giáo án bài 7 những thành tựu văn hóa thời cận đại - lịch sử 11 - gv.ng.t.duy

Bài 7
Những thành tựu văn hoá thời cận đại
I. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
- Qua bài học giúp cho học sinh hiểu được những thành tựu văn học nghệ thuật
mà con người đã đạt được trong thời kỳ cận đại từ thế kỷ XVII đến Đầu thế kỷ XX
- Cuộc đấu tranh trong lĩnh vực tư tưởng đẫn đến sự ra đời của CNXH Khoa
học.
2. Về tư tưởng
-Trân trọng và phát huy những giá trị thành tựu văn học – nghệ thuật mà
con người đã đạt được trong thời cân đại
- Thấy được công lao của C.Mác, Ph.Ăngghen, Lê-nin trong việc cho ra đời
CNXH Khoa học,biết trân trọng và kế thừa, ứng dụng vào thực tiễn CNXH Khoa
học.
3. Về kỹ năng
- Biết sử dụng phương pháp đối chiếu, so sánh các sự kiện.
- Biết trình bày một vấn đề có tính logic
- Biết tổng kết kinh nghiệm rút ra bài học.
II. Thiết bị và tài liệu day-học
Cho HS sưu tầm tranh ảnh, các tác phẩm văn học, nghệ thuật của thời kỳ cận
đại từ thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX
III. Gợi ý tiến trình tổ chức dayhọc
1. Kiểm tra bìa cũ : không
2. Giới thiệu bài mới
Thời cận đại CNTB đã thắng thế trên phạm vi thế giới.Khi chủ nghĩa
tư bản chuyển lên chủ nghĩa đế quốc bên cạnh những mâu thuẫn, những bất công
trong xã hội cần lên án thì đây cũng là thời kỳ đạt được nhiều thành tựu trong các
lĩnh vực văn học – nghệ thuật, khoa học kỹ thuật. Bài học này sẽ giúp các em nhận
thức đúng những vấn đề này.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp
Hoạt động của thày và trò Kiến thức cơ bản HS

cần nắm vững
Hoạt động 1: Cá nhân
- Trước hết, GV nêu câu hỏi dẫn dắt và gợi ý vào nội
dung chính: Tại sao đầu thời cận đại nền văn hoá thế giới
nhất là ở châu Âu có điều kiện phát triển?
Gợi ý: Kinh tế phát triển, mối quan hệ xã hội thay đổi
đó chính là hiện thực để có nhiều thành tựu về văn học
nghệ thuật giai đoạn này.
Hoạt động 2: Nhóm
-Tiếp theo GV chia học sinh theo tổ hoặc nhóm, chuẩn bị
bài sưu tầm ở nhà từ trước đó một tuần để bài học này GV
tổ chức cho học sinh thảo luận với câu hỏi: Hãy cho biết
những thành tựu về mặt tư tưởng, văn hóa đến thế kỉ
XIX?
HS thảo luận theo nhóm, sau đó đại diện các nhóm
học sinh lên trình bày phần sưu tầm của nhóm mình. Sau
khi học sinh đại diện các nhóm lên trình bày, HS bên dưới
bổ sung thì GV chốt lại:
Những thành tựu về mặt tư tưởng ở thế kỷ XVIII với
trào lưu triết học ánh sáng( ảnh của ba nhà tư tưởng tiêu
biểu: Mông-te-xki-ơ; Vôn te; Rut-xô) và những ý tưởng tốt
đẹp của các ông, Những tư tưởng mới trong trào lưu Triết
học ánh sáng được ví “Như những khẩu đại bác, mở đường
cho bộ binh xuất kích”
-Thành tựu về văn hoá
La phông ten với các truyện ngụ ngôn có tính giáo dục
mọi lứa tuổi, VD: Gà trống và Cáo
I. Sự phát triển của
nền văn hoá mới trong
buổi đầu thời cận đại đến

giữa thé kỉ XIX
- Kinh tế các nước có
điều kiện phát triển sau các
cuộc CMTS và cách mạng
công nghiệp.
- Trong xã hội tồn tại
những mối quan hệ cũ ,
mới chồng chéo phức tạp,
đây là hiện thực cuộc sống
để các nhà văn, thơ , kịch
có điều kiện sáng tác.
- Thành trì của chế độ
phong kiến đang lung lay
rệu rã.
-Xuất hiện những nhà
tư tưởng tiến bộ, những nhà
văn, thơ, nhà viết kịch nổi
tiếng.
- Trào lưu triết học ánh
sáng thế kỷ XVII- XVIII ở
Pháp với những con người
tiêu biểu như Mông-te-xki-
ơ(1689-1755), Vôn –
te(1694-1778),Rút-
xô(1712-1778), nhóm
Bách khoa toàn thư
An-đéc-xen: Con vịt xấu xí, Cô bé bán diêm,
Ban- dắc – Nhà văn hiện thực Pháp đã phản ánh đầy đủ
hiện thực nước Pháp đầu thế kỷ XIX qua các tác phẩm của
mình.

Pu-skin ( Nga) với bài thơ:Tôi yêu em,
- Tào Tuyết Cần(1716-1763) của Trung Quốc với tác
phẩm Hồng lâu mộng phản ánh các mối quan hệ trong gia
đình, xã hội Trung Quốc thời phong kiến.
Lê Quí Đôn – nhà bác học của Việt Nam thế kỷ XVIII
với những tác phẩm tiêu biểu như Kiến văn tiểu lục; Phủ
biên tạp lục,
GV hỏi: Những thành tựu văn hóa đầu thời cận đại có
tác dụng gì?
+ Phản ánh hiện thực xã hội ở các nứoc khác nhau trên
thế giới thời kỳ cận đại
+ Hình thành quan điểm, tư tưởng của con người tư sản,
tấn công vào thành trì của chế độ phong kiến, góp phần vào
thắng lợi của CNTB
Hoạt động 1: Cá nhân
Giáo viên đạt câu hỏi cho cả lớp: Qua phần trình bày
của bạn, các em có nhận xét gì về điêù kiện lịch sử giai
đoạn giữa thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX với thời kỳ đầu cận
đại? Điều kiện đó có tác dụng gì đối với các nhà văn, nhà
nghệ thuật?
Gợi ý:
- CNTB được xác lập, thắng lợi trên phạm vi toàn thế
giới và bước sang giai đoạn CNĐQ
- Giai cấp tư sản nắm quyền thống trị, mở rộng và xâm
lược thuộc địa thì đời sống nhân dân lao động bị áp bức
ngày càng khốn khổ = > Đây là hiện thực để các nhà văn,
nhà nghệ thuật phản ánh đầy đủ trong các tác phẩm của
mình.
Hoạt động 2: Cá nhân
- Châu Âu: ở Pháp có

Pi-eCooc-nây(1606-1684)
là đại diện xuất sắc của nền
bi kịch cổ điển Pháp; Giăng
đơ La Phông –ten(1621-
1695) là nhà thơ ngụ ngôn
Pháp; Mô-li-e (1622-1673)
là người mở đầu cho nền
hài kịch cổ điển Pháp Hô-
nô-rê đơ Ban-dắc (Pháp
1799-1850), An-đéc-xen
(Đan Mạch, 1805-1875),
Pu-skin(Nga, 1799-1837)
- Châu á: Tào Tuyết
Cần(1716-1763) của Trung
Quốc với tác phẩm Hồng
lâu mộng; Nhật Bản có nhà
thơ, nhà soạn kịch xuất sắc
Chi-ka-mát-xư Môn-đa-ê-
môn (1653-1725); ở Việt
Nam thế kỷ XVIII có nhà
bác học Lê Quý Đôn
(1726-1784),
+ Phản ánh hiện thực xã
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết những thành tựu tiêu
biểu về văn học, nghệ thuật đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ
XX ?
Trước khi HS trả lời GV có thể gợi ý: Phương Tây có
những tác phẩm nào ? Phương Đông có những tác phẩm
nào?
-Học sinh trình bày một vài tác phẩm văn học tiêu biểu

đại diện cho các khía cạnh khác nhau:VD Tác phẩm Những
người khốn khổ của Vích to Huy-gô phản ánh hiện thực
đời sống nhân dân trong xã hội Pháp khi Pháp trở thành đế
quốc và đã từng đi xâm lược thuộc địa,
-Tác Phẩm Thuốc của Lỗ Tấn phản ánh xã hội Trung
Quốc trong bối cảnh trở thành bị các nước đế quốc xâu xé,
đời sống nhân dân Trung Quốc quoằn quoại như thể những
cơ thể đau yếu cả về thể chất và tinh thần , cần đến một thứ
Thuốc để vực dậy,
- Về nghệ thuật.
- Nghệ thuật: cung điện Véc Xai được hoàn thành vào
năm 1708; Bảo tàng Anh;Viện bảo tàng Ec-mi-ta-giơ; Bảo
tàng Lu-vrơ (Pa-ri-Pháp), là bảo tàng bằng hiện vật lớn nhất
thế giới ( GV cho học sinh xem ảnh, giới thiệu về quá trình
xây dựng và một số hiện vật trong các bảot tàng lớn – Phần
này có thể cho hs xem phần mềm ENCARTA 2007)
-Hoạ sĩ: Van Gốc(Hà Lan) với tác phẩm Hoa hướng
dương
- Phu-gi-ta(Nhật Bản)
- Pi-cát-xô(Tây Ban Nha), danh hoạ nổi tiếng về tranh
tượng hình,
GV hỏi: Các tác phẩm văn học, nghệ thuật thời kỳ này
có gì khác với giai đoạn trước?
- Đạt được nhiều thành tựu rực rỡ hơn, phản ánh hiện
thực cuộc sống ở cả các nước tư bản và các nước thuộc
địa, phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội, mong
ước một xã hội tốt đẹp hơn,
hội ở các nước khác nhau
trên thế giới thời kỳ cận đại
+ Hình thành quan

điểm, tư tưởng của con
người tư sản, tấn công vào
thành trì của chế độ phong
kiến, góp phần vào thắng
lợi của CNTB
II- Thành tựu của văn
học, nghệ thuật từ giữa
thế kỷ XIX đến đầu thế
kỷ XX
1.Điều kiện lịch sử
- CNTB được xác lập,
thắng lợi trên phạm vi toàn
thế giới và bước sang giai
đoạn CNĐQ
- Giai cấp tư sản nắm
quyền thống trị, mở rộng
và xâm lược thuộc địa thì
đời sống nhân dân lao động
bị áp bức ngày càng khốn
khổ
Hoạt động 1: Cá nhân
Cho học sinh đọc SGK, xem ảnh của các nhà tư tưởng
tiếnbộ: Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê, Ô oen và trả lời câu hỏi:
Tư tưởng chính của các ông là gì? Nó có thể trở thành hiện
thực trong bối cảnh xã hội bấy giờ không?
- Mong muốn xây dựng một xã hội không có chế độ tư
hữu, không có áp bức bóc lột, nhân dân làm chủ các
phương tiện sản xuất của mình=> Không tưởng vì họ
không thực hiện được kế hoạch của mình trong điều kiện
CNTB vẫn được duy trì và phát triển.

Hoạt động 2: Cá nhân
Cho HS tự đọc SGK và nhận xét về tư tưởng của các
nhà triết học nổi tiếng người Đức: Hê- ghen; Phoi-ơ-bách,
Các nhà Kinh tế – chính trị Anh như A- đamxmít(1723-
1790) và Ri-các-đô(1772-1823).
=> Chưa thấy được mối quan hệ giữa người với người
đằng sau sự trao đổi hàng hoá.
Hoạt động3: Nhóm
Giáo viên cho hs làm việc theo nhóm, đọc SGK và thảo
luận, điền vào phiếu học tập, trả lời các vấn đề sau:
- Hoàn cảnh dẫn đến sự ra đời của CNXHKH?
- Nội dung cơ bản?
- Điểm khác với các học thuyết trước đây?
-Vai trò của CNXHKH?
-Từ những nội dung trên Gv có thể cụ thể thành bài tập
trắc nghiệm cho học sinh làm.
Ngoài ra cho hs xem ảnh của C.Mac, Ph.ăngghen, Lê-
nin và giới thiệu qua về công lao của các ông đối với việc
cho ra đời và hoàn chỉnh dần CNXHKH.
- GV cho học sinh đọc định luật Bảo toàn và chuyển
hoá năng lưọng, Học thuyết tế bào, định luật tiến hoá của
các giống loài,
-Vích to Huy-gô (1802-
1885)- Những người khốn
khổ
- Lép Tôn-xtôi (1828-
1910)- Chiến tranh và hoà
bình
- Mác-Tuên (1835-
1910)- Những cuộc phiêu

lưu của Hác-ki-bê-ri
(1884)
- Lỗ Tấn (1881-1936)-
A.Q.Chính chuyện; Nhật kí
người điên, Thuốc,
-Hô-xê-Mác-ti (1823-
1893)- nhà thơ nổi tiếng
của Cu ba
- Nghệ thuật: cung điện
Véc Xai được hoàn thành
vào năm 1708; Bảo tàng
Anh;Viện bảo tàng Ec-mi-
ta-giơ; Bảo tàng Lu-vrơ
(Pa-ri-Pháp), là bảo tàng
bằng hiện vật lớn nhất thế
giới
-Hoạ sĩ: Van Gốc(Hà
Lan) với tác phẩm Hoa
hướng dương, Phu-gi-
ta(Nhật Bản), Pi-cát-
xô(Tây Ban Nha)
* Tác dụng:
- Phản ánh hiện thực xã
hội, mong ước xây dựng
một xã hội mới tôt đẹp hơn.
III- Trào lưu tư tưởng
tiến bộ và sự ra đời của
CNXH Khoa học
* Chủ nghĩa xã hội
không tưởng

- Những nhà tư tưởng
tiến bộ Xanh Xi-mông,
Phu-ri-ê, Ô oen: Mong
muốn xây dựng một xã hội
không có chế độ tư hữu,
không có áp bức bóc lột,
nhân dân làm chủ các
phương tiện sản xuất của
mình=> Không tưởng vì họ
không thực hiện được kế
hoạch của mình trong điều
kiện CNTB vẫn được duy
trì và phát triển
* Triết học Đức và
Kinh tế chính trị học
Anh:
Hê-ghen(1770-
1831)vàPhoi-ơ-bách(1804-
1872) là những nhà triết
học nổi tiếng người
Đức.Hê-ghen là nhà duy
tâm khách quan còn Phoi-
ơ-bách là nhà duy vật siêu
hình
Khoa Kinh tế- chính trị
cổ điển phát sinh ở Anh với
các đại biểu như A
đamxmít(1723-1790) và
Ri-các-đô(1772-1823)=>
mở đầu “lí luận về giá trị

lao động” nhưng chỉ mới
nhìn thấy mối quan hệ giữa
vật và vật chứ chưa thấy
mối quan hệ giữa người với
người .
*Chủ nghĩa xã hội
khoa học.
Hoàn cảnh:
- Sự áp bức bóc
lột của giai cấp tư sản
giai đoạn CNĐQ
- Phong trào
công nhân phát triển
- C.Mác và
Ph.Ăngghen thành lập,
được Lê-nin phát triển
Nội dung:
-Kế thừa, phát triển có
chọn lọcnhững thành tựu
của khoa học xã hội và tự
nhiên mà loài người đã đạt
được, chủ yếu từ thế kỷ
XIX( Định luật bảo toàn và
chuyển hoá năng lượng,
học thuyết tế bào,định luật
tiến hoá của các giống loài,
các trào lưu triết học cổ
điển Đức, học thuyết kinh
tế Anh và Lý luận về chủ
nghĩa xã hội Pháp)

-Học thuyết gồm ba bộ
phận chính: Triết học, kinh
tế –chính trị học và chủ
nghĩa xã hội khoa học.
( Chủ nghĩa duy vật biện
chứng và Chủ nghĩa duy
vật lịch sử kết hợp chặt chẽ
với nhau.
- Điểm khác:Xây dựng
học thuyết của mình trên
quan điểm, lập trường giai
cấp công nhân, thực tiễn
đấu tranh của phong trào
cách mạng vô sản thế giới
=> hình thành hệ thống lý
luận mới vừa khoa học vủa
cách mạng
Vai trò:
- Chủ nghĩa Mac-Lê-
nin là đỉnh cao của trí tuệ
loài người, là cương lĩnh
cách mạng cho cuộc đấu
tranh chống CNTB, xây
dựng xã hội cộng sản và
mở ra kỷ nguyên mới cho
sự phát triển của khoa học (
tự nhiên và xã hội, nhân
văn).

4.Sơ kết bài học

-Củng cố:
Nhấn mạnh những thành tựu mà con người đạt được trong thời cận
đại và giá trị của nó có ý nghĩa cho đến ngày nay.
-Dặn dò: Học bài cũ, chuẩn bị ôn tập
-Bài tâp: Trả lời các câu hỏi
1. Lập bảng hệ thống kiến thức về thành tựu của văn hoá
thời cận đại( với các nhà văn hoá và trào lưu tư tưởng tiêu biểu)
2. Dẫn một vài tác phẩm văn học, nghệ thuật (tự chọn)nêu
sự phản ánh đời sống xã hội và tác dụng, ảnh hưởng của nó đối
với xã hội.