(SKKN HAY NHẤT) phương pháp dạy hát tập thể môn âm nhạc trong trường tiểu học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"PHƯƠNG PHÁP DẠY HÁT TẬP THỂ MÔN ÂM NHẠC
TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC"

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


A/ ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhân dân ta vốn có truyền thống yêu ca hát, tiếng hát đã gắn liền với cuộc sống lao
động và đấu tranh từ bao đời nay, tiếng hát là tiếng nói của trái tim, là bình minh của
ngày mới nó đã trở thành mơn nghệ thuật âm nhạc ln được mọi người u thích. Âm
nhạc khơng chỉ mang lại những cảm xúc vui sướng trong đời sống tinh thần mà cịn tạo
cho chúng ta tìm hiểu, biết về thế giới con người tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện.
Để thực hiện nhiệm vụ giáo dục trong nhà trường tiểu học, Phòng Giáo dục và Đào
tạo đã đưa môn âm nhạc vào giảng dạy trong chương trình chính khố. Nó đã trở thành
một trong chín mơn học bắt buộc trong trường Tiểu học để đào tạo con người tồn diện
cũng như các mơn học khác trong hệ thống Giáo dục. Âm nhạc bao gồm kiến htức kĩ
năng, cơ sở kĩ năng, phương pháp dạy học. Điều đặc biệt hơn cả là những kiến thức kĩ
năng phương tiện của bộ môn âm nhạc không phải là kho học tự nhiên hay xã hội đơn
thuần mà nó là mơn nghệ thuật âm nhạc. Vì vậy tiến trình dạy học phải tuân theo những
quy luật, những nguyên tắc sư phạm vừa phải, đảm bảo tính vừa sức về truyền thụ kiến
thức và sự phát triển của nghệ thuật âm nhạc. Song thực tế việc giảng dạy bộ môn âm
nhạc trong nhà trường tiểu học hiện nay chưa có sự quan tâm đúng mức với quan nhiệm
dạy cho đủ số tiết, đủ số giờ theo quy định của chương trình, chưa chú trọng đến chất
lượng và hiệu quả giờ dạy, chưa kết hợp các phương pháp dạy học cho trẻ ở từng độ tuổi
với các dạng hoạt động của từng môn học đề giờ dạy phong phú, đạt hiệu quả để đáp ứng
với yêu cầu cải cách giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học môn âm nhạc đã được ưu
tiên và chú y hơn về thời gian, chương trình bộ mơn đã được đem thảo luận ở nhiều tổ bộ
môn âm nhạc, ở nhiều hội thảo khoa học với mục đích nhằm nâng cao chất lượng giảng

dạy và giáo dục trong nhà trường.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Là giáo viên ra trường được một số năm giảng dạy bộ môn âm nhạc tại trường tiểu
học, qua thực tế dự giờ ở một số trường, qua trao đổi tiếp xúc với đồng nghiệp, qua khảo
sát chất lượng học nhạc của học sinh, tôi đã rút ra một số phương pháp giảng dạy với yêu
cầu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho thầy và trò trong chương trình giảng dạy
bộ mơn âm nhạc lớp 5.
I- MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
- Nắm được khả năng tiếp thu của học sinh lớp 5 để rút ra một số phương pháp
giảng dạy phù hợp.
- Phân tích các ưu, nhược điểm trong các tiết dạy.
- Đề xuất các biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn âm nhạc
lớp 5.
II- NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.
- Nghiên cứu có những tài liệu liên quan.
- Khảo sát chất lượng để nắm được khả năng học nhạc của học sinh lớp 5.
- Khảo sát đánh giá nguyên nhân qua số liệu khảo sát.
- Qua tình hình thực tiễn rút ra một số phương pháp mới để giảng mơn âm nhạc lớp
5 có hiệu quả.
III- ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
Nội dung chương trình, tài iệu sách giáo khoa, giáo trình giảng môn âm nhạc lớp 5.
Dạy thực hành tại lớp 5C và lấy lớp 5D làm đối chứng, dự các giờ học bộ mơn có
liên quan.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Hình thức và thể loại bao gồm: tập hát, tập đọc, chép nhạc trong chương trình âm
nhạc lớp 5.
IV- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
+ Phương pháp dạy hát:
- Phương pháp sử dụng đàn (nhạc cụ)
- Phương pháp sử dụng bản đồ.
- Phương pháp luyện thanh trước khi học hát.
- Phương pháp uốn nắn những sai sót
- Phương pháp dạy hát hồ hợp trong tập thể.
+ Phương pháp tập đọc, chép nhạc.
- Phương pháp tổ chức trị chơi qua hình, tiết tấu.
- Phương pháp luyện thanh âm trước khi đọc nhạc
- Phương pháp tập chép nhạc.
B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I- VỊ TRÍ MÔN ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC.
Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo
dục. Chính vì vậy trong chương trình giáo dục thế hệ trẻ, giáo dục âm nhạc được coi là một
trong những nội dung quan trọng của lứa tuổi học sinh. Hoạt động âm nhạc có những nét
đặc trưng riêng, các em được học nhạc, được tham gia vào các hoạt động phong phú hơn
như: nghe nhạc, đọc nhạc, chép nhạc, trị chơi âm nhạc… vì vậy hiệu quả giáo dục phụ
thuộc vào năng lực tổ chức và hoạt dộng của thầy.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Nhiệm vụ dạy nhạc trong nhà trường là nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ thơ, là điều
kiện ban đầu trẻ cảm thụ âm nhạc, hiểu biết nghệ thuật, đó chính là những mắt xích đầu
tiên, quan trọng nhất để khơi dạy ở trẻ những cảm xúc với âm nhạc và còn giữ mãi trong
tâm hồn trẻ suốt cuộc đời. Song quá triìn giáo dục âm nhạc là một quá trình phức tạp gồm
nhiều giai đoạn và liên tục cùng với quá trình đào tạo con người xuất phát từ nhân cách

phát triển toàn diện của trẻ, căn cứ vào đặc điểm của môn nghệ thuật âm nhạc và trên cơ
sở lứa tuổi của trẻ mà nhiệm vụ giáo dục âm nhạc của trẻ bao gồm:
- Giáo dục âm nhạc bằng phát triển năng lực cảm thụ tai nghe thông qua tập hát, tập
đọc nhạc, tập ghi chép nhạc để trẻ cảm nhận sâu sắc về nội dung tác phẩm.
- Mở rộng âm nhạc gây ấn tượng cho trẻ để trẻ làm quen với những tác phẩm đa
dạng, sự lựa chọn nhận xét mỗi tác phẩm theo cảm xúc của mình.
- Để thực hiện được nhiệm vụ và nội dung chương trình giảng dạy mơn âm nhạc
phải đảm bảo những yêu cầu:
+ Cung cấp kiến thức cơ sở âm nhạc cần thiết, những kĩ năng hoạt động âm nhạc
cho giáo viên dạy chuyên nhạc.
+ Trang bị phương pháp giảng dạy kết hợp các phân mơn trong chương trình bồi
dưỡng tình cảm và thị hiếu nghệ thuật, khả năng tổ chức các hoạt động âm nhạc trong
nhà trường, phương pháp dạy âm nhạc phải tuân theo những nguyên tắc chung của
phương pháp dạy học, phương pháp dạy hát và dạy nhạc cho trẻ phải dạy đại trà cho tất
cả mọi học sinh không chỉ bồi dưỡng và dạy cho các em có năng khiếu, có những năng
lực đặc biệt về âm nhạc.
II- TÌNH HÌNH THỰC TIỄN.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trong quá trình giảng dạy và tìm hiểu phương pháp dạy hát nhạc của rất nhiều
đồng nghiệp tôi được biết: đa số giáo viên lên lớp với hình thức thầy truyền thụ kiến thức
có sẵn trong tài liệu, sách giáo khoa với các phương pháp dạy học cũ, chủ yếu là truyền
miệng, hát, đọc nhạc mẫu, học sinh không hiểu, thụ động nghe và bắt trước theo thầy.
Bên cạnh đó một số trường vẫn chưa đủ giáo viên dạy riêng cho bộ môn này, do vậy giáo
viên chủ nhiệm vẫn phải kiêm nhiệm dạy bộ môn này, đến giờ học hát giáo viên chủ
nhiệm chỉ cho học sinh ghi đầu bài và dạy học sinh hát theo cách truềyn miệng, vẫn còn
hiện tượng học sinh hát sai nhiều, phần tập đọc, chép nhạc bỏ qua coi như khơng có trong
chương trình vì giáo viên khơng chun chỉ biết sơ qua về nốt nhạc chứ khơng dựa vào

giai điệu chính có trong bài để dạy học sinh sao cho đúng. Một số trường có giáo viên
chn nhạc thì lên lớp khơng có đồ dùng dạy học, khơng sử dụng được nhạc cụ dạy học
sinh theo phương pháp cũ: thầy hát mẫu, trò hát theo lối bắt trước, giáo viên chuyên nhạc
vẫn chưa chú trọng vào việc giảng dạy phân môn này, chỉ có một số rất ít có giáo viên có
ý thức nghiên cứu bài dạy trước khi lên lớp và sử dụng hợp lý đồ dùng dạy học. Nhìn
chung các giáo viên chuyên chưa đi sâu nghiên cứu để khám phá phương pháp dạy học
cho phù hợp, đạt hiệu quả, hay nói một cách khác là giáo viên dạy hát nhạc chưa biết đổi
mới phương pháp dạy học để phát huy khả năng vốn có của học sinh. Có thể nói đây là
vấn đề bức xúc, là trở ngại lớn để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, phát huy năng
khiếu bẩm sinh của các em. Đối với học sinh lớp 5 thì việc học hát, học nhạc có lợi hơn
vì các em đã lớn, cơ quan phát âm của các em phát triển hơn, có ý thức học tập và tiếp
thu bài tốt hơn.
Để nắm bắt tình hình học bộ môn âm nhạc của học sinh lớp 5 tơi đã theo dõi q
trình học của các em thấy chất lượng còn rất thấp, phần lớn các em vẫn chưa cảm thụ hết
môn nghệ thuật này.Qua trao đổi với học sinh lớp 5 tôi thấy hầu hết các em rất thích học
nhạc, học hát nhưng lại khơng hiểu thế nào là hát đúng nhạc, hát có truyền cảm... cịn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


phần đọc, chép nhạc thì các em chỉ biết đọc theo thầy và chép theo thầy chứ không hiểu
theo cách: đọc hiểu, chép hiểu.
Để thực hiện nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học của Bộ Giáo dục và Đào tạo
năm 2007 – 2008 về bộ môn âm nhạc ở trường Tiểu học, tôi đã đi xâm nhập thực tế và dự
giờ ở một số trường có giáo viên chuyên, khảo sát chất lượng đầu năm của học sinh tại
trường, từ đó rút ra một số phương pháp áp dụng giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 5 đạt
hiệu quả.
Ngay từ đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng học hát nhạc của các em khối
5 và đi sâu nghiên cứu thực nghiệm ở lớp 5D và lớp 5C tại trường làm đối chứng.
Phiếu kiểm tra có nội dung như sau:

1. BÀI KIỂM TRA KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG
Môn: Âm nhạc
Câu 1: (5đ)
Em hãy hát và biểu diễn bài “Reo vang bình minh” và cho biết tên nhạc sĩ sáng tác?
Câu 2: (3đ)
Trình bày đoạn nhạc sau có sử dụng dấu quay lại:

Câu 3: (2đ)

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chép lại đoạn nhạc dưới đây và điền tiếp (tên nốt) vị trí các nốt trên khng.

2. Kết quả khảo sát
Giỏi
Lớp

Khá

TB

Yếu

Thái độ

Sĩ
số

Khơng

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

Thích

9

30

15

50

3

10

25

5

2,94 28

6

5C

30

3

10

5D

34

3

8,82 12

35,29 18

52,94 1

thích

3. Đánh giá kết quả khảo sát.
- Kết quả khảo sát của 2 lớp, xét về mặt bằng tôi thấy kết quả đạt được như vậy là rất
thấp, chỉ có một số ít bài giỏi và khá, bài dưới trung bình và trung bình là nhiều. Xét về
hứng thú học tập thì các em học sinh đều khơng thích học mơnnày vì sợ lên biểu diễn còn
ngượng ngùng, e ngại, sợ sệt, đây là một thực trạng rất dáng lo ngại trong tiết dạy hát vì đó
là mơn nghệ thuật đáng lẽ phải thu hút được sự hứng thú u thích học mơn này của học
sinh. Nếu đội ngũ giáo viên của chúng ta không biết đổi mới phương pháp dạy học, không
biết phát huy khả năng vốn có và khám phá năng khiếu bẩm sinh của các em thì sẽ khơng
có được tiết dạy hát đạt kết quả cao.
- Từ những vấn đề trên tơi đã tìm hiểu ra ngun nhân để có hướng khắc phục
những tồn tại trong việc dạy và học.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


* Nguyên nhân:
- Nguyên nhân lớn vẫn là giáo viên chưa biết phối kết hợp các phương pháp sao
cho hợp lý để áp dụng vào trong bài dạy, truyền thụ kiến thức phải mang tính vừa sức,
phù hợp với lứa tuổi để giúp các em học yếu, các em không có năng khiếu xố bỏ những
mặc cảm tự ti thì đều có thể học được bộ mơn âm nhạc.
- Trong quá trình giảng dạy đa số giáo viên vẫn sử dụng các phương pháp cũ trong
tiết dạy không biết sử dụng đồ dùng dạy học, nhất là đánh đàn, chưa thu hút được sự yêu
thích, ham muốn của học sinh đối với môn nghệ thuật này.
- Do học sinh không nắm bắt kiến thức từ lớp dưới lên hát còn sợ, ngại ngùng
khơng biểu diễn được mà cịn hát sai nhiều, thiếu tự tin khi đứng trước tập thể. Phần tập
đọc nhạc còn lúng túng về cao độ và trường độ, không biết bỏ đoạn (1) để đọc đoạn (2),
chép nhạc vẫn cịn bẩn, sai vị trí các nốt trên khng. Học sinh tiếp thu cịn thụ động,
khơng tạo cho mình được tính bạo dạn khi đứng trước tập thể, khi lên hát, biểu diễn học
sinh vẫn còn sợ, e ngại thì làm sao có thể biểu diễn và hát hay được.

- Vậy làm thế nào để học sinh lớp 5 học tốt mơn âm nhạc? Điều đó phụ thuộc rất
lớn vào phương pháp, cách tổ chức dạy học của giáo viên. Mỗi chúng ta đều phải biết vận
dụng linh hoạt các phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp thì mới phát huy được
hết khả năng của học sinh, tự các em tìm ra kiến thức cho bản thân mình, đó là cách “hát
khơng hay nhưng các em vẫn có thể hát đúng được”, như vậy giờ dạy hát mới đạt hiệu
quả cao.
III- VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT.
Xuất phát từ vị trí và tầm quan trọng của việc dạy môn âm nhạc ở lớp 5 đồng thời
sau khi nắm bắt được những ưu điểm, hạn chế của phương pháp dạy học cũ, tôi đã nghiên

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


cứu và đổi mới phương pháp dạy âm nhạc bằng cách hướng vào giải quyết những vấn đề
sau:
1. Giúp giáo viên sử dụng tốt đồ dùng dạy học, cụ thể như: bản đồ đối với những
bài hát dân ca, đàn… và một số phương pháp như luyện thanh, uốn nắn những sai sót, hát
hồ hợp trong tập thể.
2. Tổ chức các trị chơi âm nhạc qua hình tiết tấu trong phần tập đọc nhạc nhằm thu
hút sự chú ý và phát huy tốt khả năng âm nhạc của học sinh, tạo tính tích cực chủ động
sáng tạo trong việc lĩnh hội kiến thức.
3. Cải thiện phương pháp dạy môn âm nhạc để có phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học đạt hiệu quả cao.
IV- CÁCH GIẢI QUYẾT.
* Những vấn đề chung.
Để học sinh lớp 5 tự tin và học tốt môn âm nhạc đạt hiệu quả đầu tiên tôi hình
thành cho các em một số thói quen học tập như sau:
- Thói quen khi lên bảng hát khơng e ngại trước tập thể, tập mạnh bạo trong khi
múa hát.
- Giờ học phải chú ý học hát, tập chép, đọc nhạc dưới sự chỉ đạo của giáo viên.

- Biết vận dụng vào nhạc để hát cho đúng, phải tạo cho mình kiến thức âm nhạc
vững chắc để biết nhận xét, so sánh người hát sau bài học biết hát và đọc, chép nhạc ở
mức độ đơn giản nhất.
Về phía giáo viên:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Khi lên lớp với khuynh hướng nhằm truyền đạt kiến thức âm nhạc sơ đẳng cho
học sinh. Để khai thác năng khiếu của học sinh, khơi dậy ở các em sự ham hiểu biết, trí tị
mị về thế giới âm nhạc. Học sinh có thể đặt các câu hỏi liên quan trong bài với giáo viên.
- Thật sự chú ý trong việc chuẩn bị đồ dùng dạy học hấp dẫn, thu hút sự chú ý và
gây dựng hứng thú được học nhạc của học sinh. Thường xuyên áp dụng các phương pháp
đổi mới và sử dụng phương pháp trong giờ dạy sao cho hợp lý đối với từng kiểu bài để
học sinh không bị nhàm chán trong tiết học.
- Cần chú trong rèn luyện và không ngừng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn.
* Phương pháp dạy hát.
Hướng dẫn học sinh lớp 5 học môn âm nhạc bao gồm các phương pháp sau:
- Đặc trưng của phương pháp dạy hát ở tiểu học là trên cơ sở thông hiểu nội dụng
nghệ thuật của bài hát, đây là công việc trọng tâm của bài học. Ngoài các phương pháp
dạy hát cũ, giáo viên dạy bằng “phương pháp truyền miệng”, đó là cách thầy, cơ hát mẫu
trị hát theo thì tơi cịn đưa ra một số phương pháp mới sau:
1. Phương pháp sử dụng nhạc cụ (đàn).
Đây là yêu cầu tối thiểu của một tiết dạy hát đòi hỏi giáo viên chuyên nhạc phải
biết đánh đàn và sử dụng đàn thành thạo. Nhạc cụ dùng trong tiết học đạt hiệu quả nhất vì
nó là phương tiện để thu hút sự hứng thú học nhạc của học sinh, đồng thời còn phải sử
dụng cả trong khi dạy hát và dạy tập đọc nhạc.
Vào đầu tiết dạy hát giáo viên có thể hát và biểu diễn theo đàn có âm nhạc điệu
kèm theo giúp cho bài hát thêm sinh động, thu hút sự chú ý của học sinh muốn được học
hát bài đó (với yêu cầu giai điệu ở nhà giáo viên phải ghi trước vào đàn) vào dạy bài hát.

Ngoài giáo viên hát mẫu ra có thể học sinh nghe giai điệu bài hát (giúp giáo viên đỡ phải

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hát mẫu nhièu lại làm cho tai nghe của học sinh phát triển thêm). Dạy từng câu giáo viên
chỉ cần hát mẫu một lần, sau đó đánh giai điệu trên đàn cho học sinh nghe, nó khơng
những có tác dụng trong khi dạy hát mà cịn có tác dụng sửa sai những câu khó hát.
Câu 2: Trong bài “Những bơng hoa những bài ca” đây là câu hát khó địi hỏi giáo
viên phải có phương pháp dạy nhanh và đúng. Vậy giáo viên đánh giá giai điệu trên đàn
nhiều lần và cho học sinh đọc theo nốt nhạc sau theo đàn đọc:

Cứ sửa sai như vậy thì học sinh chắc chắn hát sẽ đúng và chuẩn xác. Cách sửa sải
trên bàn, bảng phụ có thể sử dụng tất cả những bài hát trong tiểu học. Sửa sai về cao độ,
trường độ, dấu luyến đều có thể dạy được, giáo viên sẽ lĩnh hội kiến thức nhanh hơn, tạo
tiền đề cho sự phát triển âm nhạc của các em sau này.
2.Phương pháp sử dụng bản đồ.
Phương pháp này áp dụng khi dạy hát những bài dân ca, đây không những sử dụng
cho chương trình dạy hát lớp 5 mà cịn sử dụng đối với tất cả các lớp có bài hát thể loại
dân ca. Phương pháp sử dụng bản đồ giáo viên có thẻ sử dụng ở phần giới thiệu bài hát
dân ca giúp học sinh hiểu sâu hơn về xuất xứ bài hát, nó là dân ca của vùng nào, vùng
dân ca đó ở phái nào trên bản đồ. Trên cơ sở đó các em khơng được đi thăm quan nhưng
cũng có thể hiểu biết sơ lược về vị trí của dân tộc đó. Trong phần giới thiệu bài, giáo viên
treo bản đồ giới thiệu về các dân tộc có liên quan đến bài, sau đó gọi 1 – 2 học sinh lên
chỉ để nhận biết. Mỗi dân tộc có một nền văn hoá riêng, các vùng dân ca nằm khắp đất
nước nhưng mỗi một bài dân ca có những nét đẹp hay riêng, việc sử dụng bản đồ nhằm

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

thu hút sự chú ý tò mò ham hiểu biết của học sinh. Khơng những thế nó cịn tạo cho giờ
dạy thêm phong phú và sử dụng đồ dùng đạt hiệu quả.
VD: Dạy bài 19 học bài hát “Hát mừng” dân ca Hrê (Tây Nguyên).
Trong phần xuất xứ bài hát, giáo viên treo bản đồ và giải thích qua về các dân tộc.
Hỏi: Thế nào là thể loại dân ca?

Dân ca là sự lưu giữ các bài hát từ đời

Gọi 2 học sinh lên bảng chỉ này qua đời khác bằng cách “truyền
vùng dân ca Hrê (Tây Nguyên) miệng” xác định vị trí của vùng Hrê chỉ
Hỏi: Dân ca có tác giả hay
khơng?

trên bản đồ. “Dân ca có tác giả, do
nhièu người dân lao động sáng tác.

Vì sao?

3. Phương pháp luyện thanh (luyện giọng).
- Luyện thanh ở đầu tiết học hát có tác dụng khởi động, làm mềm mại cơ quan cảm
âm và phát âm của trẻ. Học sinh sẽ nhạy cảm với việc nghe đúng, hát đúng cao độ, phát
âm và nhả chữ. Luyện thanh đơn giản chỉ tiến hành 2 – 3 phút với một thang 5 âm hoặc
một vài quãng giai điệu đặc trưng của bài hát, sử dụng vài nguyên âm đáng chú ý của bài.
VD: Trước khi vào học hát giáo viên cho học sinh khởi động giọng qua 2 mẫu
luyện thanh đơn giản dưới đây:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Giáo viên đánh đàn cho học sinh luyện thanh, mẫu một giáo viên đánh ở giọng C dur

(trưởng) sau đó tưng lên giọng D (dur) trưởng: R M F M R cứ thế khi thấy học sinh đọc
cao độ vừa phải giáo viên lại đánh thấp giọng xuống. Mẫu luyện thành 2 thực hiện tương
tực, nếu tiết học hát nào cũng được luyện giọng như vậy thì học sinh hát sẽ khơng bị mệt,
thống giọng trong sáng hơn, giáo viên cần nhắc học sinh không được gào thét, không
được hát to quá và phát ra âm lượng lớn. Các em chỉ nên hát với âm lượng từ nhỏ, hơi nhỏ
tới mạnh vừa (từ p, mp tới mf) vì đặc điểm cơ thể trẻ nói riêng là cơ quan phát âm cịn rất
non nót, các em rất chóng mệt. Trong khi hát giáo viên nên cho học sinh nghỉ, hát luân
phiên hoặc chuyện trò của thầy và trò làm được như vậy giáo viên sẽ bảo vệ được sức khoẻ
và giọng hát cho trẻ.
Phương pháp luyện thanh giúp học sinh cả về đọc và nghe nhạc, phát triển âm
vang, tròn ấm. Nếu làm được như vậy ở tất cả các tiết học thì sẽ phát triển giọng hát của
học sinh sau này.
4. Phương pháp uốn nắn những sai sót.
Trong q trình học hát, học sinh tập hát có sai sót là điều thường thấy, nhất là trẻ ít
tham gia ca hát, hát bài khó cũng làm các em bối rối. Bởi vậy thầy giáo khơng nên nơn
nóng, hoang mang, sửa chữa có nhiều thủ pháp những quy tụ ở chỗ khơng làm cho người
hát luống cuống và mặc cảm, cần nâng đỡ các em vui vẻ để vượt qua khó khăn, nhất là
đối với những học sinh yếu.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Sửa hát sai là việc càng cá biệt hoá càng tốt, giáo viên cần tập năng lực phát hiện,
sau đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn với sự nỗ hỗ trợ của các hình dấu trên
bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em.
VD: Thấp xuống, trầm xuống: Hình mũi tên xuống 
Cao hơn: Hình mũi tên lên 
Luyến một nét cong lên hoặc cong xuống ; 
Dài hơn nữa (ngân) một nét ngang: 
Cũng có thể dùng bàn tay để ra dấu “chú ý”, “cao lên”, “trầm một chút”, “ngân

dài”, “luyến”, “ngắt”.
Bên cạnh đó ta cịn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý, lấy hơn trong
khi hát học sinh thường thở hổn hển, mệt mỏi, lấy hơi là hít hơi qua mũi, miệng, trữ ở
phổi rồi đưa dần qua thanh quản để hát hết một chặng hơi (câu hoặc phân câu). Khi đó
điều kiện thời gian lại lấy hơi tiếp, hát tiết.
VD: Câu hát sau đây phải lấy hơi 3 lần theo dấu ghi ở đây: “Chẳng nhìn thấy ve
đâu chỉ râm ran tiếng hát, bè trầm bè hoà cao trong màn xanh lá đây”
(Dàn đồng ca mùa hạ - Nguyễn Minh Châu)
Lấy hơi qua mũi, nhưng thực tế nhiều khi phải lấy hơi qua cả miệng mới đủ thời
gian cho phép. Lấy hơi nhẹ là cố gắng để ít phát ra tiếng gió. Khi lấy hơi khơng so vai
ưỡn ngực, ngịi hát thoả mái khơng gị ép lấy hơi nhanh là lấy hơi trong thời gian cho
phép (phần nhiều rất ngắn ngủi: một dấu lặng ngắn hoặc thời gian ăn bớt của nốt nhạc đã
hát) không được lỡ nhịp của chặng hát sau. Trong khi dạy hát cần có dấu lấy hơi ghi trên
lời ca và ra hiệu cho học sinh lấy hơi thống nhất theo phương án hợp lý đã định.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Về phía phát âm thì với học sinh ta hiện nay phát âm vẫn còn sai nhiều và đặc biệt
đối với tỉnh Hưng Yên thì ngọng nhiều nhất là “l” và “n”. Trong khi hát học sinh vẫn còn
sai, ngọng vần, ngọng phụ âm, tiếng hát lè nhè hay bị gắt giọng. Do vậy đòi hỏi ở giáo
viên phải sửa sai cho học sinh về cách phát âm trong khi hát. Nhưng điều trước tiên là
người thầy phải phát âm chuẩn mới uốn nắn và sửa sai cho các em được.
VD: Bài “Màu xanh quê hương”
Học sinh đều hát sai “l” và “n” và ngược lại.
Tiếng “nơi đây” học sinh hát là “lơi đây”
“Lung linh khi mặt trời lên” thành “lung linh khi mặt trời nên”.
Vì vậy, việc uốn nắn những sai sót trong khi hát là một điều rất cần thiết để rèn cho
các em về dùng hơi, lấy hơi, tư thế ngồi, đứng hát phát âm chuẩn. Nhưng chúng ta cần
phải thường xuyên liên tục quan tâm sửa sai từng kĩ thuật nhỏ trong khi học hát thì mới

phát triển được khả năng cảm thụ âm nhạc và học hát của học sinh. Song cuối cùng có
thể vẫn phải chấp nhận một số sai sót nhỏ, khơng vì câu nện mà làm học sinh mệt mỏi và
chán nản trong khi tập hát.
5. Phương pháp dạy hát hoà hợp trong tập thể.
- Trong giờ học hát chúng ta vẫn thấy học sinh hát còn chưa được đều, người hát to,
người hát nhỏ, hát sớm, hát chậm. Ở học sinh tiểu học khơng thể tránh khỏi tình trạng
như vậy song ở trường tiểu học hình thức hát là hát tập thể (đồng ca, tốp ca, hợp xướng,
hát tập thể trong lớp và sân trường) vẫn còn phổ biến. Giáo viên cần phải phân tích và
giáo dục học sinh biết biểu hiện tính thống nhất và sức mạnh của tập thể trong tiếng hát
chung, đó là tiếng hát hồ hợp là hát đều về nhịp điệu, về âm lượng (tức là khơng có tiếng
hát e dè, lí nhí, khơng có tiếng hát trội giọng, gào thét). Các giọng hát đều ấm áp, trong

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


sáng, góp giọng của từng người trong tiếng hát chung. Dạy được điều này giáo viên cần
thường xuyên khích lệ những em rụt rè, chưa quen hoạt động tập thể, đồng thời sự tập
luyện thường xuyên chắc chắn sẽ tạo được những ý thức và kĩ năng hát hoà hợp trong tập
thể. Nếu thực hiện được như vậy sẽ làm cho chất lượng tiếng hát ngày một nâng lên,
giọng hát của các em được hoà đồng, tạo một sức mạnh phát ra âm thanh đều, hay hơn,
lại bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho học sinh.
* Phương pháp tập đọc chép nhạc.
Để tiến hành một tiết dạy đạt hiệu quả, việc chuẩn bị của giáo viên trước khi lên
lớp là rất quan trọng, yêu cầu người thầy phải có năng lực thực sự hát hay, tai nghe tốt, có
sự cảm thụ về am nhạc mới gây được sự ham thích của học sinh trong giờ học nhạc. Đối
với lớp 5 việc đọc nhạc và ghi chép nhạc là 2 yếu tố rất quan trọng tập đọc nhạc lf tập đọc
độ cao và độ dài của âm thanh, luyện cho học sinh tập nhớ các nốt nhạc trên khuông qua
phần tập ghi nốt nhạc, giáo viên có thể sử dụng thế tay hợc bàn tay 5 ngón tượng trưng
cho 5 dịng kẻ trên khng nhạc. Ngồi những phương pháp cũ về phần tập đọc và ghi
ché nhạ tôi đã đổi mới phần tập đọc và ghi chép nhạc tôi đã đổi mới thêm phần tổ chức

trị chơi trong hình tiết tấu và một số phương pháp nhỏ về phần đọc thang âm – chép
nhạc.
1. Phương pháp tổ chức trò chơi qua hình tiết tấu.
Trong tiết tấu bao gồm 2 hoặc 3 phân môn là: học hát tập đọc hoặc ôn hát – chép
nhạc. Do vậy không nên cho học sinh đọc nhạc lâu quá sẽ làm cho các em chán nản, tiếp
thu kiến thức khó hiểu bài học đạt kết quả thấp. Qua tình hình thực tế dự giờ và nghiên
cứu phần tập đọc nhạc tôi sáng kiến ra phương pháp tổ chức trò chơi trong phần tập đọc
nhạc nhằm mục đích “học mà chơi, chơi mà học” giúp học sinh thay đổi khơng khí học,
u thích được chơi trị chơi nhưng đó chính là phương pháp học đạt hiệu quả nhất. Trò

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


chơi được tiến hành sau khi tập đọc xong hình tiết tấu, muốn cho học sinh không nhàm
chán và lại nhớ lại được giai điệu của hình tiết tấu thì giáo viên chuẩn bị bảng phụ chép
sẵn tên của trò chơi là: “Bắt trước tiếng động vật qua hình tiết tấu”
VD: Bài 12: Bài tập tiết tấu:
Đọc hình tiết tấu sau bằng tiếng trống

Vỗ tay
Rinh tùng tùng tùng rinh rinh tùng tùng tùng
Tiếng ếch: Ộp

ộp

ộp

ộp

ếch ếch ộp

ộp

ộp

Tiếng mèo: Meo meo meo meo meo meo meo meo meo
Giáo viên làm mẫu cho học sinh nghe có vỗ tay theo sau đó chia lớp một dãy đóng
vai ếch, một dãy đóng vai mèo.
Cứ tiến hành như vậy cho đến khi học sinh làm thành thạo trong hình tiết tấu thì sẽ
cho đọc lại tiếng trống. Vậy phương pháp tổ chức trò chơi nhưng chính lại là học, thực
hiện trị chơi qua hình tiết tấu không chỉ áp dụng ở lớp 5 mà có thể áp dụng được tất cả
các khối lớp có hình tiết tấu, làm được như vậy giờ học vừa sôi nổi lại đạt kết quả cao.
Song không nên lạm dụng trị chơi q mà khơng để ý đến nội dung bài học. Bố trí
tổ chức trị chơi trong thời gian vừa phải, không nên làm cho học sinh chơi nhiều sẽ bị
nhàm chán, bài học sẽ kém hiệu quả, ở trò chơi này giáo viên tránh cho học sinh bắt trước
những tiếng động vật khơng hay hoặc khơng có ích sẽ mang lại tính giáo dục học sinh
qua bài dạy.
2. Phương pháp luyện thang âm.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Đây cũng là phương pháp khởi động giọng trước khi vào phần tập đọc nhạc, giúp
học sinh nắm chức được cao độ, cảm thụ được tai nghe nhạc. Độ cao của giáo viên phải
đánh trên đàn để vừa phải phù hợp giọng với học sinh. Mẫu luyện thang âm gồm có 2
loại:
- Đọc các thang âm chính: ĐRMSLĐ
- Đọc âm ổn định: ĐMSĐ
Hoặc luyện các giọng có liên quan đến bài tập đọc nhạc ở lớp 5 chỉ có chừng 20 bài
tập đọc nhạc ngắn đơn giản, hầu hết các bài tập đọc nhạc đều soạn theo trích đoạn của

những bài hát có lời ca. Luyện thang âm trước khi tập đọc nhạc là yếu tố quyết định toàn
bộ bài dạy, bài học để học sinh chuyển từ học hát sang đọc nhạc đỡ bị bỡ ngỡ, đây là giai
đoạn quan trọng để bài dạy được phong phú và học hát, nhạc đạt hiệu quả cao. Dưới đây
là 2 mẫu luyện thang âm (khởi động giọng) mà giáo viên và học sinh thực hiện trước khi
đọc nhạc.
- Đọc thang âm chính:

- Đọc âm ổn định:

Trên cơ sở luyện thang âm trước khi đọc nhạc sẽ tạo cho học sinh thói quen đọc
nhạc ở nhà và ở lớp tạo tiền đề cho việc đọc nhạc ghép lời ca. Khi học sinh đọc tốt, nắm
bắt chắc giai điệu thì các em có thể ghép lời ca và hát được chuẩn xá. Từ việc đọc thang

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


âm sẽ tiến hành việc tập đọc nhạc được thuận lợi và phát huy được khả năng học nhạc
của các em, kể cả các em học kém cũng dựa vào phương pháp này để tập đọc nhạc thành
thạo.
3. Phương pháp tập đọc nhạc.
Với phần này các em sử dụng kĩ năng hiểu là chủ yếu, kĩ năng này giúp các em biết
ghi các kí hiệu trong âm nhạc và hiểu được các kí hiệ đó. Các em rất dễ nhầm lẫn giữa
các kí hiệu âm nhạc có khái niệm cấu tạo gần giống nhau, vậy giáo viên cần hướng dẫn
cách ghi tỉ mỉ từng nốt nhạc và vị trí các nốt trên khng. Đầu tiên tơi hình thành cho học
sinh những kĩ năng đơn giản nhất về khuông nhạc trước khi đưa nốt lên khuông nhạc.
- Khái niệm về khuông nhạc: khng nhạc 5 dịng kẻ 4 khe và khố son (khoá son
là lối viết cổ của chữ G Hy Lạp)
Giới thiệu về khng nhạc (cho học sinh nhớ lại):
Dịng kẻ
Giáo viên hỏi: Nốt Đồ nằm ở dòng kẻ Học sinh nhớ lại vị trí của nốt

nào?

Đồ
Nốt Mi nằm ở dòng kẻ thứ mấy?

- Dòng kẻ thứ nhất

Nốt Son nằm ở dòng kẻ thứ mấy? - Dòng kẻ thứ hai
Nốt Rê, Pha, La, Đố nằm ở khe - Khe phụ, khe 1, khe 2, khe 3.
nào?
Việc trước tiên giáo viên cho học sinh nhớ lại dấu lặng đơn và dấu lặng đen.
Hỏi: Đoạn nhạc trên viết ở nhịp? (Nhịp 2/4)

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Các hình nốt: hình nốt móc đơn, hình nốt đen, hình nốt đen có chấm dơi, hình nốt
trắng.
Khâu cuối cùng là gợi ý cho các em nhớ lại tất cả vị trí các nốt nhạc liên quan đến
bài nhạc trên.
Nắm chắc được các yếu tố như vậy học sinh có htể tự mình chép nhạc theo ý hiểu chứ
khơng phải bắt trước theo thầy. Đây là phương pháp tập chép nhạc đơn giản nhất đòi hỏi học
sinh phải suy nghĩ để thực hiện chép một đoạn nhạc đúng và đẹp.
Tóm lại với phần tập đọc và phần ghi chép nhạc thì giáo viên cần phải phối hợp các
phân mơn sao cho hợp lý, đề ra phương pháp giảng dạy thích hợp với mỗi phân môn nên
sử dụng các kĩ năng như đọc hiểu, ghi hiểu, nghe hiểu. Như vậy giờ học nhạc và ghi chép
nhạc sẽ đạt hiệu quả cao.
DẠY KIỂU BÀI THỰC HÀNH
Thực hành là nội dung xuyên suốt q trình dạy và học bộ mơn, thơng qua thực
hành để dạy lý thuyết, trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu để tạo điều

kiện cho tất cả học sinh được nhìn, được nghe và được luyện tập trong từng tiết dạy phải
tạo được sự hứng thú tập bộ môn của học sinh. Muốn vậy các kiến thức kĩ năng và thực
hành âm nhạc trong mỗi bài học phải được biên soạn có hệ thống, sao cho dung lượng
kiến thức và kĩ năng thực hành của mỗi bài học phải mang tính vừa sức. Phương pháp
giảng dạy các phân môn phải được cải tiến sáng tạo, áp dụng linh hoạt cho phù hợp với
thời lượng tiết học, điều kiện dạy và học đặc biệt phù hợp với trình độ và khả năng học
tập của từng lớp học và từng học sinh. Sau đây tôi sẽ đi cụ thể vào một tiết dạy hát ở lớp
5C trong đó tơi áp dụng các phương pháp đổi mới về việc dạy môn âm nhạc, để thấy
được hiệu quả và chất lượng học hát của học sinh lớp 5C, tôi thực nghiệm và lấy 5D làm
đối chứng.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Bài 25
Ôn tập bài hát “Màu xanh quê hương”
Tập đọc nhạc số 7.
I/ YÊU CẦU
1. Kiến thức: Hát bài “Màu xanh quê hương” với một tình cảm nhẹ nhàng, duyên
dáng, biết hát và biểu diễn một vài động tác múa phụ hoạ đơn giản.
Học sinh đọc chuẩn xác bài tập đọc nhạc số 7
Cho chuẩn cao độ, áp dụng tập đoc hình tiết tấu chơi trị chơi âm nhạc.
2. Kĩ năng.
Sử dụng kĩ năng nghe hiểu, đọc hiểu và ghi hiểu.
3. Giáo dục.
Qua bài hát giáo dục học sinh phải biết yêu thích âm nhạc và đặc biệt là các bài dân
ca của các vùng trong cả nước phải biết giữ gìn nền văn hố dân tộc.
II/ CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên
- Đàn, bảng phụ (luyện thanh, luyện giọng và bài tập đọc nhạc)

- Bản đồ, tranh ảnh về quê hương
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy.
2. Về phía học sinh.
- Vở chép nhạc.
- Xem trước bài học ở nhà.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- III/ LÊN LỚP.
A- KIỂM TRA BÀI CŨ.

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Giáo viên hỏi: Giờ trước của các em - Học sinh xung phong trả lời câu hỏi
đã học bài gì?

bài: “Màu xanh quê hương” của dân

Của dân ca nào?

tộc Khơ Me Nam Bộ

Gọi 2 học sinh lên bảng đưa nốt lên - Học sinh lên bảng trình bày đưa vị
trí các nốt trên khng và hình nốt
khng.
nhạc đã học

- Giáo viên gọi học sinh lên bảng bài
hát: “Màu xanh quê hương”

Một học sinh lên trình bài bài “Màu

Giáo viên nhận xét ghi điểm

xanh quê hương”.

B- DẠY BÀI MỚI.
1. Giới thiệu bài: Giáo viên treo bản đồ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Dẫn bài: Giờ trước thầy đã hướng dẫn các em học hát bài “Màu xanh quê hương”
dân ca Khơme Nam Bộ. Bây giờ thầy cùng các em đi du lịch đến thăm vùng đồng bằng
Nam Bộ qua bản đồ. Như các em đã biết vùng Nam Bộ với diện tích rất lớn, nằm ở phía
gần cuối của Tổ quốc, nhân dân ở đây sống chủ yếu là dựa vào cây lúa nước. Vậy em nào
lên chỉ cho thầy biết vùng Nam Bộ nằm ở đâu trên bản đồ? Tiếp theo thầy giới thiệu với
cả lớp bài tập đọc nhạc số 7 với bài “Em tập lái ô tô”.
2. Phát triển bài.
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trị

Ơn tập bài hát “Màu xanh quê hương” - Học sinh ngồi đúng tư thế nghe thầy
hát mẫu 1 – 2 lần.
- Hát và biểu diễn mẫu theo đàn 1-2 - Cả lớp đứng dậy luyện thanh theo
các mẫu âm giáo viên đánh trên đàn

lần
Đọc đúng cao độ, trường độ
- Luyện thanh: (giáo viên nhắc học
sinh đứng dậy)
- Treo bảng phụ

Cho học sinh ngồi xuống. Gọi một em
đứng dậy đọc lại lời ca.
- Bật đàn cho học sinh hát lại bài hát.

- Học sinh đứng dậy đọc lời ca bài

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Giáo viên hướng dẫn các động tác

“Màu xanh quê hương”

a/ Luyện thang âm (luyện giọng)

- Học sinh đứng dậy luyện thang âm
theo đàn.
- Treo bảng phụ:
+ Giáo viên nhắc học sinh đứng dậy
luyện thang âm.
+ Đọc thang âm chính

- Luyện thang âm theo độ cao của
đàn: ĐRMSLĐ`

ĐLSMRĐ`

+ Đọc âm ổn định
- Luyện âm ổn định theo bảng phụ và
đàn: ĐMSĐSMĐ
b/ Tập tiết tấu (bài tập đọc nhạc số 7)
- Giáo viên treo bảng phụ

- Giáo viên đọc mẫu tiết tấu vài lần

- Học sinh quan sát và lắng nghe

sau đó cho học sinh đọc hình nốt và

LUAN VAN CHAT LUONG download : add