Vận dụng 6 cặp phạm trù trong Triết học về việc phát triển bản thân

VẬN DỤNG 6 CẶP PHẠM TRÙ TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN
BẢN THÂN EM
Phát triển bản thân là quá trình tất yếu phải xảy ra để mỗi con người tiến đến với thành
công, tiến gần hơn với hạnh phúc trong cuộc sống. Phát triển bản thân là hoạt động nhằm
nâng cao kiến thức, hình ảnh của bản thân, phát triển khả năng tư duy, tích lũy tài sản và
sự nghiệp, nâng cao chất lượng cuộc sống. Và đến với môn Triết học, trên cơ sở vận dụng
6 cặp phạm trù: cái riêng – cái chung, nguyên nhân – kết quả, tất nhiên – ngẫu nhiên, nội
dung – hình thức, bản chất – hiện tượng, khả năng – hiện thưc, bản thân em rút ra được
nhiều phương pháp để thay đổi và cải thiện bản thân, nâng cao giá trị cá nhân.
1. Vận dụng cặp phạm trù: cái riêng – cái chung trong việc phát triển bản thân :

Cái riêng là phạm trù triết học chỉ một sự vật, một hiện tượng nhất định mà cụ thể ở
đây là bản thân em. Bản thân em mang những đặc điểm riêng biệt: chăm chỉ, cẩn thận,
u thích tính tốn với những con số, có trách nhiệm, dễ dàng thích nghi với mơi trường
mới, có tính sáng tạo nhưng lại khá rụt rè, thường ngại khi phải phát biểu trước đám
đông. Bản thân em là một người hướng nội. Những nét chung được biểu hiện khác nhau
tuỳ từng các nhóm đối tượng, ví dụ đối với nhóm người học ngành kiểm tốn, cả bản thân
em và họ đều u thích tính tốn, đơi khi có chung cơ hội việc làm, cơ hội thực tập, cơ
hội học tập.
Cái chung và cái đơn nhất hợp lại tạo thành cái riêng. Vì bản thân cái chung trong
mọi sự vật, hiện tượng không phải là một và không giống nhau hoàn toàn, mà chỉ là biểu
hiện cái chung đã được cá biệt hố, thì các phương pháp xuất phát từ cái chung đó, trong
mỗi trường hợp cụ thể, phải cá biệt hoá cho phù hợp với đặc điểm của từng trường hợp.
Mỗi bản thân chúng ta đều có chung với những nhóm người khác nhau về cơ hội, về điều
kiện mơi trường sống, thâm chí là một vài nét tính cách; tuy nhiên, cách chúng ta vận
dụng cả những nét chung giống với mọi người và nét riêng của bản thân sẽ giúp chúng ta
phát triển bản thân và nắm bắt cơ hội thành công.
Mỗi người phải biết cách dựa vào cái chung để làm nổi bật và cải thiện cái riêng.
Thông qua những cơ hội, những thách thức, những khó khăn, trở ngại, mỗi chúng ta sẽ
tơi rèn được cho mình bản lĩnh, sự kiên cường , tính quyết đoán, làm nổi bật khả năng
giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng, có hiệu quả. Ví dụ : cùng cơ hội học tập với các

bạn ngành Kiểm toán của trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhưng bản thân em biết cách
vận dụng nhanh chóng khả năng tính tốn, có ý thức học tập nghiêm túc, đồng thời năng
động tham gia các hoạt động ngoại khoá, các câu lạc bộ nên em dễ dàng nắm bắt được


nhiều cơ hội để giúp bản thân rèn luyện khả năng thích nghi đối với các tổ chức khác
nhau, phát triển bản thân thông qua việc nắm bắt các kiến thức đa dạng khơng chỉ từ sách
vở mà cịn qua các hoạt động xã hơi, xố bỏ khuyết điểm rụt rè, ngại ngùng để trở nên tự
tin khi được tham gia thuyết trình về các dự án trong các câu lạc bộ cả trong trường và
ngồi trường.
Trong q trình phát triển của sự vật, trong những điều kiện nhất định, cái đơn nhất
và cái chung có thể chuyển hố lẫn nhau. Tất cả mọi người đều có chung một cơ hội, một
môi trường sống nhưng ai biết cách nắm bắt nhanh chóng, ai biết cách thể hiện giá trị bản
thân phù hợp với cơ hội đó một cách nhanh chóng, ai biết cách biến môi trường sống
thành một điều kiện thuận lợi cho quá trình phát triển bản thân thì người đó sẽ là người
thành cơng nhất. Ví dụ: cơ hội giành tấm vé vào câu lạc bộ kiểm toán viên tương lai của
trường Đại học Kinh tế Quốc dân là dành cho tất cả các bạn sinh viên nhưng chỉ những ai
thật sự u thích ngành Kiểm tốn, những ai mong muốn tham gia tổ chức các sự kiện
liên quan đến ngành nghề này, những ai có năng lực về giải quyết các vấn đề xã hội mới
được lựa chọn trở thành thành viên của câu lạc bộ. Như vậy, cuối cùng thì việc trở thành
thành viên của câu lạc bộ khơng cịn là điểm chung của tất cả các sinh viên nữa.
Qua cặp phạm trù cái riêng – cái chung, em rút ra được các phương pháp phát triển
bản thân: phải nhận thức được nét riêng của bản thân mình (bao gồm ưu điểm và khuyết
điểm), nắm bắt được điểm chung của mình với mọi người để từ đó đưa ra được hướng đi
đúng đắn cho riêng bản thân qua việc không ngừng nâng cao giá trị cá nhân, nhanh chóng
nắm bắt được những cơ hội (về học tập, về nghề nghiệp, kể cả cơ hội tiến gần đến thành
cơng) để biến cơ hội đó trở thành cơ hội của riêng mình bởi có những cơ hội chỉ đến một
lần trong đời, nếu nhường cơ hội đó cho người khác thì con đường thành cơng của bản
thân sẽ trở nên dài hơn, lâu hơn. Đặc biệt, mỗi người phải nhận thức được sự phát triển
nhanh chóng của xã hội, từ đó khơng ngừng nâng cao, phát triển bản thân để phù hợp với

guồng quay của xã hội hiện đại, nhanh chóng thích nghi với nhịp sống mới; khơng được
tách rời vấn đề cá nhân với vấn đề của cả xã hội, bởi chỉ khi đặt sự phát triển cá nhân vào
sự phát triển của xã hội thì sự tồn tại của cá nhân mới có ý nghĩa. Mỗi người đều phải có
ý thức phát triển, cải tạo bản thân để góp phần cho sự thay đổi theo hướng tích cực cho xã
hội.
2. Vận dụng cặp phạm trù: nguyên nhân – kết quả trong việc phát triển bản

thân :
Nguyên nhân là sự tác động giữa các mặt hiện tượng, quá trình gây ra các biến đổi
nhất định, kết quả là những biến đổi xuất hiện do sự tác động lẫn nhau giữa các mặt hiện


tượng, q trình mà có. Kết quả cho q trình phát triển bản thân không ngừng cố gắng,
không ngừng nỗ lực là sự thành cơng, hạnh phúc ở mỗi người.
Ví dụ: sự tác động lẫn nhau của việc hoạt động trong các câu lạc bộ và việc học tập ở
trường sẽ giúp cho em rèn giũa được năng lực quản lí thời gian, kĩ năng cân bằng được
việc nắm bắt kiến thức từ sách vở và nắm bắt kiến thức từ hoạt động xã hội, giúp em
nâng cao trình độ, phát triển các kĩ năng mềm có ích cho bản thân; sự tác động lẫn nhau
giữa việc nhận thức cá tính của bản thân và việc phát hiện được mơi trường phát triển của
các ngành nghề sẽ giúp em lựa chọn được ngành nghề phù hợp với bản thân, từ đó giúp
em đưa ra định hướng thay đổi,phát triển bản thân để tiến đến thành công trong ngành
nghề này.
Nếu bất kì sự vật, hiện tượng nào cũng có ngun nhân của nó và do ngun nhân
quyết định thì để nhận thức được sự vật, hiện tượng ấy, nhất thiết phải tìm ra ngun
nhân xuất hiện của nó. Khi bản thân chúng ta nhận ra là quyết định của mình là sai,
khơng đem lại lợi ích gì cho bản thân và cả những người xung quanh thì ta phải phân tích
ngun nhân của nó để tránh những trường hợp thất bại này về sau, phải loại bỏ những
nguyên nhân đó để rút kinh nghiệm. Ví dụ : em nhận ra mình có khuyết điểm là thường
xuyên đi học chậm, và em phân tích lí do là bản thân mình có thói quen khơng báo thức,
dù có báo thức cũng khơng dậy đúng giờ; như vậy, để loại bỏ khuyết điểm này, bản thân

em phải loại bỏ thói quen xấu này bằng cách dậy đúng giờ, cổ vũ, động viên bản thân
bằng cách phân tích những lợi ích của việc đi học đúng giờ và mặt có hại của việc đi học
chậm.
Xét về mặt thời gian, nguyên nhân có trước kết quả nên khi tìm nguyên nhân của một
sự vật, hiện tượng cần tìm ở các sự vật, sự kiện, mối liên hệ đã xảy ra trước khi sự vật,
hiện tượng xuất hiện. Ví dụ bản thân em nhận thấy điểm hạn chế của mình là rụt rè,
khơng dám phát biểu trước đám đơng thì em phải tìm hiểu ngun nhân từ các hoạt động
học tập và mơi trường sống của mình từ nhỏ cho đến trước khi bước vào cánh cổng
trường đại học: do chương trình học tập từ cấp tiểu học đến cấp trung học phổ thơng
khơng có nhiều hoạt động ngoại khố, khơng có nhiều tiết học cho học sinh thể hiện quan
điểm, ý kiến của mình trước mọi người; do khơng dám nhận vai trị thuyết trình khi làm
bài tập nhóm dẫn đến khơng tự tin, khơng mạnh dạn.Trong thời gian hoặc mối quan hệ
nào đó, vì ngun nhân và kết quả có thể đổi chỗ cho nhau, chuyển hoá lẫn nhau để nhận
thức được tác dụng của một sự vật, hiện tượng và để xác định phương hướng cho hoạt
động thực tiễn, cần nghiên cứu sự vật, hiện tượng đó trong mối quan hệ mà nó giữ vai trò
là kết quả, đồng thời cũng như trong mối quan hệ mà nó giữ vai trị là ngun nhân, sản
sinh ra những kết quả nhất định. Tiếp tục về ví dụ điểm hạn chế là rụt rè trước đám đơng,
nếu phân tích nó trong vai trị là ngun nhân, thì chính tính cách này từ khi sinh ra đã
dẫn đến việc khơng dám thuyết trình khi làm bài tập nhóm, tự hạ điểm của mình thấp so


với một số bạn đứng lên thuyết trình trong nhóm. Như vậy, từ đó bản thân đề ra mục tiêu
cho mình để cải thiện khuyết điểm này : đảm nhiệm vai trị thuyết trình khi làm bài tập
nhóm ở trường đại học, tham gia vào các câu lạc bộ để tạo sự tự tin, rèn giũa tính mạnh
dạn, năng động.
Một sự vật, hiện tượng có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra nên khi nghiên cứu sự
vật, hiện tượng đó không vội kết luận về nguyên nhân đã sinh ra nó mà hãy phân loại các
nguyên nhân cụ thể: chủ yếu – thứ yếu, bên trong – bên ngoài, khách quan – chủ quan;
khi muốn gây ra một sự vật, hiện tượng có ích trong thực tiễn cần phải lựa chọn phương
pháp thích hợp nhất với điều kiện, hồn cảnh cụ thể chứ không nên rập khuôn theo

phương pháp cũ. Đối với ví dụ trên, nguyên nhân khách quan (thứ yếu/ bên ngồi) là do
chương trình học, ngun nhân chủ quan (chủ yếu/ bên trong ) là do bản thân khơng
muốn đảm nhận vai trị thuyết trình.
Như vậy, qua cặp phạm trù nguyên nhân – kết quả, em rút ra được những phương
pháp phát triển bản thân: nhận thức được các khuyết điểm của mình, phân tích những
ngun nhân và cả hậu quả của khuyết điểm đó để loại bỏ nó; đơng thời rèn giũa các thói
quen tốt để hình thành nên các ưu điểm có lợi bởi thói quen tạo nên tính cách, thành cơng
và cả số phận của mỗi người. Đặc biệt, cặp phạm trù này cũng giúp chúng ta phát triển về
năng lực phân tích và giải quyết vấn đề: khi tiếp cận vấn đề phải hiểu rõ nguyên nhân,
phân loại được nguyên nhân của nó để biết cách loại bỏ những yếu tố xấu, nhưng yếu tố
có lợi để tạo nên kết quả tốt hơn; năng lực tư duy: muốn tạo nên kết quả tốt phải có
hướng đi phù hợp, thơng minh, sáng tạo, đổi mới. Bên canh đó, em cũng rút ra được
muốn thành cơng, muốn đạt được những thành tựu to lớn, nâng cao giá trị bản thân, năng
lực cá nhân và góp phần cho sự phát triển của xã hội thì mỗi người đều phải không ngừng
nỗ lực, luôn trong trạng thái vận động không ngừng để theo kịp với sự phát triển thời đại
mới. Sự phát triển bản thân được tích tụ mỗi ngày sẽ tạo nên thành công lớn trong tương
lai.
3. Vận dụng cặp phạm trù: tất nhiên – ngẫu nhiên trong việc phát triển bản thân :

Tất nhiên chỉ mối liên hệ bản chất, do nguyên nhân chủ quan gây ra. Ngẫu nhiên chỉ
mối liên hệ không bản chất, do nguyên nhân khách quan gây ra. Ví dụ: cơ hội được thực
tập ở một trong các chi nhánh của công ty kiểm toán Big4 là ngẫu nhiên, nhưng sự nắm
bắt đa dạng nhiều kiến thức, vận dụng nhanh chóng các kiến thức từ sách vở chuyên
ngành và kiến thức xã hội để giải quyết các vấn đề về ngành Kiểm tốn được đưa ra trong
vịng tuyển dụng giúp cho sinh viên A chiến thắng thì việc trở thành thực tập sinh của
cơng ty là điều tất nhiên.
Ví dụ về việc phát triển bản thân của em: biết đến việc ứng tuyển cộng tác viên cho
chương trình chào tân sinh viên Neu Youth Festival là điều ngẫu nhiên khi em lướt mạng

xã hội, việc trúng tuyển cộng tác viên là điều tất nhiên khi em tham gia điền đơn ứng
tuyển và được chọn. Nắm bắt được cơ hội trở thành tân sinh viên cho chương trình này,
em nắm bắt và hiểu rõ được mơi trường đại học của mình, đồng thời khám phá ra những
điểm khác biệt trong con người mình như tính sáng tạo, sự năng động, nhiệt tình, mở đầu
cho hành trình khám phá và thay đổi bản thân, đơng thời em chuẩn bị cho mình những kĩ
năng về tổ chức sự kiện, khiến mình trở nên có trách nhiệm hơn với những nghĩa vụ được
giao.
Tất nhiên phải xảy ra đúng như thế nên trong hoạt động thực tiễn phải dựa vào tất
nhiên chứ không thể dựa vào ngẫu nhiên. Mỗi chúng ta phải biết tự phát triển, nâng cao,
cải thiện bản thân, tự tạo cơ hội cho chính mình để được trải nghiệm, rút kinh nghiệm
chứ khơng ngồi chờ cơ hội đến rồi mới chuẩn bị những kĩ năng cần thiết mà phải tích luỹ
chúng từng ngày, từng giờ, cố gắng từng giây, từng phút để không hối tiếc, không bỏ lỡ
những cơ hội may mắn đến với mình trong đời. Ví dụ: bản thân em muốn dành được học
bổng du học ở một trường Đại học nước ngồi thì em phải nắm rõ những tiêu chí dành
được học bổng, nâng cao trình độ ngoại ngữ, tham gia nhiều hoạt động xã hội, hoạt động
ngoại khoá, rèn luyện cho mình tính tự lập để biến cơ hội dành được học bổng thành điều
tất nhiên.
Tất nhiên không tồn tại dưới dạng thuần tuý nên trong hoạt động nhận thức chỉ có thể
chỉ ra được tất nhiên bằng cách nghiên cứu những ngẫu nhiên mà tất nhiên phải đi qua.
Muốn phân tích và hiểu được thành cơng của một ai đó, chúng ta phải phân tích qua
những sự kiện ngẫu nhiên xảy ra trong quá trình phát triển của họ: ví dụ như về nguồn
gốc gia đình, về các cơ hội học tập, nghề nghiệp mà họ nhận được. Về bản thân em, sống
trong mơi trường gia đình ln cổ vũ, động viên, bạn bè có thành tích học tập tốt, cơ hội
học tập tiên tiến nên em luôn ở trong trạng thái cố gắng, sẵn sàng với mọi thử thách vì
khơng muốn bố mẹ thất vọng, khơng muốn thua kém bạn bè và phải tận dụng hết những
cơ hội học tập tốt nhất mà mình đang được hưởng từ gia đình, từ nhà trường. Phát triển
bản thân về tư duy qua việc nắm bắt các kiến thức từ nguồn tài liệu, thông tin phong phú;
về hành động qua việc được tham gia nhiều sự kiện có ý nghĩa trong trường và ngồi xã
hội.
Ngẫu nhiên có ảnh hưởng đến nhịp độ phát triển, thậm chí cịn có thể làm cho tiến

trình phát triển của sự vật, hiện tượng đột ngột biến đổi; do vậy, không nên bỏ qua ngẫu
nhiên mà phải có những phương án dự phịng trường hợp các sự cố ngẫu nhiên xuất hiện
bất ngờ. Xã hội đang phát triển và thay đổi từng ngày, vì vậy việc phát triển bản thân qua
việc trang bị những kĩ năng mới là điều cần thiết đối với thế hệ trẻ ngày nay. Chỉ khi sở
hữu trong mình những năng lực, kĩ năng đó, sinh viên đại học khi ra lập nghiệp mới
khơng bị bỡ ngỡ trước những khó khăn, thử thách của cuộc đời – sự kiện ngẫu nhiên mà
bản thân chúng ta khơng biết khi nào nó sẽ diễn ra và diễn ra như thế nào. Ví dụ: khi
ngành nghề Kiểm toán đang dần trở nên cạnh tranh hơn thì việc em trang bị cho bản thân


những điểm riêng biệt đối với các ứng viên khác sẽ là điểm mạnh tạo nhiều cơ hội để đến
gần hơn với nghề: ngoài việc học ngoại ngữ là tiếng Anh, em cịn học thêm tiếng Trung;
nâng cao trình độ nghề nghiệp của mình qua việc học và thi lấy chứng chỉ quốc tế về kế
toán – kiểm toán, rèn luyện kĩ năng chịu đựng áp lực lớn.
Ranh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên chỉ là tương đối nên sau khi nhận thức được
các điều kiện có thể tạo ra sự chuyển hố trên, có thể tạo ra điều kiện thuận lợi để biến
ngẫu nhiên phù hợp với thực tiễn thành tất nhiên và tất nhiên không phù hợp thực tiễn
thành ngẫu nhiên. Ví dụ: từ nhỏ, bản thân em đọc sách là việc ngẫu nhiên do sở thích,
nhưng về sau, trong quá trình trưởng thành, đọc sách đã trở thành tất nhiên vì đọc sách
trở thành nhu cầu để em tiếp thu kiến thức từ nhiều lĩnh vực, phục vụ cho đời sống học
tập và xã hội, nâng cao khả năng tư duy và trang bị nhiều kĩ năng mềm. Hay việc tham
gia câu lạc bộ Tiếng Anh ban đầu cũng là điều ngẫu nhiên nhưng càng về sau, nhận thấy
nhu cầu học Tiếng Anh là cần thiết để cạnh tranh nắm bắt các cơ hội học tập và làm việc,
làm tiền đề cho việc phát triển bản thân thì đó lại là điều tất nhiên để nâng cao trình độ
ngoại ngữ.
Như vậy, qua cặp phạm trù tất nhiên – ngẫu nhiên, bản thân em rút ra được những
phương pháp phát triển bản thân: chủ động trong việc nâng cao các kĩ năng mềm, phát
triển và thay đổi các tính cách, năng lực của bản thân để phù hợp với ngành nghề mình đã
lựa chọn, trau dồi thêm kiến thức đa dạng ở nhiều lĩnh vực, phải biết đề ra kế hoạch phát
triển bản thân một cách cụ thể, đồng thời dự đoán được những sự cố xuất hiện bất ngờ để

đề ra những phương án giải quyết phù hợp, hiệu quả, không được đặt bản thân vào trạng
thái chông chênh, không chắc chắn mà phải luôn quyết đốn, có bản lĩnh; phải nhận thức
được những điều kiện có lợi, bất lợi để quyết định nắm bắt những hay bỏ qua những cơ
hội, loại bỏ hay phát triển sở thích và thói quen trở thành những điều kiện thuận lợi cho
quá trình phát triển bản thân, tạo nên giá trị cá nhân, in dấu cá tính riêng, nét khác biệt
riêng và cả thành công riêng trên mỗi bước đường trưởng thành của chính mình.
4. Vận dụng cặp phạm trù: nội dung – hình thức trong việc phát triển bản thân :

Nội dung chỉ tổng thể các mặt, yếu tố tạo nên sự vật, hiện tượng, cụ thể ở đây là tính
cách, năng lực, khả năng của bản thân em. Hình thức chỉ phương thức tồn tại, biểu hiện
và phát triển của sự vật, hiện tượng; cụ thể ở đây là sự phát triển bản thân.
Hình thức của sự vật, hiện tượng do nội dung của nó quyết định, là kết quả những
thay đổi của nội dung và để đáp ứng những thay đổi đó, thì sự thay đổi hình thức phải
dựa vào những thay đổi thích hợp của nội dung quyết định nó; do vậy, muốn biến đổi sự
vật, hiện tượng thì trước hết phải tác động, làm thay đổi nội dung của nó. Bản thân chúng
ta nếu muốn mình thay đổi, phát triển, trưởng thành theo hướng tích cực hơn thì phải rèn
luyện cho mình bản lĩnh, rèn giũa tính cách tốt, khơng ngừng trang bị những kĩ năng thiết


yếu trước sự cạnh tranh khốc liệt của cuộc sống. Ví dụ : đối với bản thân em, sự phát
triển bản thân phải thơng qua việc trau dồi tích luỹ kiến thức ở nhiều lĩnh vực khác nhau,
thay đổi bản thân bằng cách thể hiện sự tự tin, xoá bỏ sự rụt rè, ái ngại khi đứng trước
đám đông, trưởng thành hơn qua việc xây dựng tính tự lập khi rời khỏi vòng tay bố mẹ ra
Hà Nội học đại học.
Hình thức chỉ thúc đẩy nội dung phát triển khi nó phù hợp với nội dung nên để thúc
đẩy sự vật, hiện tượng phát triển nhanh, cần chú ý theo dõi mối quan hệ đang phát triển
với hình thức ít thay đổi, và khi giữa nội dung vói hình thức xuất hiện sự khơng phù hợp
thì, trong những điều kiện nhất định, phải can thiệp vào tiến trình khách quan, đem lại sự
thay đổi cần thiết về hình thức để nó trở nên phù hợp với nội dung đã phát triển và đảm
bảo nội dung phát triển hơn nữa, không bị hình thức cũ kìm hãm. Mỗi chúng ta muốn

phát triển một loại năng lực, kĩ năng, tính cách thì cần phải có một kế hoạch, phương
hướng, mục tiêu cụ thể để phát triển nó, ni dưỡng nó một cách có hiệu quả, phải
thường xuyên đánh giá mức độ phát triển của năng lực đó, phân tích sự thay đổi của nó
liệu đang đi theo hướng tích cực hay tiêu cực để kịp thời thay đổi kế hoạch đã đề ra, rút
ngắn quá trình tiến gần hơn với những cơ hội, với những thành cơng. Ví dụ : bản thân em
muốn học thêm một ngôn ngữ mới – tiếng Hàn Quốc, em đặt ra cho mình những phương
pháp riêng để phát triển từng kĩ năng nghe – nói – đọc – viết, thường xuyên làm các bài
kiểm tra để xem năng lực sử dụng ngơn ngữ này của mình đến đâu, đánh giá phương
pháp học tập có phù hợp khơng để kịp thời thay đổi.
Một nội dung có thể có nhiều hình thức thể hiện và ngược lại nên cần sử dụng mọi
hình thức có thể có, mới cũng như cũ, kể cả việc phải cải biến các hình thức vốn có, lấy
hình thức này bổ sung, thay thế cho hình thức kia để làm cho bất kì hình thức nào cũng
trở thành công cụ phục vụ nội dung mới. Xã hội đang ngày càng phát triển kéo theo cả sự
phát triển, thay đổi chóng mặt về cơng nghệ, về kiến thức, về nhiều lĩnh vực đa dạng khác
dẫn đến con người cũng phải luôn luôn cập nhật kiến thức, kĩ năng mới với những
phương pháp, hình thức tiếp cận mới để khơng khiến mình trở nên lạc hậu, chậm nhịp so
với nhịp phát triển này. Phát triển bản thân ở nhiều khía cạnh, bằng nhiều con đường,
nhiều phương pháp khác nhau, dù cũ dù mới, dù mang nét chung với người khác hay
mang cá tính sáng tạo riêng của cá nhân, miễn là nó phù hợp với bản thân mỗi chúng ta
và giúp cho kĩ năng, tính cách mà ta đang muốn phát triển đi lên theo hướng tích cực.
Bản thân em cũng luôn thường xuyên thay đổi phương pháp tiếp cận kiến thức, phát triển
kĩ năng mềm qua việc trải nghiệm ở nhiều môi trường học tập và hoạt động xã hội, qua
việc thay đổi tư duy từng ngày.
Như vậy, qua cặp phạm trù nội dung – hình thức, em rút ra được những phương pháp
phát triển bản thân: ln có kế hoạch, phương pháp, con đường đi rõ ràng, cụ thể, hợp lí
để giúp cho bản thân ngày càng phát triển về nhiều mặt; thường xuyên đánh giá những gì
mình đã đạt được để theo dõi quá trình phát triển của mình, từ đó định hướng tiếp những


phương pháp hiện đại, sáng tạo, mới mẻ mà giúp sự phát triển bản thân đi càng nhanh,

càng rực rỡ. Tuy nhiên, đừng vội vàng định hướng bản thân theo sự phát triển hay thành
công nhất thời, theo phong trào, phải hướng đến sự phát triển lâu dài, tích cực, loại bỏ
thói chủ quan, nóng vội, mỗi chúng ta hãy mở rộng tư duy và tầm nhìn của mình để định
hướng sự phát triển xa hơn của bản thân, không chỉ tạo thành cơng nhất thời mà cịn ứng
dụng cho những cơ hội mới, những thành công mới về sau.
5. Vận dụng cặp phạm trù: bản chất – hiện tượng trong việc phát triển bản

thân :
Bản chất chỉ tổng thể các mối liên hệ khách quan, tất nhiên, tương đối ổn định bên
trong. Hiện tượng chỉ những biểu hiện của các mặt, mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn
định bên ngồi. Ví dụ: em là người thích tìm hiểu kiến thức về nhiều lĩnh vực, đó là bản
chất; nên em đọc sách và xem các chương trình, đọc báo,.. , đó là hiện tượng.
Thế hệ trẻ ngày nay có năng lực tự phát triển bản thân được đánh giá cao. Họ tham
gia nhiều hoạt động xã hôi, là thành viên của các đội nhóm, dự án, tổ chức cộng đồng, họ
tạo cho mình nhiều cơ hội được trải nghiệm, được tham gia đóng góp ở nhiều lĩnh vực, từ
đó tích luỹ nhiều kiến thức đa dạng về cuộc sống, rèn luyện nhiều kĩ năng cần thiết cho
việc phát triển bản thân.
Bản chất chỉ thể hiện mình thơng qua hiện tượng và hiện tượng lại thường biểu hiện
bản chất dưới hình thức đã bị cải biến nên trong mọi hoạt động, khơng thể chỉ nhận biết
sự biểu hiện bên ngồi mà cần đi sâu vào bên trong để tìm hiểu và làm sáng tỏ bản chất
thường giấu mình sau hiện tượng. Trong quá trình phát triển bản thân, mỗi người phải
biết cách ứng dụng những kĩ năng, năng lực của mình trong các điều kiện phù hợp để thể
hiện giá trị cá nhân của mình, đó khơng phải là sự khoe khoang mà đó là những hành
động cần thiết để nắm bắt những cơ hội ngẫu nhiên có thể đến với mình. Bên canh đó,
khơng nên q kiêu ngạo, tạo niềm tin giả đối với người khác vì khi tìm hiểu về một
người, một vấn đề thì những người đủ thơng minh, đủ kiến thức sẽ tìm hiểu từ bản chất
bên trong cho đến sự biểu hiện bên ngoài bởi đơi khi sự biểu hiện bên ngồi khơng thể
hiện đúng và đầy đủ bản chất bên trong. Khi tiếp cận về một vấn đề, phải phân tích nó ở
đa chiều, đa mặt; từ đó rèn luyện cho bản thân em khả năng tư duy logic, kĩ năng phân
tích vấn đề rõ ràng, cụ thể.

Bản chất là sự thống nhất giữa các mặt, các mối liên hệ tất nhiên vốn có của sự vật,
hiện tượng, là địa bàn thống lĩnh của các mâu thuẫn biện chứng và chúng được giải quyết
trong quá trình phát triển dẫn đến sự biến đổi của bản chất, tạo ra sự chuyển hoá của đối
tượng từ dạng này sang dạng khác nên các phương pháp đã được áp dụng vào hoạt động
cũ trước đây cũng phải thay đổi bằng các phương pháp khác, phù hợp với bản chất đã
thay đổi của đối tượng. Tính cách, kĩ năng, năng lực của một người thay đổi thì phương


pháp phát triển bản thân của họ cũng phải thay đổi để tận dụng hết năng lực, kĩ năng đã
được rèn giũa và phát triển vào quá trình thay đổi, phát triển, nâng cao giá trị cá nhân,
nhằm rút ngắn thời gian, nhanh chóng nắm bắt những cơ hội mới, ngày càng tiến gần hơn
với thành công.
Như vậy, qua cặp phạm trù bản chất – hiện tượng, em rút ra được những phương
pháp phát triển bản thân: rèn giũa cho mình năng lực tư duy sâu, tìm hiểu sâu về một sự
vật, một hiện tượng qua việc tiếp cận cả yếu tố bên trong và bên ngoài của chúng; thường
xuyên thay đổi phương pháp phát triển bản thân để tận dụng hết những năng lực mà mình
đã thay đổi theo hướng tích cực để q trình thay đổi, phát triển bản thân sẽ trở nên có
hiệu quả hơn, có chất lượng hơn.
6. Vận dụng cặp phạm trù: khả năng – hiện thực trong việc phát triển bản thân :

Khả năng phản ánh tổng thể các tiền đề của sự biến đổi, sự hình thành của hiện thưc
mới, là cái có thể có, nhưng ngay lúc này chưa có; hiện thực phản ánh kết quả sinh thành,
là sự thực hiện khả năng, và là cơ sở để định hình những khả năng mới. Khi tham gia vào
việc tổ chức một chương trình, một sự kiện, em sẽ rèn giũa được cho mình năng lực dự
đốn khi đưa ra được những tình huống xấu nhất có thể xảy ra trong chương trình để đề
ra phương án giải quyết phù hợp.
Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối liên hệ không tách rời nhau và ln chuyển
hố cho nhau; do hiện thực được chuẩn bị bằng khả năng còn khả năng hướng tới sự
chuyển hoá thành hiện thực, nên trong hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức cần
dựa vào hiện thực chứ không thể dựa vào khả năng. Mồi người cần phải tỉnh táo để nhận

ra trạng thái của bản thân để không ngừng nỗ lực, cố gắng phát triển bản thân mình,
khơng thụ động ngồi chờ cơ hội đến thay đổi cuộc đời mình. Ví dụ: bản thân em khi bước
vào môi trường đại học, em nhận ra bản thân còn yếu kém về nhiều mặt, về cả tài năng
lẫn ngoại hình, vì vậy, em lên kế hoạch để nâng cao giá trị cá nhân, phát huy hơn nữa
điểm mạnh của mình để phù hợp với mơi trường mới năng động, nhiệt tình, sáng tạo;
khơng vì suy nghĩ rằng mình vào ngơi trường đại học tốt thì những cơ hội học tập và làm
việc tốt sẽ chủ động đến với mình và làm thay đổi cuộc sống của mình vì tất cả các sinh
viên của trường đều có cơ hội học tập như nhau nhưng điều quan trọng hơn là chỉ những
ai biết cách vận dụng thông minh, sáng tạo thì những cơ hội đó mới trở nên có ý nghĩa,
mới biến thành cơ hội nghề nghiệp rộng mở.
Phát triển là q trình mà trong đó khả năng chuyển hố thành hiện thực, cịn hiện
thực này trong q trình phát triển của mình lại sinh ra các khả năng mới, các khả năng
mới ấy trong điều kiện thích hợp lại chuyển hố thành hiện thực, tạo thành q trình vô
tận; do vậy, sau khi đã xác định được các khả năng phát triển của sự vật, hiện tượng thì
mới nên tiến hành lựa chọn và thực hiên khả năng. Trong quá trình trưởng thành và phát


triển bản thân, có rất nhiều cơ hội để bản thân được trải nghiệm, được rút kinh nghiệm,
được nhận những bài học quý giá; tuy nhiên cần phải cân nhắc việc lựa chọn các cơ hội
đó để q trình phát triển bản thân có lợi nhất.
Trong q trình thực hiện khả năng đã lựa chọn, cần chú ý là trong một sự vật, hiện
tượng có thể chứa nhiều khả năng khác nhau, do vậy cần tính đến mọi khả năng để dự
kiến các phương án thích hợp cho từng trường hợp có thể xảy ra. Ý nghĩa phương pháp
luận này sẽ rèn giũa cho ta tính cách cẩn thận, phát triển kĩ năng dự đoán và đưa đến cho
ta những kết quả, những thành công chắc chắn, lâu dài.
Khả năng chỉ chuyển hố thành hiện thực khi có đầy đủ các điều kiện cần thiết nên
cần tạo ra các điều kiện đó để nó chuyển hố thành hiện thực. Khi đặt ra những mục tiêu
quan trọng phải đạt được ( như là vào một trường đại học nào đó hoặc trở thành nhân
viên của cơng ty nước ngồi) thì bản thân phải tạo ra những điều kiện cần thiết để trúng
tuyển bằng cách trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng. Như bản thân em, muốn trở thành

nhân viên Kiểm tốn của một cơng ty nước ngồi, em phải trang bị cho mình kĩ năng làm
việc nhóm, tham gia nhiều hoạt động xã hội, thi lấy các chứng chỉ quốc tế về ngoại ngữ,
vê nhóm nghề kế tốn – kiểm toán và phải nhận thức được điểm mạnh của bản thân so
với những ứng viên khác.
Như vậy, qua cặp phạm trù khả năng – hiện thực, em rút ra được những phương pháp
phát triển bản thân: rèn luyện khả năng dự đốn, tính cách cẩn thận, đề phịng, biết đánh
giá những điều kiện cần thiết để biến những khả năng khơng tưởng trở thành thành tựu
của mình, in dấu giá trị cá nhân.
Học thì phải đi đơi với hành, kiến thức trong sách vở cần phải được áp dụng vào thực
tiễn thì mới càng có giá trị. Việc vận dụng 6 cặp phạm trù trong quá trình phát triển bản
thân đã chứng minh rõ điều đó. Q trình thay đổi để phát triển bản thân là hành trình cả
đời, vì chúng ta ln ln có thể phát triển hơn nữa, trở thành con người tốt hơn nữa, bất
chấp tuổi tác hay hoàn cảnh. Thay đổi và phát triển ở đây không chỉ đơn thuần là về mức
lương của bạn hay thành tích cơng việc. Nó bao gồm mọi yếu tố trong cuộc sống: kiến
thức, kinh nghiệm, EQ, kỹ năng mềm, ngoại hình,…Hãy vận dụng kiến thức của mình
một cách thơng minh để thể hiện nét riêng cá tính, rèn luyện những kĩ năng mềm thiết
yếu và biến mọi cơ hội thành công trở thành hiện thực.