, công chức, viên
chức sẽ bảo đảm cho việc thực hiện nhiệm vụ của nhà nước
Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị nên có kế hoạch kiểm tra, giám sát thường
xuyên, định kỳ để kịp thời phát hiện những cán bộ, công chức, viên chức chưa thực
hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thực
hiện sai quy định pháp luật trong thực hiện công vụ. Việc kiểm tra, giám sát chặt
chẽ sẽ góp phần hạn chế những sai phạm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của
cán bộ, công chức, viên chức, giúp cho họ ý thức hơn trong công việc, chấp hành
nghiêm quy định của Nhà nước và nội quy của đơn vị. Nếu phát hiện hành vi vi
phạm trong quá trình chấp hành, áp dụng pháp luật trong giải quyết cơng việc thì
cần có biện pháp xử lý nghiêm, không thiên vị.

11

KẾT LUẬN
Việc nâng cao ý thức pháp luật cho người dân cũng như cán bộ, công chức,
viên chức là điều vô cùng quan trọng trong xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa. Muốn duy trì, bảo vệ trật tự, kỷ cương xã hội thì trước tiên, phải xây
dựng ý thức pháp luật ngày càng cao, hình thành một cách vững chắc trong xã hội
thói quen sống và làm việc theo pháp luật cho mọi công dân, đặc biệt là đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức. Trên đây là một số ý kiến của em về việc xây dựng ý
thức pháp luật tại Việt Nam hiện nay. Trong q trình làm bài khơng thể tránh khỏi
những sai xót, mong thầy cơ giáo đóng góp ý kiến để em hoàn thiện bài hơn, em
xin cảm ơn
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. PGS.TS Nguyễn Minh Đoan: Ý thức pháp luật, nhà xuất bản chính trị
quốc gia, Hà Nội 2011 .
2. Giáo trình lí luận chung về nhà nước và pháp luật, nhà xuất bản công an
nhân dân, Hà Nội 2018, Trường đại học Luật Hà Nội
3. TỔNG THANH TRA CHÍNH PHỦ: CƠNG TÁC PHỊNG, CHỐNG
THAM NHŨNG TIẾP TỤC ĐƯỢC ĐẨY MẠNH VÀ HIỆU QUẢ HƠN
/>ItemID=41810, truy cập ngày 30/3/2020
4. Tình hình vi phạm pháp luật do khơng hiểu biết pháp luật ngày càng giảm
/>
truy

31/3/2020
5. Toàn quốc xảy ra 379 vụ phạm tội về trật tự quản lý kinh tế

12

cập

ngày


, truy cập
ngày 30/3/2020

13