Quan hệ giai cấp, dân tộc với nhân loại

b. Quan hệ giai cấp, dân tộc với nhân loại
Nhân loại là khái niệm dùng để chỉ toàn thể cộng đồng người sống trên trái đất.
Nhân loại được hình thành trên cơ sở của việc thiết lập những quan hệ giữa các
thành viên, những tập đoàn và những cộng đồng trở nên một thể thống nhất. Cơ sở
của sự thống nhất đó là bản chất người của từng cá thể và của cả cộng đồng, bản
chất đó quy định lợi ích chung và quy luật phát triển chung của cả cộng đồng nhân
loại.
Trong xã hội cộng sản nguyên thuỷ, cộng đồng nhân loại chưa hình thành rõ nét và
vấn đề nhân loại chưa được thực sự đặt ra. Bởi vì, trong xã hội cộng sản nguyên
thuỷ, con người mới tách khỏi giới động vật; trình độ phát triển về mọi mặt, đặc
biệt là trình độ của sản xuất vật chất còn rất lạc hậu nên các cộng đồng người
nguyên thuỷ sống có tính cách biệt lập và khơng tạo lập được các mối liên hệ rộng
rãi. Chỉ đến giai đoạn phát triển nhất định của văn minh, con người mới mới bắt
đầu có sự nhận thức đầy đủ hơn về chính mình, về quan hệ của mình với cộng
đồng và về vận mệnh của loài người.
Thời cổ đại, một số nhà tư tưởng của giai cấp chủ nô đã coi giai cấp nơ lệ chỉ là
“cơng cụ biết nói”. Chế độ đẳng cấp cực đoan, chế độ phân biệt chủng tộc...trong
lịch sử cho thấy, đã có những tập đồn người đặc quyền, đặc lợi không muốn thừa
nhận sự thống nhất trên cơ sở bản chất người của một bộ phận cộng đồng nhân
loại.
Đối lập với những quan điểm trên, nhiều nhà tư tưởng tiến bộ thuộc các thời đại
khác nhau xem nhân loại như một cộng đồng có chung vận mệnh, có chung bản
chất; xem sự tồn tại của các cá nhân cũng như các cộng đồng, tập đồn
người...khơng thể tách rời khỏi vận mệnh nhân loại. Một số nhà tư tưởng thời kỳ
Phục Hưng và thời đại cách mạng tư sản đã đề cao vấn đề nhân loại, đề cao quyền
con người. Vì vậy, sự tự ý thức của nhân loại đã có một bước phát triển lớn. Tuy
nhiên, quan niệm của họ còn trừu tượng và phiến diện, chưa thấy được tính lịch sử
và tính giai cấp của vấn đề nhân loại.
Quan niệm về tính thống nhất tồn nhân loại của chủ nghĩa duy vật lịch sử không
dừng lại ở bản chất tộc loại trừu tượng của con người. Chủ nghĩa duy vật lịch sử đã
chỉ ra bản chất xã hội của con người và loài người, coi đó là tiêu chí cơ bản để

phân biệt lồi người với loài vật và bản chất ấy là cơ sở của sự thống nhất cộng
đồng nhân loại. Con người là sinh vật có bản chất xã hội, do đó nhân loại là cộng
đồng của những thực thể có bản chất xã hội. Cộng đồng đó khơng ngừng vận động,
phát triển theo trình độ phát triển của những năng lực bản chất người.
Nền văn minh của nhân loại có được như ngày nay là thành quả hoạt động sáng tạo
trong nhiều thiên niên kỷ của cả lồi người và khơng phải của từng thành viên,
từng tập đoàn, từng cộng đồng người riêng lẻ. Lợi ích nhân loại là cái đảm bảo xét
đến cùng cho lợi ích của cả lồi người. Vì vậy, bảo vệ lợi ích của nhân loại là trách
nhiệm của mỗi cá nhân, tập đoàn và các cộng đồng xã hội.


Giai cấp, dân tộc và nhân loại có mối quan hệ biện chứng với nhau. Là những
cộng đồng và tập đồn người tồn tại và phát triển khơng tách rời nhân loại, nên giai
cấp, dân tộc và nhân loại luôn có tác động ảnh hưởng lẫn nhau. Quan hệ biện
chứng giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại được thể hiện trên các nội dung cơ bản
sau:
Trong xã hội có giai cấp, lợi ích nhân loại khơng tách rời với lợi ích giai cấp, lợi
ích dân tộc và bị chi phối bởi lợi ích giai cấp và dân tộc. Trong xã hội có giai cấp,
mỗi giai đoạn lịch sử nhất định tất yếu hình thành các quan hệ giai cấp, dân tộc.
Giai cấp thống trị trong phương thức sản xuất còn phù hợp với quy luật vận động
của lịch sử khơng những là đại biểu cho lợi ích chân chính của dân tộc, mà cịn có
vai trị to lớn thúc đẩy sự tiến bộ của văn minh nhân loại. Ngược lại, khi giai cấp
thống trị dân tộc trở lên lỗi thời, phản động, thì lợi ích của nó về căn bản mâu
thuẫn với lợi ích chung của dân tộc và lợi ích tồn nhân loại.
Trong xã hội phong kiến, giai cấp tư sản là giai cấp đại diện cho phương thức sản
xuất mới, phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử. Lúc đó lợi ích của giai cấp tư
sản phù hợp với lợi ích của dân tộc và nhân loại, vì vậy giai cấp tư sản đã có đóng
góp tích cực trong việc hình thành dân tộc và thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng
nhân loại.
Giai cấp tư sản sau khi trở thành giai cấp thống trị xã hội, chúng đã nhanh chóng

củng cố quyền lực của mình để duy trì áp bức giai cấp và áp bức dân tộc. Hiện nay,
sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đang đặt nhân loại đứng nhiều vấn đề tồn cấu
cấp bách, như ơ nhiễm mơi trường sống; cạn kiệt tài nguyên; đói nghèo; bệnh tật;
khủng bố...Giai cấp tư sản thực sự là trở lực chính của tiến bộ xã hội hiện nay. Giai
cấp công nhân là giai cấp có lợi ích phù hợp với lợi ích căn bản của dân tộc và
nhân loại hiện nay, do vậy muốn giải phóng mình giai cấp cơng nhân phải đồng
thời giải phóng dân tộc và giải phóng tồn nhân loại. Đó khơng chỉ là sự nghiệp
giải phóng một giai cấp, mà cịn là sự nghiệp giải phóng xã hội, giải phóng con
người nói chung.
Tuy nhiên, vấn đề nhân loại khơng phải bị chi phối một cách thụ động bởi vấn đề
dân tộc và giai cấp, mà có vai trị tác động trở lại rất quan trọng. Trước hết, sự tồn
tại của nhân loại là tiền đề, là điều kiện tất yếu thường xuyên của sự tồn tại dân
tộc và giai cấp. Sự phát triển của thế giới mà trước hết là sự phát triển của lực
lượng sản xuất xã hội nói chung đã tạo ra những tiền đề quan trọng cho con người
cải tạo tự nhiên và xã hội, phục vụ cho cuộc sống của mình.
Tác động của nhân loại đến dân tộc và giai cấp còn được thể hiện ở chỗ, sự phát
triển về mọi mặt của nhân loại tạo ra những điều kiện thuận lợi cho cuộc đấu
tranh giải phóng dân tộc và giai cấp. Lịch sử đã khẳng định, sự phát triển của nhân
loại qua mỗi giai đoạn đã từng bước tác động to lớn đến phong trào giải phóng giai
cấp và giải phóng dân tộc. Sự phát triển đó tạo ra những điều kiện thuận lợi về vật
chất và tinh thần cho cuộc đấu tranh của các giai cấp tiến bộ, cách mạng để lật đổ
ách thống trị của các giai cấp thống trị, phản động.


Sự phát triển của lực lượng sản xuất, của cách mạng khoa học, cơng nghệ hiện đại
và tồn cầu hố hiện nay đang làm gay gắt thêm những vấn đề toàn cầu của thời
đại. Việc giải quyết tốt các vấn đề toàn cầu của thời đại sẽ tạo ra tiền đề và điều
kiện góp phần giải quyết vấn đề dân tộc và giai cấp hiện nay.
Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin là cơ sở lý luận, phương pháp luận khoa học để
nhận thức và giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại

trong thời đại ngày nay. Đây còn là cơ sở lý luận để đấu tranh, phê phán các quan
điểm sai lầm của các học giả tư sản và chủ nghĩa cơ hội về vấn đề này hiện nay.
Trong sự nghiệp cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã giải quyết đúng đắn mối
quan hệ giữa lợi ích giai cấp, lợi ích dân tộc và lợi ích nhân loại. Ngày nay, sự
nghiệp đổi mới tồn diện đất nước Việt Nam chính là đóng góp quan trọng vào
phong trào cách mạng thế giới và tiến bộ xã hội trong thời đại hiện nay. Để thực
hiện được mục tiêu của cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội, cần phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức
mạnh của thời đại. Vận dụng sáng tạo lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp, về
mối quan hệ giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, đưa sự nghiệp đổi mới đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đến thắng lợi, góp phần tích cực vào thực
hiện tiến bộ xã hội của nhân dân thế giới.