Bai giảng chiếu dời đô ngữ văn 8

Chiếu dời đô

Tiờt 90

< Thiờn ụ chiờu >
- Ly Cụng Uõn

I. Mục tiêu:

1. Kiờn thc: HS hiểu đợc:
- Khát vong của nhân dân ta về một đất nước hùng cường, độc lập, thống nhất và khí
phách của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
- §ặc điểm cơ bản của thể Chiếu, thấy được sự thuyết phục to lớn của "Chiếu dời đô" là sự
kết hợp giữa lý và tình.
- Vấn đề bài Chiếu đặt ra rất phù hợp với ý nguyện toàn dân, với quy luật phát triển cua
lich s xa hụi.

2. Kĩ năng: Rèn cho HS
- oc, phân tích lí lẽ, dẫn chứng trong văn bản nghị ḷn trung đại
- TÝch hỵp với phần Tiếng Việt ở Câu phủ định, với phần Tập làm văn ở bài: Thuyờt minh
mụt danh lam thng canh.
3. Thái độ: GD HS

- Thái độ kính trọng, biết ơn thế hệ cha ông đi trớc
- Khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lòng yêu nớc, khát vọng xây dựng
đất nớc.
II. Chuõn bi:
1. Giao viên: - Soạn bài
- Chuẩn bị tư liệu, tranh ảnh.
2. Hoc sinh: - Soạn bài theo hớng dẫn của GV
III. Tiến trình giờ dạy

* Ởn định tở chức
* Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh.
* Bai mi:
- Giao viờn gii thiờu bai:

Năm 2010 vừa qua, cả nớc đà hớng về thủ đô Ha Nội trong đại lễ
Nghìn năm TL-HN. Võy Ha Nụi tr thanh Thủ đô của nước ta từ bao giờ và gắn với
sự kiện lịch sử nào ? Cô và các em cùng tìm hiểu trong bài học ngày hơm nay.

HOẠT ĐỢNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỢNG
CỦA
TRO

* Hoạt đợng 1: Tìm hiểu khái quát văn

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

I. Đọc hiểu khái quát văn bản

bản.
- Dựa vào phần chuẩn bị bài ở nhà, hãy trình
bày những hiểu biết của em về Lý Công
Uẩn ?

( GV chốt ý trên máy )
- Tác phẩm "Chiếu dời đô" ra đời trong hoàn

Học sinh

trả lời

1. Tác giả:
- Lý Công Uẩn (974 - 1028)

HSquansát
2. Tác phẩm: Viết năm 1010, bày tỏ ý


cảnh nào ?

(GV giới thiệu Chiếu dời đô và cảnh nhà vua
ban Chiếu)
- GV yêu cầu đọc: giọng mạch lạc, trang
trọng, rõ ràng.
- GV đọc mẫu.
- Gọi yêu cầu HS giải thích từ khó.
- Văn bản được viết theo thể loại gì ? Từ chu
thích SGK, em hãy trình bày đặc điểm cơ bản
của thể Chiếu ?

( GV chốt trên máy )

- Quan sát văn bản cho biết: "Chiếu dời đô"
thuộc phương thức biểu đạt nào? Vì sao em
biết ?
- Vấn đề ấy được trình bày bằng mấy luận
điểm ? Mỗi luận điểm ứng với đoạn văn nào
của văn bản ?

( GV chốt bố cục lên máy )
* Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết văn bản

định dời đô từ Hoa Lư về Đại La.

a. Đọc - chu thích.

.
HS trình
bày về các
mặt:
+ Mục đích
+ Nội dung
+ Hìnhthức

b. Thể loại: Chiếu

- HS trả lời

c. Phương thức biểu đạt:
Nghị luận

HS xác
định luận
điểm và bố
cục

- GV yêu cầu HS đọc phần đầu.
- Trong luận điểm "lí do dời đô" tác giả đưa ra
mấy luận cứ ? Đó là luận cứ nào ?

- Theo ông, việc dời đô của nhà Thương, nhà
Chu nhằm mục đích gì ? Kết quả ra sao ?
- Tại sao Lý Công Uẩn lại chọn nhà Thương,
nhà Chu làm dẫn chứng kinh nghiệm lịch sử?

* Có ý kiến cho rằng bài Chiếu viện dẫn sách
sử Trung Quốc nên bị mất tinh thần dân tộc.
Em có đồng ý với ý kiến này không ? Vì sao ?

(GV chốt bình: Ngêi VN thời trung đại

chịu ảnh hởng sâu sắc văn hoá
Trung Hoa Đây là lời trấn an quần thần
của Lý Công Uẩn rằng: nhà Thương, nhà
Chu đã từng dời đô nên việc di ụ là

điều thờng xuyên xảy ra trong LS

HS phat
hiờn trả lời
HS trả lời

HS giải
thích

d. Bố cục: 3 phần.
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản
1. Lí do dời đô

a. Lịch sử Trung Quốc

- Nhà Thương: năm lần dời đô
- Nhà Chu: ba lần dời đô.
--> Kết quả: Vận nước lâu dài, phong
tục phồn thịnh...


các triều đại, hp vi ao tri va long
ngi...)
+ GV chuyển ý.
- GV yêu cầu HS đọc thầm.
- Nhà Đinh, Lê có vận dụng kinh nghiệm của
cổ nhân Trung Quốc không ? Vậy họ đã làm
gì ?
- Việc nhà Đinh, Lê cứ đóng đô ở Hoa Lư dẫn
đến hậu quả như thế nào ?

(GV cung cấp tư liệu lịch sử về thời gian tổn
tại của nhà Đinh, Lê)
- Như vậy, theo Lý Công Uẩn, việc đóng đô ở
Hoa Lư là không còn phù hợp. Quan sát tranh
địa thế Hoa Lư, em hãy lí giải nguyên nhân ?
- Hiểu được thế yếu của Hoa Lư, Lý Công Uẩn
đã chê trách triều Đinh, Lê như thế nào ?
- Ngày nay, khách quan nhìn nhận đánh giá, ý
kiến trên của Lý Công Uẩn có hoàn toàn
chính xác không ?
Dựa vào chu thích 8 (SGK), em hãy giải thích
tại sao nhà Đinh, Lê phải đóng đô ở Hoa Lư ?
Trước thực tế đất nước, Lý Công Uẩn có cảm
xuc và suy nghĩ như thế nào ?

Việc bộc lộ cảm xuc trong bài Chiếu có tác
dụng gì ?

(GV chốt + bình: Đây là lời bộc lộ chân
thành, cảm động của một ông vua. Việc bộc
lộ cảm xúc trong bài Chiếu thể hiện nỗi đau
và quyết tâm, khát vọng dời đô để xây dựng
một đất nước hùng cường).
-Nhận xét về lí lẽ,dẫn chứng được sử dụng
trong luận điểm 1 ?
Việc sử dụng dẫn chứng, lí lẽ như trên nhằm
mục đích gì ?

HS trả lời

HS trả lời
HS đọc tư
liệu
HS quan
sát và giải
thích
HS trả lời

HS giải
thích

HS suy
nghĩ trả lời

HS suy

nghĩ trả lời

- GV chuyển ý.
- GV yêu cầu HS oc phõn 2.

- Vì sao Đại La đợc chọn lµm

b. Thực tế đất nước.
- Nhà Đinh, Lê: cứ đóng đô ở Hoa Lư
--> Hậu quả: Số vận ngắn ngủi, trăm họ
hao tổn.

HS trả lời

* Dẫn chứng tiêu biểu, cụ thể, lí luận
chặt chẽ, có tình, có lí.
=> Khẳng định: Di ụ la viờc lam cõn
thiờt.
2.

Lí do chọn Đại La làm nơi


nơi định đô?( Nhóm-2p)

định đô:

- Mụ ta s thuõn li của Đại La, Lý Công Uẩn
đã sử dụng những câu văn như thế nào ?
- Hãy chỉ ra trình tự lập luận của tác giả trong

đoạn văn và rut ra nhõn xet ?

- Lịch sử: Kinh đô cũ

(GV gii thiờu sơ đồ lập luận)

hướng.

- Việc sử dụng những câu văn biền ngẫu kết
hợp với cách lập luận chặt chẽ có tac dung gi
?

- Vị trí đia li:
+Trung tâm trời đất, mở ra 4
HS nêu tác
dụng

Đại La xưa là Thủ đô Hà Nội ngày nay, đã trở
thành trung tâm kinh tế - văn hoá của cả
nước.

* Câu văn biền ngẫu.

Từ đó em có suy nghĩ gì về sự lựa chọn của
Lý Cơng ̉n ?

Lập ḷn chặt chẽ

KÕt thóc bµi chiÕu, nhà vua

có thể ®a ra mệnh lệnh ngắn gọn và thần

=> Khẳng định: Đại La xứng đáng là
kinh đô bậc nhất.

dân nhất nhất tuân theo. Nhưng bài Chiếu
này kết thúc bằng lời lẽ thật bất ngờ.
Em hãy đọc phần kết của bài Chiếu và nêu
tác dụng của cách kết thuc ấy ?

 (GV giảng: KÕt thóc cã tÝnh

3. PhÇn kÕt:
HS trả li

chất trao đổi

Trẫm muốncác khanh nghĩ

Tạo sự đồng cảm giữa mệnh

thế nào?

lệnh của vua với thần dân.
Cach kờt thuc ấy làm cho bài Chiếu nghiêm
khắc, độc thoại trở thành đối thoại dân chủ,
cởi mở...)
* Hoạt động 4: Tổng kết
- Qua văn bản "Thiên đô chiếu", em rut ra
được bài học gì về cách viết một bài văn nghị

luận ?
- Nêu ý nghĩa xã hội - lịch sử của "Thiên đô
chiếu" ?

* Thảo luận nhóm (2 phút):
Tại sao nói "Chiếu dời đô" phản ánh ý chí độc
lập, tự cường và s ln manh cua ai Viờt ?

- Đời sống dân cư: Thn lỵi
- Văn hoá - chính trị: là chớn tụ hội của 4
phương.

- GV dẫn: Trải qua hàng ngàn nm lich s,

- GV dõn:

+Thờ õt đẹp, quy hiờm,.

-> Khẳng định quyết tâm
dời đô về Đại La, tin tởng ở
quan điểm của mình hợp ý
dân
HS trinh
bay
HS thao
luõn nhom
HS quan

IV. Tụng kết
1. Nghệ thuật

- Dẫn chứng tiêu biểu, cụ thể
- Lập luận chặt chẽ.


( GV chốt đáp án trên máy)
- GV khái quát lại trình tự lập luận bằng sơ
đồ
* Hoạt động 5: Luyện tập

sát

2. Nội dung
- Khát vọng của nhân dân về một đất
nước độc lập, thống nhất.
- Phản ánh ý chí tự cường của dân tộc.
IV. Luyện tập
1. Bài tập 1: Trình bày kết quả sưu tầm
2. Bài tập 2: Dời đô từ Hoa Lư về Đại La
là việc làm đúng đắn. Điều đó được
chứng minh như thế nào trong lịch s
nc ta ?

* Cung cụ: Qua văn bản Chiếu dời đô,em hiểu và trân trọng những

phẩm chất nào của Lý Công Uẩn?
(Lòng yêu nớc thơng dân cao cả,tầm nhìn xa, rộng , sáng suốt.)
- GV giới thiêu một số hình ảnh..
*Hớng dẫn về nhà:
Hoc thuục đoạn 2+ ghi nhớ/ SGK
Soan bài: Hịch tướng si