CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM VỚI ASEAN TRONG TIẾN TRÌNH GIA NHẬP TỔ CHỨC GIAI ĐOẠN 1991-1995 potx

CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM VỚI
ASEAN TRONG TIẾN TRÌNH GIA NHẬP TỔ
CHỨC
GIAI ĐOẠN 1991-1995

Nhóm :
Tên: Nguyễn Trọng Đức

-

CT36B

Trần Bích Thảo

-

CT36C

Nguyễn Thu Thủy

-

CT36C

Nguyễn Hương Nga

-

CT36D

Lê Phương Nga

-

CT36D

Hồng Như Ngọc

-

CT36D


Lời mở đầu.
Sau hơn 30 năm ra đời, xây dựng và phát triển, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á,
viết tắt là ASEAN (The Association of South East Asian Nations) đã ngày một lớn mạnh. Từ
một ASEAN gồm 5 nước thành viên, đến nay ASEAN đã trở thành một tổ chức gồm hầu hết
các quốc gia trong khu vực. Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN ngày 28 tháng 7 năm
1995. Thời điểm bây giờ nhìn lại mọi chuyện tưởng chừng như khá đơn giản, Việt Nam tham
gia tổ chức khu vực là một điều tất yếu, thế nhưng sự kiện lịch sử này lại là cả một quá trình
trong đó yếu tố đối ngoại nắm giữ vai trị quan trọng, cụ thể là chính sách đối ngoại của nước
ta với các nước ASEAN trong tiến trình gia nhập vào tổ chức này giai đoan từ năm 1991 đến
năm 1995.

Nhìn lại tiến trình lịch sử, chính sách đối ngoại của Việt Nam trong một thế
giới mới đầy biến động đã đáp ứng được những yêu cầu xây dựng và phát triển đất
nước. Nó đã sáng tạo những hình thức đối ngoại phù hợp với xu thế thời đại chính vì
thế đã thu được những thành tựu to lớn. Những thành tựu đối ngoại đã góp phần quan
trọng trong việc đưa Việt Nam hoà nhập với khu vực và thế giới, cụ thể là trở thành
thành viên thứ 7 của ASEAN. Việc hội nhập toàn diên vào tổ chức này đã mang lại
những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển đất nước, qua khẳng định tư duy chính trị

nhạy bén, sâu sắc, giàu kinh nghiệm trong lãnh đạo nước nhà. Đặc biệt là trong giai
đoạn 1991-1995, công cuộc đổi mới tư duy đối ngoại, đường lối đối ngoại với các
nước ASEAN đã thể hiện bản sắc, truyền thống ngoại giao Việt Nam trong lịch sử và
được nâng lên tầm cao mới, chính vì vậy nhóm chọn đề tài "Chính sách đối ngoại
của Việt Nam với ASEAN trong tiến trình gia nhập tổ chức giai đoạn 1991-1995"
nhằm làm rõ những quyết sách đúng đắn sáng tạo của nhà nước, trong tiến trình gia
nhập tổ chức ASEAN.

1


Chương 1 : Mở rộng quan hệ với ASEAN và chủ động hội
nhập là yêu cầu cần thiết của đất nước.
Thời điểm từ năm 1991, nước ta bước vào thời kỳ đổi mới trong hoàn cảnh
quốc tế đang diễn ra những biến đổi to lớn về kinh tế và chính trị. Thuận lợi và khó
khăn nên được đánh giá tồn diện và so sánh qua các thời kỳ và hiện nay chúng ta
đang đứng trước những khó khăn, thử thách gay gắt. Sự sụp đổ của các nước xã hội
chủ nghĩa Đông Âu và Liên Xô đã gây ra ảnh hưởng khơng tốt về chính trị, tư tưởng.
Liên Xơ tan rã làm mất đi thế hai cực trong quan hệ quốc tế dẫn đên sự thay đổi trong
cán cân lực lượng trên thế giới và trong khu vực. Điều này đã tác động sâu sắc đối với
phong trào cách mạng thế giới và cách mạng Việt Nam. Ở Đông Nam Á, cả Mỹ và
Nga đều bắt đầu giảm thiểu sự hiện diện quân sự của mình trong khu vực. Việc này đã
tạo ra một khoảng trống quyền lực. Những cố gắng nhằm đẩy mạnh vai trị cả về
chính trị, kinh tế, quân sự của một vài cường quốc Châu Á đã làm tăng mối lo ngại
truyền trống trong các nước ASEAN và các nước Đông Nam Á khác về một nguy cơ
thật sự đối với khu vực. Hơn nữa, sự rút lui của Mỹ đã làm mất đi chỗ dựa truyền
thống về an ninh của các nước ASEAN, trong khi vấn đề Campuchia chưa phải đã
thật sự chấm dứt hoàn tồn và bên cạnh đó lại nảy sinh những nguy cơ tiềm tàng ở
Biển Đông… Chủ nghĩa đế quốc và các lực lượng phản động quốc tế lợi dụng tình
hình để chia rẽ ba nước Đông Dương, gây sức ép hơn nữa đối với nước ta và các nước

Đông Dương, hịng giải quyết vấn đề Campuchia theo hướng có lợi cho chúng. Các
thế lực thù địch ra sức lợi dụng tình hình trên, ráo riết thực hiện âm mưu “diễn biễn
hồ bình” bằng những thủ đoạn kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hoá và quân sự rất
thâm độc. Cùng với đó là cuộc khủng hoảng kinh tế 1997 đã tác động vào tốc độ phát

2


triển của khu vực và ASEAN. Đối với Việt Nam, các đối tượng hợp tác truyền thống
là Liên Xô và các nước Đông Âu lại đang khủng hoảng trầm trọng, trong khi đó chính
quyền Mỹ vẫn thi hành chính sách bao vây, cấm vận, ngăn cản các nước và các tổ
chức kinh tế quan hệ kinh tế với nước ta.
Nhưng nếu so với mấy chục năm trước, khi chúng ta phải trải qua những cuộc
chiến tranh khốc liệt, và so với 12 năm trong hoàn cảnh nước ta bị bao vây, cấm vận,
thì thời điểm hiện nay khơng phải là khó khăn nhất. Trái lại, chúng ta đang có những
thuận lợi và cơ hội mới. Cùng với việc kết thúc Chiến tranh lạnh, ở Đông Nam Á,
việc ký kết Hiệp định hịa bình Paris về Campuchia (tháng 10/1991) đã đặt ra cho cả
Việt Nam lẫn các nước ASEAN nhiều cơ hội lẫn thách thức mới.
Lần đầu tiên sau nhiều năm chiến tranh, xung đột và đối đầu, tất cả các quốc
gia và nhân dân trong khu vực đã có những cơ hội thật sự để phát triển nhằm thiết lập
một nền hịa bình bền vững và lâu dài, cũng như vun đắp cho tình hữu nghị và thịnh
vượng chung ở khu vực. Thay cho chiến tranh lạnh và đối đầu, các nước lớn đi vào
hợp tác để giải quyết các vấn đề quốc tế và khu vực. Vấn đề Campuchia đang đi tới
chỗ giải quyết. Q trình bình thường hóa quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc
đang tiến triển có lợi cho hịa bình và ổn định ở khu vực. Đây cũng là cơ hội để khởi
xướng tăng cường và phát triển sự hợp tác vì tiến bộ chung, chuẩn bị để bước vào thế
kỷ XXI, thế kỷ Châu Á - Thái Bình Dương. Xu thế hịa bình và hợp tác gia tăng giữa
lúc xu thế tồn cầu hóa và khu vực hóa lan tỏa, các nước Đơng Nam Á đều nhận thức
về một cơ hội mới cho sự phát triển của mình. Tình hình này tạo điều kiện thuận lợi
cho các nước Đông Nam Á tăng cuờng hợp tác về một trật tự mới, một Đơng Nam Á

hịa bình, ổn định, hữu nghị và hợp tác. Trang sử mới đang được mở ra trong quan hệ
giữa các nước trong khu vực này.

3


Bên cạnh những cơ hội nói trên, khơng ít thách thức cũng xuất hiện mà cà Việt
Nam và ASEAN đều phải đối phó. Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh nên
lợi ích lớn nhất lúc này là duy trì hịa bình ổn định khu vực, tạo dựng một môi trường
quốc tế và khu vực thuận lợi cho công cuộc đổi mới. Tuy khủng hoảng từng bước bị
đẩy lùi nhưng chúng ta vẫn chưa thốt ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế, trình độ
kinh tế và khoa học - kỹ thuật của nước ta còn thấp kém, lại đứng trước thách thức về
sự phát triển kinh tế và khoa học - kỹ thuật rất nhanh của thế giới và khu vực. Trong
lúc này, nhiều vấn đề cần thiết cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đã được tạo ra. và
cùng với đó là sự khai thơng của quan hệ quốc tế. Việt Nam đang tập trung sức lực
vào phát triển nền kinh tế vốn bị chiến tranh tàn phá, cải thiện đời sống nhân dân, đưa
đất nước đi lên theo kịp với nhịp độ phát triển chung của các nước trong khu vực và
trên thế giới. Thách thức lớn đối với Việt Nam để hội nhập được vào xu thế chung của
thế giới là ưu tiên cho phát triển kinh tế và Việt Nam cần phải có nhiều cố gắng để
tránh nguy cơ tụt hậu về kinh tế. Với mục tiêu đó, Việt Nam đã tăng cường và phát
triển các mối quan hệ hợp tác với bên ngoài, trước hết là với các nước trong khu vực
Đông Nam Á. Thoát khỏi khủng hoảng, phát triển kinh tế - xã hội được coi là lợi ích
tối cao; và để phục vụ mục tiêu này, đẩy lui chính sách cơ lập, bao vây cấm vận Việt
Nam, tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi, trước hết là ở khu vực, được coi là
nhiệm vụ hàng đầu của công tác ngoại giao.
Trong bối cảnh đó, đẩy mạnh quan hệ với ASEAN trở thành mục tiêu quan
trọng đối với Việt Nam vì ASEAN là một tập hợp của những nước nhỏ và vừa, có
xuất phát điểm gần giống Việt Nam, đã vươn lên thành những nước có nền kinh tế
phát triển nhất ở khu vực hiện nay. Hợp tác chặt chẽ với ASEAN sẽ giúp Việt Nam
nhanh chóng đuổi kịp và hịa nhập với sự phát triển kinh tế của các nước trong khu

vực. Bên cạnh đó, ASEAN có tiếng nói và vai trò ngày càng tăng trên thế giới, là tổ
chức khu vực duy nhất trên thế giới có mối quan hệ chặt chẽ và cơ chế đối thoại
thường xuyên với nhiều nước cơng nghiệp phát triển, trong đó bao gồm tất cả 5 ủy

4


viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Việc phát triển hợp tác Việt Nam ASEAN sẽ giúp làm tăng vị trí cũng như vai trị của Việt Nam trên trường quốc tế,
cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam đi vào hợp tác với các nước cơng
nghiệp phát triển và các trung tâm chính trị, kinh tế lớn, tạo thuận lợi cho Việt Nam
tham gia các thể chế hợp tác lớn hơn ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Tóm lại, có thể thấy rằng trước những thách thức của thời kỳ hậu Chiến tranh
lạnh, việc phát triển quan hệ Việt Nam - ASEAN đã trở thành một vấn đề có tính quan
trọng chiến lược, cả về kình tế, chính trị đối với ASEAN và Việt Nam.

Chương 2 : Quá trình đất nước mở rộng quan hệ đối ngoại
với các nước ASEAN.
Bước ngoặt trong hoạt động mở rộng quan hệ đối ngoại của Việt Nam được bắt
đầu từ năm 1986. Với đường lối đổi mới toàn diện, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VI của Đảng diễn ra từ ngày 15 đến ngày 18/12/1986 đã đề ra chính sách đối ngoại
phù hợp với yêu cầu thực tiễn phát triển đất nước. Đại hội khẳng định: "Đảng và Nhà
nước ta kiên trì thực hiện chính sách đối ngoại hịa bình và hữu nghị".1 Về quan hệ
với các nước trong khu vực Đông Nam Á, Đảng ta chỉ rõ: Chúng ta mong muốn và
sẵn sàng cùng các nước trong khu vực thương lượng để giải quyết các vấn đề ở Đông
Nam Á, thiết lập quan hệ cùng tồn tại hịa bình, xây dựng Đơng Nam Á thành khu vực
hịa bình, ổn định và hợp tác".2
__________________________
1

Đảng Cộng sản VN: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb Sự thật, Hà Nội. 1987, tr105.

2

Đảng Cộng sản VN: Văn kiện Đảng toàn tập: Sđd, tr108.

5


Đây là những quyết nghị hết sức đúng đắn, sáng tạo của Đảng về chính sách
đối ngoại trong giai đoạn cách mạng mới. Nó trở thành tư tưởng chủ đạo, sợi chỉ đỏ
xuyên suốt quá trình đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam, đồng thời là
một dấu mốc quan trọng trong tiến trình từng bước gia nhập ASEAN của Việt Nam.
Thực hiện đường lối đổi mới do Đại hội Đảng VI đề ra, trên các diễn đàn quốc
tế và khu vực, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nuớc ta luôn khẳng định lập trường
của Việt Nam là được chung sống hịa bình với các nước trong khu vực, sẵn sàng hợp
tác để xây dựng Đơng Nam Á thành một khu vực hịa bình, ổn định và phát triển. Trả
lời phỏng vấn Tạp chí Quan hệ Quốc tế (tháng 10/1991), Bộ trưởng Bộ ngoại giao
Nguyễn Mạnh Cầm đã nêu rõ chính sách đối ngoại của Việt Nam đối với các nước
trong khu vực, trong đó khẳng định: "Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, mà trước
hết là Đông Nam Á và Đông Á, giữ vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của
VN…".3 Tháng 1/1989, tại Hội nghị bàn tròn các nhà báo Châu Á - Thái Bình Dương
tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn
Văn Linh một lần nữa nhấn mạnh: "Việt Nam sẵn sàng phát triển quan hệ hữu nghị
với các nước ASEAN và các nước trong khu vực". Cũng tại Hội nghị này, Bộ trưởng
Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch tuyên bố: "Việt Nam sẵn sàng gia nhập Hiệp hội các
nước Đông Nam Á". Những phát biểu trên một lần nữa nhấn mạnh quan điểm trước
sau như một của Đảng và Nhà nước ta trong vấn đề gia nhập ASEAN.
Trong bối cảnh đó, Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam VII hay còn gọi là Đại
hội đại biểu lần VII của diễn ra từ ngày 24 đến ngày 27/6/1991 ở Hà Nội đã khẳng
định chủ trương thực hiện đường lối đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa đa phương hóa

__________________________
3

Nguyễn Mạnh Cầm: Bài trả lời phỏng vấn Tạp chí Quan hệ Quốc tế, Tạp chí Quan

hệ Quốc tế, số 10 năm 1991.

6


trong đó nhấn mạnh việc " Phát triển quan hệ hữu nghị với các nước Đông Nam Á và
Châu Á - Thái Bình Dương, phấn đấu cho một Đơng Nam Á hịa bình, hữu nghị và
hợp tác ".
Ngay cả trong thời kỳ đối đầu, quan hệ chính trị giữa Việt Nam với các nước
ASEAN vẫn được duy trì. Những cuộc tiếp xúc, đối thoại dưới nhiều hình thức đã
được xúc tiến: từ hội thảo đến hội nghị quốc tế, từ các nhóm làm việc đến cuộc họp
JIM-1 (Jakarta Infornal Meeting) diễn ra từ ngày 25 đến ngày 26/07/1988 tại Bo-go
(Indonesia), cuộc họp JIM-2 từ ngày 19 đến ngày 21/02/1989, Họp Hội nghị khơng
chính thức về Campuchia (IMC) từ 26/02/1990 đến 01/03/1990 ở Jakarta. Ngoài
thành phần như JIM (Campuchia, Việt nam, Lào và 6 nước ASEAN) cịn có thêm đại
diện Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Pháp và Úc; bên cạnh đó là các cuộc viếng thăm
lẫn nhau của các vị lãnh đạo cấp cao các nước ASEAN và Việt Nam.
Và sau khi thực hiện chủ trương của Đảng, quan hệ Việt Nam - ASEAN đã
từng bước phát triển nhanh chóng. Hai bên thường xuyên tiến hành các cuộc trao đổi
đoàn và tiếp xúc cấp cao. Các chuyến viếng thăm diễn ra dồn dập ở các cấp.
Phía Việt Nam có các chuyến thăm và làm việc tại:
* Malaysia:
- Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt (tháng 1/1992; 7/1992);
- Tổng Bí thư Đỗ Mười (tháng 3/1994);
- Thủ tướng Võ Văn Kiệt (tháng 5/1994);

* Indonesia:
- Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Trần Đức Lương (tháng 1/1991);
- Chủ tịch Quốc hội Lê Quang Đạo (tháng 1/1991);
- Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt (tháng 10/1991, tháng 7/1992);
- Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Võ Chí Cơng (dự Hội nghị cấp cao không liên kết
lần thứ 10 và thăm không chính thức tháng 9/1992);
- Chủ tịch nước Lê Đức Anh (tháng 4/1994);

7


* Philippines:
- Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Duy Trinh (tháng 1/1978);
- Thủ tướng Phạm Văn Đồng (tháng 9/1978);
- Thủ tướng Võ Văn Kiệt (tháng 2/1992);
- Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (tháng 3/1993);
- Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (tháng 2/1995);
* Thái Lan:
- Tháng 9/1991 và tháng 7/1992, Thủ tướng Võ Văn Kiệt thăm Thái Lan.
- Tháng 10/1993, Tổng Bí thư Đỗ Mười thăm Thái Lan.
Phía các nước ASEAN có các chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam:
* Malaysia:
- Chủ tịch Thượng viện Dato Chămchong Tak (tháng 11/1991);
- Thủ tướng Mahathia Môhamét (tháng 4/1992);
* Indonesia:
- Tổng thống Suharto (tháng 11/1990);
- Ngoại trưởng Alatas (tháng 1/1990, tháng 2/1991);
- Chủ tịch Hội đồng hiệp thương nhân dân Kharis Suhud (tháng 5/1992);
- Bộ trưởng Quốc phòng và An ninh Edi Sudra (tháng 7/1994);
* Philippines:

- Ngoại trưởng R.Manglapus (tháng 11/1988);
- Chủ tịch Hạ nghị viện Ramon Mitra (tháng 8/1991);
- Ngoại trưởng Roberto Romulo (tháng 11/1992);
- Tổng thống F. Ramos (tháng 3/1994);
* Thái Lan:
- Tháng 9/1991, Ngoại trưởng Thái Lan Arsa Sarasin thăm Việt Nam.
- Tháng 1/1992, Thủ tướng Anand Panyarachun thăm Việt Nam.
- Tháng 12/1992, Bộ trưởng Ngoại giao Praxong Xunxiri thăm Việt Nam.
- Tháng 2/1994, Chủ tịch Quốc hội Marut Bun Nang thăm Việt Nam.
- Tháng 3/1994, Thủ tướng Chuan Leekpai thăm Việt Nam.
Những chuyến thăm đó đã góp phần vào việc tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau
và đẩy lùi xu thế đối đầu, tạo cơ sở cho việc phát triển quan hệ trong giai đoạn mới.
Sự tồn tại cơ chế chính trị tay đơi giữa Việt Nam và một số nước ASEAN cũng là một

8


hình thức tốt cần được mở rộng nhằm thúc đẩy quan hệ song phương và sự trao đổi về
các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.
Chỉ trong hai năm, Việt Nam đã ký với các nước này gần 40 hiệp định các loại
( Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật; Hiệp định về bảo hộ đầu tư,
Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, Hiệp định về bảo hộ đầu tư; Hiệp định về hàng
không, hàng hải,…) làm cơ sở pháp lý cho các mối quan hệ hợp tác đang ngày càng
mở rộng. Các quan hệ kinh tế và thương mại cũng tăng nhanh chóng. Hiện nay, các
nước ASEAN tiêu thụ hoặc tái xuất một khối lượng lớn hàng xuất khẩu của Việt
Nam, và đầu tư trực tiếp của họ chiếm một tỷ trọng khá lớn trong tổng số vốn đầu tư
của nước ngoài vào Việt Nam.

Chương 3 : Việt Nam đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại
tiến tới gia nhập ASEAN.

Trong các cuộc tiếp xúc cấp cao Việt Nam - ASEAN từ cuối năm 1990 trở đi,
vấn đề Việt Nam tham gia Hiệp ước Bali được đề cập, và ngày 28/1/1992, Hội nghị
cấp cao ASEAN lần thứ tư họp tại Singapore (năm 1992) đã tuyên bố rõ điều đó.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ ba khóa VII
(tháng 6/1992) đã đề cập việc "Việt Nam tham gia Hiệp ước Bali, tham gia các diễn
đàn đối thoại với ASEAN, tích cực nghiên cứu mở rộng quan hệ với ASEAN trong
tương lai". Ngày 11/7/1992, tại Hội nghị lần thứ 25 Bộ trưởng ngoại giao các nước
ASEAN, Việt Nam và Lào đã chính thức tham gia Hiệp ước Bali và trở thành quan
sát viên của tổ chức ASEAN.

9


Chính sách 4 điểm của Việt Nam đưa ra năm 1976 có nhiều điểm trùng hợp
với 6 nguyên tắc ghi trong Hiệp ước Bali năm 1976 của các nước ASEAN. Chính vì
thế việc Việt Nam tham gia Hiệp uớc Bali đã thể hiện cam kết của Việt Nam với
những nguyên tắc được nêu ra trong chính sách. Điều đó cũng làm tăng sự tin cậy của
các nước ASEAN và các nước ngồi khu vực đối với Việt Nam, góp phần phá thế bao
vây cấm vận của Mỹ, và tạo thuận lợi thúc đẩy việc thực hiện chính sách mở cửa đã
được Việt Nam đưa ra.
Việt Nam hoan nghênh các sáng kiến của các nước ASEAN về khu vực hịa bình,
tự do, trung lập (ZOPFAN) và khu vực phi hạt nhân ở Đông Nam Á (SEANWFZ).
Đồng thời Việt Nam cũng quan tâm tới các sáng kiến hợp tác khu vực khác như hội
nghị kinh tế Châu Á - Thai Bình Dương (APEC), nhóm kinh tế Đơng Á, khu vực tự
do thương mại (FTA), bán đảo vàng, tam giác, tứ giác phát triển. Việt Nam chủ
trương tiếp tục hợp tác với các nước khác khai thác sông Mê Công và gác các vấn đề
về chủ quyền để hợp tác khai thác biển Đông.
Với tư cách quan sát viên của ASEAN, từ năm 1992, Việt Nam đã được mời
tham dự các cuộc họp Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN hàng năm. Từ năm
1993, ASEAN đã lập cơ chế họp hiệp thương giữa ASEAN và Việt Nam nhân dịp Hội

nghị Bộ trưởng Ngoại Giao ASEAN lần thứ 26 ở Singapore (năm 1993).
Không dừng lại ở đó, Việt Nam cịn được mời tham gia Diễn đàn khu vực
ASEAN (ARF) để bàn về các vấn đề chính trị và an ninh của khu vực Châu Á - Thái
Bình Dương. Việt Nam được coi như một trong những nước sáng lập diễn đàn này.
Cũng trong năm 1993, ASEAN đã mời Việt Nam tham gia các chương trình và dự án
hợp tác ASEAN trên 5 lĩnh vực: khoa học - công nghệ môi trường, y tế, văn hóa thơng tin, phát triển xã hội, cùng một số dự án hợp tác chun ngành: thủ cơng, phịng
ngừa ma túy (dành cho thanh niên), đào tạo cán bộ du lịch.

10


Để tạo môi trường thuận lợi hơn nữa cho sự tham gia của Việt Nam vào quá
trình hợp tác khu vực, và nhất là vào ASEAN, từ tháng 2/1993, Việt Nam đã tuyên bố
"Sẵn sàng tham gia ASEAN vào thời điểm thích hợp". Điều này đã được các nước
ASEAN, dư luận khu vực và quốc tế đánh giá cao. Đáp lại, các nước ASEAN tuyên
bố muốn thấy Việt Nam sớm gia nhập ASEAN. Với những phát triển ngày càng tích
cực và thuận lợi trong quan hệ Việt Nam và ASEAN cả về song phương và đa
phương, tháng 4/1994, trong chuyến thăm chính thức Indonexia, Chủ tịch nước Lê
Đức Anh đã tuyên bố cùng với sự hỗ trợ tích cực của ASEAN: "Việt Nam đang xúc
tiến các công việc chuẩn bị thiết thực để sớm trở thành thành viên đầy đủ của
ASEAN". Tuyên bố này thể hiện thái độ tích cực và chân thành của Việt Nam trong
việc gia nhập ASEAN. Cũng trong thời gian này, các nhà lãnh đạo cao nhất của
ASEAN đã lần lượt tuyên bố hoàn toàn ủng hộ việc Việt Nam gia nhập ASEAN. Thủ
tướng Malaysia và Thủ tướng Singapore còn nhấn mạnh rằng sự khác biệt về chế đơ
chính trị - xã hội khơng phải là trở ngại cho vấn đề này.
Tại hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 27 tại Bangkok (từ ngày 22
đến ngày 23/7/1994), các nước ASEAN đã nhất trí tuyên bố sẵn sàng cơng nhận Việt
Nam là thành viên chính thức của ASEAN và quyết định thành lập một nhóm làm
việc gồm các quan chức cao cấp do Tổng thư ký ASEAN đứng đầu để trao đổi và
tham khảo ý kiến với Việt Nam nhằm xúc tiến tới công nhận Việt Nam là thành viên

chính thức của ASEAN. Như vậy, sau một quá trình tăng cường quan hệ song phương
với từng nước cũng như với cả tổ chức ASEAN, đến tháng 7/1994 việc Việt Nam gia
nhập ASEAN đã đạt được sự nhất trí từ cả hai phía.
Sau khi dự Hội nghị AMM lần thứ 27, Việt Nam đã tham dự cuộc họp đầu tiên
của Diễn đàn ARF diễn ra ngay sau đó tại Bangkok. Tháng 9/1994, lần đầu tiên Việt
Nam tham dự Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN lần thứ 26 ở Chiềng Mai (Thái
Lan). Tại hội nghị này, nhữung vấn đề chuẩn bị cho việc VN gia nhập ASEAN về mặt

11


kinh tế tài chính… đã được đề cập một cách rộng rãi. Bên cạnh những diễn đàn của
các giới học giả ASEAN và Việt Nam. Tại các diễn đàn này, các câu hỏi về việc Việt
Nam tham gia ASEAN, những tác động của việc tham gia đó, tương lai của hợp tác
Việt Nam ASEAN… được thảo luận một cách thẳng thắn khách quan và tự do. Rất
nhiều ý kiến có giá trị của các học giả đóng góp vào việc hoạch định chính sách của
chính phủ các nước ASEAN và Việt Nam đối với khu vực trong quan hệ giữa các
nước này với nhau và với các nước ngoài khu vực.
Bước phát triển mới trong quan hệ Việt Nam - ASEAN thể hiện ở việc ngày
17/10/1994, Bộ trưởng Ngoại giao Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã gửi thư
tới Bộ trưởng Ngoại giao Brunei, Chủ tịch đương nhiệm Ủy ban thường trực ASEAN
(ASC), chính thức đặt vấn đề Việt Nam trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN.
Quyết định trên của Việt Nam được ASEAN hoan nghênh và đáp ứng kịp thời. Những
thủ tục cần thiết cũng được phía Việt Nam và ASEAN cũng chuẩn bị để vấn đề Việt
Nam gia nhập ASEAN có thể hồn tất trong năm 1995.
Chính sự phát triển quan hệ Việt Nam - ASEAN trên nhiều lĩnh vực, ở các diễn
đàn các cấp và các giới khác nhau đã đưa các nước này lại gần nhau hơn, có sự tăng
cường hiểu biết và thơng cảm lẫn nhau để có thể cùng liên kết các hoạt động trong
một tổ chức hợp tác khu vực như ASEAN.
Trên tinh thần đó, Việt Nam đã sẵn sàng tham gia vào các cơ chế hợp tác trong

khu vực, trước hết là với các nước ASEAN, thúc đẩy hợp tác song phương và đa
phương trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi. Và ngày 28/7/1995, tại Hội nghị Bộ trưởng
Ngoại giao ASEAN lần thứ 18, Việt Nam chính thức được kết nạp vào ASEAN và trở
thành thành viên thứ 7 của tổ chức này. Sự kiện trọng đại này thể hiện rõ nét chính
sách chủ động hội nhập khu vực và quốc tế của ta. Đánh giá thắng lợi đó, báo Sài Gịn
giải phóng số ra ngày 20/9/1995 viết: "Lịch sử đã thực sự sang trang mới ở khu vực

12


này. Nhân tố Việt Nam trong ASEAN không chỉ đưa lại tác động tích cực về hợp tác
kinh tế với một thị trường hơn 70 triệu dân đầy sức hấp dẫn mà cịn có ý nghĩa chính
trị sâu rộng".

Chương 4 : Tổng kết.
Trải qua một quá trình dài, đặc biệt là từ năm 1991 đến năm 1995, chính sách đối
ngoại rộng mở của Việt Nam đã được thực hiện rất tốt, được các nước trong khu vực hoan
nghênh và mong muốn hợp tác với Việt Nam. Xuất phát từ thực tế "Lợi ích của Việt Nam
gắn liền với lợi ích khu vực", chúng ta đặc biệt quan tâm phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác
với tất cả các nước láng giềng và các nước trong khu vực, phấn đấu cho một Đơng Nam Á
mới hịa bình, ổn định, hữu nghị và hợp tác, góp phần vào hịa bình, ổn định ở Châu Á - Thái
Bình Dương và trên thế giới. Và với tư cách là thành viên chính thức của ASEAN, tuy giai
đoạn đó là nước thành viên mới, với điều kiện cịn nhiều khó khăn, song ngay từ khi gia nhập
ASEAN, Việt Nam đã tích cực, chủ động và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển
của tổ chức này. Ơng Nicolas Dammen, Phó Tổng thư ký ASEAN đã nhận xét: "Việt Nam
ngày nay là một thành viên không thể tách rời của ASEAN với những đóng góp có hiệu quả
và thiết thực vào các sáng kiến và chương trình của Hiệp hội ở khu vực Đơng Dương. Thêm
nữa, Việt Nam cịn có vai trị trong việc hoạc định hướng tương lai của ASEAN khơng kém
gì các nước sáng lập tổ chức này ban đầu". Hiện nay, các nước thành viên ASEAN đang
đồng lòng nâng mối quan hệ hợp tác và liên kết lên tầm cao mới với quyết định thành lập

Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Và Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục làm hết sức mình
trong vai trị là thành viên chính thức của ASEAN nói chung cũng như trong chính sách đối
ngoại của mình nói riêng, nhằm góp phần nâng cao uy tín và vị thế của ASEAN trên thế giới.

13


Tài liệu tham khảo
- Việt Nam - ASEAN mối quan hệ hợp tác đa phương.
Vũ Dương Ninh.

- Việt Nam - ASEAN: 15 năm hội nhập và phát triển.
Lê Văn Phong - Viện lịch sử quân sự Việt Nam

- Vai trò của Việt Nam trong ASEAN.
Nhà xuất bản Thông Tấn cùng với Trung tâm Dữ kiện tư liệu - TTXVN phối
hợp biên soạn.

- Lịch sử ngoại giao Việt Nam.
Nguyễn Lương Bích, nxb Quân đội nhân dân 1996.

- 50 năm ngoại giao Việt Nam.
Lưu Văn Lợi, nxb Công an nhân dân, Hà Nội 1998.

- Ngoại giao Việt Nam.
Lưu Văn Lợi, nxb Công an nhân dân, Hà Nội 2004.

- Học viện Quan hệ quốc tế - Bộ Ngoại Giao, Hỏi đáp về tình hình thế giới và chính
sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, nxb CTQG Hà Nội 1997.

- Học viện Quan hệ quốc tế, Ngoại giao Việt Nam hiện đại vì sự nghiệp đổi mới
(1975 - 2002).

14


Phụ lục
- Lời mở đầu.

Trang 1

- Chương 1: Mở rộng quan hệ với ASEAN
và chủ động hội nhập là yêu cầu cần thiết của đất nước.

Trang 2

- Chương 2: Quá trình đất nước mở rộng quan hệ đối ngoại
với các nước ASEAN.

Trang 5

- Chương 3: Việt Nam đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại
tiến tới gia nhập ASEAN.

Trang 9

- Chương 4 : Tổng kết.

Trang 13

15