Quan niệm làm nhà của người Dao, Thái Nguyên doc

Quan niệm làm nhà của
người Dao, Thái Nguyên

Chọn hướng làm nhà là một quan niệm khá phổ biến, được tồn tại lâu đời trong
tâm thức của người dân Việt Nam. Đối với người Dao (Thái Nguyên) cũng vậy.
Tuy nhiên, họ không làm nhà theo một hướng nhất định mà chọn hướng nhà theo
tuổi của gia chủ.

ảnh internet
Theo quan niệm cổ truyền của người Dao, ngôi nhà lý tưởng phải được xây dựng ở
nơi cao ráo, cho phép quan sát được khoảng không gian rộng, thuận lợi cho việc
làm ruộng nương, có nơi để buộc trâu bò, không thiếu nước ăn trong mùa khô. Họ
thích dựng nhà ở gần rừng, bởi rừng là nguồn tài nguyên quyết định mức sống
cũng như thời gian cư trú của các gia đình trong bản. Rừng cung cấp đất canh tác,
cung cấp rau, củ quả, muông thú, vật liệu để làm nhà…
Trước khi dựng nhà họ cúng để xem thần linh, thổ địa có cho phép sinh sống ở đó
không. Thông thường, gia chủ khấn tổ tiên tại nhà mình sau đó mang một ít thóc
hay hạt ngô đến chỗ định dựng nhà khấn thần linh, thổ địa ở đó. Khấn xong đào
một cái hố nhỏ, giữa hố đắp một miếng đất và làm nhẵn như nền nhà, xếp lên đó ba
hàng hạt ngô hay gạo mới bóc vỏ tượng trưng cho người, gia tài, vật nuôi rồi lấy
bát úp kín. Sáng hôm sau đến kiểm tra nếu thấy gạo trong hố vẫn giữ nguyên hàng
lối không bị lộn ngược không có kiến tha là điềm tốt có thể làm được nhà.
Khi đã chọn được đất làm nhà, việc chọn nguyên vật liệu làm nhà cũng được người
Dao cẩn thận tìm ngày tốt. Trong ngày đẹp đã chọn người ta phải lấy được những
cột nóc còn lại những cột khác có thể tìm vào thời gian sau đó. Khi hạ cây phải
đánh dấu để phân biệt cẩn thận đâu là gốc, đâu là ngọn. Mỗi cây chỉ được chặt lấy
một cột, các loại vật liệu bằng gỗ tre nứa kiêng cây cộc, cây đổ hoặc cây bị sét
đánh.
Đặc biệt, người Dao kỵ làm nhà trùng với ngày mất của cha mẹ, trùng ngày có sấm

đầu năm, ngày kiêng của dòng họ, kiêng làm nhà vào tháng Ba âm lịch. Từ khi làm
nhà cho đến khi nhà hoàn thành người Dao có nhiều nghi lễ quan trọng nhưng
quan trọng nhất là lễ vào nhà mới.
Trong lễ vào nhà mới nghi thức quan trọng và không thể thiếu là nghi thức đốt lửa.
Việc nhóm lửa vào nhà mới được thực hiện cùng với thời điểm vừa lợp xong nóc
hoặc đúng giờ đã chọn để vào nhà mới. Chủ nhà chọn hai hoặc bốn người bất kể
đàn ông hay đàn bà nhưng phải phúc hậu, con cái đề huề, gia đình hạnh phúc, làm
ăn phát đạt có uy tín với dòng họ xóm làng. Trong đó nhất thiết phải có một người
mang mệnh hỏa và một người mang mệnh thủy. Mỗi người cầm bó đuốc đang cháy
cùng nhau châm vào đống củi được đặt sẵn trong bếp. Khi lửa cháy, mọi người vây
quanh bếp rót rượu chúc gia chủ và các thành viên trong gia đình làm ăn phát đạt
và hạnh phúc. Sau đó, phải giữ lửa cháy liên tục ít nhất trong một ngày một đêm.
Sau khi làm lễ đốt lửa họ dọn đồ đạc, trước tiên là đưa ống nước, cum thóc, bát đĩa,
nồi xoong chảo vào nhà mới.
Người Dao kỵ làm nhà trùng với ngày mất của cha mẹ, trùng ngày có sấm đầu
năm, ngày kiêng của dòng họ, kiêng làm nhà vào tháng Ba âm lịch.