Sinh học 12 Bài 20: Tạo giống mới nhờ công nghệ gen

Câu hỏi kiểm tra bài
cũ
• Cho biết phương pháp tạo giống bằng đột biến
được thực hiện theo những bước nào?
• Đối với tế bào hực vật, người ta đã tạo giống
bằng những cơng nghệ nào?
• * Cơng nghệ gen là gì?


Các phương pháp tạo
giống
- Lai giống rồi chọn lọc giống tốt dựa vào
nguồn biến dị tổ hợp (có ưu thế lai).
- Gây đột biến.
- Công nghệ tế bào:
+ Nuôi cấy mô.
+ Lai tế bào xôma, dung hợp tế bào
trần.
+ Nuôi cấy hạt phấn, noãn rồi đa bội
hóa.
+ Nhân bản vô tính.
+ Cấy truyền phôi.
- Công nghệ gen: Kó thuật chuyển gen



I. CƠNG NGHỆ GEN
1. Khái niệm cơng nghệ gen:
2. Các bước tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG
TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN

1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen


I. CƠNG NGHỆ GEN
Enzim cắt

Enzim cắt
Restrictaza

Gen là
gì?
Gắn đoạn bị cắt vào plasmit
nhờ enzim nối Ligaza

ADN tái tổ hợp

Chuyển đến tế bào nhận
ADN Plasmit
tái tổ hợp
dạng vịng

ADN của tế
bào nhận

Cơng nghệ
gen là gì?


I. CƠNG NGHỆ GEN

1. Khái niệm cơng nghệ gen
Cơng nghệ gen là qui trình tạo ra những tế bào
hoặc sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen
mới.
Kĩ thuật chuyển gen là kỹ thuật chuyển gen từ
tế bào này sang tế bào khác để tạo ADN tái tổ hợp.
2. Các bước tiến hành
a) Một số khái niệm -Thảo luận nhóm 3HS, 1 phút
-AND tái tổ hợp là gì?
-Thể truyền là gì?


I. CƠNG NGHỆ GEN
1. Khái niệm cơng nghệ gen:
2. Các bước tiến hành
a, Một số khái niệm:

ADN tái tổ hợp là 1phân tử ADN nhỏ được lắp ráp từ
các đoạn ADN của các tb khác nhau ( thể truyền + ADN
)
Thể truyền: là một phân tử ADN nhỏ có khả năng tự
nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào củng như có thể
gắn vào hệ gen của tế bào
VD: plasmit, virut...


b) Các bước tiến hành

Xem sơ đờ chuyển gen bằng plasmit và trả
lời các câu hỏi sau

1. Nêu các bước tiến hành của kĩ thuật chuyển gen.
2. Tạo ADN tái tổ hợp bằng cách nào?
3. Muốn cho ADN tái tổ hợp xâm nhập được vào tế
bào nhận một cách dễ dàng thì ta cần phải làm gì?
4. Làm thế nào để có thể nhận biết được tế bào nào
có chứa ADN tái tổ hợp?
Nhóm 3HS, 3 phút


KỸ THUẬT CẤY GEN DÙNG PLASMIT LÀM THỂ TRUYỀN
Enzim cắt

Enzim cắt
Restrictaza

Gắn đoạn bị cắt vào plasmit nhờ enzim nối Ligaza

ADN tái tổ hợp
Chuyển đến tế bào nhận
ADN Plasmit
tái tổ hợp
dạng vòng

ADN của tế
bào nhận


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: QUY TRÌNH THỰC HIỆN KT CHUYỂN GEN.
CÁC BƯỚC
CHUYỂN GEN

CÁCH TIẾN HÀNH

KẾT QUẢ

TẠO AND
TTH

-Tách chiết thể truyền(A) và gen cần chuyển(B) ra
khỏi tế bào ,
-Xử lý A và B bằng cùng 1 loại enzim giới hạn
(enzim restrictaza), tạo “đầu dính”
-Dùng 1 loại “keo dính”(enzim ligaza) gắn các đầu
dính của A & B tạo thành AND tái tổ hợp.

Thu được AND
tái tổ hợp(gen
cần chuyển gắn
vào thể truyền)

Dùng muối CaCl2 hoặc dùng xung điện làm dãn
màng sinh chất của tế bào nhận,làm cho AND tái tổ
hợp dễ dàng đi qua màng.

Trong tế bào
nhận, AND tth sẽ
được nhân lên
rất nhiều

Nhờ các gen đánh dấu trên thể truyền, người ta có

thể biết được các tế bào có AND tái tổ hợp, (sản
phẩm của các gen đánh dấu có thể dễ dàng được
nhận biết bằng các kỹ thuật nhất định) từ đó
người ta có thể tách được dịng tế bào có AND tái
tổ hợp

Thu được dịng
tế bào có AND
tái tổ hợp,tổng
hợp các sản của
gen cần chuyển.

ĐƯA AND
TTH VÀO
TB NHẬN
PHÂN LẬP
DÒNG TB
CHỨA AND
TTH


Plasmid
• Plasmit được cấu
tạo
như
thế
nào?
+ Plasmid là phân tử
ADN nhỏ, dạng vịng
nằm trong tế bào chất

của nhiều lồi vi kh̉n.
+ Plastmit có khả năng
nhân đơi độc lập với hệ
gen của tế bào.


1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
- Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã được con
người làm biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình
- Người ta có thể làm biến đổi hệ gen của một sinh vật theo 3 cách
sau:
+ Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen
+ Làm biến đổi một gen có sẵn trong hệ gen
+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen.
Ví dụ: ở cà chua gen làm chín quả bị bất hoạt nên có thể vận chuyển
xa hoặc bảo quản lâu dài mà không bị hỏng.
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen



Phương pháp tạo đợng vật biến đởi gen
•
•
•
•
•
•
•
•

Lấy trứng ra khỏi con vật nào đó.
Cho thụ tinh trong ống nghiệm.
Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử và hợp
tử phát triển thành phôi.
Cấy phôi đã được chuyển gen vào tử
cung con vật khác để mang thai và sinh
đẻ bình thường.
Sinh ra một con vật chuyển gen


Mợt số hình ảnh về đợng vật chuyển gen

Chuột được
chuyển gen GFP
phát huỳnh
quang

Cá
(salmon)
chuyển
hormone
trưởng
Glofish

hồi
gen
tăng

Mợt số hình ảnh về đợng vật
chuyển gen
Heo chuyển gen phát huỳnh quang


b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bông

Cây bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh (bên phải) và cây
bông không chuyển gen Bt mẫn cảm với sâu bệnh (bên trái)


BT

Bắp chuyển gen Bt
Bt

control

Control

Bt

Bt

control


Một số thành tựu về tạo
giống bằng công nghệ

gen.


Đu đủ đã được chuyển gen
kháng virut(trái), đu đủ
chưa được chuyển gen
( phải)


Biến nạp gen và ứng dụng trong chọn giống ở thùc vËt

Một số thaønh tựu về giống chuyển gen


c) Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
- Tạo ra dòng vi khuẩn mang gen của loài khác
như gen insulin của người. Những dòng vi
khuẩn này có khả năng sinh sản cao nên có thể
nhanh chóng sản sinh ra một lượng insulin làm
thuốc chữa bệnh tiểu đường…….


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1.Người ta phải dùng thể truyền để chuyển
một gen từ tế bào này sang tế bào khác là vì:
A. nếu khơng có thể truyền thì gen cần chuyển sẽ không
chui vào được tế bào nhận.
B. nếu khơng có thể truyền thì gen có vào được tế bào
nhận cũng không thể nhân lên và phân li đồng đều
về các tế bào con khi tế bào phân chia.

C. nếu khơng có thể truyền thì khó có thể thu được
nhiều sản phẩm của gen trong tế bào nhận.
D. nếu khơng có thể truyền thì gen sẽ khơng tạo ra sản
phẩm trong tế bào nhận.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 2: Công nghệ gen là:
A. quy trình cơng nghệ dung để tạo ra các sinh
vật có gen bị biến đổi
B.quy trình cơng nghệ dùng để tạo ra các sinh
vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới
C.kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể truyền.
D.kĩ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 4: vì sau cà chua biến đổi gen có thể được bảo
quản lâu dài mà không bị hỏng?
A.Vì có 1 gen trong hệ gen của chúng bị biến đổi
B.Vì đưa 1 gen lạ vào hệ gen của chúng
C.Vì chúng có khả năng kháng virut
D.Vì gen làm chín quả bị bất hoạt