Tổ chức lãnh thổ công nghiệp Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP
KHOA SƯ PHẠM KHXH
Bộ môn : Địa Lý

Chủ đề : TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP VN

Lương Thế Dzinh
Nguyễn Văn Hiếu
Nguyễn Hữu Kha


3.1 Tổng quan về tổ chức lãnh thổ cơng nghiệp

•

Là sự sắp xếp, phối hợp giữa các quá trình và cơ sở sản xuất công nghiệp trên một lãnh thổ nhất định

•

Nhằm sử dụng hợp lý các nguồn lực sẵn có một cách hiệu quả về tự nhiên, kinh tế và xã hội, giảm chi phí,
khắc phục bất cập về phân bố nguyên nhiên liệu, sản lượng, cơ sở sản xuất, tiêu thụ nhằm đạt hiệu quả kinh
tế cao.


TCLTCN được thể hiện dưới nhiều hình thức, rất phong phú và đa dạng với những quan niệm khác xa nhau giữa các nhà
khoa học. Theo trường phái địa lý Xơ Viết (A.T.Khơrusov) đưa ra 5 hình thức thể hiện, căn cứ vào điều kiện cụ thể của đất
nước, ông cho rằng TCLTCN bao gồm: Điểm-Trung tâm-Cụm-Thể tổng hợp CN-vùng CN


Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến tổ chức lãnh thổ cơng nghiệp

Các nhân tố
ảnh hưởng

Bên trong

- Vị trí địa lý và tài nguyên thiên nhiên
- Các trung tâm kinh tế và đô thị
-Kết cấu hạ tầng
-Thị trường trong nước

Bên ngồi
- Thị trường ngồi nước

- Hợp tác quốc tế
-Chính sách toàn cầu


Việc phân bố và hình thành KCN phải dựa trên ngun tắc:
cực đại hố lợi nhuận

cực tiểu hố chi phí

sự tập trung các xí nghiệp vào một khu vực phụ thuộc vào 3 yếu tố là:, chi phí lao động rẻ nhất và

chi phí vận tải thấp nhất

có xí nghiệp tập trung SD phế liệu làm nguyên liệu
rẻ tiền

3.2. các hình thức tổ chức lãnh thổ cơng nghiệp
Cơng nghiệp là một ngành kinh tế quan trọng. Trong quá trình phát triển, các cơ sở (xí nghiệp) CN xuất hiện ở các
địa điểm khác nhau, tuỳ thuộc vào các ĐKTN, KT-XH, lịch sử cụ thể

Việc hình thành và sắp xếp tồn
bộ các cơ sở cơng nghiệp đó một
cách tự phát hay tự giác trên
phạm vi lãnh thổ đã tạo nên sự
phân hố lãnh thổ cơng nghiệp.


Năm 1994, Viện Chiến lược phát triển (thuộc Bộ Kế hoạch
và Đầu tư) đưa ra 6 hình thức TCLTCN.

Khu cơng nghiệp

Điểm công nghiệp

Cụm công nghiệp

Địa bàn trọng điểm công nghiệp
Dải công nghiệp
Trung tâm công nghiệp


Điểm cơng nghiệp

•

thường là (1 hay 2 ) xí nghiệp phân bố riêng biệt; Có kết cấu hạ tầng riêng; Gần nguồn nguyên liệu hoặc

tiêu thụ. Có thể là hạt nhân để phát triển thành cụm hay KCN

•

Là hình thức tổ chức đơn giản nhất , trên đó gồm một hoặc hai, ba xí nghiệp được phân bố ở nơi gần nguồn
nguyên, nhiên liệu

www.themegallery.com


Sản phẩm 1

Đặc điểm

Xí nghiệp 1
Dân cư
Điểm
Ngun liệu

cơng
nghiệp
Xí nghiệp 2

Sản phẩm 2


- Gồm các xí nghiệp phân bố lẻ tẻ

-

Nằm cùng với một điểm dân cư

-

Phân công lao động về mặt địa lí, các xí nghiệp độc lập về kinh tế có cơng nghệ sản phẩm hồn chỉnh


- Cụm

cơng nghiệp: bao gồm một vài xí nghiệp trở lên, được

bố trí trên phạm vi nhỏ, khơng có gianh giới rõ ràng, khơng có ban
quản lý chung. Ở nước ta, cụm cơng nghiệp thường hình thành ở
các thị trấn, thị xã, hay dọc trục giao thông.


www.themegallery.com


Vai trị và đặc điểm các điểm, cụm cơng nghiệp

•

Nằm gần nguồn nguyên liệu phục vụ cho việc sơ chế ngun liệu hay cho nhu cầu của điểm
dân cư

•

Có tính cơ động, dễ đối phó với các sự cố và thay đổi của trang thiết bị, thay đổi các mặt
hàng sản xuất

•

Tuy nhiên có nhiều hạn chế: đầu tư tốn kém,lãng phí các chất phế thải do khơng tận dụng
được

•

Nhiều điểm, cụm công nghiệp tạo nên khu công nghiệp


2. Khu công nghiệp tập trung (KCN)

Sơ đồ khu cơng nghiệp Bình Minh – Vĩnh Long


là một khu vực có gianh giới xác định; Có những điều kiện thuận lợi về tự nhiên, KT-XH, kết cấu hạ tầng để thu hút đầu
tư. Hoạt động theo một cơ cấu gồm các xí nghiệp CN và dịch vụ có liên quan thuộc nhiều thành phần kinh tế nhằm đạt
hiệu quả cao về kinh tế cho từng xí nghiệp (nói riêng) và cho cả KCN


Đặc điểm

- Vị trí địa lí thuận lợi
- Có ranh giới rõ ràng
- Tập trung nhiều các xí nghiệp cơng nghiệp, hợp tác sản xuất cao
- Chi phí sản xuất thấp, các sản phẩm để tiêu dùng trong nước hoặc xuất khẩu
- Được hưởng các chính sách ưu đãi của nhà nước

* Quy mơ:

- Diện tích 50ha trở lên đến vài trăm ha
- Gồm nhiều xí nghiệp liên kết lại với nhau nên có số lượng cơng nhân nhiều và có tay nghề


Khu cơng
Linhnghiệp
Trung Việt Nam – Singapo
Khu cơng nghiệp Hồ Khánh
Khu chế xuất Tân Thuận


Khu chế xuất

•

Đặc điểm

–
–
–
–

•

Chun sản xuất hàng hóa để xuất khẩu
Có ranh giới hành chính rõ rệt
Được hưởng quy chế pháp lý và ưu đãi đặc biệt

Vai trò của KCX đối với sự phát triển KTXH

–
–
–
–

•

Là một loại hình của đặc biệt của KCN tập trung

Thu hút đầu tư nước ngồi
Nắm bắt cơng nghệ mới
Thu ngoại tệ
Giải quyết việc làm cho người lao động

Các KCX: Tân Thuận, Linh Trung…phát triển sớm và thành công nhất ở VN


Khu cơng nghệ cao, khu kinh tế mở

•

Bên cạnh các khu chế xuất, các biến dạng khác của KCN là khu cơng nghệ cao, khu kinh tế mở

•

Khu cơng nghệ cao Hòa Lạc (Hà Tây), Khu kinh tế mở Chu Lai(Quảng Nam)

•

Các KCN và các biến dạng của nó đã đạt những thành tựu và khó khăn gì trong q trình phát triển?

•

(Sử dụng bản đồ các hình thức TCLTCNVN)

www.themegallery.com


www.themegallery.com


Trung tâm công nghiệp
Là khu vực tập trung công nghiệp, có thể bao gồm một
số khu-cụm cơng nghiệp và các xí nghiệp hạt nhân tác
động đến lãnh thổ xung quanh. Dựa vào vai trò của
các TTCN trong sự PCLĐ theo lãnh thổ, có thể phân
thành

Trung tâm cơng nghiệp


Dựa vào vai trị chia thành:

-

Các trung tâm có ý nghĩa quốc gia (Hà Nội, TP
HCM).

-

Các trung tâm có ý nghĩa vùng (Hải Phịng, Đà
Nẵng, Cần Thơ...);

-

Các trung tâm có ý nghĩa địa phương (Việt Trì,
Thái
Nguyên, Vinh, Nha Trang…)

Nếu căn cứ vào GT SXCN chia các TTCN thành: trung
tâm rất lớn (TP HCM); Trung tâm lớn (Hà Nội, Biên Hoà,
Vũng Tàu, Hải Phịng); Trung tâm trung bình (Việt Trì, Đà
Nẵng, Nha Trang, Cần Thơ…)


Đặc điểm
- Vị trí địa lí thuận lợi
- Gồm nhiều điểm cơng nghiệp, khu cơng nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ về qui trình, cơng nghệ
- Có các xí nghiệp nồng cốt (hạt nhân), các xí nghiệp bổ trợ, phục vụ
- Là nơi ứng dụng các thành tựu khoa học cơng nghệ tiên tiến
- Nơi có dân cư sinh sống, cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật tương đối đồng bộ

•Quy mơ
- Qui mơ lớn

-

Cơng nhân có trình độ tay nghề cao

-

Có tầm ảnh hưởng khá lớn đối với nền kinh tế của quốc gia đó


Vùng cơng nghiệp

•

Khoảng khơng gian rộng lớn, với nhiều điểm CN, Khu CN, trung tâm CN và có mối liên hệ với nhau về mặt sản xuất.

Khu CN
XN

XN

Khu CN

Khu CN

XN

Khu dân cư

Xí nghiệp bổ trợ

TTCN

XN

Xí nghiệp CN

Khu dân cư

XN

XN
XN

Khu CN

XN

XN
XN
www.themegallery.com