Luận văn thạc sỹ - Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường Trung học cơ sở thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
-----˜˜˜-----

PHẠM QUANG TRUNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ MỸ HÀO,
TỈNH HƯNG YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
-----˜˜˜-----

PHẠM QUANG TRUNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ MỸ HÀO,
TỈNH HƯNG YÊN

Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TS PHAN VĂN KHA

HÀ NỘI – 2022


i

LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc cùng các thầy giáo, cô giáo
trường Học viện Quản lý giáo dục đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ
và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Em xin tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với
GS.TS Phan Văn Kha – Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học
Giáo dục Việt Nam đã trực tiếp tận tình hướng dẫn cũng như
cung cấp tài liệu thơng tin khoa học, động viên khích lệ tinh
thần em trong suốt quá trình nghiên cứu, hồn thành luận
văn này.
Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Thị ủy, UBND, Phòng
GD&ĐT thị xã Mỹ Hào, Sở GD&ĐT Hưng Yên, CBQL và giáo viên, phụ
huynh, học sinh các trường THCS thị xã Mỹ Hào đã giúp đỡ, tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè đồng nghiệp, các anh
(chị) học viên lớp K23.1 trường Học viện QLGD, gia đình, người thân đã
giúp đỡ và động viên tơi trong q trình học tập và làm luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song những thiếu sót của luận văn là
khơng thể tránh khỏi. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo quý báu của các
thầy giáo, cô giáo và các ý kiến của bạn đồng nghiệp, những người quan tâm
đến vấn đề đã được trình bày trong luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày 20 tháng 7 năm 2022

Tác giả


ii

Phạm Quang Trung
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các
số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng
lặp với bất kỳ công trình nào đã được cơng bố trước đó.
Tơi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thơng tin trích dẫn đưa vào luận văn đúng quy định.

Hà Nội, ngày 18 tháng 7 năm 2022
Tác giả

Phạm Quang Trung

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................ii
MỤC LỤC............................................................................................................... iii


iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU....................................................................................vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ..........................................................................viii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu.......................................................................2
4. Giả thuyết khoa học.............................................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.........................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài...........................................................5
9. Cấu trúc luận văn................................................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ........................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..........................................................................6
1.1.1. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở nước ngoài.............6
1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở Việt Nam.................6
1.2. Các khái niệm cơ bản.......................................................................................8
1.2.1. Quản lý............................................................................................................8
1.2.2. Năng lực, năng khiếu, tài năng, thiên tài..........................................................9
1.2.3. Khái niệm học sinh giỏi.................................................................................10
1.2.4. Bồi dưỡng, bồi dưỡng học sinh giỏi...............................................................10
1.2.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi...................................................11
1.3. Hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường Trung học cơ sở với quá
trình phát triển tài năng........................................................................................11
1.3.1. Những giai đoạn phát triển tài năng...............................................................11
1.3.2. Mục đích của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi..........................................12
1.3.3. Quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi.................................................................12
1.3.4. Ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các
trường THCS...........................................................................................................13
1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường Trung học cơ sở.............13
1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG.................................................13
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS.......................15

iv
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các
trường Trung học cơ sở.........................................................................................17
1.5.1. Các yếu tố khách quan...................................................................................17
1.5.2. Các yếu tố chủ quan.......................................................................................18
Kết luận Chương 1................................................................................................21
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
HSG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THỊ XÃ MỸ HÀO, TỈNH HƯNG YÊN..........22
2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục của thị xã
Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên........................................................................................22
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên..............................22
2.1.2. Tình hình giáo dục của thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.................................22
2.2. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại các trường THCS
thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên..............................................................................30
2.2.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu tổng thể của hoạt động bồi dưỡng học
sinh giỏi................................................................................................................... 30
2.2.2. Thực trạng quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi................................................33
2.2.3. Thực trạng kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi...................................................39
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS trên địa
bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên..........................................................................41
2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng HSG...........................42
2.3.2. Thực trạng tổ chức và chỉ đạo các hoạt động bồi dưỡng HSG.......................44
2.3.3. Mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi
dưỡng HSG ở các trường THCS..............................................................................54
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG của
Hiệu trưởng các trường THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên........................57
2.4.1. Những thành công, hạn chế trong hoạt động quản lý.....................................57
2.4.2. Nguyên nhân thành công, hạn chế hoạt động quản lý....................................58

Tiểu kết Chương 2.................................................................................................60
CHƯƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
HSG CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN
THỊ XÃ MỸ HÀO, TỈNH HƯNG YÊN...............................................................61
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................................................61
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................................61
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ..................................................61


v
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi...................................................................61
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa...................................................................62
3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG của Hiệu
trưởng các trường Trung học cơ sở thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên..................62
3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi cụ thể, thiết
thực, phù hợp với thực tiễn của nhà trường và địa phương......................................62
3.2.2. Biện pháp 2: Tuyển chọn, bồi dưỡng các giáo viên đáp ứng nhu cầu bồi
dưỡng học sinh giỏi.................................................................................................64
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi theo tiếp cận
năng lực................................................................................................................... 67
3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức đổi mới mục tiêu, nội dung và hình thức bồi
dưỡng học sinh giỏi.................................................................................................69
3.2.5. Biện pháp 5: Vận dụng linh hoạt các chế độ chính sách để tạo động lực,
khuyến khích giáo viên và học sinh tham gia hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi........................................................................................................................... 72
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp....................................................................74
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp...........................75
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm..................................................................................75
3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo nghiệm.......................................................75
3.4.3. Đối tượng và địa điểm khảo nghiệm..............................................................76

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm.....................................................................................76
Kết luận Chương 3................................................................................................81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................82
1. Kết luận..............................................................................................................82
2. Khuyến nghị.......................................................................................................83
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................86
PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT


vi

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

DH

Dạy học

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

HK

Hạnh kiểm

HĐDH

Hoạt động dạy học

HL

Học lực

HS

Học sinh

HSG

Học sinh giỏi

TTLĐXS

Tập thể lao động xuất sắc

TBDH

Thiết bị dạy học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Ủy ban nhân dân

BP

Biện pháp

CNTT

Công nghệ thông tin

DANH MỤC BẢNG BIỂU


vii
Bảng 2.1:

Thống kê các danh hiệu thi đua đã đạt được của Phòng
GD&ĐT thị xã Mỹ Hào trong những năm gần đây.......................23

Bảng 2.2:

Tổng số học sinh bậc học Mần non, Tiểu học, THCS của thị
xã Mỹ Hào.........................................................................................23

Bảng 2.3:

Thống kê số học sinh của 14 trường THCS....................................24

Bảng 2.4:

Thống kê đội ngũ CBQL, GV, nhân viên các trường THCS.........25

Bảng 2.5:

Thống kê trình độ chuyên môn CBQL, GV và nhân viên các
trường THCS....................................................................................26

Bảng 2.6:

Kết quả thống kê xếp loại HK, HL của học sinh các trường
THCS.................................................................................................27

Bảng 2.7:

Kết quả thống kê học sinh lớp 9 đạt giải HSG cấp thị xã và

cấp tỉnh..............................................................................................28

Bảng 2.8:

Nhận thức của CBQL, GV, HS, PHHS về tầm quan trọng
của hoạt động bồi dưỡng HSG........................................................31

Bảng 2.9:

Kết quả khảo sát CBQL, GV, HS, PHHS về mục đích của
hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS....................................32

Bảng 2.10: Kết quả khảo sát học sinh về thời lượng bồi dưỡng học sinh
giỏi ở 14 trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào......................36
Bảng 2.11: Thực trạng các hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường
THCS.................................................................................................38
Bảng 2.12. Thống kê về Cronbach's Alpha của toàn bộ thang đo...................42
Bảng 2.13: Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng HSG ở trường
THCS.................................................................................................42
Bảng 2.14: Thực trạng thực hiện trách nhiệm của các cấp quản lý theo
phân cấp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường THCS
...........................................................................................................45
Bảng 2.15: Thực trạng chỉ đạo các hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường
THCS.................................................................................................46
Bảng 2.16: Thực trạng tổ chức bồi dưỡng HSG ở trường THCS....................47


viii
Bảng 2.17: Thực trạng kiểm tra, giám sát và đánh giá các hoạt động bồi
dưỡng HSG ở trường THCS...........................................................50

Bảng 2.18: Thực trạng các chính sách tạo động lực phát triển hoạt động
bồi dưỡng HSG.................................................................................52
Bảng 2.19: Thực trạng sự phối hợp giữa nhà trường – gia đình – xã hội
...........................................................................................................53
Bảng 2.20: Mức độ tác động của các yếu tố chủ quan đến quản lý hoạt
động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS......................................55
Bảng 2.21: Mức độ tác động của các yếu tố khách quan đến quản lý
hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS.............................56
Bảng 3.1:

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp.................76

Bảng 3.2:

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp.........................78

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1:

Bản chất quá trình quản lý...............................................................9

Biểu đồ 2.1: Thống kê số giải, tỷ lệ đạt giải học HSG cấp thị xã các
trường THCS khối lớp 9..................................................................40
Biểu đồ 2.2: Thống kê số giải, tỷ lệ đạt giải HSG cấp tỉnh các trường
THCS khối lớp 9...............................................................................40
Biểu đồ 3.1: Tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của 5 biện
pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG được đề xuất.......................80

ix


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định tính nhất quán
trong ưu tiên phát triển giáo dục và đào tạo, “ Phát triển giáo dục là quốc
sách hàng đầu. Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế,
trong đó, đởi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán
bộ quản lý là khâu then chốt ”, “ phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào
tạo đáp ứng yêu cầu nhân lực chất lượng cao của cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế ”, “ Chú trọng giáo dục phẩm chất,
năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước,
tự hào, tự tôn dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển, xây dựng và bảo vệ tổ
quốc ”, “ Chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, phát huy nhân tài, đào tạo nhân
lực cho phát triển kinh tế tri thức ”. Để góp phần thực hiện các chủ trương,
đường lối của Đảng và Nhà nước, cùng với các cấp, các ngành và toàn xã hội,
ngành giáo dục và đào tạo nói chung và các nhà trường nói riêng phải có trách
nhiệm phát hiện và bồi dưỡng nhân tài, từng bước đáp ứng yêu cầu và nhiệm
vụ đó. Việc phát hiện, bồi dưỡng HSG trong các nhà trường được xem là tiền
đề tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao về khoa học, phục vụ cho việc
nghiên cứu, tìm tòi và khám phá khoa học.
Thị xã Mỹ Hào trong những năm gần đây đã có những bước đột phá
trong cơng tác bồi dưỡng HSG. Hiệu trưởng các trường THCS đã có nhiều cố
gắng trong quản lý các hoạt động GD trong đó có hoạt động quản lý bồi
dưỡng HSG, cũng đã thu được nhiều kết quả đáng phấn khởi, tỉ lệ học sinh
tham gia các đội tuyển và tỉ lệ học sinh đạt giải trong các kỳ thi ngày một

tăng, năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, trước yêu cầu của đổi mới GD
hiện nay, mong muốn của các cấp lãnh đạo chính quyền địa phương, sự kỳ
vọng của CBQL, GV, HS và PHHS đòi hỏi các nhà trường về chất lượng GD,


2

chất lượng HSG phải cao hơn nữa. Để giải quyết vấn đề này, phải có sự cố
gắng nỗ lực của đội ngũ GV, sự cố gắng phấn đấu của các em học sinh, sự
quan tâm của PHHS, các lực lượng xã hội, chính quyền các cấp, đặc biệt cơng
tác quản lý của CBQL phải thật sự khoa học và hiệu quả. Việc tìm kiếm các
biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG đáp ứng tốt các yêu cầu của phát
triển GD hiện nay là rất cần thiết, được CBQL Hiệu trưởng các nhà trường rất
quan. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên tác giả mạnh dạn nghiên cứu đề
tài: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường Trung học cơ
sở thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng về hoạt động bồi
dưỡng HSG và quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng HSG ở
các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên; đề
xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng HSG
để từng bước nâng cao chất lượng và số lượng HSG nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học ở mỗi nhà trường, đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục
hiện nay.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý bồi dưỡng HSG ở trường Trung học cơ sở.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng HSG ở các
trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.

4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSGở các trường THCS thị xã
Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên trong những năm qua đã đạt được những kết quả tích
cực, nhưng còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển
những tài năng trong tương lai. Nếu vận dụng phối hợp phương pháp tiếp


3

cận theo các chức năng quản lý và tiếp cận các hoạt động, đề xuất và thực
hiện các giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học HSG ở các trường
THCS trên địa bàn thị xã có tính khoa học và tính khả thi, sẽ góp phần nâng
cao chất lượng và hiệu quả hoạt động bồi dưỡng HSG của địa phương trong
thời gian tới.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt
động bồi dưỡng HSG ở trường THCS.
Đánh giá thực trạng biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt
động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
Đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi
dưỡng HSG ở trường THCS; khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi các biện
pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường
THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về chủ thể quản lý
Chủ thể quản lý đề cập trong đề tài nghiên cứu được xác định là Hiệu
trưởng các trường Trung học cơ sở.
6.2. Giới hạn về đối tượng khảo sát
- Chuyên viên Phòng GD&ĐT thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
- Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, tổ trưởng chun mơn, tổ phó chun

mơn các trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp bồi dưỡng, GV trực tiếp bồi dưỡng HSG ở
các trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
- Học sinh tham gia các lớp bồi dưỡng HSG, PHHS có con tham gia bồi
dưỡng HSG.


4

6.3. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Các trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu khoa học và các văn bản
pháp quy về giáo dục, quản lý giáo dục, quản lý bồi dưỡng HSG ở các trường
THCS để xây dựng khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Nhằm thu thập những thơng tin cần thiết phục vụ cho việc phân tích và
đánh giá thực trạng vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở trường
THCS.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Tiến hành phỏng vấn gồm lãnh đạo phòng Giáo dục - Đào tạo, CBQL,
GV của các trường Trung học cơ sở thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên để khẳng
định các kết quả thu được qua phiếu hỏi, đồng thời bổ sung các thông tin quan
trọng phục vụ nghiên cứu đề tài.
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Xin ý kiến của chuyên gia trong nghiên cứu cơ sở lý luận, xây dựng bộ
phiếu hỏi khảo sát đánh giá tính cấp thiết và khả thi các biện pháp quản lý
hoạt động bồi dưỡng HSG.

7.2.4. Phương pháp tởng kết kinh nghiệm
Thơng qua tìm hiểu, tác giả tổng kết những kinh nghiệm về quản lý hoạt
động bồi dưỡng HSG ở các trường THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
7.2.5. Phương pháp xử lý số liệu
Tác giả sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phần mềm Excel
xử lý số liệu điều tra, thông qua ứng dụng Google form để tạo và khảo sát
phiếu hỏi đồng thời sử dụng phần mềm SPSS để phân tích các dữ liệu, xử lý
số liệu điều tra và biểu đạt các kết quả nghiên cứu bằng biểu đồ.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lý luận


5

Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt
động bồi dưỡng HSG hiện nay ở các trường THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng
Yên; khắc họa thực trạng về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường
THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho cơng tác quản lý hoạt động bồi
dưỡng HSG ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên
và những địa phương có các điều kiện tương đồng.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục kết quả nghiên cứu, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở
trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học HSG ở các
trường THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường

THCS thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên.

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở nước ngoài


6

Nhiều nước trên thể giới quan tâm đến vấn đề phát hiện bồi dưỡng nhân
tài từ rất sớm, họ nhận thức được rằng con người và trí tuệ là những yếu tố
quyết định sự phát triển của xã hội. Ở Trung Quốc, từ thời Nhà Đường những
trẻ em đặc biệt đã được lựa chọn để GD bằng những hình thức khác. Ở Châu
Âu, thời kỳ Phục hưng những người có tài năng sẽ nhân được sự bảo trợ giúp
đỡ của nhà nước và các tổ chức và cá nhân. Từ đầu thế kỷ 20, một số nước đã
nghiên cứu về chỉ số thông minh của con người. Nhiều nước đã tập trung các
nguồn lực để phát triển giáo dục trước một bước nhằm đón đầu yêu cầu phát
triển kinh tế - xã hội, nước Mỹ có những chính sách phát hiện, tuyển chọn các
loại HSG, học sinh năng khiếu, nước Đức có Hiệp hội dành cho HSG và tài
năng, chính quyền New Zealand đã phê chuẩn kế hoạch phát triển chiến lược
HSG. Hàn Quốc cũng có một chương trình riêng dành cho HSG.
Như vậy việc phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng và đào tạo nhân tài có
vai trò vơ cùng to lớn đối với sự phát triển của mỗi quốc gia. Chính vì vậy tất
cả các quốc gia trên thế giới đều coi việc đào tạo, bồi dưỡng HSG, tài năng là
vấn đề then chốt trong chiến lược phát triển đất nước.
1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở Việt Nam
Ở Việt Nam, từ xa xưa ông cha ta đã coi hiền tài là “rường cột”, “là
nguyên khí của quốc gia”. Phát huy truyền thống quý báu của dân tộc, sinh

thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh là bậc thiên tài trong việc chọn người, dùng người
và trọng dụng nhân tài.
Ngay từ khi chuẩn bị thành lập Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt
chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở Quảng Châu, chọn những
thanh niên ưu tú, có trình độ, năng lực để đào tạo, bồi dưỡng sau này đưa về
nước hoạt động. Khi trở về nước vào năm 1941, Người đã có lời kêu gọi tất
cả các nhân sĩ, thân hào có tinh thần yêu nước tham gia Mặt trận Việt Minh để
cống hiến trí tuệ của mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Sau Cách mạng
tháng Tám năm 1945 thắng lợi, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, “kiến


7

quốc cần có nhân tài”. Người đã viết hai bài “Nhân tài và Kiến quốc”, “Tìm
người tài đức” đăng trên báo Cứu quốc để tìm người tài đức tham gia xây
dựng và kiến thiết Tổ quốc, được coi là “Chiếu cầu hiền tài” của chính quyền
cách mạng Việt Nam.
Trong thời gian qua, cũng đã có nhiều đề tài, cơng trình nghiên cứu về
các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý GD, nâng cao chất
lượng GD… đáp ứng các yêu cầu của phát triển GD theo quan điểm chỉ đạo
của Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 4/11/2013 “về đổi mới căn bản, toàn diện
GD” đáp ứng các yêu cầu “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài….” Trong đó có luận văn của tác giả Bùi Mỹ Hạnh, năm 2014 về “Biện
pháp Quản Lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ
thông Chuyên Hà Nội - Amsterdam”; Luận văn của tác giả Hoàng Khắc Tiệp
năm 2012 về “Quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi trường Trung học sơ sở Lê
Quý Đôn, huyện Ý n, Nam Định”. Ngồi ra còn có nhiều bài viết, chuyên
đề về các hoạt động bồi dưỡng GV, HSG các cấp… Những đề tài, chun đề,
cơng trình nghiên cứu này đã phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn một cách
khá tồn diện về cơng tác quản lý các hoạt động GD của các nhà trường, công

tác bồi dưỡng GV, bồi dưỡng HSG ở trường Trung học phổ thông,… Các
nghiên cứu đã tập trung vào một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản
lý các hoạt động GD trong đó có cơng tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG
ở các nhà trường.
Tuy nhiên, giai đoạn hiện nay thời cơ, thách thức thay đổi yêu cầu chất
lượng GD, chất lượng HSG của các nhà trường phải được nâng lên. Việc
nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các
trường THCS và đưa ra được các giải pháp nâng cao công tác này ở các
trường THCS là một vấn đề cấp thiết và được nhiều CBQL quan tâm. Điều
này sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường, trong đó
có chất lượng bồi dưỡng HSG.


8

1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Có nhiều khái niệm về quản lý đã được các nhà nghiên cứu đưa ra, tựu
chung lại ta có thể hiểu, quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng, có
mục đích, có kế hoạch của người quản lý đến người bị quản lý để chỉ huy,
điều khiển, liên kết các yếu tố tham gia thành một chỉnh thể thống nhất, điều
hòa hoạt động của các khâu nhằm đạt đến mục tiêu xác định.
Như vậy, Quản lý một tổ chức là làm cho tổ chức đó ổn định, phát triển
thơng qua bốn chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt
được mục tiêu.Vậy để quản lý tốt tổ chức của mình các nhà quản lý phải xác
định chính xác, tường minh mục tiêu của tổ chức mình. Nếu mục tiêu xác
định quá cao so với khả năng thì sẽ khó có thể đạt được sẽ gây lên sự căng
thẳng, ngược lại nếu mục tiêu xác định quá thấp so với khả năng cũng dễ gây
ra sự nhàm chán, bởi vì khơng cần nỗ lực, cố gắng vẫn có thể đạt được.Chính
vì vậy mục tiêu phải vừa sức, nhưng cũng cần nỗ lực mới đạt được. Khi đó,

các thành viên trong tổ chức sẽ cảm thấy tự hào khi đạt được mục tiêu.


9

Lập kế
hoạch

Kiểm tra

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ 1.1. Bản chất quá trình quản lý
(Nguồn: Phan Văn Kha. Quản lý nhà nước về giáo dục, NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội, 2007)
Từ sơ đồ về mối quan hệ giữa các chức năng quản lý cho ta thấy 4 chức
năng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau tạo thành
chu trình quản lý khép kín.
1.2.2. Năng lực, năng khiếu, tài năng, thiên tài
Năng lực: Là tập hợp các kỹ năng, kiến thức, thái độ của con người
để thực hiện thành công một công việc, một nhiệm vụ trong một bối cảnh
cụ thể.
Năng khiếu: Được biết đến là một thành phần của năng lực và là
mầm mống của tài năng trên một lĩnh vực nào đó như: thể thao, nghệ thuật,
sáng tạo,..
Tài năng: Là mức độ cao của năng lực.
Thiên tài:Là mức độ tột đỉnh của năng lực.

10

Năng lực của các em HS được hình thành và phát triển trong các hoạt
động, việc các em HS tham gia hoạt động là phương thức cơ bản để phát triển
năng lực. Khơng tổ chức hoạt động thì năng lực, năng khiếu không được phát
triển. Hoạt động dạy học và giáo dục có ý nghĩa hết sức lớn lao trong sự phát
triển năng lực, năng khiếu của các em HS.
1.2.3. Khái niệm học sinh giỏi
Quan niệm HSG được nhiều nước trên thế giới quan niệm đó là những
HS có năng lực trong các lĩnh vực trí tuệ, sáng tạo, nghệ thuật và năng lực
lãnh đạo hoặc lĩnh vực lý thuyết.
Tuyển chọn HS có năng lực là bước đầu tiên của q trình bồi dưỡng
HSG. Để cơng tác tuyển chọn đạt hiệu quả, ta cần quan tâm đến một số nét
biểu hiện sau của HS:
*Thông tuệ: Học sinh tài năng thường thơng minh, trí tuệ phát triển có
năng lực tư duy tốt, các em tiếp thu kiến thức nhanh, nhớ lâu và có khả năng
suy diễn quy nạp, khái quát hóa, trừu tượng hóa rất tốt.
*Sáng tạo: Học sinh có tư duy độc lập, phê phán ln tìm ra bản chất
của vấn đề, quy luật hiện tượng, sự kiện và có khả năng dự báo.
*Có một số phẩm chất nởi bật: Say mê, tò mò, hoạt động có mục tiêu,
trung thực, kiên trì, vượt khó, giàu lòng vị tha và có ý chí vươn lên một cách
chủ động.
Ba lĩnh vực thơng tuệ, sáng tạo và có một số phẩm chất nổi bật với các
biểu hiện như ở trên cơ bản đã tạo nên cấu trúc của một học sinh giỏi.
1.2.4. Bồi dưỡng, bồi dưỡng học sinh giỏi
Bồi dưỡng là quá trình trang bị, bổ sung thêm về kiến thức, kỹ năng
để giúp nâng cao và hoàn thiện năng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ
thể nào đó.
Bồi dưỡng HSG là giúp cho các em HS phát huy được tối đa các phẩm

chất và năng lực của bản thân, trang bị cho các em phương pháp, cách học,
cách nghiên cứu, cách tư duy, cách tự đánh giá, cách tự học, cách vận dụng,
…..


11

1.2.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi
Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG là những tác động của CBQL đến
hoạt động bồi dưỡng HSG được tiến hành bởi GV, HS và sự hỗ trợ của các
lực lượng GD khác nhằm thực hiện tốt kế hoạch bồi dưỡng HSG, đáp ứng các
mục tiêu, nhiệm vụ đã đặt ra.
1.3. Hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường Trung học cơ sở với quá
trình phát triển tài năng
1.3.1. Những giai đoạn phát triển tài năng
Theo Erikson (sinh 1905-1994 tại Franfurt, Đức) chia quá trình phát
triển con người thành 8 giai đoạn trong đó có 5 giai đoạn phát triển tâm lý xã
hội mơ tả đặc điểm q trình phát triển nhân cách trẻ.
Giai đoạn 1: Từ khi mới sinh đến 1 tuổi rưỡi - Mâu thuẫn giữa niềm tin
và nghi ngờ.
Giai đoạn 2: Từ 1 tuổi rưỡi đến 3 tuổi - Mâu thuẫn giữa tự chủ và tự
hoài nghi và xấu hổ.
Giai đoạn 3: Từ 3 tuổi đến 6 tuổi - Mâu thuẫn giữa việc tự khởi xướng
và mặc cảm thiếu khả năng.
Giai đoạn 4: Từ 6 tuổi đến lúc dậy thì 12 tuổi - Mâu thuẫn giữa tài năng
và sự tự ti hay mâu thuẫn giữa sự chăm chỉ và sự thấp kém.
Giai đoạn 5: Thanh thiếu niên từ 13 - 20 tuổi - Mâu thuẫn giữa chính
mình và sự mơ hồ về vai trò bản thân.
Giai đoạn 6: Thanh niên từ 20 đến 35 Tuổi - Mâu thuẫn giữa gắn bó
và cơ lập trong các mối quan hệ hay mâu thuẫn giữa sự thân thiện với sự

tách biệt.
Giai đoạn 7: Trung niên từ 35 đến 60 tuổi - Mâu thuẫn giữa sáng tạo và
đình trệ.
Giai đoạn 8: Cao niên từ 60 tuổi trở lên - Mâu thuẫn giữa hồn thành và
thất vọng.
Trong 8 giai đoạn trên đều có 2 mặt tích cực và tiêu cực, lành mạnh và
khơng lành mạnh. Các giai đoạn đan xen, kế tiếp, tạo điều kiện cho nhau phát


12

triển. Vì vậy, ở mỗi giai đoạn cần có biện pháp, phương pháp tốt và tác động
kịp thời, đúng lúc để năng lực của các cá nhân phát triển tốt.
1.3.2. Mục đích của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi
Mục đích của hoạt động bồi dưỡng HSG là trang bị cho các em HS có
kiến thức cơ bản và nâng cao của mơn học; giúp học sinh có tính tự lập, khả
năng nhận thức ở mức độ cao và có kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế;
trong đó việc rèn luyện cho học sinh có tính tự lập và khả năng nhận thức ở
mức độ cao là quan trọng nhất.
1.3.3. Quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi
- Lựa chọn, phát hiện nhóm học giỏi (HSG);
- Kiểm tra, đánh giá trình độ, năng lực nhóm HSG theo mơn học ; xác
định nhu cầu bồi dưỡng HSG;
- Thiết kế chương trình bồi dưỡng HSG theo mơn học;
- Thiết kế khóa bồi dưỡng HSG theo mơn học;
- Chuẩn bị cho khóa bồi dưỡng HSG (GV; phòng học; các phương tiện
dạy học; biên soạn giáo án; GV nghiên cứu đặc điểm của từng HSG theo mơn
học….);
- Triển khai khóa bồi dưỡng HSG theo mơn hoc (hình thức tổ chức bồi
dưỡng; phương pháp bồi dưỡng);

- Triển khai đánh giá thường xuyên và định kỳ kết quả bồi dưỡng HSG;
Như vậy, bồi dưỡng học sinh giỏi là một q trình lâu dài. Để có kết
quả học sinh giỏi đòi hỏi nhà quản lý phải đầu tư về thời gian, nhân lực, cơ sở
vật chất, các điều kiện cần thiết cho quản lý bồi dưỡng HSG.


13

1.3.4. Ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở
các trường THCS
Bồi dưỡng HSG ở bậc THCS không chỉ tạo nên môi trường học tập
trong học sinh, trong giáo viên mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát
hiện, đào tạo và bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu, có tư chất thơng
minh, phát triển năng lực tồn diện cho học sinh.
Hoạt động bồi dưỡng HSG ngoài việc phát hiện và bồi dưỡng năng
khiếu, tài năng, nhân tài cho tương lai còn tạo các phong trào dạy tốt, học tốt
trong nhà trường; tạo tấm gương dạy tốt, học tốt; nâng cao chất lượng dạy
học, giáo dục của nhà trường; đặc biệt là việc nâng cao uy tín về giáo dục của
nhà trường, của địa phương.
1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG ở các trường Trung học cơ sở
1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG
1.4.1.1. Vị trí, vai trị, quyền hạn của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng
trong quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG
Hiệu trưởng với vai trò vừa là nhà lãnh đạo, vừa là người quản lý nhà
trường thực hiện việc điều hành, quản lý các hoạt động của nhà trường, trong
đó có hoạt động bồi dưỡng HSG. Điều lệ trường Trung học cơ sở cũng đã có
những quy định rất rõ ràng về chức năng và quyền hạn của Hiệu trưởng.
Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch khả thi về công tác
bồi dưỡng HSG ở mỗi khối, bộ môn; phân công chuyên môn một cách hợp lý,
lựa chọn GV có đủ phẩm chất, năng lực, tinh thần trách nhiệm để bồi dưỡng

HSG. Thực hiện việc kiểm tra, giám sát thường xuyên và định kỳ hoạt động
bồi dưỡng của GV, điều chỉnh bổ sung kế hoạch cho phù hợp với tình hình
thực tiễn. Bên cạnh đó, nhà trường cần tạo mọi điều kiện cho GV tham gia
các lớp học tập nâng cao trình độ; cải thiện hiệu quả hoạt động thư viện, thiết
bị thí nghiệm, thực hành; có chế độ động viên, khuyến khích khen thưởng kịp
thời đối với GV và HS có thành tích cao…


14

1.4.1.2. Vai trị, trách nhiệm của tở trưởng chun mơn trong quản lý
hoạt động bồi dưỡng HSG
Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn đã được quy định tại Khoản 2
Điều 14 Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thơng và trường
phổ thơng có nhiều cấp học Ban hành kèm theo Thơng tư 32/2020/TTBGDĐT (Có hiệu lực từ ngày 1/11/2020).
Hàng năm, tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch giáo dục của tổ
chuyên môn theo kế hoạch giáo dục của nhà trường, ngoài việc xây dựng kế
hoạch dạy học và giáo dục theo chương trình mơn học, kế hoạch cụ thể về
công tác tự học, tự bồi dưỡng của GV, đăng ký các chuyên đề, sáng kiến kinh
nghiệm ngay từ đầu năm học, ….thì quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG được
xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng trọng của tổ trưởng
chuyên môn. Tổ trưởng chuyên môn chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch chi
tiết, cụ thể cho từng chuyên đề bồi dưỡng; chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch bồi
dưỡng và thường xuyên kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm; thống nhất với
nhóm chun mơn về nội dung bồi dưỡng hàng tuần; quy định về việc soạn
bài đối với giáo viên; lập kế hoạch sử dụng đồ dùng thiết bị phục vụ giảng
dạy của giáo viên và học tập của học sinh.
1.4.1.3. Vai trị, trách nhiệm của GV trong tở chức hoạt động bồi dưỡng
HSG
Người GV trước hết phải có ý thức tích cực, tự giác trau dồi chun

mơn, tích lũy kinh nghiệm, hiểu sâu, nắm trắc nội dung liên quan đến giảng
dạy; thường xuyên tham khảo và học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp;
chủ động tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, các chuyên đề nâng cao trong sách tham
khảo, trên mạng internet về bồi dưỡng HSG, các đề thi HSG các năm,….
Người giáo viên phải biết “truyền lửa” cho học sinh, tạo cho các em
niềm say mê và hứng thú mơn học, tinh thần ham học hỏi, tìm tòi khám phá…
Trong q trình giảng dạy, khuyến khích các em có những lời giải độc đáo,
mang tính mới lạ, sáng tạo…