Giáo án chủ đề lịch sử và địa lý 7, chủ đề đô thị lịch sử và hhiện tại

1

CHỦ ĐỀ CHUNG: ĐƠ THỊ: LỊCH SỬ VÀ HIỆN TẠI
Mơn học/Hoạt động giáo dục:Lịch Sử và Địa lí lớp: 7
Thời gian thực hiện: (3 tiết)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
–Phân tích được các điều kiện Địa lí và Lịch sử góp phần hình thành và phát
triển một đơ thị cổ đại và trung đại.
– Trình bày được ,mối quan hệ giữa đơ thị với các nền văn minh cổ đại; vai
trị của giới thương nhân với sự phát triển đô thị Châu Âu trung đại.
2. Năng lực
* Năng lực chung: Tự học, tự chủ, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề.
- Tự học và tự chủ: Đọc và phát hiện kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa.
Khai thác tranh ảnh,… để nêu và phân tích những điều kiện địa lí và lịch sử
dẫn đến sự hình thành các đơ thị cổ đại và trung đại, mối quan hệ giữa các đơ
thị và các nền văn minh, vai trị của các thương nhân đối với sự phát triển của
các đô thị thời trung đại.
- Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngơn ngữ để trình bày các kiến thức lịch sử.
* Năng lực đặc thù:
- Tìm hiểu lịch sử: Biết cách khai thác và sử dụng tranh ảnh
- Nhận thức và tư duy lịch sử: HS trình bày mối quan hệ giữa các đô thị và
các nền văn minh.
Biết phân tích để thấy rõ vai trị của các thương nhân đối với sự phát triển của
các đô thị .
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Tích cực đẩy mạnh giao lưu, hợp tác
phát triển. đây là nhân tồ quan trọng tạo lên các nền văn minh của nhân loại.
3. Phẩm chất:
- Chăm chỉ: Tích cực tìm hiểu về những điều kiện địa lí và lịch sử dẫn đến sự
hình thành các đơ thị cổ đại và trung đại, mối quan hệ giữa các đô thị và các
nền văn minh, vai trò của các thương nhân đối với sự phát triển của các đô thị

thời trung đại.


2

-Trách nhiệm, yêu nước: nâng cao ý thức giữ gìn, xây dựng và bảo vệ đất
nước.
- Nhân ái: Có tinh thần u chuộng hịa bình cùng hợp tác và phát triển.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- GV:
+ Thiết bị máy tính, màn chiếu.
+ Học liệu: Sách giáo khoa Lịch sử 6, Tư liệu Lịch sử 6, Hướng dẫn sử dụng
kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử THCS, Sách giáo viên, mạng In-tơnet, tranh ảnh các thành phố, đô thị thời cổ đại và trung đại.
- HS:
+ Đọc thông tin và qua sát tranh, sơ đồ trong sách giáo khoa tìm hiểu những
nét cơ bản về các thành phố, đô thị thời cổ đại và trung đại.
+ Đọc các tài liệu lịch sử có liên quan tới bài học trên mạng in-ter-net.
III. TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC
1. Hoạt động 1: MỞ ĐẦU (5 phút)
a. Mục tiêu:
- HS tìm hiểu kiến thức thông qua hoạt động khởi động từ đó khơi dậy ở HS
sự tị mị, hứng thú tìm hiểu kiến thức mới của bài.
+ HS hiểu biết ban đầu về các thành phố, đô thị thời cổ, mối quan hệ của các
đô thị với nền văn minh ở các khu vực.
b. Nội dung hoạt động.
- Hs nghe câu hỏi
- Vận dụng kiến thức đã biết để trả lời câu hỏi
* Dự kiến phương pháp, kĩ thuật:
- Phương pháp, kĩ thuật: Trực quan
- Phương pháp kiểm tra đánh giá: quan sát, vấn đáp

- Công cụ đánh giá: câu hỏi
c. Sản phẩm học tập:
- Phiếu học tập của học sinh.


3

Đây là bức tranh mơ tả tồn cảnh thành phố A-ten của Hy Lạp hiện nay: Đây
là một trong những thành phố lớn và lâu đời nhất ở châu Âu và thế giới. Thời
cổ đại, A-ten được coi là “cái nơi” của văn minh phương Tây. Nơi đây có đền
Pác-tê-nơng – cơng trình kiến trúc tiêu biểu của Hy lạp cổ đại, nơi có cảng
Pi-rê một trung tâm xuất – nhập khẩu và buôn bán nô lệ sầm uất nhất của thế
giới cổ đại…
d. Tổ chức thực hiện:
+ Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập:
HS quan sát tranh và trả lời câu hỏi ra phiếu học tập

Bức tranh miêu tả cảnh nào? Hãy nêu hiểu biết của em về địa danh đó?
+ Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh làm việc cặp đôi trao đổi đưa ra câu trả lời.
- Giáo viên quan sát, trợ giúp nếu cần.
+ Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Các cặp đôi khác nhận xét, bổ sung
+ Bước 4: Kết luận, nhận định.
- GV nhận xét, dẫn dắt vào bài:
Đây là bức tranh mô tả toàn cảnh thành phố A-ten của Hy Lạp: Đây là một
trong những thành phố lớn và lâu đời nhất ở châu Âu và thế giới. Thời cổ đại,
A-ten được coi là “cái nôi” của văn minh phương Tây. Nơi đây có đền Páctê-nơng – cơng trình kiến trúc tiêu biểu của Hy lạp cổ đại, nơi có cảng Pi-rê

4

một trung tâm xuất – nhập khẩu và buôn bán nô lệ sầm uất nhất của thế giới
cổ đại…
Vậy A-ten và những đơ thị phương Tây cổ đại được hình thành như thế nào,
có điểm gì khác biệt so với các dô thị cổ đại ở phương Đông? Những đô thị
cổ đại có mối quan hệ ra sao đối với các nền văn minh ở các khu vực? Giới
thương nhân đã có vai trị như thế nào đối với sự phát triển của đô thị châu
Âu thời trung đại ? Chủ đề 2: Đô thị: Lịch sử và hiện tại sẽ giúp các em tìm
hiểu những kiến thức trên.
- GV ghi đầu bài
- Gọi HS đọc Mục tiêu bài học
- GV định hướng tiết học.
2. Hoạt động 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (105 phút)
2.1.Hoạt động tìm hiểu “Đơ thị và sự hình thành các nền văn minh cổ
đại” ( 70 phút)
Tiết 1:
Hoạt động 1a: Tìm hiểu “Đơ thị và các nền văn minh cổ đại phương
Đông” (35 phút)
a, Mục tiêu:
-

Phân tích được điều kiện địa lý và lịch sử tác động đến sự hình thành
và phát triển các đơ thị cổ đại phương Đơng.
Trình bày được mối quan hệ giữa đô thị với các nền văn minh cổ đại
phương Đông.

b, Nội dung hoạt động:
-

Học sinh nghiên cứu sách giáo khoa, thiết bị học liệu.
Trả lời các câu hỏi giáo viên đặt ra.

c, Sản phẩm học tập:
Điều kiện địa lý và lịch sử hình thành các đơ thị cổ đại phương Đông
-

Ở những vùng đất bồi tụ ven các con sông lớn, đất đai màu mỡ gần
nguồn nước tưới, địa hình bằng phẳng => thúc đẩy sản xuất nông
nghiệp phát triển từ đó hình thành lên các đơ thị cổ đại

-Mối quan hệ giữa đô thị với các nền văn minh:


5

+Các đơ thị cổ ở phương Đơng có vai trị:Là trung tâm hành chính ,quân
sự, đầu mối kinh tế và giao thông của các quốc gia cổ đại, gắn liền với sự
hưng thịnh và suy tàn của các nền văn minh đầu tiên ở Phương Đơng.
-

Ví dụ: Đơ thị Mơ-hen -giô đa-rô là 1 trong 2 thành thị cổ xây dựng bên
dịng sơng Ấn (hình 2-SGK tr 171).

d, Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập:
-

Học sinh quan sát sách giáo khoa, ảnh và trả lời các câu hỏi.

+ Điều kiện địa lý và lịch sử dẫn đến sự hình thành các đơ thị ở phương
Đơng thời cổ đại.
+ Các đơ thị ở phương Đơng có vai trị như thế nào trong sự hình thành
và phát triển các nền văn minh cổ đại?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
-

Học sinh làm việc cặp đôi, giáo viên quan sát trợ giúp.

Bước 3: Báo cáo thảo luận:
-

Các cặp đôi nhận xét bổ sung.

Buước 4: Kết luận nhận định:
Tiết 2:


6

Hoạt động 1b: Tìm hiểu “Đơ thị và các nền văn minh Hy Lạp,La mã cổ
đại” (35 phút)
a. Mục tiêu:
-Phân tích được điều kiện địa lí, lịch sử tác động đến sự hình thành các đơ thị
ở Hy Lạp và La Mã cổ đại .
- Trình bày được mối quan hệ giữa đô thị cổ với nền văn minh Hy Lạp, La
Mã.
b. Nội dung hoạt động:
-

Học sinh nghiên cứu sách giáo khoa, thiết bị học liệu.
Trả lời các câu hỏi giáo viên đặt ra.
c. Sản phẩm học tập:
- Tác động của điều kiện địa lí và lịch sử đến sự hình thành các đơ thị ở
Hy Lạp và La Mã cổ đại:
+ Ở Hy Lạp và La Mã, do có: nhiều mỏ khoáng sản; đường bờ biển dài,
nhiều vũng, vịnh... nên thuận lợi cho sự phát triển của hoạt động sản xuất thủ
công nghiệp và thương nghiệp.
+ Kinh tế phát triển đã thúc đẩy quá trình quần tụ dân cư và chun mơn hóa
sản xuất diễn ra sớm, dẫn đến sự hình thành của các đơ thị ở Hy Lạp và La
Mã.
- Vai trị của đơ thị ở Hy Lạp và La Mã cổ đại với sự sự phát triển của
các nền văn minh cổ đại ở châu Âu:
+ Là trung tâm kinh tế, chính trị của nhà nước
+ Đặt nền tảng cho sự hình thành và phát triển của các nền văn minh
+ Khơng khí dân chủ tại các đô thị đã tạo điều kiện cho những sáng tạo văn
hóa.
d, Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập:

-

Học sinh quan sát sách giáo khoa và trả lời các câu hỏi.
1. Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy cho biết điều kiện lịch sử
và địa lí có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành các đô thị ở Hy
Lạp và La Mã cổ đại?


7

2. Đô thị ở Hy Lạp và La Mã cổ đại có vai trị như thế nào đối với sự
phát triển của các nền văn minh cổ đại ở châu Âu?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
-

Học sinh làm việc cặp đôi, giáo viên quan sát trợ giúp.
Bước 3: Báo cáo thảo luận:

-

Các cặp đôi nhận xét bổ sung.
Bước 4: Kết luận nhận định:
Gv chốt lại phần 1.=> Như vậy điều kiện địa lý và lịch sử khiến cho các
thành thị cổ ở phương Đơng và phương Tây được hình thành trong những
khoảng thời gian và ở những không gian khác nhau.
Tiết 3:
2.2.Hoạt động tìm hiểu “Các đơ thị châu Âu thời trung đại và vai trò của
giới thương nhân” (35 phút)
a.Mục tiêu
-Phân tích được điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành và phát triển
một đơ thị châu Âu thời trung đại .
- Trình bày được vai trị của giới thương nhân với sự phát triển đơ thị Châu
Âu thời trung đại
b.Nội dung
-Học sinh nghiên cứu thông tin để trả lời các câu hỏi
c.Sản phẩm
-Câu trả lời của học sinh
*Điều kiện ra đời của các đô thị châu Âu thời trung đại
-Từ thế kỉ XI,khi sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp
trong các lãnh địa phong kiến có nhiều biến đổi

-Những thợ thủ cơng đã tìm cách trốn khỏi lãnh địa, họ tìm tới những nơi
đông dân,gần nguyên liệu,nơi giao nhau của các trục đường chính...nhóm
nhau lại để cùng sản xuất,bn bán.Từ đó các đơ thị được hình thành.
Ví dụ trường hợp cụ thể đơ thị ở Tây Âu hình thành bên bờ của các dịng
sơng lớn


8

Hình 3: Thành phố Ln Đơn thời trung đại bên bờ sơng Thêm vào thế
kỉ I
*Vai trị của giới thương nhân trong các đô thị
-Thương nhân đã thúc đẩy kinh tế hàng hóa phát triển, làm tan rã nền kinh tế
tự nhiên, đóng kín trong các lãnh địa trước đây.
-Thương nhân là những người có đầu óc khám phá,ham hiểu biết, làm giàu…
họ đã mở ra phong trào văn hóa Phục hưng cho Phương Tây thời trung đại
Ví dụ về sự phát triển hưng thịnh của hội chợ trao đổi hàng hóa, sự xuất hiện
của các quầy đổi tiền- chính là tiền thân của các ngân hàng sau này


9

Hình 4:Ngân hàng Mơn-te Đây Pát-chi đi Si-ê-na (I-ta-li-a), ngân hàng lâu
đời nhất thế giới.
d.Cách thức tiến hành
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS
-Phân tích điều kiện địa lí và lịch sử để dẫn tới sự ra đời các đô thị trung đại ở
châu Âu?
-Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, cho biết tầng lớp thương nhân có
vai trị như thế nào đối với các đô thị trung đại ở châu Âu?

Bước 2:Thực hiện nhiệm vụ
HS lắng nghe, tiếp nhận nhiệm vụ, trao đổi cặp đơi
GV chú ý quan sát, trợ giúp khi có khó khăn
Bước 3:Báo cáo
GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi
Bước 4:Đánh giá, nhận xét
GV gọi các hs khác nhận xét
Cuối cùng Gv nhận xét, đánh giá
3.Hoạt động Luyện tập (15 phút)


10

a) Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố, khắc sâu kiến thức bài học.
b) Nội dung: Học sinh dựa vào kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi trắc
nghiệm.
c) Sản phẩm: 1-D, 2-A, 3-A, 4: ( 1- đầu óc, 2- khám phá, 3-phong kiến lỗi
thời, 4-văn hóa mới)
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập:
GV chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh (Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm.).
Câu 1. Điều kiện tự nhiên nào không phải là cơ sở hình thành của các quốc
gia cổ đại phương Đông?
A. Đất phù sa ven sông màu mỡ, mềm xốp, rất dễ canh tác.
B. Lượng mưa phân bố đều đặn theo mùa.
C. Khí hậu nóng ẩm, phù hợp cho việc gieo trồng.
D. Vùng ven biển, có nhiều vũng, vịnh sâu và kín gió.
Câu 2. Các quốc gia cổ đại phương Đơng được hình thành vào khoảng thời
gian nào?
A. Khoảng từ thiên niên kỉ IV-III TCN.

B. Khoảng 3000 năm TCN.
C. Cách đây khoảng 4000 năm.
D. Cách đây khoảng 3000 năm.
Câu 3. Đặc điểm nào là đặc trưng về điều kiện tự nhiên của các quốc gia Hi
Lạp, Rô Ma cổ đại?
A.Đất đai khô cằn, gần biển nhiều vũng vịnh.
B.Đất đai màu mỡ, gần nhiều sông lớn.
C.Đất đai tơi xốp, xa biển.
D.Có nhiều đồng bằng lớn, và có nhiều rừng rậm rạp.
Câu 4. Điền từ thích hợp vào chỗ chấm: (văn hóa mới, đầu óc, khám phá,
phong kiến lỗi thời.)
Thương nhân là những người có…..(1) thích…..(2) ham hiểu biết, làm giàu,


11

nên họ phản đối văn hóa…..(3) lạc hậu và địi hỏi xây dựng một nền …..(4).
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
GV: Gợi ý, hỗ trợ học sinh thực hiện nhiệm vụ
HS: Suy nghĩ, trả lời cá nhân sau đó giơ tay trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận :
GV: Gọi học sinh trả lời.
HS: Trả lời câu hỏi, nhận xét, đánh giá, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định:
GV: Nhận xét, chuẩn kiến thức.
HS: Lắng nghe, ghi bài.
4.Hoạt động Vận dụng (5 phút)
a) Mục tiêu: HS biết vận dung kiến thức để giải thích được những vấn đề có
liên quan đến bài học hơm nay.
b) Nội dung: Học sinh tìm tịi để trả lời câu hỏi vận dụng được giao.

c) Sản phẩm: Câu trả lời ra giấy, hình ảnh, tài liệu của học sinh.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Giao nhiệm vụ học tập:
GV chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh: ?Theo em sự phát triển của đô thị
châu Âu thời trung đại gắn liền với vai trò của tầng lớp thương nhân có ý
nghĩa đối với sự phát triển của các quốc gia ngày nay khơng? Vì sao?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
GV: Gợi ý, hỗ trợ học sinh thực hiện nhiệm vụ
HS: Suy nghĩ, trả lời cá nhân về nhà hoàn thành câu trả lời.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
GV: Gọi học sinh trả lời trong tiết sau.
HS: Trả lời câu hỏi, nhận xét, đánh giá, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định:
GV: Nhận xét, chuẩn kiến thức.


12

HS: Lắng nghe.