(SKKN HAY NHẤT) nâng cao hứng thú học tập bài làm văn thuyết minh cho học sinh lớp 10a2, trường

Tài nghiên cứu khoa học
s phạm ứng dụng

Tờn tài:

“Nâng cao hứng thú học tập bài làm văn thuyết minh
cho học sinh lớp 10A2 trường THPT sè 4 thµnh
phè Lµo Cai thơng qua phương pháp làm việc theo
nhóm”.
………………………….
Họ tên tác giả: Tập thể giáo viên tổ Văn, Sử, Địa, Ngoại ngữ, GDCD
Đơn vị: Tr

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Tóm tắt đề tài
Bản chất của thuyết minh là giúp người đọc, người nghe hiểu và hình dung rõ hơn
về một sự vật, sự việc hay một hiện tượng nào đó. Trong chương trình Ngữ Văn THCS,
học sinh đã được làm quen với kiểu bài này dưới dạng giới thiệu một đồ vật, một thể loại
văn học, một danh lam thắng cảnh, một phương pháp….Trong chương trình Ngữ văn 10,
các em được gặp lại kiểu bài này nhưng có những yêu cầu cao hơn, đối tượng phạm vi
thuyết minh cũng rộng hơn, đòi hỏi người viết phải đáp ứng những yêu cầu chung của
kiểu bài thuyết minh: chính xác, mạch lạc, rõ ràng và phải khơi gợi hứng thú muốn tìm
hiểu sự vật, hiện tượng được thuyết minh cho người đọc.
Để đạt được yêu cầu đó, người viết phải xác định đúng đối tượng, phạm vi thuyết
minh, nắm vững các phương pháp thuyết minh và vận dụng nó cho phù hợp. Ví dụ, khi
cần nêu bật đặc điểm bản chất ta nên sử dụng phương pháp nêu định nghĩa, giải thích, khi
cần nêu tác dụng hoặc tác hại của sự vật có thể dùng phương pháp liệt kê…..Các tri thức
thuyết minh về đối tượng cũng phải được bổ sung, tích lũy qua quá trình quan sát, liên
tưởng, sưu tầm tài liệu. Đồng thời, người viết cũng phải biết vận dụng các hình thức kết

cấu của văn bản thuyết minh để bài viết đạt hiệu quả cao nhất.
Thực tế cho thấy, khi gặp kiểu bài văn thuyết minh, học sinh thường khơng tích cực
trao đổi nhóm, ngại quan sát và viết vội theo cảm quan của mình. Cho nên bài thuyết
minh thường nghèo nàn, đối tượng thuyết minh chưa rõ ràng, hành văn thiếu chuẩn xác.
Chính vì khơng có sự hợp tác làm việc theo nhóm, khơng quan sát kĩ, khơng thâm nhập
sâu đối tượng, khơng tìm hiểu thấu đáo sự vật hiện tượng nên dẫn đến những sai sót đáng
tiếc. Ví dụ, khi thuyết minh về đền Thượng Lào Cai, có học sinh đã khẳng định đền thờ
Lê Lợi, hoặc thuyết minh về bánh trưng xanh lại cho rằng đó là đặc sản lâu đời của người
Tày??? Đó là chưa kể đến những phép tu từ so sánh, liên tưởng khập khiễng vơ lí, vụng
dại do thiếu quan sát chính xác.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Giải pháp của chúng tôi là sử dụng phương pháp làm việc theo nhóm nhằm làm tăng
hứng thú cho học sinh khi gặp kiểu bài văn thuyết minh
Nghiên cứu sẽ thực hiện ở hai lớp 10A2 và 10A3 trường THPT sè 4 thµnh phè
Lµo Cai. Hai líp có sự tương đương sĩ số, trình độ học lực, nền nếp. Lớp 10A2 là
nhóm thực nghiệm và nhóm 10A3 là lớp đối chứng. Lớp thực nghiệm được thực hiện
giải pháp thay thế khi dạy từ tuần 24 đến tuần 26. Kết quả cho thấy, lớp thực nghiệm
hăng hái, tích cực hơn trong hc tp, tác động đà có ảnh hởng tích cực đến
việc tiếp thu và chuẩn bị bài. Từ sự thay ®ỉi høng thó, chóng ta cã
thĨ hi väng vµo sù thay đổi chất lợng học tập của học sinh.

Gii thiu
Lm việc theo nhóm là một trong những phương pháp dạy học được áp dụng trong
đổi mới phương pháp dạy nhằm phát huy tính tích cực của người học, dạy học hướng về
người học. Giảng dạy trên phương pháp làm việc theo nhóm là một phương pháp sư
phạm mà theo đó, lớp được chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm được phân công giải
quyết một công việc thể hướng tới một nội dung cơng việc lớn hơn. Kết quả của từng

nhóm sẽ được trình bày để thảo luận chung trước khi đi tới kết luận cuối cùng. Phương
pháp làm việc theo nhóm có những ưu điểm sau đây:
- Kích thích sự hợp tác, sáng tạo của tất cả các thành viên trong nhóm
- Khuyến khích sự độc lập tự chủ. Các thành viên có thể đưa ra ý kiến quan điểm của
mình để cùng thảo luận.
- Giáo viên hướng dẫn giao việc, theo dõi việc thực hiện và đánh giá kết quả làm việc
của các nhóm
Tuy nhiên, trong khi thảo luận, các thành viên trong nhóm cần phải có thái độ làm việc
nghiêm túc, tích cực. Thái độ làm việc thiếu nhiệt tình của một số thành viên sẽ ảnh
hưởng xấu đến kết quả chung của cả nhóm. Trong trường hợp này, giáo viên cần uốn
nắn và đưa ra những yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể hơn.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trong Sách giáo khoa hiện nay, phÇn Híng dÉn häc bài không hng dn c
th cỏch trao i nhúm, ch đưa ra những câu hỏi ®Ĩ häc sinh tự soạn bi v viết
đoạn văn luyện tập. Mt khỏc, dung lng kiến thức nhiều bài học quá nặng, một
số thầy, cô giáo chưa tìm được biện pháp phù hợp để kích thích sự tìm tịi khám phá của
học sinh. Vì vậy, trong giờ học mơn Ngữ Văn, thầy cơ đó chưa phát huy hÕt được khả
năng phát hiện và giải quyết vấn đề, giúp HS xử lí linh hoạt những tình huống, những
yêu cầu khác nhau.
Qua khảo sát thực tế (dự giờ thăm lớp) ở trường THPT số 4, tôi thấy đa số thầy
cô giáo đã sử dụng nhiều phương pháp, kĩ thuật dạy học mới nhưng cịn nặng về hình
thức, vấn đề thảo luận chưa thật sự hấp dẫn, có khi chỉ sử dụng câu hỏi sách giáo khoa
một cách đơn điệu. HS cã suy nghĩ trả lời câu hỏi nhưng chưa thật sự hứng thú.
Xuất phát từ những nguyên nhân trên, chúng tơi chọn giải pháp làm việc theo
nhóm để tăng sự hứng thú và tích cực tham gia học tập cho học sinh.
Nghiên cứu về đề tài này, đà cú nhiều bài viết đựơc trình bày trong
các hội thảo về đổi mới phơng pháp giảng dạy nh:

- Vũng tròn thảo luận của nhà NC Harvey Daniels (người dịch: TS. Nguyễn Thị
Hồng Nam) đề cập đến vấn Worksheets (dịch ra Tiếng Việt là Phiếu bài tập phân vai).
- øng dụng công nghệ thông tin trong dạy học của Lê Minh C¬ng –
MS 720.
-

Phụ lục 6.1: Một số đề tài minh họa, Dự án Việt-Bỉ, Nghiên cứu khoa học ứng
dụng, nhà XB Đại học sư phạm, 2010.
Vấn đề nghiên cứu
Việc sử dụng phương pháp làm việc theo nhóm khi học bài văn thuyết minh có
làm tăng hứng thú học tập của HS lớp 10A2 trường THPT sè 4 thµnh phè Lµo
Cai khơng?
Giả thuyết nghiên cứu :

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Việc sử dụng phương pháp làm việc theo nhóm khi học bài văn thuyết minh sẽ
làm tăng hứng thú học tập của HS lớp 10A2 trường THPT sè 4 thµnh phè Lµo
Cai

Phương pháp :
a. Khách thể nghiên cứu :
Chọn ngẫu nhiên học sinh ở hai lớp 10A2 và 10A3 trường THPT số 4 thành phố
Lào Cai. Hai lớp này có những đặc điểm thuận lợi cho việc nghiên cứu vì tương
đương về sĩ số, về trình độ văn hóa, nền nếp học tập, tỉ lệ giới tính, dân tộc. Cụ thể
như sau :
Lớp 10A2

Lớp 10A3

Sĩ số

28

26

Nữ

16

16

Nam

12

10

Dân tộc

9

8

- Về ý thức học tập, phần lớn học sinh của hai lớp đều ngoan, có ý thức học tập
- Chọn hai lớp nguyên vẹn: 10A2 là nhóm thực nghiệm và 10A3 là nhóm đối chứng, lấy
bài viết số 5 làm bài kiểm tra trước tác động. Kết quả kiểm tra cho thấy điểm trung bình
của hai nhóm có sự khác nhau, do đó, tôi dùng phép kiểm chứng T-Test để kiểm chứng
sự chênh lệch giữa điểm số trung bình của hai nhóm trước khi tác động. Ta có

TBC nhóm đối chứng: 6,0
TBC nhóm thực nghiệm: 6,3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


p= 0,135> 0,05. Từ đó, kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của hai nhóm thực
nghiệm và đối chứng là khơng có ý nghĩa, hai nhóm được coi là tương đương.
b. Thiết kế :
Chọn thiết kế kiểm tra trước và sau tác động đối với các nhóm tương đương : Nhóm 1
là nhóm thực nghiệm và nhóm 2 là nhóm đối chứng

Nhóm

Kiểm tra
trước tác động

Tác động

Kiểm tra sau tác
động

Nhóm 1
(Thực
nghiệm)

O1

GV sử dụng
phương pháp

trao đổi nhóm

O3

Nhóm 2
(Đối chứng)

O2

GV khơng sử
dụng phương
pháp trao đổi
nhóm

O4

Ở phép kiểm chứng này, tơi chỉ sử dụng một phép kiểm chứng: dùng phép kiểm
chứng T-test độc lập nhằm để đo thái độ hứng thú học tập của học sinh.
c. Quy trình nghiên cứu :
- Dạy nhóm 1 có sử dụng phương pháp trao đổi nhóm và dạy nhóm 2 khơng có sử
dụng phương pháp trao đổi nhóm.
- Thời gian tiến hành thực nghiệm vẫn tuân theo kế hoạch dạy học của nhà trường
và theo thời khóa biểu để đảm bảo tính khách quan.
- Cả hai nhóm đều tiến hành cùng một nội dung trong chương trình Ngữ Văn – lớp
10 (Học kì II). Đồng thời tiến hành đo thái độ hứng thú học tập của học sinh thông qua
Bảng đo thái độ trước và sau tác động.

d. Đo lường :

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

- Nghiên cứu tiến hành đo thái độ trước và sau khi tác động. Bài kiểm tra trước tác động
là bài viết số 5 theo đề chung . Bài kiểm tra sau tác động là bài viết số 6 theo phân phối
chương trình và đề chung của trường.
- Sau khi kiểm tra, ta tiến hành chấm bài theo đáp án đã xây dựng.
- Phân tích dữ liệu và kết quả, ta có bảng phân tích sau:

Kết quả
Nhóm thực nghiệm
Trước tác

Sau tác động

động
Giá trị trung bình
Độ lệch chuẩn
Mức độ ảnh hưởng

26.8
2.933

Nhóm đối chứng
Trước tác

Sau tác động

động
30.47
1.727

26
4.359

26.87
3.681

0.978

(Giá trị SMD)
Giá trị p của T-test

0.001

Bàn luận
Dùng phép kiểm chứng ttest độc lập để xác định sự chênh lệch giá trị trung bình của
hai nhóm thực nghiệm và đối chứng. Kết quả bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực
nghiệm là điểm trung bình = 30.47, kết quả bài kiểm tra tương ứng của nhóm đối chứng
là điểm trung bình = 26.87. Điều đó cho thấy rõ sự khác biệt. Lớp được tác động của
nhóm thực nghiệm có điểm trung bình cao hơn lớp đối chứng.
Tóm lại, Sau khi tác động kết quả thu được giá trị p =0,001 (p<0,05) cho thấy chênh
lệch giá trị trung bình của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng là có ý nghĩa . Từ đó ta
có thể kết luận rằng các dữ liệu không xảy ra ngẫu nhiên, biện pháp tác động là có hiệu
quả.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng là:
SMD = 0,98. Điều này có nghĩa mức độ ảnh hưởng của tác động là lớn.

Hạn chế
Nghiên cứu này thực hiện trong giờ học văn thuyết minh ở trường THPT là một
giải pháp rất tốt, nhưng để sử dụng hiệu quả, giáo viên phải biết đưa ra tình huống phù
hợp, có sự gợi ý chấm ngòi cho các cuộc thảo luận. Các thành viên trong nhóm phải biết
trước về đề tài làm việc, nắm vững nhiệm vụ của nhóm mình và thực hiện nghiêm túc.
Nếu nhóm trưởng quản lí khơng tốt sẽ dẫn tới tình trạng kẻ làm người chơi, lạm dụng
thời gian để mất trật tự, làm việc khơng hiệu quả. Vì vậy, giáo viên ph¶i đầu tư cơng
phu bài soạn, giao việc cụ thể cho từng nhóm, ấn định thời gian và phải ln quan sát
uốn nắn kịp thời những sai sót cho từng nhóm. Việc cho điểm đánh giá kết quả làm việc
của các nhóm cũng phải cơng bằng chính xác đảm bảo tính khách quan cao.
Kết luận và khuyến nghị
 Kết luận:
Việc sử dụng phương pháp trao đổi nhóm vào giảng dạy mơn Ngữ văn lớp 10A2
trường THPT sè 4 thµnh phố Lào Cai đà cú tỏc ng n s chỳ ý, hứng thú học
bài của học sinh. Biện pháp này đã khơi dậy khả năng phát hiện và giải quyết vn ,
góp phần cải thiện thực trạng và nõng cao hứng thú học tập cho HS.
 Khuyến nghị:
- Đối với cán bộ quản lí: thường xuyên mở lớp bồi dưỡng đổi mới phương pháp,
khuyến khích giáo viên áp dụng CNTT vào soạn giảng, tạo điều kiện để giáo viên giao
lưu, trao đổi chuyên môn lẫn nhau.
- Đối với giáo viên: thường xuyên trau dồi chuyên môn, bám sát chuẩn kiến thức kĩ
năng để thiết kế những câu hỏi phù hợp với từng đơn vị kiến thức, tùy từng bài học.
Tuy nhiên, khơng thể áp dụng một cách máy móc, tràn lan làm ảnh hượng đến khối
lượng bài học. Điều quan trọng nhất khi soạn câu hỏi phải chú ý tính ngắn gọn, chính
xác nhằm khơi gợi sự hứng thú tìm tịi, học tập mơn Ngữ văn của HS.
ĐẠI DIỆN TỔ CHUYÊN MÔN

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

TỔ PHĨ CHUN MƠN

Nguyễn Thị Thu Hường

LUAN VAN CHAT LUONG download : add