Hành vi tuân thủ phác đồ điều trị của bệnh nhân đái tháo đường tại bệnh viện quận gò vấp

Bộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG DẠI
sư PHẠM
THÀNH PHÔ HÔ CHÍ MINH
• HỌC
•
•

Nguyễn Thị Thu nằng

HÀNH VI TN THỦ PHÁC ĐÒ ĐIÈL TRỊ
CỦA BỆNH NHẢN DÁI THÁO DƯỜNG

TẠI BẸNH VIỆN QUẬN GỊ VÁP

Chun ngành : Tăm lí học

Mã số

: 8310401

LUẬN VĂN THẠC sĩ TÂM LÍ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DÃN KHOA HỌC:

TS. NGƠ XN Diệp

Thành phố I1Ổ Chí Minh - 2022

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luân văn này lả cõng trinh nghiên cưu khoa hoc độc lập cua

tôi Các tài liệu, tư liệu sư dụng trong luụn vãn của tơi có nguồn gốc rõ ràng. Các dử
liệu, kết q nghiên cứu trong luận vàn là quá trinh lao động trung thực cua riêng tôi

và chưa từng công bố trong bất kỹ cơng trình nghiên cứu nào khác


LỜI CÃM ơ\
Trong hơn hai nảm học thạc sĩ chuyên ngành Tàm lý học. tôi nhận được rất
nhiều sự giúp đõ. hường dẫn. động viên tủa rắt nhiều người.
Lới đẩu tiên, tỏi xin dược bày tò lõng biết ơn sâu sẳc đen Ban Giám hiệu nhả

trường. các Thầy cỏ Phông sau đại hục. các Thây Cô Khoa Tâm lý hục đà lạo điều

kiện cho tơi được học tập. tận tình giang dạy, giúp dờ tỏi trong hơn hai nám qua.
Tôi xin bày lõ lòng biết ơn sâu sàc den Tien sỉ Ngó Xn Điệp. Tlìầy đâ
hướng dàn tận tinh, giúp dở. chinh sữa luân vãn trong suốt quá trình thực hành
nghiên cứu.

Tơi xin bày tị lịng biết ơn sâu sắc đến Ban Lãnh đạo bệnh viện Gò vấp; Hội

đổng khoa học bệnh viện, Phong Dièu dường; Bác sĩ chuyên khoa II I ran Hoàng

Minh Cháu. Tnrỡng khoa nội. phụ trách câu lạc bộ bệnh nhân Dái tháo đường bệnh
viện Go Vấp; Bác sì chuyên khoa II llỏ Thanh Mỹ Phượng, phụ trách Khoa khám
bệnh: Rác sĩ chuyên khoa II llá Thanh Yen Trang, phụ trách Khoa Hoi sức lích cực;

Bác sì Phạm Chinh Trưc. Trương khoa Y học cổ truyền. nơi tơi dang cịng lác. dã

lụo mọi điều kiện cho tỏi lâm nghiên cữu irong býnh viện. Và cùng xin hãy tó sự
cam ơn chân thành và sâu sac nhất đen tập thẻ khoa Xct nghiỳm, quý ban bè. quý
dồng nghiệp dã giúp dở. động viên, hỗ trợ tôi trong suối thịi gian qua
Và thêm nừa. tơi xin bày to lòng biết ơn sãu sàc den quý bỳnh nhân cua bỹnh

viện Gị Vấp dã tham gia váo q trình khảo sát và đổng hành cùng CÔI trong quá

trinh tư vấn sức khóe bệnh Dái tháo đường và luân thu diều tri trong suốt Ihửi gian
thực hiện đề tài.
Xin trân trọng cám ơn?


MỤC LỤC

Trang phụ bìa
Lởi cam đoan .......................................................................................................................i
LỜI câm ơn........................................................................................................................... 11

Mục lục............................................................................................................................... iii

Danh mục chữ viết tắt......................................................................................................... ỉ
Đanh mục các hãng............................................................................................................. 2

MỜ ĐÀU.............................................................................................................................. I
Chương I. cơ SỜ LÍ LUẬN VỀ HÀNH VI TUÂN THỬ PHÁC nõ DIẺƯ
TRỊ CỦA BỆNH NHÂN MÁC BỆNH DÁI THÁO DƯỜNG............. 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vẩn đẻ............................................................................... 7

1.1.1. Trên the giời...................................................................................................... 7

1.1.2 Tại Việt Nam.................................................................................................... II

1.2 Lý luận về hành vi tuân thu phác đồ điều trị cũa bệnh nhàn đái tháo
đuùng...................................................................................................................... 15

1.2.1. Khái niệm hành vi........................................................................................... 15
1.2.2. Khái niệm tuân thũ..........................................................................................30

1.2.3. Khái niệm phác dồ điều trị.............................................................................33
1.2.4. liảnli vi tuân thu phác đỗ điều trị..................................................................33

1.3. Dặc diem cùa bệnh nhàn dái tháo dường ......................................................... 37
1.3.1. Khái niệm bệnh nhân..................................................................................... 37

I 3.2 Nhưng vấn đe lí luận VC bệnh đái tháo đường ...........................................38
1.4. Tiêu ch) đanh gia hành vi tuan thu pliac đồ điêu tri vua bệnh nhân đai
tháo đường tại h^nh viên Quận Gò vấp................................................................... 39

1.4.1. Biếu hiên hành vi luán thu phác dò diêu trị của bệnh nhãn đái thao
đường.............................................................................................................. 39

1.4.2. Mức dỏ biêu hiện hành vi tuân thu phác dỏ diêu trị cũa bênh nhãn

đái tháo dưỡng tại bệnh viện Quận Gò vấp............................................... 50

1.5. Các yểu tó anh hương dên hãnh VI tuân thu phiic do điều trị..........................52
1.5.1. Yỗu tổ môi trướng...........................................................................................52


1.5.2. Nhận thức.........................................................................................................52

1.5.3. Thái độ.............................................................................................................52

1 5.5 Yẻu tổ tám lý ánh hưởng đến hãnh vi tuân thủ phác đồ điều tri của
ngươi bệnh.................................................................................................................. 53

Tiếu két chương 1............................................................................................................. 65
Cliưưng 2. THựC TRẠNG HÀNH VI TN THỦ PHÁC ĐƠ DIẾU ì RỊ
CỦA BỆNH NHÂN MÁC BỆNH DÁI THÁO DƯỜNG.................67

2.1. Đặc diêm phòng khám ngoại trú bệnh viện Gò vấp........................................ 67
2.1.1. Sự hỉnh thành và phát triển của phông khám ngoại trú bệnh viện
Gị Vấp............................................................................................................67

2.1.2. Tơng quan về việc điêu trị của bệnh nhân mác bệnh dái tháo dường

tại phòng khám ngoại trú bệnh viện Gị víp năm 2020...........................67

2.2 Tố chức nghiên cửu thực trạng hành VI tuân thú phác dồ điều trị cua
bệnh nhân míc bcnh đái tháo đường......................................................................... 68
2.2.1. Mục đích nghiên cứu...................................................................................... 68

2.2.2. Nội dung nghiên cứu...................................................................................... 68
2.2.3. Phuong pháp nghiên cửu...............................................................................68
2.2.4 Thiết kế phiếu khao sát và thu thập số liệu..................................................69

2.2.5. Độc diêm màu khao sát................................................................................. 71

2.3 Thực trạng hành vi tuân thủ phác đồ điều trị cùa bệnh nhàn mắc bcnh

đai tháo đường.............................................................................................................. 74

2.3.1 Thục trụng thòng tin vê bênh của bcnh nhân mắc bệnh đái tháo
đương tại phòng khúm ngoại trú bệnh viện Quận Gò Váp nãm

2020................................................................................................................. 75

2.3.2. Thực ưang nhận thưc cua người bệnh về triệu chưng và diều trị bénh
dái tháo đường............................................................................................... 77
2.3.3. Thuc trang hãnh dộng tuan thu cua bcnh nhân với y lệnh điêu trị cua

bác sĩ................................................................................................................ 91
2.3.4. Thực trang mức dộ tuân thũ cua người bênh.............................................. 93

2 3.5 Thực trạng thái dộ của bộnh nhãn VỜI hành vi tuân thủ diều irỊ bệnh.... 95


2.3. Hành vi tuân thủ phác đô đicu trị của bệnh nhân đái tháo đường qua
một sổ trường hợp...................................................................................................... 107
2.3.1 Trưởng hựp thứ nhất Bộnh nhân PHẠM THỊ 0 Tuồi: 65 ...............

107

2.3.2. Trường hợp thứ hai. Bệnh nhàn TRAN THANH N. Tuổi: 50............. 112

2.3.3 Két quá sau tác động.....................................................................................117

Tiều kểt chương 2........................................................................................................... 118
KÉT LUẬN VÀ KHUYÊN NGH|............................................................................ 120
TÀI LIỆU TIIAM KHAO........................................................................................... 128

PHỤ LỤC....................................................................................................................... PL1

DANH MỤC CHỬVIÉT TÁT
STT
1

NGHÍA l>ẰV Ỉ)C

TL VIẾT TÁT
ADA

American Diebctes Association
(Hiệp hội đái tháo đường Hoa Ký)

2

BMl

Chi số khồi cơ thề

3

ĐTĐ

Đái tháo đường

4

ĐTNC

Dơi tượng nghiên cứu

5

IDF

International Diabetes Federation

(Liên đồn Dải tháo đường Quốc tế)
6

TGMB

Thời gian rnàc bệnh

7

WHO

World Health Organization iTồ chức Y tể thế giới)

8

VADE

Hiệp hội tiếu đương và nội tiẻt Việt Nam

9

BV

Bệnh viện

10

TBC

Trung bình chung

11

HbAlc

Glycated hemoglobin

12

BN

Bệnh nhàn


DANH MỤC
• CÁC BÂNG
Báng 2.1.Ọu> ước ve xừ lý sơ liệu cùa đe tài................................................................ 70

Bang 2.2.

Phân bố giới tính ơ đổi tượng nghiên cứu.............................................. 72

Bang 23.

Phân bố nghe nghiệp dối tượng nghiên cứu...........................................72

Bang 2.4.

Phân bố nơi ớ cùa đổi tưựng nghiên cứu ...............................................73

Bang 2.5.

Phân bố trinh dộ học vấn ờ đổi tượng nghiên cứu................................. 73

Bang 2.6.

Phân bố lình trụng gia đinh ớ đổi tượng nghiên cứu.............................74

Bang 2.7.

Phân bo chi số B.MI ở dối tượng nghiên cứu..........................................75

Bang 2.8.

Phân bố chi so Glucose ờ đối tượng nghiên cứu................................... 76

Báng 2.9.

Phân bố chi số HbAlc ở đối tượng nghícn cứu..................................... 76

Bang 2.10.

Phàn bo trương hợp phát hiện bệnh DTI) ớ đối tượng nghiên cứu .... 76

Bàng 2 11.

Phàn bổ sư hiổu biết về các triệu chứng thường gặp cùa bênh

DTĐ ơ dồi tượng nghiên cứu...................................................................77
Báng 2.12.

Nhộn thức về thởi gian điêu trị bệnh.....................................................79

Bang 2.13.

Nhãn thức về thực phàm nên ăn.............................................................79

Báng 2.14.

Nhận thức VC ânh hường khi uống thuổc không đủng thời gian.

lieu lượng................................................................................................... 80
Bang 2.15.

Nhận thức về cách điều tri bệnh ĐTĐ.................................................... 80

Bang 2.16.

Nhũn thức ve biến chưng cũa bênh ĐTD ờ đối tượng nghiêncứu

Bang 2.17.

Nhận thức về phòng ngửa biến chửng đái thao dường..........................83

Bang 2 18.

Nhàn thức về cách xác đinh khâu phằn ân cho người bênh Dái

... 81

tháo dường................................................................................................84

Bang 2 19.

Nhận thức ve chi sổ llbAlc trong máu với biến chứng b
tháo đường................................................................................................84
Bang 2.20.

Nhớ dược chi số xét nghiệm dường trong máu lúc đói.......................85

Bang 2 21.

Chi sỗ xct nghiệm đường trong máu cho biết mác bệnh ĐTĐ...........85

Bang 2.22.

Ý nghĩa cùa chi số HbA le ưong máu..................................................... 86

Bang 2.23.

Nhàn thức về biện pháp xư lí VỚI cúc vẩn dê ớ chân như mun

nước, chai chân, cứng móng..................................................................... 86

Bang 2.24.

Nhan thức cua bệnh nhân về biêu hiện bệnh cua mình........................87


Báng 2.25.

Hicu bict VC thực hãnh điều trị bênh đài tháo đường............................88

Bang 2.26. I lanh động luân thu của bệnh nhân VỚI y lệnh điêutri cũa bác sĩ.........92
Báng 2 27. Mức độ tuân thủ phác đỏ điều trị của người bệnh

............................93

Bang 2.28. Thực trạng thái dộ cua người bệnh ĐTĐ.................................................96
Bang 2 29. Thực trụng cam xúc lo buồn cua người bệnh đái tháođường............... 98


1

MO ĐÀU
1. Lý do chọn dề tài

Sức khỏe được coi là tài san vô giá. tài sân quý báu nhất cua con người Tổ
chức y tc The giới dà định nghĩa sức khoe: "Sức khoe là trạng thái hỗn tồn thoai
mái VC the chắt, tinh thần và xà hội. chứ khơng phái là tình trụng khơng có bệnh tật
hoăc ốm you." Trong mồi con người chúng ta luôn tồn tại mảt sinh học và mảt xã

hội. con người luôn trong bối tánh bị tác dộng cua các yểu lỗ xã hội nhu suy nghỉ,

cam xúc. quan hệ xã hội. ý chí. niềm tin....Sự phát triển nhanh chóng của đời sống

xả hội vớt nhiều thay đôi đang tạo nên nhiều áp lực. mâu thuẫn, xung đột phúc lập.
gày tác động tièu cực đen tâm lý con người, tạo ncn nhiêu hệ lụy đáng lo ngại: Nen

kinh tề nước ta ngày càng phát tnên. thu Iihạp bình quan đầu người tảng, cac nhu
cầu thiết yếu VC An mặc được đầy đủ, sung túc thì nhu cầu thỏa mân sức khóe tinh
thần của mỏi cá nhân, những giá trị hạnh phúc càng được xem trọng. Bệnh tiêu
đường hay còn gọi là bệnh dái tháo dường lã mội trong nhừng cản bệnh gây ánh
hương keo dai đèn sue khoe tinh thần người bệnh, gày cho họ "một ganh nặng tâm

lý rất lớn”, hụ luôn cổ cam giác nặng nề không lý giâi được, câm thầy mệt mõi

trong việc phài duy tri diều trị. câm giác that bại với cãn bénh mang theo suốt dõi
này và gây cho họ "chửng trầm uầt trong bộnh tiểu đường’*, diều này càng làm tăng
nhanh khá năng biền chứng nguy hiêm của tiêu đường trên thân kinh, tôn thương

mạch máu. biến chửng tim mạch, biến chửng ờ thận, biến chứng trên mắt và tổn
thương bán chãn....“Dãi tháo dưửng là bệnh gày lu vong đứng thứ 3 trong sổ các

bệnh không lây nhicm tụi Việt Nam. sau tun mạch và ưng thư.”
Bệnh Đái tháo đường đủ và đang trở thành một vấn dề sức khóe tồn cầu VỚI

sỗ lưựng bệnh nhân ngày câng tâng, có thề nói là một loạt bệnh "dại dịch không

lây” cùa the kỳ 21, anh hưởng den cá hàng triệu người trên toàn thế giới, dăc biệt ty
lộ nguửi bệnh đái tháo dường lãng nhanh ờ các nước dang phai triển, trưng dó cỏ

Việt Nam ta

Theo thơng kè cua the giới, nảm 2019 có hon 440 triệu người lớn mác đai thảo
dường. Đự doán den nfim 2045. the giới sỉ tăng lèn 700 triệu người, sổ tảng tới gàn

50%. Theo báo cao cua BV NÔI tiẽt Trung ương, ty lý mắc dai tháo đường chung ớ


2

Việt Nam đang là 5-7%. Mỗi ngày ít nhất có 80 người tứ vong vì các biến chứng
liên quan bệnh liẻu đường1.

Trong quá trinh khám và diều trị mọi người nhộn thây bệnh nhân mác các
bệnh mãn tính nói chung và bệnh nhân mắc bệnh dái tháo đường có rất nhiêu hành

vi chưa phủ hợp xuổl phái (ừ việc bân thân người bệnh chưa hiẻu rỏ về càn bệnh cùa

mình. Như là bo hãn thuốc Táy dang đicu ưị dê uông thuốc Dõng y mã không boi ý

kiến hác sĩ điều trị; Kiêng toàn bộ linh bột. và dường dần đến mat cân báng dinh
dường trong mồi bừa ãn; Chi theo dõi dường máu vào buôi sang mâ không nghĩ den

việc phai theo dòi đường máu sau ăn vã chi theo dõi một lần một tuần, 'rhậm chí khi
lự kiếm tra đường huyết tụi nhà thay chi số õn định la ãn ng thối mái. mai lại

uống thuốc; Sai lầm nữa là họ chi dùng mãi một dem thuốc, hết thuốc tự dem đơn
thuốc ra nhà thuốc mua. đi khám lai phai xếp hàng chớ; Hoặc het thuốc uỗng lự

nghi vài ngày mời đi khám lại. Khi bị mẳc bỳnh nào khác thì bo ln thuốc tiêu
đường đẽ uống thuốc Irị bẻnh hiện tại đang mác phái,...Điều náy đặt ra vãn dề cần

xem xét về hành VI tuân thu phác đồ đicu trị bệnh đái tháo đường của họ. giúp bệnh
nhân nhạn thức dúng về bệnh dái tháo đường là vơ cũng cẳn Ihiét vì khi hộ hiếu về
bệnh, hiều rỏ các che dộ điều tr| dai tháo đuởng ca VC thuốc, chế độ dinh dating. chế

dộ sinh hoạt, luyện tập. vận dộng, ý thức rõ các biến chứng khi khòng tuần thu dúng
chề độ diều ưị. ý thức được thải độ tinh thân cần cơ đê có thê sống chung với bệnh

dái tháo dtrờng thì mới có the giúp họ có hành vi tuân thu phác đồ diều trị của bác sĩ
tốt hơn.

Theo tác giá. hành vi kém tuân thủ phác do điều trị bệnh đái tháo đường có
điếm màu chốt là sự hiện thực hóa nhùng suy nghỉ, lư tuơng. thai độ bên trong cua

chính hệnh nhàn về cũn bệnh cùa mình một cách chưa phù hợp lâm ủnh hường đen

hiệu quá diêu ưi và chât lương cuộc sống. Trẽn dày lã những lý do quan trong dê
chúng tối lựa chọn nghiên cứu hành vi tuân thú phác dồ điều trị của hộnh nhân dải

tháo dường tai bệnh viện Quân Gò vấp. Tữ dõ dưa ra những giai pháp, khuyên nghi
nhảm cái thiện hành vi kém tuân thù diều trị. lâng bánh vi sức khóe một cách tích

cực hơn.


3

2. Mục dich nghiên cứu

Kháo sái thục trang luân thu phác đỏ điều iri cua bệnh nhân mác bệnh đái

thảo đường.
3. Khách thí* và dối tưựng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu
Bộnh nhàn mắc bệnh đai tháo đường dang diều trị tại bệnh viện Quận Go vấp

nđm 2020.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hành vi tuân thu phác dồ điểu trị cua bệnh nhân mác bệnh đái thảo đường.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Nghiên cứu tông quan tài liệu

Xây dựng Cơ Sở lý luận về hành vi tuán thu phác dơ diều tri cùa bệnh nhân
mác bệnh đái tháo đường.

4 2. Khảo sát thực trang và mức độ biêu hiện hành VI tuân thu tuân thu phác dồ
điều tri cua bệnh nhân mác bệnh đái tháo đường
5. Giã thuyết khua học
Hành VI luân (hu phác dồ điẻu tri bệnh đái tháo đương cùa bệnh nhân khám và

diều trị tại phòng khám hao hiềm y tế khoa khám bệnh, bệnh viện Quận Gò vẩp ờ
mức trung hình
6. Giới hạn de tài
Dẻ lái tập trung nghiên cứu hành VI tuân thu phác dò diêu tri cua bệnh nhân

mác bệnh đái tháo đường đang điều trị tại phòng khám bảo hiểm y te của khoa

khám bệnh, bệnh viện Quận Go váp nảm 2020 một cách cụ the qua bộ câu hoi dược

soạn và đít kiêm tra độ tin cậy cùa hàng hịi
7. Phuưìig pháp chọn máu

Chụn mau thuụn tiýn
X. Phưưng pháp luận và phưưng phap nghiên cứu

về phương pháp luận nghiên cứu. chúng tôi nghiên cứu hãnh vi tuân thú phác
dò diêu trị bênh dai tháo dường cua bênh nhãn theo hướng tiếp cận hoat dõng. Hành


4

vi Lì những hành động hicu hiện ra bên ngồi và hành động đỏ được quy định hòi

cẩu trúc tâm lý bên nong cùa nhãn cách
Hành động của chú thề có ánh hướng tích cực hav tiêu cực lèn chính họ Dê

bệnh nhàn có những hanh dộng tuân thu đúng phác dồ diéu trị bệnh thi bệnh nhân

cần cổ nhộn thức, thái độ đúng về nhừng hành vi cằn thực hiện trong việc luân thú
điều trị của họ. Bcnh dai tháo dường là bệnh mãn tinh, việc tuân thu diều ưị cần

được thực hiện mồi ngày trong suốt cuộc đời thì mới có được hiệu q điều trị

mong dựi nên thường gây ra cho người bệnh những trang thái tâin lý lo lãng, ưàm
uất,... I)o vậy. cần nghiên cứu thực trạng hành vi tuân thù phác đồ đtèu tri bệnh dải

tháo đường cua bỹnh nhân và trying thái tâm lý cua hv đê có nhìmg khun nghi kíp

thin trong q trinh diều trị.

Đổ tài thực hiỹn một sồ phương phap nghiên cứu như sau:

8.1. Phương pháp nghiên cửu li luận, chú yếu là phương pháp nghiên cứu
tài liệu
• Mục đích: Nhằm hộ thống hóa những lý luận VC bệnh Đái tháo đường, về

hành VI tuân thu phác đỗ điều trị bệnh. Từ két qua nghiên cứu lý luận xác định

khung cư sứ phương pháp luận d|nh hướng quy trình, phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp này diên ra theo các giai đoạn như phân tích, tồng hợp. hệ

thống hóa. khái qt hóa những lý thuyết, cùng như những cơng trình nghiên cứu
cứa các tác già ưong và ngồi nước d.ì dược dang tai trên các sách báo và tạp chí VC

các vấn dể có liên quan dẻn dề tải.

8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiên
lĩ.2.1. Phưưngpháp điều tra bằngphi ru hời
- Mục đích lá khàn sát thực trạng VC hành vi tuân thú phác đồ điều trị của bệnh
nhân mác bệnh dái tháo dưong

Nội dung phiếu điều tra búng háng hỏi bao gồm các nội dung chính sau:
+ Phần 1; Các thông tin ca nhan cũa khách the khao sát.
+ Phần 2: Kháo sát thực trụng về hành vi tuân thủ phác dồ diều tri cua bệnh

nhân mac bênh dái tháo dường dang diêu tn lai bênh viên da khoa quăn Gò vắp

nâm 2020.

5

• Chúng tói đã kiêm tra độ tin cậy bàng hoi trên 20 mẫu, sau khi đã loại bỏ một
so càu có hệ số Cron bach's alpha 0.4 và 0.5, kết quá sổ tin cậy Cronbach’s Alpha là

0 76

lĩ. 2.2. phitting pháp phùng vẩn
Mục đích là thu thộp thơng tin, thông qua việc tác động lâm lý xỉi hội giừa

người hoi VỚI ngi được hoi nhâm thu thập thịng tin phù hop VỚI mục tiêu và
nhiệm vụ của nhà nghiên cứu

Có rat nhiêu loại phong vắn như phơng vấn theo nội dung tnnh tự. phong vần
theo đồi tượng, phỏng vấn theo cách tiếp cận và tần số...Với đề tài nghiên cứu này.

chúng tõi cản cứ vào phong vãn theo nội dung trình tự gom có phong vãn sâu cá

nhân và phòng vấn lâm sàng dế thu được nhùng số liệu vẻ nhận thức, thái độ. hành

V1 tuân thu phác dồ dicu tri và trạng thái cảm xúc của người bênh

H.2.Ì. Phương pháp nghiên cứu trường hợp

• Mục dich

Nhằm thu nhộn nhũng thông tin SƯ bộ VC sự tiếp diễn hành VI luãn thu phác đồ
điều ưị bẹnh dái tháo đường và kết qua diều trị

-

Cách liến hành
Nghiên cứu một số tnrờng hợp khách thề cổ hành vi tuân thù phác dơ điêu trị

bệnh đai thao đường chua lót. (ự nguyện tham gia và có nhu câu đưực tư ván thực

hành đicu trị trong thời gian tử tháng 10 đen tháng 12 nãm 2020. Sau dỏ. đánh giá

lại hiệu qua cùa hành VI tuân thu phác đò điêu trị bệnh đãi thai) dương.
IỊ.2.4. Phương pháp thống kề tốn học

- Mục đích

Nhàm xử lý thông tin lừ phtromg pháp thu thập thông tin bàng bùng hôi đỉ đề
cập bên trên, đống thời kiểm định tinh khach quan va dộ Lin cậy cua kết qua nghiên
cứu
• Cơng cụ sứ dung

Sir dụng phần mềm thống kẽ SPSS đế xử lý số liệu thu thập từ các háng hỏi

phong vấn.


6

9. Cầu trúc cùa dề tài
Để tài gổm: Phan mo đẩu. 2 chương. két luận và khuyến nghi, danh mục lải

liệu tham kháo và phụ lục.
Chương 1: Cư sở lí luận vè hành VI tuàn thu phai' đổ diêu trị cua bệnh nhân

mác h^nh dái tháo đường.
Chương 2: Thực trạng về hanh VI tuân thu phác dỗ diều trị cua bệnh nhàn núc

bệnh đái tháo đường đang điều trị tụi bệnh viện quộn Gò vấp năm 2020.

10. Dạơ dức trong nghiên cứu
Nghiên cứu được tiền hành khí có sự đồng ý và cho phép của Ban lành đạo
bộnh viện đa khoa Quàn Gò vấp. Tp.HCM.

Nghiên cứu chi dược thực hiện khi có sự dồng ý cùa khách thề nghiên cứu
Bộ câu hói khơng có các vấn đề nhạy cám. Tầt cả nhừng thơng tin trong

nghiên cứu dềư dược giũ bí mật VÌ1 chi dược phục vụ cho nghiên cữu


7

Chirưng 1. cơ SỠ LÍ LUẬN VÈ HÀNH VI TUÂN THÚ

PHÁC ĐỎ ĐIỀU TRỊ CỦA BỆNH NHÂN

MAC BỆNH
DẢI THẢO ĐƯỜNG
•
1.1. Tông quan nghiên cứu vấn để
Vấn dề hành vi con người rất dược quan tâm nghiên cửu ke từ năm 1915 ở

Mỹ. là nàin mả chu nghĩa hành VI ra đời. Dặc biột là ờ the ky 21. vân đẻ ngluên cứu

tâm lý con người trơ nên cẩn thiết hơn bao giờ hết. nhát là vấn đề náy sinh từ đời

sổng tinh thần, vấn đề xã hội. cũng như khám pha nhửng tiểni núng con người Iihủm
đáp ứng sự phát triển không ngừng cùa xã hội

Vắn de tuân thù điều trị bệnh đái thao đương củng được các nhã y học và tâm
lý học Mỳ nhìn nhận vai trị hết sức quan trụng cùa tám lý học trong điều tri bệnh

dái tháo đường, cán phai diều trị liên nganh giữa y học va tâm lý học. xã hội
học,...đẻ lììm giâm tỷ lộ người mác bệnh, tâng hiệu quả điều trị. giám chi phí điểu
trị. . (Hunter. 2016)

1.1.1. Trên thề giới

Theo Tô chức Y tế The giới, việc không tuân thu thuốc dài hạn đơi với các
tình trụng như tâng huyết áp. rối loụn lipid máu vả đái tháo dường là một vấn đè phố

biến dần den lựi ích sức khoe bi tôn hại vá hàu qua kinh le nghiêm Irong về lăng phi
thời gian, liền bạc và bệnh không dược chừa tạ. và dâ có rầt nhiều cịng trinh

nghiên cứu

Theo tác giã LM Chuang và cs nghiên cứu về "Tinh hình kiểm sốt bệnh đai
tháo đường ơ Chau Ả” khao sát cát ngang trên 24. 317 bênh nhan bi đái thao
dường năm I99K, dã thu thập dữ liệu tu 230 trưng tâm dai tháo dường ỡ

Bangladesh, Cộng hóa Nhân dân Trung lloa. Án Độ. Indoneoia. Malaysia,

Philippines. Singapore. Hàn Quác. Sn I.anka. Dài Loan. Thâi Lan VỀ Việt
Nam Kết qua: Giá tri trung binh cua HbAlc do tãp tning là x,6 +/- 2,0% cho
IX. 211 bộnh nhản (82% dãn sẮ phân tích). Trong sá các hẻnh nhân có số đo

HbAlc trung tâm. phần lớn <55%) có giả tri vưựt quá x%. cho thấy kiêm soát

dưỡng huyết kém. Tý lê mẳc bỳnh võng mạc. mkroalbumin niộu vá bệnh lý
thân kinh cùng cao hon ớ nhóm bệnh nhân có HbAlc cao lum. HbAlc irung


8
binh cua dãn số đái iháo đuừng ỏ Bangladesh. Indonesia. Hán Quổc, Malaysia

và Đồi Loan thíp hơn đảng kề (lấi cả p = 0.0001. ngoại trù p = 0.0007 đổi với
Malaysia), trong khi cùa Trung Quốc. Án Độ. Philippines và Việt Nam cao hơn

dang kè (tấl củ p

0. Các bệnh nhân liêu đuờng châu Á được điêu (rị lai các

trung (âm dai tháo đương, hơn inơt nứa không đuợc kiếm soát tốt. Tý lệ biên
chung vi mạch máu đái tháo đường cao hơn ơ nhóm bênh nhãn có llbAlc cao

hơn Kèt qua cho thày, sụ tuân thu y lệnh điểu trị của bệnh Ii/iữii đãi tháo
đường ở cức quốc gia Châu A Iren cỏ Sự khác nhau. sự kém tuân thu điều trị

cua hỳnh nhân thế hiện ớ cho họ i íỉn chưa kiểm Stìái lượng dường trong máu
của minh ở ntírc tin định. Giả trị trung hình cùa HhA ỉc ln vượt q 8%.
Trong đị HbAic trung hình cùa dàn số dái tháo đường i tia tiệt Nam cao hơn

dàng kế tp-Oh ỉ'à sự kèo dài cua việc kiếm sối dường huyết kóm này sẽ cùng

làm tàng các biền chứng nguy hiếm cho người bịnh (Chuang LM. Tsai ST.

Huang BY. 2002).

o phương diện đảnh giá nhận (hức VC bệnh đái tháo đường và sự tự chăm sóc
bàn thàn. tác già Viral N Shah và cs nghiên cứu trong dè tài "Đánh giá kiến thửc.

thải độ va thực hành cua các bệnh nhàn đái tháo dường tuýp 2 trong khu vực

Saurashưa". trên 238 bệnh nhân có 52% lả nam giới. Tuổi tning bình của bệnh nhân
là 55.X2 W- 10.2 (95% Cl 54.5-57.1) VỚI trọng lượng trung bình lá 64.52 47- 10.96
Kg (95% CI 62,8-66.2). Thời gian trung bình của bệnh đái tháo đường lâ 8.2 +/- 6 8

nảm (95% Cì 7.2-9.1). Kct qua là 46% bệnh nhàn biết sinh lý bộnh cua bệnh đái
tháo dường. Gằn 50% biết các biến chửng của bệnh dái tháo đường. Sứa đổi che độ

an uống dược dựa nhiêu hơn cac bai tập trong sô cac dổi lượng dược phong
vẩn. Hầu hết các khiếm khuyết trong kiến thức chiếm ưu thế (rong điều in thuốc của
bệnh dãi tháo dường. Insulin không dược ưa chuộng bơi hâu het bênh nhàn. Một

phát hiện dâng khích lệ trong nghiên cứu của chúng tôi là hầu hểl tin tư*rng vão việc
tự chàm sóc ban thân vã sẵn sàng thay dõi. Thời gian tư vãn dược dưa ra bởi các bác

sĩ diêu trị cua họ là it him 5 phút trong gần 50%. Chăm sóc và giáo dục chân de
ngàn ngứa các biên chứng il được de xuầl bơi các bác sỉ. Nghiên cửu náy chơ thay

có lời 46% bệnh nhân nhận thức dược sinh lý cùa bv’nh dai thao đường. 50% bộnli
nhân nhận thức dược các biến chứng cua bcnh và sâu sàng sưa doi phù hợp VC dinh

9

dường, tin tường vào sự tự châm sóc han thân. Họ có tâm thê sần sàng, thái dộ tin
tương vào sụ tự chăm sóc cùa mình sỗ biên chun hành VI tuân thu điều trị đè đạt

được hiệu quả kiềm sốt đường huyết, qua đó SC phơng ngửa được hiển chứng tốt
hơn (Shah VN. Kamdar p. 2009).

Thém nhừng đề cập quan trụng về yéu tố nguy cơ. biền chứng cùa bệnh DTĐ

mà tác gia Nahced Gul nghiên cửu trong dề tài "Kicn thức, thái độ vá thực hành của
bệnh nhân đỗi tháo đường tuýp 2“, nghiên cứu mô tà một trảm bộnh nhãn, họ dược

phong vấn bàng bang câu hoi cỏ cấu trúc. Tuởi trung binh cua bệnh nhàn lã 50 +/- 5
tuổi với tý lệ nam nft là 1: 3. Kết quả cho thấy nhận thức cua bệnh nhân về bệnh

đái tháo đường lã thắp. Giá tri trung binh của câu trã lới đúng cho các yếu tồ nguy
cơ. hiển chứng và kiểm soát dirởng huyết lá 33,5%, 69% và 39%. Sáu mươi mot

phần trảm bênh nhân thưởng xuyên kiểm tra lượng đường trong máu nhưng chi một
sổ it biết giá trị đường huyết mục ticu. Chi một phân sáu trong số tẩl cả các bệnh
nhân có the trả lời chính xác câu hơi liên quan đen dinh dưỡng. 92% cõng nhận
huyết áp là yếu tồ nguy cơ trong khi câu tra lởi chinh xác cho chủng tảng lipid máu.

hút thuốc lá, lối sơng ít vận động và trọng lượng cơ the lãn lượt là 42%, 70%, 76%
và 66%. Nhạn thức vẻ các biến chứng VC mất và thận cùng khá thấp Nghiên cứu
này cho thấy, ti lệ bệnh nhãn nhận thức yếu tố nguy cơ cùa bệnh lý dái tháo dường

và việc kiềm (ra đường huyct. biển chưng cua bệnh là rất tháp. Hơn 60% khách thè
có hành vi kiềm tra dường huyết nhưng lại không hiểu biết VC chí so dường huyết

cán đạt được khi tuân thú V lệnh điéu trị. điều này cho thay ràng đẻ hành dộng đúng
càn có nhộn thức chinh xác và khoa học (Gul N.. 2010).

Theo Aniu Gautam và cs nghiên cứu cẳt ngang trẽn 244 bệnh nhàn ĐTĐ với
đẻ tái “Kiẻn thức, thái độ vả thực hành sức khỏe liên quan đền bệnh đái chao
đường cùa bênh nhãn ờ Nepal" nâm 2014. két quá cho thay diêm trung binh

cho kiến thức, thái độ. thực hành tương ímg KI,40 vả 41. Trong tat en các
đối tượng có 12.3% có kiến thức đũng; 12,8% có thái độ đúng vã 16% cỏ
thục hành đúng. Nừ cỏ kiến thúc 53.3%. thái độ thục hãnh 59.0%. cao hơn
nam (p>0.05). Trong nghiên cứu. bệnh nhân ĐTĐ có kiến time dúng. thói

độ đúng về bênh 1)10 là rất thấp, chi đạt 12.3% vù 12,8%, trong đó hành VI


10
thực hãnh đũng với bệnh lý ĐTĐ chi đạt 16%. Tác giá nhận tháy nhận thức,

thải độ về bệnh ĐTĐ quỵ d|nh ntức đô thục hiện hành VI dung VỚI býnh lý

cua bộnh nhân. Cu the trong nghicn cứu náy cho thây kiến thức thấp, tltái dộ
chua cao và liánli đũng thục hành thấp (Hả Thị Huyền vá cs, 2016).

Nhà lâm lý hục người Mỹ. là thành viên cua nhóm chàm sóc bệnh đái tháo
dường da ngành, Hilliard và cộng sự nghiên cứu "Các can thiệp hành VI dựa trên

bảng chứng đù thúc day quan lý bệnh đai tháo đường ở tie em. thanh thiểu men và

gia đinh" nãm 2016 đà chì ra ràng’ Các can thiệp tâm lý và hành vi có the thúc đẩy
việc tuân thu chẻ độ chảrn soc bệnh đai thđuớng phức tap và khải khe. VÓI inuc tiêu

thúc đầy chất lượng cuộc sống cao, đạt được sự kiểm soát đường huyết tối ưu vù
cuối cúng là ngàn ngứa các biến chửng liên quan đen bệnh. Họ còn danh giá các
biện pháp can thiệp hành vi đương đụi đà được nghiên cứu kỳ lường để thúc đày két

qua gia dinh va tự quán lý và súc khóe tối ưu 0 thanh niên măc bệnh đái tháo
đường, bàng chứng cho thấy các chương trinh đào tạo kỳ năng về bệnh đái thảo
dường, can thiệp gia dinh vã can thĩêp da hê thống, song song vớt can thiẽp y te di
dộng và hệ thông như bao gồm các can thiệp điểu chinh hành vi đế đáp ứng nhu cẩu
và sức inanh nông cùa cá nhãn vã gia dinh, dồng thời danh giá hiệu qua chi phi mộl

cách có hệ thống dè vận dộng phổ biên các can thiệp dà phát triển tốt Qua nghiên
cữu quan sát và can thiệp dôi với thanh mèn inàc bênh dái tháo dường tuýp 2 và gia
dinh cua hụ cần phãi có sự tham gia cua các thành viên trong gia dinh, xem xét các
vấn đe vin hóa và gia dinh liên quan đen hành VI sức khoe Các nhà tâm lý hộc và
nhà khoa hục hành VI phai vận động de long ghcp sức khỏe hành vi vào châm sóc

bệnh nhi dái tháo đường dịnh kỳ nhảm thúc đầy hiệu quà sự thay dối cố ý nghĩa
trong hành VI và sức khoe y té cua thanh niên và gia dinh sống chung với bệnh nhân

dái tháo đường tuýp I và tuýp 2 (Hilliard. M E , Powell, p w . & Anderson, 2016)
Qua những cơng trình nghiên cứu trên thề giời, chúng tơi nhặn thay rằng hìinh
VI tn thu phác dị diều trị cùa bệnh nhân phụ thuộc vào mức độ nhận thức, thái dộ

và kha nâng thực hành điều trị. tâm sinh lý cùa người bênh. Các nhà khoa học đâ
nghiên cứu vẩn để tuân thu dicu trị cua bệnh nhãn đái tháo dưỡng rất sâu rộng, họ

quan tâm lát nhieu đến các yếu tô tac động anh hương đến hành VI luân thu điếu trị


II
cũa người bệnh, đặc hiệt là yếu tổ tàm lý bộnh nhân, họ cùng đã có những cơng

trình nghiên cứu can thiệp và đưa ra nhửng két luận càn phai phổi họp và triền khai

kết hợp đa ngành như y học. tàm lý học. xâ hội học...trong tiến trinh điểu trị đế
mang lại hiệu qua tốt nhất chư người bệnh đái tháo đường.

1.1.2. Tại Việt Nam

Vẩn de diều trị bệnh Dái tháo dường lam sao dê cỏ dược hiệu quá tốt nhẩt.
giảm hiến chững nguy hiếm cứa bệnh cùng được các nhà y học rắt quan tâm, bàng
chửng là đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về nhàn thúc, hành vi. tuàn thu điều

trị cua bệnh nhân mắc bệnh dải tháo dường nhưng vần thuẩn túy là nghiên cứu dưói
góc độ y hục. vần chưa thay có đề tài nào đứng trên phương diộn Tàm lý học đê

nhìn nhộn vẩn đẻ kém tuân thu diêu trị cua bệnh nhân dề có cách nhìn lổng quan
hem ve nhừng yếu tố tác dộng có nguyên nhãn cùa tâm lý con người anh hướng den
hành VI tuân thu phác dồ cũng như hiệu qua diều trị bệnh dái tháo dường
Tý lệ tuân thù dãy du che độ diéu trị bệnh dái tháo đường cờn rất thắp qua

một số nghiên cứu như sau:

Lè Thị Hireling Giang. Hà Văn rhir. nghicn cứu cát ngang 2lo người
về thực trạng và một sơ yểu tó liên quan dén luân thú điều trị bệnh Đúi tháo
đường type 2 của người bộnh đang diều trị ngoại tni tại bệnh viện 198 tóm

2013 có kêt qu.1 là. Tý lộ người bênh tuân thu dày đu che dô dicu tri chi dụt
10%. Ty lộ ngưm bệnh tuân thù tung nội dung cụ thê nhu sau. chế độ in

79% . rèn luyện thẻ lục 63.3%. điều Ui thuốc 78.1%; thay đối thói quen han
ché bia rượu, khơng hút think 63%; tự theo dõi glucoze till nha 48.66%. tai
khám dùng lịch 81%; ty lệ glucozc máu được kiêm soát là 54.3%. Nghiên
cửu nãy cho thây, hanh vi tuân thù y lệnh diêu trị vẽ thuốc, chẻ độ an. rèn

luyện thê lực. thay đổ) thói quen han che biấrượii, khơng hút thuổc có ti lê
khơng đồng déu Chi có 10% người bệnh ln ihu đầy đu chẻ độ điều trị. ty

lệ nãy tương đối thấp (Lê Thị Hương Giang. 2013).

Tác gia Nguyen Trung Kiên. Lưu Thị Hồng Vãn “Nghiên cửu kk-n

thức, thực hành về bênh ĐTĐ cua bệnh nhản ĐTĐ lyp 2 lai bệnh viện da
khoa Hịa 1ỈÌI111 - tinh Bạc Liêu nám 2010”. nghièti cửu mỏ ta cắt ngang tiên

130 khách the ghi nhãn; tỳ lê người bệnh có kiền thúc tốt vè các yểu tớ nguy


12

cơ. triệu chứng, chế độ dinh dường, chế độ ựp lu>ện. dùng thuốc vả các btén
chửng của bệnh đái thảo đường lần lượt là 30.00%. 68.46%. 16.15%. 88,46%.

95.38% và 23.08%; ty lộ người bênh cỏ thục hành tốt về chế dộ dinh dưỡng,

tập luyện, dùng thuốc vả phừng ngừa biến chúng Ún luọl lâ 11.54%, 95.23%

44.62% và 18.46%. Nghiên cho tháy bệnh nhân có nhận thức về bệnh, dinh
dưỡng. dung thuốc và phịng ngừa biến chứng có ty lẽ khơng dồng dcu; nhàn
thức vé triệu chứng cua bệnh DTD, luyện tập. thuốc ơ mức khá cao nhưng

hành VI thực hiện đat cao ở việc luyện tập. hãnh vi thực hiện dùng thuỗc đúng
chi đạt gần một nưa 10 với nhận thưc cua họ. hành vi thực hanh phòng ngừa

hiến chứng đạt chưa tới 20% khách thế nghiên cửu.
Hà Thị Huyên và cộng sự đanh giã thêm khiu cạnh nhu cẩu của người bệnh
trong nghiên cửu "Kiến thức, thái dộ. hãnh VI và nhu cầu chăm sóc y tế cua

bệnh nhân ĐTĐ type 2 dang diêu tri tại phòng khám nội tông họp bênh V1CI1

da khoa linh Kon Turn" nâm 2016 trên 69 khách thè <35 nam và 34 nữi. tuổi
trung binh ơ đói luong nghiên cữu là 57.90 * 8.10 tuổi, đó li > 60 chiêm
tý lệ lớn 53,66%, 92,8% dân tộc kinh. 63,8% dị) tượng khơng ho dộng,

43,5% có trình độ học vần cao, ti lệ thừa cân

béo phì 41,6% Thơi gian

míc bênh trung binh 6.61 A 4.44 nàm. 62.3% cỏ người thân mác bệnh tiêu
đường. 30,4% có hút thuốc IA, 29.0% uống bia (rượu), 5,8% An muối trên

6g/ngày, 69,6% tộp the dục 30

60 phút'ngày, 87,0% ăn rau quả mỏi ngày,

cho kết quủ như sau: 66.7% không biết tiêu chuẩn chân dốn bệnh. 66.6%

khơng biết rị đối tưựng nguy cư. 53.6% không biét rõ bleu hiện bệnh.
62.3% không biết rỏ về điều tri bênh. 40.6% khùng biết rõ vẻ che độ ãn

kiêng, khùng cứ sự khác biệt giũa nam và nù 4»0.05) 85.5% được tư van

về tinh hình bênh. 82.6% được lư vắn về phòng bệnh. 95.7% đươc tu van vẻ
sù dụng thuổc và 91.3% dược tư vần ve kêt qua diêu trị. khơng có sư khác
biệt giữa nam và nừ (p>0,05). 92.8% tuân thu tư vãn của thay thuốc, 92,7%

diêu trị theo đơn và cô 23.2% tự ý mua thèm thuốc, không cố sự khác biột

giữa nam vá nừ (p>0,05).
81,2% có nhu cảu cung cap thúng tin bênh, 71,0% có nhu câu hướng dản tập

the dục hợp lý. 59.4% có nhu cầu tư vấn dinh dường. 76.8% có nhu cầu
diều trị ờ phong kliám chuyên khoa, vù cớ đen 40.66% khơng có nhu cầu


13

thánh lập câu lạc bộ, khơng có sự khác biệt giừa nam vù nừ (p>0.05).

Nghiên cứu này cho thấy, ti lộ người bỹnh dược tư vần rat cao ơ mức hơn
80% khách the dược tư vắn về tình trạng bệnh cùa họ, phòng bênh; hơn
90% đuọc tu vắn về sứ dung thuốc vù kết quã diêu trị. Nhung kết quá thu
được là 66.7% khơng biét tiêu chuẩn chắn đốn bệnh. 66.6% không biễl rõ

đối tượng nguy cơ. 53.6% không bièt rõ biểu hiện bệnh. 623% khơng biCt
rị vẻ điều trị bệnh. 40.6% khơng bici rị về che độ in kiêng Dú được cung

cấp kiên thức mưc độ nhiều nhung kết quá nhận thức cũa bệnh nhân tháp

hơn. điểu này tác giâ cho răng phụ thuộc vào trinh độ văn hóa cua người
bệnh, cùng phù hợp với thòng kê vè độ tuồi > 60 chiếm tỳ lệ kim 53.66%,

43.5% có trinh độ học vấn cao. Ngoài ra. vấn đế càn nâng rất cần được kiêm
soát trên người bộnh ĐTĐ thi ho lai không biềt che dộ ủn kiêng phú hựp tới

40% khách the. phù hop với ti lè thừa cân - beo phi 41,6%. Nghiên cửu

cùng chi ra lãng cú 23.2% (u ý mua them thuốc, điều này mọi người cùng
nhân thay có xay ra ơ bênh nhãn DTD điêu ưt tai bênh viện Ụuãu Gò vấp.
Nghiên cúư cỡn cho thay, bcnh nhàn có nhu cầu cung cầp thịng tin bệnh,
bướng dản lập thê dục họp lý, tu vân dinh dường, điều trị ơ phịng khám

chun khoa, điều này tơi cho ràng bệnh nhân có nhu câu dượt cung cắp
thèm nhiều thơng tin thi cố nghĩa lá có the cai thiện dược hành vi tuân thu
điều trị Yếu tố tích cực từ xã hội. sự đồng cảm, thẩu hiếu, chia sẽ, giúp

người bệnh có linh thần thoai mái vui vé, tiếp cân được nhừng chông tin
khoa học về bệnh lý ĐTĐ cũng góp phần nâng cao vice tuân thu diều trị cua

người bệnh nhung trong nghiên cứu này có tởi 40.66% người bệnh không

cú nhu Lầu thành lập cáu lac bộ. (Hà Thị Huyên và cs. 2016).
Hành VI luân thu điêu tri (rong nghiên cửu "Khao sát nhộn thức và nhu càu

thông tin cua người hệnh dái tháo dường týp 2 diều trị tạt bệnh viện quân y 103

băng bò câu hõi ADK nowl" nânt 2016 trên 120 người bệnh chi cố 36% người bệnh

tuân thủ toàn diện theo hướng dần của bác sì, 43% người bcnh chi uống thc mà

khơng thay đồi lối sông. 18% uống thuốc không thường xuyên và 3% bó chuốc hoặc
điểu trị Địng y. Phíin lớn người bệnh theo dòi đtròng máu hùng tháng hoặc hàng

tuần, chi co 8% người bệnh theo dỗi đường máu háng ngày, cá biệt có 9% khơng
quun tâm đền đường máu cùa minh 100% người h

14

tin trực tiếp từ bác sĩ hoặc xcm ti vi. khoang 5Ơ% người bệnh muốn được cung cấp

qua báo chí, hội thao. Kết qua là hâu hết người bệnh có mong mn nhận thơng tin

trục tiếp từ bác sĩ, có thể nói ràng mức độ am hiếu nhiều VC bộnh và cđc chế độ điều

tộ chưa toan diện, thể hiện ư sự tuân thu điều tộ theo V lệnh bác sì chưa dạt tới 40%
dân sổ. 43% dán sổ chi uống thuổc mà không thay đời loi sống, khoang 20% dân số

không tuân thu dicu trị. uổng thuốc không thường xun hoặc bo thuốc. Rát ít ngi
bệnh tn thu việc theo dơi đường huyết hàng ngày, có cá nhừng trường hựp cá hiệt

là không quan tâm den dường huyết cua mình (Hồng Thị Thu và cs. 2016).

Trong tinh trụng rất hiểm dẻ tài nghiên cứu hành vi tuân thu phác đồ diều tri
bỹnh dựa trên góc độ tàm lý học tại Việt Nam. tôi nhãn thấy khái niỹm VC hành vi

mà một số tác giá đề cập cỏ điểm tương dồng với hành vi tuân thu phác dồ diều tri
cua bệnh nhãn đái thao đường như nhìmg dể tài sau:

Ớ phương diện tâm lý học. tác già Tô Nhi A nghiên cửu "Hành VI tham gia
giao thõng cua Sinh viên một số trường đại học tại thành pho I lồ Chi Minh" dă khái
niệm: Hành VI lã một thành tố. một biêu hiện sinh động phàn ánh ý thức tự giác, tích
cực cũa sinh viên dối với việc tim hiều. tuân thu các quy định về nghĩa vụ và vai trò

cua người điêu khiên phương tiện kin tham gia giao thông Hoặc những hành vi liêu
cực như không chẩp hành, có ý chống dối lại luật..... Chúng dược biếu hiện ra bên

ngoài và gán liền với nhặn thức, thải độ cua sinh viên.*’ Có 6 trong 9 hành VI nhà
ngicn cứu dưa ra dược da số sinh vicn thường xuyên thực hiện, cịn có 3 hành vi chi

có khoang từ 40% -> 50% sinh viên thường xuyên thực hiện đó la nhừng hãnh VI có

liên quan đến thói quen cua sinh viên cùng như liên quan đến sư hiêu biết củo sinh

vicn vè luật an Loan giao thõng đường bộ. Nghiên cứu vè hãnh vi trong đe lai này có
sự tương đồng là từ nhận thức, thái đỏ VC hành vi tham gia giao thông của sinh viên

mà biéu hiện hành vi chấp hanh luát giao thòng cua các em (Tó Nhi A. nd). Cũng
như lừ nhộn thức, thái độ về hãnh vi luân thù phác đồ diều tri cùa bệnh nhân dải

tháo duỡng với vice tuân thu diều tri cua ho.

Bèn cạnh dó, nghiên cứu "Tự ý thức về hành vi phạm tội vá hành vi chấp
hành hĩnh phạt tủ cua phạm nhãn" cua tác gia Nguyen Hữu Toàn cùng có một vài
diem tương đổng với de tài hành VI luân thu phác đồ diều trị cùa bệnh nhân đái tháo


15

đường. Ĩ khia cạnh giãi nghĩa từ thì tn thủ cùng có nghía là chấp hãnh, làm theo

nhùng quy đinh hay luật lệ. đẽ một người tuân thu vấn đẽ nào đó như tn thu pháp

luật thì hụ cần được hiếu nhưng quy định về luật pháp, ỷ thức đirực đủng. sai. ý thức
dược dâu là hanh vi phù hựp. dâu la hành vi trai pháp luật, ý thức dược hậu qua xay
ra nếu vi phụm và cần cỏ ý chí để vượt qua nhửng tác động cám do hèn ngoài vủ rảo
can tâm lý cua chinh ho. về cơ ban. khi nghiên cửu các loại hành vi thi cơ che sinh
học, hiếu hiện của nó giống nhau; chúng khác nhau là tùy từng loại hành vi. tùy

từng môi trương và hoàn canh cụ thè mã biéu hiện khác nhau.
Vởi các cơng trình nghiên cửu về hành vi tn thủ điểu trị bệnh dái thảo
đường ơ Việt Nam chú veil từ các nha nghiên cứu y học. các công trinh cùng cho

thấy hành VI tuân thú điều trị tốt phụ thuộc vảo nhận thức, thái độ, thực hanh diều trị
cua bệnh nhãn.

Như vậy. có rất nhiều cơng trình nghiên cứu trong và ngoài nước đêu chi r.1
răng nhận thức và tuân thu điều trị cua bệnh nhân mác bệnh dái tháo đường là rất
thấp nhung chưa có đề tài nào nghicn cứu kết hợp giữa hai lình vực y khoa và tâm
lý học tại Việt Nam Điêm đặc biệt mói cua đè tài là tác giả nhìn nhận từ góc nhìn

cua tâm lý hục đê phân tích mối liên hệ giữa nhộn thức và hành VI tuân thu điều trI
bệnh dái tháo dường cứa bệnh nhàn mà chưa có đề tài nào nghiên cứu tnrớc đó. Tác

gia cho ràng mỗi khách the là một cá nhãn có nhùng tố chát riêng biệt, mơi trường

sống ricng. cách nhìn nhận VC bệnh đái tháo dường khác nhau, thái dọ tinh thần
trong cuộc sồng cũng khác nhau....chi khi nào khách thê hièu được vần đề cua riêng

họ. có khá nàng ửng phó giải quyết ván đề. nhùng câm giác khó chịu mà bệnh tật
mang lại. cộng them sự hiều biết VC bệnh tật và nhúng biến chứng có thê có thì họ
sè nãy sinh thải độ đũng vù chinh thái đó đúng sồ quyết định hành vi luân thú điều

trị tốt hon.
1.2. Lý luận về hành vl tuân thú phác đồ điều trị cún bệnh nhân đái tháo

dường
1.2.1. Khái niệm hành vi
Theo tữ diên Tieng Viet do 1 loang Phe chu biên thi õng định nghía hành vi

như sau: ‘‘Hành VI là tồn bộ nói chung những phán ứng, cách cư xư hiếu hiện ra


16

ngoài cùa một người trong một hoàn cảnh cụ the nhất định” (Hoàng Phê. 2012).

Như vậy. õng đê cập hanh vi lả những hãnh xứ cua chu thể ma nguôi khác có thề
quan sát được.

"Thuật ngữ hanh vi (tiềng Anh; Behavior) xuàt hiện từ thời trung cô dung
miêu tả tinh cách của con người. Nâm IK43. khi đưa ra khối niệm “tập tinh học".

John Stuart Mill dà nói den "hanh vi”. Các nhà sinh vật học (dai diện là E. L.

Thorndike) xem xốt hành vi với tư cảch lả cách sống, thế ứng xư trong một môi

trường nhất dinh dưa trên sự thích nghi cua cơ thê với mơi trường." (Mai Thị
Duyên, 2016)

Những nãm 1920. trên cơ sờ tiếp thu những thánh qua cua hục thuyết phan xạ

có diều kiện cua Pavlov. Watson (19X7 - 1958) là người dầu tiên trong việc xây

dựng Tâm lý hợc Hành vi. Nguyên li cua Tâm lý học Hành vi được biéu thị qua sơ

dồ:

(S: Kích thích (Stimulus); R: Đáp ữngphan ứng (Response)

Nghĩa là, bất ki một hành vi nào cua con ngươi cũng đều do mọt kích thích
nào dó tạo nên Do vộy, de cỏ được những hành vi mong muốn, thi cần phái cỏ

những kich thích phú hợp. Kích thích khơng phù hợp sê cị hành vi khơng phù hop

Mọt phán ứng - hanh vi dược õng phân loại dựa trên hai tiêu chi. thư nliẩi là
phân ứng tiếp thu hay di truyền. thứ hai là phân ứng hèn trong hay phàn ứng ben

ngồi va được chia ra các phan ưng;
• Phàn ửng bẽn ngoài hay tiếp thu nhin thấy được như choi quần vợt. mớ

cưa....
- Phán ứng hên trong và tiếp thu nhimg ở dụng giấu kin (Tư duy lã phản ứng
phát ra dược bên ngồi; Ngơn ngừ lá phan ứng cua các cơ từ bộ núy phát âm ra)

- Phan ứng bên ngoài nhin thấy được vả di truyền (Vồ tay. hát hơi, sợ hài,...),
là những ban nãng và cảm xúc nhưng dược trai nghiệm hỗn tồn khách quan theo

thuật ngữ kích thích - phan ứng.

- Phan ứng bẽn trong giàu kin vã di truyền: Lá phan ứng cua các tuyền nội tiềt.

sụ thay đơi luẩn hồn đa dược nghiên cứu ớ Sinh lý học.“(Huỳnh van Sơn. 2012)