Đề thi và đáp án môn xã hội học

ĐỀ THI MÔN: NHẬP MÔN XÃ HỘI HỌC
Mã môn học: INSO321005
Học kỳ: 1 Năm học: 2013 – 2014
ĐỀ SỐ: 01 Đề thi có 01 trang
Ngày thi: 04/01/2014
Thời gian: 60 phút
Sinh viên không sử dụng tài liệu khi làm bài thi
Câu 1 (06 điểm): Anh/chị hãy cho biết:
- Khái niệm nhóm xã hội? Phân loại nhóm xã hội?
- Những điều kiện và tiền đề ra đời của xã hội học với tư cách là một ngành khoa
học độc lập?
- Khái niệm thiết chế xã hội? Chức năng của thiết chế xã hội?
- Các giai đoạn trong quá trình nghiên cứu xã hội học thực nghiệm?
Câu 2 (04 điểm): Tục ngữ có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.
Bằng những kiến thức đã học về quá trình xã hội hóa cá nhân, anh chị hãy
chứng mình ngắn gọn môi trường gia đình, nhà trường và xã hội có ảnh
hưởng đến sự hình thành và hoàn thiện nhân cách của con người?
ĐÁP ÁN
Câu 1 (06 điểm:
-Khái niệm nhóm xã hội: Theo Gurvicth, nhóm là một đơn vị tập thể có sự thống
nhất về tinh thần, tình cảm, mục đích và phương thức hoạt động. (hoặc sinh viên
có thể nêu khái niệm nhóm xã hội của các nhà xã hội học Robertsons, J.H.
Fischer, Barker (1987)).
-Phân loại nhóm xã hội:
- Dựa trên cơ sở quy mô của số thành viên: người ta có thể phân loại thành
nhóm lớn, nhóm vừa và nhóm nhỏ.
- Dựa trên hình thức biểu hiện của mối liên hệ giữa các thành viên: người
ta phân thành nhóm chính thức và nhóm phi chính thức.
- Dựa trên cách thức gia nhập của thành viên: người ta có thể phân loại
thành nhóm tự nguyện và nhóm áp đặt; nhóm tự phát và nhóm có tổ chức.
- Dựa vào đặc điểm lao động, sản xuất: người ta cũng có thể phân loại

nhóm theo những đặc trưng chung, chẳng hạn như nhóm học sinh, nhóm giáo
viên, nhóm công chức…
- Dựa vào tính chất tồn tại: người ta cũng có thể phân chia nhóm thành
nhóm quy ước và nhóm tự nhiên.
- Những điều kiện và tiền đề ra đời của xã hội học với tư cách là một ngành
khoa học độc lập:
Vào những năm cuối thế kỷ XVIII đến khoảng nữa cuối thế kỷ XIX, ở châu Âu nổ
ra nhiều cuộc cách mạng: Cách mạng tư sản Hà Lan, cách mạng công nghiệp
Anh, cách mạng tư sản Anh, đặc biệt là của cuộc cách mạng tư sản Pháp 1789
đã đánh một dấu móc quan trọng trong tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã
hội, tư tưởng và tri thức khoa học của loài người.
a, Điều kiện kinh tế - xã hội của các nước Tây Âu vào cuối thế kỷ XIX:
- Tổ chức phân công lao động hết sức khoa học
- Cho phép khai thác tối đa tài nguyên thiên nhiên
- Tập trung lực lượng nhân công hết sức đông đúc trong một không gian
địa lý hết sức hạn chế
- Sự hình thành những trung tâm công nghiệp lớn thực chất là các đô thị
b, Điều kiện chính trị, văn hóa và tư tưởng.
- Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa thay thế cho phương thức sản
xuất phong kiến.
- Sự thay đổi về hệ thống giá trị xã hội.
c, Điều kiện về lý luận và phương pháp luận nghiên cứu khoa học
- Sự tích lũy hệ thống lý luận xã hội
- Phát triển khoa học xã hội học trên cơ sở sự phát triển mạnh mẽ của
khoa học vào giữa thế kỷ XIX.
Khái niệm thiết chế xã hội. Chức năng của thiết chế xã hội:
- Khái niệm thiết chế xã hội: Theo N. Smelser, thiết chế là một tập hợp các
vị thế và vai trò có chủ định nhằm thỏa mãn những nhu cầu xã hội quan trọng.
Hoặc sinh viên cũng có thể nêu khái niệm thiết chế xã hội của các nhà xã hội
học: G.V. Oxipov, W.G. Sumner, I. Robersons, J.H. Fichter.

- Chức năng của thiết chế xã hội:
- Thứ nhất, khuyến khích, điều chỉnh, điều hòa hành vi của con người phù
hợp với quy phạm và chuẩn mực của thiết chế và tuân thủ thiết chế;
- Thứ hai, ngăn chăn, kiểm soát, giám sát những hành vi lệch lạc do thiết
chế quy định.
Các giai đoạn trong quá trình nghiên cứu xã hội học thực nghiệm:
Trong bất kỳ một cuộc nghiên cứu xã hội học nào, dù lớn hay nhỏ cũng thường
phải trãi qua 3 giai đoạn chính sau:
+ Giai đoạn chuẩn bị.
+ Giai đoạn tiến hành điều tra.
+ Giai đoạn xử lý và giải thích thông tin.
• Giai đoạn chuẩn bị
o Xác định chủ đề nghiên cứu:
o Thu thập và phân tích những thông tin sẵn có
o Xác định nội dung nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
o Xác định giả thuyết nghiên cứu
o Xây dựng mô hình lý luận
o Thao tác hóa khái niệm
o Xác định phương pháp, công cụ nghiên cứu và thang đo
o Chọn mẫu.
o Điều tra thử
• Giai đoạn tiến hành điều tra
o Thủ tục xin phép
o Huấn luyện điều tra viên
o Tiếp xúc với những người cung cấp thông tin và thu thập thông tin
• Giai đoạn xử lý và giải thích thông tin
o Xử lý thông tin
o Phân tích, viết báo cáo
Câu 2 (04 điểm):
• Trong câu hỏi này sinh viên cần làm rõ:

- Xã hội hóa là gì? Mục đích của xã hội hóa?
Sinh viên chứng minh được nhận định trên để cho thấy môi trường xã hội ảnh
hưởng đến sự hoàn thiện nhân cách của con người. Câu hỏi mở sẽ chấm theo
đáp án mở, tuy nhiên phải đảm bảo được nội dung sau: ''Gần mực thì đen ,gần
đèn thì sáng'' để nhắc nhở mọi người chú ý môi trường, hoàn cảnh xã hội trong
việc hình thành nhân cách con người. Người xưa thường dùng mực màu đen,
nếu chúng ta không cẩn thận, màu đen của mực dễ gây dơ, bẩn. Từ hiện tượng
này, cha ông ta khuyên mọi người đứng gần người có đạo đức xấu, dễ bị ảnh
hưởng, mà nên: gần đèn, đèn có ánh sáng lan tỏa, càng gần đèn càng sáng rõ,
nghĩa là tiếp xúc, gần gũi với người có đạo đức tốt thì mình sẽ trở nên tốt.
Đề cập đến môi trường xã hội, nhà trường tốt sẽ tạo nên những con người có
ích cho đời, thực tế này không ai phủ nhận, vì nhà trường là nơi rèn luyện, giáo
dục con người vừa có kiến thức, vừa có đạo đức tốt, nhiều lớp người thuộc
nhiều thế hệ khác nhau trở nên tài giỏi, đạo đức tốt đều được nhà trường nuôi
dưỡng và giáo dục, họ là những công dân có ích cho đời, đã cống hiến cho xã
hội, cho dân tộc nhiều việc làm giá trị, góp phần thúc đẩy xã hội không ngừng
phát triển.
Môi trường, xã hội, nhà trường tốt kết hợp với gia đình mẫu mực, thuận hòa, êm
ấm là điều kiện tiên quyết cho việc hình thành nhân cách con người. Một trong
hai yếu tố trên khiếm khuyết thì khó khăn cho việc đào tạo con người tốt . Do đó,
xã hội, nhà trường, gia đình phải là môi trường mẫu mực để ươm lên những hạt
giống tốt cho đời.
Tuy nhiên, trong thực tế có người vì hoàn cảnh phải ở vào môi trường xấu,
nhưng họ đã vươn lên tự hoàn thiện mình, tự tìm ra lối thoát và tác động, cải
thiện môi trường đó. Cũng có những người tốt chơi thân với người xấu, họ đã
cảm hóa được người xấu thành người tốt./.