Giáo trình Mỹ thuật cơ bản (Nghề: Thiết kế đồ hoạ - CĐ/TC) - Trường Cao đẳng nghề Đồng Tháp

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH ĐỒNG THÁP
TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ĐỒNG THÁP

GIÁO TRÌNH MỸ THUẬT CƠ BẢN
MƠN HỌC/ MƠ ĐUN: MĐ 17
NGÀNH, NGHỀ: THIẾT KẾ ĐỒ HỌA
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG/TRUNG CẤP
(Ban hành kèm theo Quyết định số ...... /QĐ-CĐCĐ ngày ..... tháng ..... năm 2017
của Hiệu trƣởng trƣờng Cao đẳng Nghề Đồng Tháp)

Đồng Tháp, năm 2017


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể đƣợc phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


LỜI GIỚI THIỆU
Giáo trình “Mỹ thuật cơ bản” là tài liệu đƣợc biên soạn để phục vụ cho việc
giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh - sinh viên nghề Thiết kế đồ họa.
Tài liệu cung cấp những kiến thức về mỹ thuật cơ bản. Giáo trình đƣợc biên
soạn theo đề cƣơng mô học “Mỹ thuật cơ bản`” ở bậc cao đẳng nghề Thiết kế đồ
họa đã đƣợc Hội đồng Thẩm định nhà trƣờng thơng qua.
Giáo trình gồm 5 chƣơng:
Chƣơng 1: Các khái niệm chung về vẽ mỹ thuật
Chƣơng 2: Vẻ đầu cột kiến trúc cổ

Chƣơng 3: Các loại màu vẽ và cách sử dụng
Chƣơng 4: Màu nguyên – màu bổ túc
Chƣơng 5: Vẻ phong cảnh
Mặc dù đã hết sức cố gắng, song do biên soạn lần đầu, giáo trình khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong đồng nghiệp và bạn đọc đóng góp ý kiến
để giáo trình đƣợc hoàn thiện hơn.

Đồng Tháp, ngày 18 tháng 10 năm 2020
CHỦ BIÊN
1. NGUYỄN VĂN MỪNG
2. VŨ ĐỨC HOÀNH

3


MỤC LỤC
Trang
LỜI GIỚI THIỆU .................................................................................................... 2
CHƢƠNG 1 CÁC KHÁI NIỆM CHUNG VỀ VẼ MỸ THUẬT. .......................... 8
1. Phân biệt vẽ kỹ thuật với vẽ mỹ thuật. ................................................................ 8
2. Phân biệt vẽ hình họa với vẽ trang trí. ................................................................. 9
3. Các chất liệu vẽ mỹ thuật..................................................................................... 9
4. Bài tập xác định chất liệu và vẽ mẫu ................................................................. 13
CHƢƠNG 2 VẼ ĐẦU CỘT KIẾN TRÚC CỔ ..................................................... 17
1. Chất liệu bút sắt và cách vẽ. .............................................................................. 17
2. Vẽ đầu cột kiến trúc cổ. ..................................................................................... 21
3. Bài tập vẽ cột kiến trúc cổ ................................................................................. 23
CHƢƠNG 3: CÁC LOẠI MÀU VẼ VÀ CÁCH SỬ DỤNG ............................... 26
1. Màu bột: ............................................................................................................. 26
2. Màu nƣớc: .......................................................................................................... 29

3. Bài tập sử dụng loại màu vẽ cho bản vẽ ............................................................ 33
CHƢƠNG 4: MÀU NGUYÊN – MÀU BỔ TÚC................................................. 37
1. Màu nguyên. ...................................................................................................... 37
2. Màu bổ túc: ........................................................................................................ 37
3. Các hòa sắc màu. ............................................................................................... 38
4. Phƣơng pháp pha màu. ...................................................................................... 41

4


5. Bài tập ứng dụng màu nguyên, màu bổ túc cho bản vẽ ..................................... 41
CHƢƠNG 5: VẺ PHONG CẢNH ......................................................................... 44
1. Phƣơng pháp chọn cảnh: .................................................................................... 44
2. Phƣơng pháp cắt cảnh: ....................................................................................... 44
3. Phƣơng pháp vẽ cây, nhà, nƣớc: ........................................................................ 46
4. Bài Tập Vẽ Phong Cảnh ..................................................................................... 50
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 53

5


Tên môn học: MỸ THUẬT CƠ BẢN
Mã môn học: MH13KC6480216
Thời gian thực hiện môn học: 90 giờ (Lý thuyết: 30 giờ; Thực hành/ thực
tập/thí nghiệm/ bài tập/thảo luận 56 giờ; Kiểm tra 2 giờ; Thi/kiểm tra kết thúc
môn học: 2giờ, hình thức:thực hành)
I. Vị trí, tính chất của mơn học:
- Vị trí:
+ Mơn học đƣợc bố trí sau các mơn học cơ sở ngành;
+ Học song song các môn học/ mơ đun đào tạo chun ngành.

- Tính chất:
+ Là mơn học chuyên ngành.
II. Mục tiêu môn học:
- Về kiến thức: Trình bày đƣợc các khái niệm chung về vẽ mỹ thuật, màu,
nguyên lý dùng màu.
- Về kỹ năng: Biết cách dùng dụng cụ vẽ.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Có thái độ nghiêm túc trong học tập,
xác định đúng đắn động cơ và mục đích học tập
III. Nội dung môn học:
Mã bài

Tên chƣơng, mục

Thời gian (90giờ)

6


Tổng
Lý
số
thuyết

Thực
hành/
thực
tập/thí
nghiệm/
bài
tập/thảo

luận

MH13-01

Chƣơng 1: Các khái niệm 12
chung về vẽ mỹ thuật

8

4

MH13-02

Chƣơng 2: Vẻ đầu cột kiến 20
trúc cổ

4

16

MH13-03

Chƣơng 3: Các loại màu vẽ 12
và cách sử dụng

4

8

MH13-04

Chƣơng 4: Màu nguyên – 18
màu bổ túc

6

12

MH13-05

Chƣơng 5: Vẻ phong cảnh

26

8

16

Thi hết môn

2

Cộng

90

7

Thi/
Kiểm

tra

2
2

30

56

4


CHƢƠNG 1
CÁC KHÁI NIỆM CHUNG VỀ VẼ MỸ THUẬT
MH13-01
* Giới thiệu:
Chƣơng các khái niệm chung về mỹ thuật gồm 90 giờ, chƣơng này giúp
ngƣời học phân biệt đƣợc vẽ mỹ thuật, kỹ thuật, họa hình, trang trí. Sau khi học
xong chƣơng này ngƣời học có thể vẽ các bức tranh cơ bản.
* Mục tiêu:
- Phân biệt đƣợc vẽ mỹ thuật, kỹ thuật, họa hình, trang trí
- Ứng dụng vẻ mỹ thuật vào thực tiển
* Nội dung chƣơng:
1. PHÂN BIỆT VẼ KỸ THUẬT VỚI VẼ MỸ THUẬT
1.1 . Vẽ kỹ thuật:
Vẽ kỹ thuật địi hỏi sự chính xác cao, nét vẽ phải đều, s ắc sảo, rõ
ràng, cụ thể về từng loại nét cũng nhƣ kích cỡ của nét, b ởi mục đích
của vẽ kỹ thuật là để khi đọc bản vẽ, có thể làm ra đƣợc sản phẩm
giống hệt nhƣ trong bản vẽ.
Vì vậy, vẽ kỹ thuật thƣờng phải dùng đến các loại thƣớc kẻ, các

loại bút vẽ chuyên d ụng có đầu ngịi to, nhỏ khác nhau. Ví dụ nhƣ vẽ
thiết kế kiến trúc, vẽ thiết kế máy móc…
1.2. Vẽ mỹ thuật:

8


Vẽ mỹ thuật phải linh hoạt, sáng tạo, nét v ẽ sinh độ ng, phóng
khống theo cảm xúc củ a ngƣời vẽ, bởi mục đích của vẽ mỹ thuật
ngồi thể hiện cái đẹp còn gởi gắm đƣợc tâm trạng của ngƣời vẽ.
Vì vậy, vẽ mỹ thuật thƣờng dùng các loại bút vẽ linh hoạt về nét,
phù hợp với từng chất liệu màu vẽ và khơng dùng thƣớc kẻ. Ví dụ nhƣ
vẽ tĩnh vật, phong cảnh, vẽ sáng tác…

2. PHÂN BIỆT VẼ HÌNH HỌA VỚI VẼ TRANG TRÍ
2.1. Vẽ hình họa:
Vẽ hình họa là mơn học cơ bả n của mỹ thuật, là vẽ nguyên cứu
những mẫu cố định, vẽ trung thực với mẫu.
Vì vẽ nguyên cứu nên c ần vẽ lâu, vẽ kỹ , vì mục đích của hình
họa là rèn luyện óc quan sát, nắm đƣợc cấu trúc mẫu và kỹ năng thể
hiện bản vẽ.
2.2. Vẽ trang trí:
Vẽ trang trí là mơn học cơ bản của mỹ thuật, là vẽ khơng hồn
tồn lệ thuộc vào mẫu mà chỉ dựa trên cơ sở thực tế của mẫu rồi cách
điệu, hƣ cấu, sáng tạo theo ý đồ của ngƣời vẽ.
3. CÁC CHẤT LIỆU VẼ MỸ THUẬT
Chất liệu vẽ mỹ thuật rất phong phú. Tất cả các loại chất liệu, vật liệu gì
có thể tạo ra vết tích thì đều có thể đƣợc dùng để vẽ. Tuy nhiên, các chất liệu mà
thƣờng sử dụng là màu bột, màu nƣớc, sơn dầu, chì, bút sắt, mực nho, than, phấn
màu, sáp màu, sơn mài …Mỗi chất liệu đều có vẻ đẹp riêng, đều có sức hấp dẫn

riêng.

9


10


H3. Vẽ mỹ thuật: Từ Bi Hông, ngựa H4. R.Hanna, phong cảnh, màu nƣớc
phi, mực cho

H5. Vẽ mỹ thuật: Tƣợng

H6. Vẽ họa tiết

11


H7. Chất liệu sơn mài: Bình phong

H8. Chất liệu sơn dâu: Tiepolo

Hình 9. Hai hình trên: C.Moor, bên trái: bút chì, bên phải: bút dạ đen

12


Hình 10: Hình bên trái: D.Sneary, chì màu. Hình bên phải: P.Marovich, phần màu

Hình 11. Hình bên trái: S.Gordon, bút dạ. Hình bên phải: R.Hanna, màu nƣớc

4. BÀI TẬP XÁC ĐỊNH CHẤT LIỆU VÀ VẼ MẪU
Vẽ theo yêu cầu sau:
Bài tập 1:

13


Bài tập 2:

14


Bài tập 3:

15


Bài tập 4:

16


CHƢƠNG 2
VẼ ĐẦU CỘT KIẾN TRÚC CỔ
Mã môn học : MH 13 -02
* Giới thiệu:
Chƣơng Vẽ đầu cột kiến trúc cổ gồm 20 giờ. Chƣơng này giúp ngƣời học
có cái nhìn tổng quan về vẽ đầu cột kiến trúc cổ. Sau khi học xong chƣơng này
ngƣời học trình bày đƣợc phƣơng pháp vẽ đầu cột và ứng dụng vào thực tiễn.
* Mục tiêu:

- Trình bày đƣợc phƣơng pháp vẽ đầu côt kiến trúc cổ
- Ứng dụng vẻ kiểu kiến trúc cổ vào thực tiển
1. Chất liệu bút sắt và cách vẽ
1.1. Định nghĩa:
Vẽ với cơng cụ là bút vẽ có đầu ngòi bằng kim loại, dùng với mực đen.

17


H12. Bài vẽ SV, chùa Đƣờng Lâm

H13. N. DaNa, ký họa

1.2. Mục đích của việc học vẽ bút sắt:
Giúp sinh viên kiến trúc nắ m đƣợ c những kỹ thuật cơ bản về chất liệu
bút sắt để phục vụ cho việc vẽ ký họa hay phác thảo ý đồ sáng tác kiến trúc sau
này.
1.3. Các loại bút và mực vẽ:
1.3.1. Ngòi bút vẽ:
- Bút máy: Loại bút này rẻ, tiện lợi, có thể mơ tả kiến trúc tốt, nét đều.
- Bút máy ký họa: Đầu ngòi bút đƣợc cắt chéo, cũng có loại đầu ngịi bút cấu tạo
hạt trịn, có thể biểu hiện đƣợc nhiều cách vẽ khác nhau.

18


H14. Bút sắt
- Bút kim: Có thể thay đầu bút có các số khác nhau, thích hợp với việc gia công
hoặc chỉnh lý các bản vẽ ký hoạ, tuy nhiên dễ bị hỏng.
1.3.2. Mực vẽ:

Mực màu đen, ở dạng lỏng và đƣợc chứa trong các lọ, bình.
Loại mực loại khơng có hay gặp phải.

19


H15. Thỏi mực cho

H16. Nghiên mực

H17. Lọ mực cho

1.4. Phƣơng pháp vẽ:
Cách vẽ bút sắt rất linh hoạt, mỗi ngƣời có một cách riêng để thể hiện,
song thơng thƣờng khi thể hiện các độ đậm nhạt ngƣời ta hay dùng nét đan để
tránh bị bết nhƣ: đan ô vuông, đan qu ả trám, đan mắt cáo... giống nhƣ phƣơng
pháp vẽ bút chì đã họ c. Nhƣ ng vì tính chất đƣờng nét của bút sắt là rõ ràng, đều
và đậm nên dễ tạo sợ tƣơng phản mãnh liệt giữa màu đen của mực và trắng của
giấy vẽ.
Tuy cách diễn đạt bằng bút sắt là rất phong phú nhƣng cũng cần nên tuân
thủ theo những bƣớc cơ bản sau:
Chọn cảnh, chọn góc độ vẽ, chọn bố cục mà ta cho là đẹp nhất rồi phân
tích, nhận xét, so sánh đối tƣợng vẽ từ các góc khác nhau, mục đích để thức tỉnh
trong mình linh cảm thể hiện, tìm tịi ngơn từ sáng tạo, từ đó phƣơng pháp vẽ sẽ
đƣợc nảy sinh và sau đó mới theo cách nghĩ của ngƣời vẽ để bắt đầu vẽ.
20


Phác sơ bộ tổng thể hình, vẽ tổng quát những nét chính của hình, vì vậy
khi phác cần vẽ nhẹ tay để dễ sửa hình nếu sai. Trong khi phác hình cần kết hợp

giữa đo và ƣớc lƣợng, so sánh.
Nếu là đặc tả, vẽ sâu thì cần kiểm tra và chỉnh hình sau khi dựng.
Đi sâu khắc họa, tìm ra một cách thể hiện thích hợp cho mình về ánh sáng,
bóng đổ, sáng tối. Cụ thể là tìm những mảng tối, lớn vẽ trƣớc và nhìn tƣơng
quan chung để chỉnh lý, tăng độ đậm dần lên.
Khi độ đậm nhạt đã có độ chuyển thích hợp, hài hồ thì nhấn mạnh thêm
cho phần trọng tâm, những vị trí gần và làm mờ đi những vị trí ở xa để tạo chiều
sâu của không gian. Muốn hƣớng sự chú ý của ngƣời xem vào phần trọng tâm
thì cần xử lý đen trắng tƣơng phản mãnh liệt.
Đối với ngƣời vẽ mớ i tiếp xúc với chất liệu bút s ắt hoặc phần dựng hình
chƣa đƣợ c vững vàng, thì nên dựng hình khái qt bằng chì trƣớc rồi sau đó
mới dùng đến bút sắt để tơ bóng.
2. Vẽ đầu cột kiến trúc cổ.

H18. Đầu cột

21


Hình 19. Đầu cột

22


Hình 20. Chân đầu cột
3. Bài tập vẽ cột kiến trúc cổ
Bài tập 1:

Bài tập 2:

23


Bài tập 3:

24


25