Cuộc chia tay của những con búp bê (ngữ văn 7)

Cuộc chia tay
của những con búp bê

(Khánh Hoài)


I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
-

Khánh Hồi (1937)

Khánh Hồi (1937)
Tên thật: Đỗ Văn Xuyền
Quê: Thái Bình
Là hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam (1981), sở
trường về truyện ngắn
Tác phẩm chính: Trận chung kết, Chuyện ở
lớp, chuyện ở nhà,...


I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
a. Đọc – chú thích
-

Đọc
Tóm tắt
Từ khó: SGK/26

Văn bản cần đọc giọng trầm, thể hiện

tâm trạngHãy
và lờ
tóm
i đốtắ
i tho
t văn
ại bcủ
ản
a từng nhân
vật


I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
b. Xuất xứ?
c. Kiểu văn bản?
d. Phương thức biểu đạt?
e. Thể loại?


I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
b. Xuất xứ: Tuyển tập thơ – văn được giải nhì trong cuộc thi thơ
văn viết về quyền trẻ em, năm 1992
c. Kiểu văn bản: Văn bản nhật dụng
d. Phương thức biểu đạt: tự sự (+ biểu cảm + miêu tả)
e. Thể loại: Truyện ngắn
- Ngơi kể: Ngơi thứ nhất (Thành)
- Nhân vật chính: Thành và Thủy

I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
f. Nhan đề

“Cuộc chia tay của những con búp bê”
 Cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thủy – những
đứa trẻ ngây thơ, vô tội nhưng phải chia tay nhau.
 Nhan đề mang ý nghĩa ẩn dụ: nỗi đau xót, tủi hờn của
những em nhỏ chẳng may rơi vào hoàn cảnh bất hạnh.


I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
g. Bố cục
P1 : Từ đầu ... “hiếu thảo như vậy”: Hai anh em chia đồ
chơi
P2 : Tiếp ... “trùm lên cảnh vật”: Thủy chia tay cơ giáo và
các bạn.
P3: Cịn lại : Hai anh em chia tay nhau.


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Tâm trạng của hai anh em khi bố mẹ chia tay

Vì sao hai anh em Thành – Thủy phải chia
tay nhau.


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Tìm những chi tiết miêu tả thái độ hai anh em Thành và Thủy vào
đêm qua/ sáng nay và khi có lệnh chia đồ chơi
Thủy

Thành

Đêm qua
Sáng nay
Khi có lệnh chia đồ
chơi
Hãy nhận xét về diễn biến tâm trạng của hai anh em


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Tâm trạng của hai anh em khi bố mẹ chia tay
- Đêm qua:
+ Thủy: khóc nức nở, tức tưởi
+ Thành: cắn chặt mơi, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối,
ướt đẫm cả gối và hai cánh tay áo
- Sáng nay:
+ Thủy: Hai bờ mi sưng mọng lên
+ Thành: rón rén đi ra vườn
+ Hai anh em: cứ ngồi im như vậy


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Tâm trạng của hai anh em khi bố mẹ chia tay
-

Khi có lệnh chia đồ chơi: Thủy run lên bần bật, đưa mắt nhìn

tơi kinh hồng.



Thành và Thủy vỡ ịa với cảm xúc: bàng hoàng, đau đớn, tuyệt
vọng, sợ hãi.

Nhận xét về tâm trạng của hai
anh em Thành và Thủy


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Những chi tiết miêu tả thái độ hai anh em Thành và Thủy vào đêm hôm trước/ sáng
hơm sau và khi có lệnh chia đồ chơi
Thủy

Thành

Đêm qua

khóc nức nở, tức tưởi

cắn chặt mơi để khỏi bật lên tiếng
khóc to, nhưng nước mắt cứ tn ra
như suối, ướt đẫm cả gối và hai
cánh tay áo

Sáng nay

Hai bờ mi sưng mọng

lên vì khóc nhiều

rón rén đi ra vườn.
Hai anh em: cứ ngồi im như vậy

Khi có lệnh chia đồ chơi

run lên bần bật, đưa mắt nhìn tơi kinh hồng



Thành và Thủy vỡ ịa với cảm xúc: đau đớn, tuyệt vọng, sợ hãi.


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
2. Tình cảm của hai anh em

- Trong lúc chia đồ chơi:
+ Thành: Không phải chia nữa, anh cho em tất
+ Thủy: Em để lại hết cho
anh
Trong
lúc chia đồ chơi, hai anh em có
hành động gì?

 Hai anh em u thương, chăm sóc, nhường nhịn nhau.


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
2. Tình cảm của hai anh em

- Khi chia tay nhau:
+ Thủy: khóc nức lên.
+ Thành: khóc nấc lên,Tìm
mếu
trảtilếờt i,thnhìn
nhmáo
ững chi
ể hiệtheo
n tâmcái
trạng
bóng nhỏ liêu xiêu của cem
ủa.hai anh em khi chia tay nhau.
 Thành và Thủy bất lực, tuyệt vọng, không muốn
chia tay nhau



II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
3. Những cuộc chia tay

3.1. Cuộc chia tay của những con búp bê (Vệ Sĩ – Em Nhỏ)
3.2. Cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các bạn
Trong truyện diễn ra những cuộc chia
tay nào?
3.3. Cuộc chia tay của hai anh em


3.1. Cuộc chia tay của những con búp bê
Thành

Thủy

Lấy hai con búp Tru tréo lên giận dữ: Anh lại chia rẽ con Vệ Sĩ
bê từ trong tủ
với con Em Nhỏ ra à? Sao anh ác thế!
đặt sang hai phía
Nhìn em buồn
bã, đặt con Vệ Sĩ
cạnh con Em
Nhỏ

+ Cặp mắt dịu lại, nhưng chợt nghĩ ra điều
gì, em lại kêu lên: Nhưng như vật lấy ai gác
đêm cho anh?
+ Bỗng trở nên vui vẻ: Anh xem chúng đang
cười kìa!

 Hai anh em không muốn chia đồ chơi, không muốn chia tay nhau


3.2. Cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các
b ạn
Tâm trạng hai anh em được miêu tả qua 3 thời điểm:
a. Trên đường tới lớp học
b. Trong lớp học
c. Trên đường về
Tâm trạng của hai anh em được
miêu tả ở những thời điểm nào?

3.2. Cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các
b ạn
a. Trên đường tới lớp học

- Thuỷ:
+ Đột nhiên dừng lại, mắt nhìn đauTrên
đáu...
đường đến trường,
có khóc
những hành động
+ Cắn chặt mơi nhìn đăm đăm khTh
ắpủnyơđãi và
gì?

 Thủy vừa bàng hồng, vừa lưu luyến khơng muốn
rời xa nơi đã từng gắNh
n bó
quen
thu
c và
ững
hành
độộng
đócó
thể hiện
những kỉ niệm với em.nét tâm trạng nào của Thủy?


b.

+
+
+
+
+

3.2. Cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các
b ạn
Trong lớp học
Thuỷ: khóc nức nở  đau đớn và xúc động
Cơ giáo:
Ơm chặt, nói “cơ thương em lắm”.
thyấhyọTh
Tặng sổ và bút với lời động viênKhi
Thủ
c tủốyt khóc nức nở,
giáođvà
các
n đã
cóvà
hành
Tái mặt, nước mắt giàn giụa cơ
Hành
ộng
củbaạcơ
giáo
các
độểng
Các bạn:
bạn đã th

higì?
ện điều gì?
“ồ” kinh ngạc, sững sờ, khóc thút thít, nắm chặt tay Thuỷ.
Khóc nức nở mỗi lúc một to hơn

 Sự đồng cảm, xót thương của thầy và các bạn dành cho Thuỷ.
 Tình thầy trị, bạn bè ấm áp và trong sáng.


3.2. Cuộc chia tay của Thủy với cô giáo và các
b ạn
c. Trên đường về
-

Thành “kinh ngạc ..”
Nghệ thuật đối lập: đối lập giữa ngoại cảnh và tâm trạng:
đườ
ng vThành
ề, Thành
Mọi người và cảnh vật vẫn Trên
vui tươ
i ><
đauquan
đớn,
sát cảnh vật và có cảm giác
xót xa.
ế nào?
Nêu nh
tácưdth
ụng

của nghệ thuật
 Làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm, tr
ạ
ng
thái
th
ấ
t
v
ọ
ng,
b
ơ
đối lập trong câu văn trên.
vơ lạc lõng của Thành.


3.3. Cuộc chia tay của hai anh em
Nhận xét:“Cuộc chia tay đột ngột quá”
+
+
+
+

Thuỷ:
Như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá.
Chạy vội vào nhà ghì lấy con Vệ Sĩ và dặn dị.
Khóc nức nở, dặn anh
Khi
chia

y có
Vì sao
Thtay,
ủy Th
lạiủnh
ườhành
ng con
Đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con
Vệvà
Sĩ
và
d
ặ
n
dò
anh:
động
thái
đ
ộ
nh
ư
thế nào?
búp bê lại cho anh?
Không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau.
 Thủy sợ búp bê phải chịu nỗi đau chia lìa khơng đáng có như
chính anh em mình
 Thủy hi vọng dù có chuyện gì xảy ra thì tình anh em khơng
thể chia lìa.

3.3. Cuộc chia tay của hai anh em
+
+


Thành:
Khóc nấc lên
Mếu máo trả lời và đứng chơn chân
nhìn
theo.
KhiHãy
chia
tay,
nhậnThành
xét vềcó
cuhành
ộc chia
Tâm trạng buồn thăm thẳm, côđđộơng
n,
b
ơ
v
ơ
và
thái
độanh
nhưem
thế
nào? –

tay của hai
Thành

Nghệ thuật: đối lập
hai con búp bê >< hai anh em
(Bên nhau
>< xa nhau)
 Nghịch cảnh trớ trêu
-

 Cuộc chia tay đau đớn, xót xa và đầy cảm động

Thủy


III. TỔNG KẾT
1.
2.
-

Nghệ thuật
Lựa chọn tình huống truyện hợp lí.
Ngơi kể thứ nhất chân thật, cảm động.
Lời kể chân thành, giản dị, có sức truyền cảm
Lựa chọn chi tiết, hình ảnh độc đáo, hấp dẫn.
Nội dung
Ca ngợi tình anh em ruột thịt thắm thiết, trong sáng
Phê phán những bậc cha mẹ vơ trách nhiệm với con cái, vơ tình đ ẩy
con vào những hoàn cảnh éo le, bế tắc.
Khuyên nhủ: Tổ ấm gia đình là vơ cùng q giá;mọi người hãy cố

gắng bảo vệ và gìn giữ, khơng nên vì bất cứ lí do gì mà làm t ổn h ại
đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy.
Ghi nhớ: SGK/ trang 27


IV.LUYỆN TẬP

Câu 1: Truyện Cuộc chia tay của những con búp bê
(Khánh Hồi) được kể theo ngơi thứ:
A. Ngơi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Người kể vắng mặt