(SKKN HAY NHẤT) một số giải pháp nâng cao chất lượng môn lịch sử bậc THPT

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
" MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP BỘ
MÔN LỊCH SỬ BẬC THPT"

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


A/ PHẦN MỞ ĐẦU.
- Bối cảnh của đề tài.
Kết quả học tập bộ môn lịch sử THPT hiện nay thấp, điều đó đặt ra cho chúng ta
nhiều vấn đề cấn quan tâm giải quyết, nhất là những người trực tiếp làm công tác giảng
dạy . Thực tế cho thấy, ít có học sinh hứng thú với tất cả các bộ môn mà thường chỉ say
mê một số môn. Kinh nghiệm cũng cho thấy không nên đánh giá cao biểu hiện hứng thú
học tập và năng khiếu của các em để kết luận thích môn này hay môn kia, nhất là trong
việc tổ chức thi cử còn chưa thật sự hoàn hảo, chập chờn giữa học và thi, quan niệm về vị
trí của từng bộ môn còn có chỗ lệch lạc, động cơ học tập chưa đúng, thì việc tạo hứng thú
cho học sinh trong quá trình giảng dạy có vị trí , ý nghĩa hết sức quan trọng để giúp các
em có động cơ học tập đúng đắn. Thiết nghĩ cũng cần nhắc lại rằng : Học sinh không
thích học lịch sử, không phải do môn lịch sử gây ra mà chính là do quan niệm và phương
pháp dạy học của chúng ta chưa thật sự phù hợp. Bởi Lịch sử là nguồn cảm hứng mạnh
mẽ đối với mọi người, vì qua lịch sử mà ta nhận thấy được gương mặt của quá khứ, hình
ảnh của hiện tại và bước phát triển của tương lai. Không phải ngẫu nhiên mà F.Enghen người bạn cảm động và hết sức vĩ đại của Các Mác - đã khẳng định: “Đối với chúng ta,
lịch sử là tất cả, lịch sử được chúng ta đánh giá cao hơn bất cứ cái gì khác…” ( Các Mác,
F.Enghen toàn tập, tập I).
Như vậy , vấn đề phương pháp dạy học có vai trò to lớn, quyết định đến chất lượng bộ
môn. Điều mà chúng ta cần góp ý, luận bàn để ít nhất là cải thiện thái độ học tập bộ môn
của các em trong tình hình hiện nay tại Tỉnh ta.
- Lí do chọn đề tài.
Trong một số năm trở lại đây, khi mà nền kinh tế thị trường phát triển, thì số học sinh

THPT sao nhãng việc học tập các bộ môn khoa học xã hội nói chung, Lịch sử nói riêng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


càng bộc lộ rõ, tình trạng này không những ở các thành phố thị xã mà học sinh ở vùng
nông thôn, vùng sâu , vùng xa cũng có những biểu hiện lơi là, thái độ học tập bộ môn
yếu, dẫn đến kết quả hết sức thấp kém tới mức báo động! Hàng ngàn điểm không môn
lịch sử trong các kì thi Đại học , Cao đẳng là một minh chứng, một điều mà cả xã hội
quan tâm và lo ngại. Đã có nhiều cuộc hội thảo ở nhiều cấp bàn bạc về vấn đề trên,
nhưng thực tế vẫn chưa mang lại kết quả như mong đợi. Việc nghiên cứu tìm ra biện
pháp cải thiện tình trạng hiện tại là hết sức cần thiết và cấp bách.
. Là một giáo viên hiện đang làm công tác giảng dạy Lịch sử ở một trường THPT cũng
không khỏi xót xa, chạnh lòng vì thực tế có phần phũ phàng đó, xuất phát từ lương tâm,
trách nhiệm nghề nghiệp , bản thân nhận thấy cần phải góp tiếng nói của mình để cùng
đồng nghiệp trong trường, trong tỉnh tìm ra được giải pháp phù hợp với thực tiễn hiện
nay để cải thiện tình hình , hi vọng lấy lại sự công bằng cho bộ môn Lịch sử với tư cách
là một khoa học chân chính, mở rộng” thị phần” trong tình cảm và suy nghĩ của các em,
từ đó tạo cho các em có thái độ và động cơ học tập tốt hơn đó chính là lí do mà bản thân
mạnh dạn trình bày ra đây thiển ý của mình , mong được sự góp ý chân tình của đồng chí,
đồng nghiệp để chúng ta cùng nhau góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy – học tập
bộ môn lịch sử .
- Phạm vi và đối tượng của đề tài.
Những vấn đề được nêu ra trong bài viết dược rút ra từ thực tiễn giảng dạy từ một
trường THPT miền biên ải, học sinh có trình độ nhận thức, điều kiện kinh tế- xã hội, tâm
lí học tập tương đồng với học sinh vùng sâu vùng xa. Vì vậy, những chính kiến và giải
pháp cũng chỉ trong phạm vi góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy – học tập bộ môn
lịch sử trên cơ sở gây được hứng thú học tập của các em học sinh THPT ở các địa
phương có điều kiện tương tự trong tỉnh nhà.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Mục đích của đề tài.
Thông qua thực tiễn cuộc sống và giảng dạy, trả lời được một số câu hỏi thuộc phạm
vi nghề nghiệp chuyên môn đặt ra:
1/ Nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng học tập bộ môn sút kém .Trong dó nguyên
nhân nào là cơ bản.
2/ Có thể cải thiện được tình hình hay không? Giải pháp và nguồn lực nào?
3/ Đề xuất một số ý kiến với các cấp quản lí nhà nước và quản lí giáo dục.
Từ đó áp dụng vào việc giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo thế
hệ trẻ những chủ nhân tương lai của đất nước, của từng địa phương, những con người vừa
hồng vừa chuyên, hiểu sâu sắc quá khứ để có suy nghĩ và hành đợng trong hiện tại và
tương lai.
B/ NỢI DUNG.
- Cơ sở lí luận của đề tài.
Đổi mới toàn diện, sâu sắc trên mọi lĩnh vực, từ lâu đã trở thành mệnh lệnh; chủ
trương của Đảng, sự phát triển đi lên của đất nước,đòi hỏi mỗi ngành, mỗi đơn vị , cá
nhân đều phải đổi mới tư duy, cách nghĩ, cách làm cho phù hợp với xu thế chung, đặc
biệt đối với Giáo dục, được Đảng ta xác định phát triển giáo dục là quốc sách hàng
đầu,cần phải nhanh chóng “chấn hưng nền giáo dục Việt Nam” (Nghị quyết Đại hội X),
để tạo ra nguồn lực con người- yếu tố cơ bản phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế. Yêu
cầu đối với giáo dục phổ thông “ bồi dưỡng cho thế hệ trẻ có kiến thức cơ bản về văn
hóa, phát huy tư duy khoa học và phát huy năng khiếu,có óc thẩm mĩ” ( Nghị quyết Bộ
Chính tri về cải cách giáo dục) Vì vậy, cần tập trung sức lực, tài lực, trí tuệ để “ nâng cao
chất lượng toàn diện, đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lí, nội dung , biện pháp dạy và

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

học” để “phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc
điểm từng lớp học, cấp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm hứng thú cho học
sinh”. Đây thực sự là một yêu cầu, là đơn đặt hàng của nền kinh tế – xã hội đối với giáo
dục- đào tạo; đòi hỏi giáo dục phải đổi mới nội dung và phương pháp, phải thật sự lấy
học sinh làm trung tâm, kích thích và thông qua các hoạt động tích cực của học sinh thì
mới đem lại kết quả mong đợi.
- Thực trạng vấn đề.
Xã hội hiện đại biến đổi nhanh chóng và như vũ bão khi mà khoa học – công nghệ
đang phát huy tối đa vai trò to lớn của mình trong mọi lĩnh vực đời sống, bắt đầu xuất
hiện một tình trạng: Khoảng cách ngày càng xa giữa cái vô hạn của tri thức nhân loại với
cái hữu hạn của năng lực và thời gian tiếp nhận của mỗi một con người; kể cả thầy và
trò , mỗi nhóm đối tượng có nhiều kênh thông tin tiếp nhận tri thức khác nhau. Bởi vậy,
dạy học hiện đại không thể chấp nhận kiểu dạy cưỡng bức kẻ khác phải tiếp nhận vô
điều kiện” lời vàng , ý ngọc”của người dạy .
Vấn đề đặt ra ở đây là : cách tổ chức, truyền đạt, hướng dẫn, giúp đỡ thế nào để
người học dễ dàng lĩnh hội được tri thức mới, cùng với sự sáng tạo cá nhân, hướng các
em tăng cường hoạt động cá thể trong tập thể, phối hợp nhóm, tổ. Kết hợp học tập trên
lớp và ngoài giờ lên lớp, học mọi lúc , mọi nơi, học liên tục và suốt đời. Chính trong quá
trình đó, hình thành nên người có ý chí, bản lĩnh và nghị lực, có khát vọng vươn lên trở
thành một con người có khả năng đáp ứng yêu cầu và là chủ nhân của xã hội hiện
đại.Như vậy, DẠY – HỌC như thế nào là điều hết sức quan trọng.Góp phần giải quyết
câu hỏi số một ở phần trên. Điều này có thể chung cho tất cả các bộ môn, riêng với lịch
sử, trong hoàn cảnh hiện nay, khi mà sự hội nhập khu vực và quốc tế ngày càng sôi động,

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


nền kinh tế tri thức còn non trẻ của chúng ta đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức
đan xen, sự nghiệt ngã của nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt, chuẩn đánh giá

chất lượng và giá trị cuộc sống nhiều lúc, nhiều nơi phiến diện, nghiêng về thu nhập tài
chính, thì việc dạy đạo đức,truyền thống, dạy Người hơn lúc nào hết cần được chú trọng
đúng mức và tăng cường, để hòa nhập nhưng không hòa tan, phải giữ được truyền thống
quí báu ngàn năm văn vật của Đất Việt người Nam, yếu tố tạo nên sức mạnh vĩ đại để
dân tộc ta trường tồn và đi lên cùng nhân loại tiến bộ. Việc tìm hiểu quá trình phát triển
của lịch sử loại và dân tộc, đặc biệt là lịch sử dân tộc, như lời Bác đã dạy “ dân ta phải
biết sử ta; cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Đây vừa là ý nghĩa vừa là nhiệm vụ
của những người nghiên cứu, giảng dạy- học tập bộ môn lịch sử. Để đạt được mục tiêu
đó,chúng ta phải tiến hành hàng loạt giải pháp kết hợp, mà trước hết cần phải thu hút và
gây hứng thú cho các em, bởi chỉ có hứng thú thì mới tự giác , tích cực học tập, bởi “tư
tưởng không thông thì cầm bình tông cũng không nổi”.Phải khách quan mà nói rằng:
Lịch sử hay lắm, hấp dẫn lắm, nhưng không phải vì vậy mà chúng ta chủ quan, lạm dụng,
trong giảng dạy bộ môn lịch sử cứ “ bê nguyên xi” sách giáo khoa vào bài giảng với hàng
loạt sự kiện khô khan, rời rạc, thì coi như chúng ta đã biết trước được kết quả: Thủ tiêu
niềm ham thích, hứng thú học tập bộ môn, biến một tiết dạy lịch sử thành một bài chính
trị giáo điều, khó tiếp nhận, học sinh lười học là tất yếu. Bởi theo I.F. Kharlamop “ hứng
thú – đó là nhu cầu nhuốm màu sắc xúc cảm đi trước giai đoạn gây động cơ và làm cho
hoạt động con người có tính hấp dẫn” Như vậy, hứng thú là một trạng thái tâm lí, sinh lí
biểu hiện bằng cảm giác thích thú, say sưa, phấn khởi do một tác động nào đó từ bên
ngoài vào con người qua các giác quan. Hứng thú không đơn thuần là thích thú bản năng.
Nó là biểu hiện của tình cảm và lí trí, là sự kết hợp một cách khách quan hấp dẫn với một
chủ quan năng động. Hứng thú gắn liền với sáng tạo, với cái mới được phát hiện ra . Như
thế, trong một ngàn lẻ một nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng học tập bộ môn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


yếu kém của học sinh, thì nguyên nhân từ phía giảng dạy giữ vai trò quan trọng, vì chưa
gây được hứng thú cho học sinh học tập sử. Sự “ tôn trọng” sách giáo khoa một cách cực
đoan, đã đánh mất vai trò của người thầy giáo, từ lâu nhà giáo dục xô viết N.G Dai Ri đã

cảnh báo. Ngoài vốn kiến thức dồi dào do việc tự trang bị thông qua quá trình tự học, tự
nhiên cứu, người thầy giáo cũng cần trao dồi nhiều phẩm chất nghiệp vụ chuyên môn
khác như: Đầu tư thời gian lựa chọn kiến thức cơ bản, kiến thức hỗ trợ để làm sáng tỏ vấn
đề thông qua các thao tác nhuần nhuyễn: miêu tả, tường thuật, kể chuyện, bình và giảng
với ngôn ngữ đã được chọn lọc, truyền cảm, cách trình bày mạch lạc dễ hiểu, dễ cảm thụ
thì mới hy vọng bài giảng có chất lượng, từ đó mà thu hút lôi cuốn học sinh. Việc học
sinh không chịu học lịch sử, hậu quả là kiến thức mơ hồ, rời rạc, chắp vá thì người thầy
giáo cần phải xem lại mình, như cổ nhân đã dạy: “ tiên trách kỉ – hậu trách nhân”. Thực
tế cho thấy học sinh yêu thích thầy, cô giáo ( phong cách , năng lực , tình cảm, thái độ đối
với bộ môn.v.v ) trước khi yêu thích bộ môn, điều này cũng thật dễ hiểu, bởi sự thích thú,
say sưa phấn khởi học tập được tạo nên trong quá trình tác động của giáo viên đến học
sinh. Để đạt được yêu cầu này không đơn giản, song không phải là không thực hiện được
khi mỗi một giáo viên làm đúng thiên chức cao cả mà xã hội giao phó : Thầy giáo. Vì
vậy, theo thiển ý bản thân thì người thầy giáo phải : Vừa là tác giả kịch bản, vừa là đạo
diễn và cũng là diễn viên, sẵn sàng đối thoại với đối tượng của mình, phải có khả năng
hấp dẫn, lôi cuốn học sinh, có như vậy tiết dạy mới sinh động thoải mái. Quả thực, để đạt
được yêu cầu này trong điều kiện hiện nay không phải dễ, khi mà cơ sở vật chất, phương
tiện dạy bộ môn của nhà trường còn nghèo nàn, thiếu thốn; người thầy giáo còn gặp quá
nhiều khó khăn trong cuộc sống đời thường, liên tục phải đối phó với tình trạng thu nhập
thấp giá sinh hoạt cao, lấy nghề phụ nuôi nghề chính, tình trạng chân ngoài dài hơn chân
trong đã ảnh hưởng tới chất lượng, hiệu quả lao động sư phạm.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trên tinh thần cùng chi sẻ, chúng tôi xin nêu ra đây một số kinh nghiệm mà trong
thực tiễn đã gặt gái được chút ít thành công để đồng nghiệp tham khảo, ứng dụng vào
công tác giảng dạy của bản thân nếu chấp nhận được.
- Các biện pháp đã tiến hành.
Khi tham dự hội thảo do Sở GD& ĐT tổ chức, chúng tôi nhận thấy, bên cạnh màu

sắc ảm đạm các bản tham luận nêu ra tới ngàn lẽ một nguyên nhân dẫn đến tình trạng học
sinh không chịu học bộ môn lịch sử, song bên cạnh đó còn thấy màu hồng rõ nét, nhiều
đơn vị số học sinh có kết quả học môn sử cao thông qua kết quả thi tốt nghiệp phổ thông
trung học, Đại học, Học sinh giỏi Tỉnh, khu vực v.v là một ví dụ điển hình, cùng với qua
thực tiễn giảng dạy, bản thân nhận thấy: số lượng học sinh thích học môn sử không phải
là ít, thể hiện qua thái độ các em ngồi học, những câu hỏi các em đặt ra trong giờ học,
ngoài giờ lên lớp, kết quả học tập thông qua các bài kiểm tra, rõ ràng dây là những tín
hiệu lạc quan, không để các em thất vọng, bản thân tôi trân trọng thái độ của các em, từ
đó có ý thức cố gắng hơn trong công tác dạy Người – dạy chữ của mình bằng những việc
làm cụ thể, xin được trình bày ra đây:
1/ Một số hoạt động khơi dậy ý thức “dân ta phải biết sử ta”
- Chúng tôi tranh thủ ý kiến lãnh đạo nhà trường đầu tư kinh phí làm một số Pa – nô, treo
ở những vị trí trực quan trong trường về các anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa, tấm
gương tiêu biểu trong sản xuất chiến đấu qua các thời kì, với thông tin ngắn, hàng ngày
mọi người có thể dễ cảm nhận.
- Tiến hành câu lạc bộ “ vui để học”; chủ đề về hiểu biết lịch sử , địa lí., Mang lại kết quả
đáng khích lệ, các em tích cực tham gia, thậm chí các em còn tranh thủ tìm hiểu để kì sau
trả lời . Điều quan trọng là trình bày hiểu biết của bản thân trước toàn trường, qua đó giúp

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


các em có tinh thần, thái độ tự giác, tìm hiểu lịch sử, làm giàu thêm vốn tri thức lịch sử
của bản thân, hỗ trợ cho việc học tập bộ môn.
- Tổ chức “tiếng loa sân trường”, phát thường nhật vào giờ ra chơi sau tiết thứ 2 mỗi
ngày. Như mưa dầm, thấm dần vào suy nghĩ và tình cảm của các em.
.Đây là những công việc không tốn kém về công sức và tiền bạc, nhưng mang lại
hiệu quả cao, thiết nghĩ là việc nên làm,và tiến hành thường xuyên, tạo một nét sinh hoạt
đậm chất truyền thống trong nhà trường, điều này có ý nghĩa lớn, tác động tới thái độ học
tập bộ môn, mà trước hết là động cơ thích thú tìm hiểu trao đổi và tranh luận, từ đó tạo

tiền đề, không khí thuận lợi cho việc học tập bộ môn. tránh trường hợp đáng tiếc, nhiều
học sinh, thậm chí cả giáo viên giảng dạy - học tập ở trường mang tên danh nhân nhưng
không biết gì về họ cả. Thiết nghĩ, đó là khuyếm khuyết của giáo viên lịch sử công tác tại
đó.
2/ Soạn bài.
Để sử dụng – khai thác hợp lí SGK, trước hết cần xác định:
a. Mối quan hệ giữa SGK và bài giảng.
Việc sử dụng – khai thác SGK hợp lý như thế nào là ở chỗ giải quyết đúng đắn mối
quan hệ giữa nội dung SGK và bài giảng. Thực tế hiện nay giảng dạy thường xảy ra 2
khuynh hướng:
- Thoát ly hẳn SGK hoặc Lặp lại nguyên văn bài viết trong SGK.
Theo tiến sĩ N.G Đai-ri (Liên Xô trước đây) trong tác phẩm: “chuẩn bị giờ dạy lịch sử
như thế nào?”. Giảng như trong SGK hoặc tách rời khỏi SGK đều khơng đúng. Bởi lẽ:
- Nếu bài giảng thốt ly hồn tồn nội dung SGK học sinh sẽ khó khăn trong việc tiếp thu
trên lớp và tự học ở nhà. Vì vậy khơng nắm được kiến thức cơ bản.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Ngược lại, lập lại nguyên văn bài viết trong SGK vừa làm giảm uy tín người thầy, vừa
giảm giá trị, ý nghĩa giáo dục, còn làm mất đi hứng thú học tập của học sinh.
Vì vậy trong bài giảng phải có sự kết hợp, gắn bó, phù hợp giữa bài giảng và bài
viết trong SGK. Để có được điều đó người thầy giáo phải nghiên cứu kỹ SGK qua đó, tìm
ra được đâu là kiến thức cơ bản, trọng tâm cần truyền thụ. Đồng thời phải tra cứu tìm tịi
tài liệu ngồi SGK đưa vào trong bài giảng một cách hợp lý. Để giúp học sinh dễ dàng
hiểu và lĩnh hội được một cách sâu sắc và vững chắc kiến thức bài giảng, nhằm nâng cao
tính khoa học trong sáng và tính vừa sức của SGK đối với đối tượng cụ thể đang tiếp thu.
Mặt khác có một thực tế xảy ra là SGK lịch sử thường không phản ánh kịp thời sự phát
triển nhanh chóng của khoa học lịch sử (như việc đánh giá công và tội của triều Nguyễn,
tình hình các nước Đơng Nam Á, vị trí xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay trên thế giới

.v.v). Bởi vậy, giáo viên không dừng lại ở chỗ chỉ nắm nội dung SGK mà phải thường
xuyên nghiên cứu, tham khảo thêm nhiều nguồn tư liệu mới đưa vào bài giảng để bài học
thêm phong phú, sâu sắc, bảo đảm tính cập nhật thơng tin hiện đại những kiến thức lịch
sử cần truyền thụ cho học sinh.( những thông tin từ nguồn tin cậy, đã được lựa chọn kĩ
càng, chứ không mang tính chất tung thông tin, kích thích tính hiếu kì, thỏa mãn trí tò
mò, đi vào những tình tiết tầm thường, vụn vặt làm học sinh khó tiếp nhận bài học và
lệch trọng tâm mục tiêu đã đề ra)
Có thể kết hợp sử dụng các phương tiện thiết bị, tranh ảnh để giải quyết phần quan
trọng và khó khăn này. Bởi kênh hình khơng những làm cho vấn đề sinh động, hấp dẫn
mà còn là nguồn cung cấp thông tin quan trọng.
b. Giúp học sinh xây dựng phương pháp học tập đúng.
Thời gian 1 tiết trên lớp có hạn, giáo viên khơng thể chuyển tải hết kiến thức nên
không được đưa vào bài giảng. Bởi thế giáo viên phải biết hướng dẫn cho học sinh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


phương pháp kết hợp: Nghe, nhìn, ghi chép, coi sách, trao đổi và phát biểu ý kiến, không
chỉ biết học ở bài giảng mà còn phải biết tự học ở SGK. Không chỉ biết học mà phải biết
hỏi, biết thắc mắc, trao đổi không phải chỉ với bạn bè mà với cả thầy cô. Phải tuân thủ
nguyên tắc: Chỗ nào giáo viên có thể nói lên được thì giáo viên phải yên lặng”. Tránh
tình trạng bắt học sinh nhớ chứ khơng làm cho học sinh hiểu Có như vậy mới giải quyết
được nhiều vấn đề đặt ra: Tập thể lớp đều được tiếp nhận vốn kiến thức cốt lõi, cơ bản
như nhau và theo cùng định hướng, ngoài ra, việc học sinh tích cực chủ động học tập, tập
trung nghe giảng, đọc kĩ SGK với bài giảng, cùng các tài liệu khác, giúp các em có điều
kiện mở rộng kiến thức và hiểu sâu sắc vấn đề hơn. Điều này dẫn nhanh tới sự phân hóa
về trình độ nhận thức của các em, qua đó phát hiện và có biện pháp bồi dưỡng và giúp đỡ
kịp thời. Khi học bài, cần có sự đối chiếu giữa tập ghi và SGK, cố gắng tái hiện bài giảng
của thầy trên lớp để củng cố kiến thức một cách vững chắc. Có thể giải quyết độc lập các
câu hỏi và bài tập do thầy và SGK đưa ra.

3. Sắp xếp lại giàn ý, lựa chọn kiến thức làm nổi bật trọng tâm.
Ví dụ bài 17 “Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ sau ngày 2-9-1945 đến trước
ngày 19-12-1946”
Đây là vấn đề không thể tùy tiện, nhưng xuất phát từ thực tế tình
hình, có thể sắp xếp trật tự vấn đề được nêu ra để học sinh dễ tiếp thu hơn.

Dàn ý SGK

Dàn ý đề xuất

I. Tình hình nước ta sau cách mạng I. Tình hình nước ta sau cách mạng
tháng Tám năm 1945.

tháng Tám năm 1945.

(Khơng có phần 1, 2 nhỏ)

1, Thuận lợi

II. Bước đầu xây dựng chính quyền 2, Khó khăn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Cách mạng, giải quyết nạn đói, nạn II. Chủ trương, biện pháp giải quyết
dốt và khó khăn về tài chính.

khó khăn trước mắt.

1, Xây dựng chính quền Cách mạng. 1, Diệt giặc đói.

2, Giải quyết nạn đói

2, Diệt giặc dốt.

3, Giải quyết nạn dốt

3, Giải quyết khó khăn về tài chính

4, Giải quyết khó khăn về tài chính

4, Củng cố chính quyền Cách mạng

III. Đấu tranh chống ngoại xâm và III/ Đấu tranh với giặc ngoại xâm và
nội phản, bảo vệ chính quyền Cách nội phản.
mạng.

1, Đối với quân Trung Hoa Dân

1, Kháng chiến chống thực dân Pháp quốc và tay sai của chúng.
trở lại xâm lược ở Nam bộ.

2, Đối với thực dân Pháp

2, Đấu tranh với quân Trung Hoa a/ Thời kì Pháp nổ súng
Dân quốc và bọn phản Cách mạng ở
b/ Thời kì Pháp ký với Trung Hoa
miền Bắc
Dân quốc.
3, Hịa hỗn với Pháp nhằm đẩy
qn Trung Hoa Dân quốc ra khỏi

nước ta.

Mục (I), chúng tôi tách thành 2 phần: Thuận lợi và Khó khăn.
Thuận lợi nêu trước, khó khăn nêu sau, giúp học sinh nhận thấy, Cách mạng thành công,
chúng ta đã tiếp thu một di sản mục nát do thực dân – phong kiến để lại, tình hình lúc
bấy giờ đặc biệt khó khăn nghiêm trọng, cùng một lúc kẻ thù của độc lập dân tộc tấn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


cơng từ nhiều phía, có như vậy học sinh mới thấy hết được năng lực của Đảng và Bác Hồ
đạt đến: nghệ thuật lãnh đạo mẫu mực, từ đó mà các em có thái độ tin tưởng triệt để vào
tương lai, tiền đồ của đất nước.
Mục (II) Sở dĩ chúng tôi đưa vấn đề giải quyết thứ tự trước sau khác với sách giáo khoa,
là vì: Trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 03/9/1945 đã nêu lên những
nhiệm vụ cấp bách: Chống đói, chống mù chữ, củng cố chính quyền.
Để dạy tốt bài này ngồi việc xắp xếp lại dàn ý như đã nêu chúng tôi còn cho học
sinh coi trước những nội dung thuộc về “cơ chế sư phạm”.
- Bài đọc thêm:
+ Lễ ký Hiệp định sơ bộ (ngày 6/3/1946) và phụ khoản đính kèm theo Hiệpđịnh.
+ Thư của Hồ Chủ tịch gửi đồng bào Nam bộ trước khi sang Pháp đàm phán.
- Tài liệu tham khảo.
+ Danh sách Chính phủ lâm thời (quốc dân Đại hội Tân trào ngày 16/8/1945)
+ Danh sách Chính phủ liên hiệp kháng chiến (quốc hội thông qua ngày 2/3/1946)
- Hình ảnh minh họa.
+ Ảnh nhân dân Nam bộ vót gậy tầm vông đánh Pháp
+ Ảnh Lê Văn Tám làm bó đuốc đốt kho xăng của giặc
+ Ảnh đồn qn “nam tiến” lên đường vào Nam chiến đấu
+ Ảnh nhân dân Nam bộ quyên góp gạo cứu giúp đồng bào bị đói Bắc bộ (10/1945)
+ Lớp bình dân học vụ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Nếu cịn thời gian có thể kể một số câu chuyện về giai thoại học bổ túc, về buổi làm
việc của Hồ Chủ tịch với đại diện quân Trung Hoa Dân quốc, làm tăng hưng phấn, thích
thú cho các em.
4/ Cơng thức hố – học sinh dễ nắm nội dung cơ bản của bài, chương.
Ba chiến lược của Mĩ ở miền Nam Việt Nam có thể viết thành cơng thức, từ đó các em
diễn đạt bằng ngơn ngữ hiểu biết của mình, vừa nắm chắc, vừa tránh sự nhầm lẫn.
CTĐB = L2nguỵ + ( cố vấn + vk +ptct + usd) Mĩ.
CTCB

= L2 nguỵ + ( cố vấn + lính cđ + quân đồng minh + vk +ptct + usd) Mĩ.

VNHCT = L2 nguỵ + ( cố vấn + lính cđ + quân đồng minh + vk +ptct +usd) Mĩ.
Điểm khác nhau cơ bản của CTCB với CTĐB là có lính chiến đấu ( cđ) Mĩ và qn
đồng minh Mĩ tham gia. Bộ mặt xâm lược lộ rõ.Phạm vi chiến tranh ra cả Miền Bắc.
VNH lính nguỵ tăng lên, lính chiến đấu Mĩ và đồng minh Mĩ rút dần, nghĩa là tổng số
binh lính trên chiến trường của Mĩ - Nguỵ nhiều hơn các chiến lược chiến tranh trước đó,
phạm vi chiến tranh khơng những ở Việt Nam mà ra cảc Đông Dương.
Với một số biện pháp như kể trên , chúng tơi thấy học sinh có sự chuyển biến hơn
trong nhận thức cũng như trong thực hành, kết quả học tập được nâng lên rõ rệt.
Từ chỗ nắm được kiến thức cơ bản từng bài, từng chương thông qua việc học tập trên lớp
và tự học ở nhà mà khi ôn luyện kiểm tra, thi cử. Áp lực đối với các em sẽ được giảm
bớt. Vì vậy việc ôn luyện, hệ thống lại kiến thức nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Trên cơ sở
đó kết quả bài làm được cải thiện.
5/ Tích hợp một số kiến thức, kết hợp sử dụng đồ dùng trực quan, chuyện kể, làm
cho tiết học sinh động và hấp dẫn hơn.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Tuy nhiên cũng cần lưu ý, chuyện kể, tranh ảnh phải phù hợp với từng loại bài;
chẳng hạn, như loại bài về khởi nghĩa, chiến tranh cách mạng có thể cho học sinh những
thông tin sau:
Công dân Hi Lạp cổ đại đã phát biểu khi đất nước có chiến tranh: “ Hỡi những người qua
đường! Anh hãy đến và hãy báo tin cho các công dân La – xê – đô – môn rằng: trung
thành với những lời dạy của họ, tại đây chúng tôi đã hiến thân mình nhẹ như lông hồng”.
Như vậy không cần miêu tả chiến tranh chém giết, khủng khiếp gây xúc động mạnh, mà
qua đó thông qua thái độ của người trong chiến trận để thấy lòng yêu nước vô hạn của
những người lính khi cần sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc thân yêu của mình, một đất nước
mà học sinh nhạy cảm sẽ thấy tuyệt vời ở chỗ: Đất nước họ đã tôn trọng, và bảo vệ
quyền tự do của con người - quyền công dân – Một xã hội văn minh đã được hình thành
từ buổi bình minh của lịch sử.
Hay thanh niên thành Aten có lời thề trước khi vào quân đội…” Tôi sẽ chiến đấu….sẽ
không để lại sau lưng mình một Tổ quốc suy nhược mà là một Tổ quốc hùng cường và
mạnh mẽ. Và chính bản thân tôi cùng với tất cả mọi người, sẽ tuân thủ mọi luật pháp hiện
đang có hiệu lực cũng như mọi luật pháp sẽ có trong tương lai”.
Hoặc khi dạy về chiến tranh thế giới thứ hai, giáo viên có thể đọc cho học sinh một đoạn
về sư đoàn 24, được mệnh danh là sư đoàn thép:
Tên: 24; Họ: Thép; Chuyên môn: Bộ binh.
Năn sinh: 1918; Người sinh: Cách mạng tháng Mười.
Nơi sinh: Trên sông Vôn – ga gần Xiêm –biếc – xư – cơ.
Xuất thân: Thợ thuyền và dân cày 2 tỉnh Xiêm –biếc – xư – cơ và Xa – ma – ra.
Học lực : Tốt nghiệp trường đại học nội chiến.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Đã được thưởng những gì? 10 lá cờ đỏ vinh dự của BCH Trung ương toàn Nga, 20 lá cờ
của Xiêm –biếc – xư – cơ và Xa – ma – ra. Gần 1000 tấm huân chương cờ đỏ của Ủy
ban quân sự cách mạng.
Lí do tặng thưởng: vì đã tham gia giải phóng các tỉnh Pơ-van – giơ, Ô – ren – bua, Xiêm
–biếc – xư – cơ , Xa – ma – ra và hơn 100 thành phố khỏi tay những kẻ thù của chính
quyền Xô Viết.
Ai có thể chứng thưc những lời khai trên đây? Giai cấp vô sản ở Xiêm –biếc – xư – cơ ,
Xa – ma – ra, Ô – ren – bua và các tên tướng Nga Hoàng Cô – xắc, Đu – tốp, Đê – nhi –
kin”.
Mỗi loại bài về kinh tế – xã hội, hay về văn hóa, chúng ta cố gắng đưa một số mẫu
chuyện, hình ảnh để làm sinh động thêm bài học. Ví dụ, như khi miêu tả về sự chuẩn bị
cho chiến dịch lịch sử Điện Biên phủ, chung ta đọc cho các em một đoạn trong bài hò kéo
pháo, hay :
“ Dốc Pha Đin chị gánh , anh thồ
Đèo Lủng Lô anh hò chị hát
Dù bom đạn xương tan thịt nát
Không sờn lòng không tiếc tuổi xanh…”
Học sinh sẽ thấy rất thú vị, nét độc đáo , lãng mạn chiến trường rất Việt Nam!
Hoặc khi miêu tả về sự chuẩn bị cho cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, ta
có thể cho các em thấy khí thế hào hùng của cả một dân tộc cho trận chung kết : “ Cả
Việt Nam tiến công, cả miền Nam nổi dậy” . Sự chuẩn bị trên 20 năm , giờ đây như một
dòng thác vĩ đại cuốn sạch quân thù. .v.v

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trên đây là những kinh ghiệm bản thân rút ra từ thực tiễn giảng dạy ở trường THPT, với
cách tiến hành đó, chúng tôi nhận thấy chất lượng bộ môn tăng lên.
- Kết quả cụ thể:
+ Thông qua đánh giá thái độ học tập: Tiết lịch sử dạy vào tiết thứ năm trong buổi học,

nhưng cac em cảm thấy vẫn hào hứng chờ đợi để được học Lịch sử!
+ Điểm số trong các bài kiểm tra được nâng lên rõ rệt, tỉ lệ điểm khá – giỏi cao hơn so
với trước đây, trong khi số học sinh yếu kém cũng giảm đáng kể .

Năm học 2008
- 2009
Năm học 2010
- 2011

Soá lượngh/s

Khá - Giỏi

Trung bình

́u - Kém

216 học sinh

25%

57%

18%

234 học sinh

37%

55%

8%

Điều lí thú nữa là các em học sinh lớp nâng cao các môn tự nhiên cũng đã rất hứng thú
khi vào tiết học lịch sử. Nhiều em đạt học sinh giỏi cấp tỉnh.
C/ PHẦN KẾT LUẬN.
Như vậy, theo chúng tôi, muốn nâng chất lượng bộ môn, người thầy giáo dạy sử
cần phải biết tự ái, để nổ lực phấn đấu, nâng cao trình độ chuyên môn – nghiệp vụ, tìm tòi
và sáng tạo áp dụng vào thực tế hoàn cảnh giảng dạy cụ thể, trước hết tạo ra được sự
niềm tin và hứng thú của các em học sinh. Bài học được rút ra là phải liên tục “ giữ lửa”
cả đối với thầy và trò.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Toàn bộ nội dung trên đây là thiển ý của chúng tôi, những điều đã được rút ra từ
thực tiễn giảng dạy. Củng là lương tâm, tình cảm, trách nhiệm của một người đứng trên
mục giảng. Phần trình bày chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết về lý luận và thực tiễn cả
về nội dung và cách diễn đạt, trình bày. Chúng tơi chân thành mong muốn sự góp ý của
các nhà quản lý chuyên môn, các bậc trưởng lão trong làng” Sử”, các bạn đồng nghiệp
đồng môn. Chúng tôi xin được trân trọng ghi nhận, tiếp thu ý kiến để thực hiện tốt tiêu
chí mà ngành giáo dục Tỉnh nhà nói riêng, cả nước nói chung đã đề ra.
- Mợt sớ đề x́t kiến nghị.
1/ Đối với trường THPT cần tổ chức được nhiều loại hình phong phú,
đơn giản dễ thực hiện, thu hút được nhiều học sinh tham gia, có phương án tích
hợp, lồng ghép nhiều hoạt động, nhiều bộ môn trong “ Câu lạc bộ” và được
duy trì liên tục, tạo thành một nét sinh hoạt đậm chất truyền thống của nhà
trường. Trong các dịp lễ lớn cũng nên mời một số các vị lão thành cách
mạng” người thật, việc thật” đến nói chuyện, tạo không khí lịch sử và có
tác dụng giáo dục đạo đức cao.

2/ Đối với các cấp quản lý giáo dục .
- Sở GD& ĐT tạo điều kiện về cơ sở vật chất – kó thuật để các trường tiến
hành hoạt động thuận lợi, thu được kết quả cao hơn; Tở chưc thường xun các
cuộc hội thảo, có giải thưởng xứng đáng cho các tham ḷn có giá trị.
- Bợ GD&ĐT nên khoán chương trình và tăng 1 tiết cho khới 12, có như vậy mới thêm
hành trang hiểu biết lịch sử trước khi bước vào mợi trường mới.
Những kiến thức lịch sử cần thiết khác có thể trình bày trong tài liệu đọc
thêm, sách giáo khoa nên tăng kênh hình nhiều hơn.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Xin chân thành cảm ơn và gửi lời chào đoàn kết và xây dựng.
Hà Tiên ngày 28 tháng 4 năm 2012
Người viết

NGUYỄN XUÂN SƠN

-

LUAN VAN CHAT LUONG download : add