Địa Lí 10 Bài 17 – Thổ nhưỡng quyển. Các nhân tố hình thành thổ nhưỡng

Địa Lí 10 Bài 17 – Thổ nhưỡng quyển. Các nhân
tố hình thành thổ nhưỡng
1.Mục tiêu: Sau bài học, học sinh cần:
a.Kiến thức:
-Biết được khái niệm thổ nhưỡng( đất), thổ nhưỡng quyển. Trình bày được vai trò của các nhân tố hình
thành đất.
-Tích hợp GDMT: Thổ nhưỡng là một thành phần của môi trường , có vai trò quan trọng đối với hoạt
động sản xuất và đời sống con người; Con người trong quá trình hoạt động sản xuất nông lâm ngư nghiệp
tác động tới tính chất đất
b. Kĩ năng:
- Tích hợp GDMT: Phân tích những tác động của con người làm biến đổi tính chất đất, những tác động
tiêu cực của con người làm ảnh hưởng tới môi trường đất; Vận dụng một số biện pháp khắc phục suy
thoái đất
-Biết phân tích vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất.
c. Thái độ: Hiểu được sâu sắc về đất và ý thức bảo vệ
2.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
a.Giáo viên:
Một số mẫu đất, tranh ảnh về tác động của con người, bài soạn, SGK, SGV, bảng phụ, tài liệu chuẩn kiến
thức, tài liệu tích hợp.
b.Học sinh: SGK, vở ghi
3.Tiến trình dạy học:
a.Kiểm tra bài cũ- định hướng bài: ( 2 phút)
Câu hỏi:Hãy cho biết nguyên nhân tạo thành sóng biển, sóng thần. Kể một số tác hại của sóng thần mà
em biết( Nguyên nhân chủ yếu tạo ra sóng biển là gió, gió càng mạnh thì sóng càng to.Ngoài ra còn do
động đất núi lửa phun ngầm dưới đáy biển, bão; Còn sóng thần là động đất núi lửa phun ngầm dưới đáy
biển, bão; Tác hại của sóng thầ: có sức tàn phá ghê gớm, gây thiệt hại lớn về người và tài sản)
Định hướng:Đất là tư liệu sản xuất quan trọng nhất, không thể thay thế được trong nông nghiệp. Bài học
hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về các đặc điểm chung của đất và vai trò của các nhân tố trong quá
trình hình thành đất- tài nguyên quý báu mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta.
b.Nội dung bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung chính

HĐ 1:Tìm hiểu thổ nhưỡng(HS làm việc cá
nhân:11 phút)Bước 1: GV cho HS xem mẫu đất
của địa phương, yêu cầu HS trả lời: thế nào là
I. Thổ nhưỡng- Thổ nhưỡng (đất) là lớp vật chất tơi
xốp ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ phì.
thổ nhưỡng, độ phì thỏ nhưỡng, thổ nhưỡng
quyển là gì?
Bước 2: HS trả lời GV chuẩn kiến thức yêu cầu
HS ghi nhớ
* Đất được hình thành từ các chất vô cơ và hữu
cơ, do tác động của các nhân tố tự nhiên.
* Mở rộng: Độ phì tự nhiên, độ phì nhân tạo.

HĐ 2: Tìm hiểu các nhân tố hình thành đất (HS
làm việc nhóm:30 phút)
Bước 1: GV sơ qua các nhân tố hình thành đất,
chia nhóm
+ Nhóm 1,2: tìm hiểu nhân tố đá mẹ, khí hậu
+ Nhóm 3,4: sinh vật, địa hình
+ Nhóm 5,6: thời gian, con người
* Các nhóm trình bày ảnh hưởng của từng nhân
tố và câu hỏi SGK
Bước 2: Gọi đại diện trình bày từng nhân tố, các
nhóm khác bổ sung, giáo viên chuẩn kiến thức
*Câu 1( T64): Đất hình thành từ đá mac ma ba
dơ như đá vôi và đá ba dan có màu nâu đỏ, nhiều
chất dinh dưỡng
* Câu 2( T64): dựa vào hình 13.2, 14.1, 19.2 để
trả lời: các kiểu khí hậu khác nhau có đất khác
nhau:

+ Khí hậu ôn đới: Đất pốtzôn, đất đen.
+ Nhiệt đới: Feralit, phù sa.
* Câu 3( T64): SV cung cấp chất hữu cơ, hình
thành lớp mùn trong đất

* Đất ở miền khí hậu nào già, trẻ: Ở miền nhiệt
đới, cận nhiệt già nhất, vì quá trình hình thành
của chúng không bị gián đoạn, ở miền cực và ôn
đới trẻ vì mới được hình thành sau thời kì băng
hà( đệ tứ) cách đây chưa đến 1,5 triệu năm

- Độ phì của đất: Là khả năng cung cấp nhiệt, khí,
nước các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh
trưởng và phát triển.
- Thổ nhưỡng quyển là lớp vỏ chứa vật chất tơi xốp
nằm ở bề mặt lục địa, nơi tiếp xúc với khí quyển, thạch
quyển, sinh quyển.




II. Các nhân tố hình thành đất
1. Đá mẹ
Là những sản phẩm phong hóa từ đá gốc, cung cấp
chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần cơ giới,
khoáng vật, ảnh hưởng trực tiếp tính chất lí, hóa của
đất.
2.Khí hậu
Ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành đất thông qua
nhiệt – ẩm

+ Đá gốc ——> bị phá hủy —–> đất
+ Nhiệt, ẩm ảnh hưởng đến sự hòa tan, rửa trôi, tích tụ
vật chất.
- Khí hậu ảnh hưởng gián tiếp qua tác động: khí
hậu→sinh vật→đất.
3. Sinh vật
- TV:Cung cấp vật chất hữu cơ, rễ phá hủy đá.
- Vi sinh vật: Phân giải xác súc vật tạo mùn
- Động vật: sống trong đất là biến đổi tính chất
đất( giun, kiến mối)
4. Địa hình
- Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong hóa mỏng.
- Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu , tầng phong
hóa dày
- Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu→vành đai dất khác

*Tích hợp :BVMT
Thổ nhưỡng là một thành phần của tự nhiên, có
vai trò quan trọng đối với hoạt động sản xuất và
con người, trong quá trình canh tác con người có
thể làm thay đổi tính chất đất:( tích cực, tiêu cực)
-Tích cực: Nâng cao độ phì
-Tiêu cực: Đốt rừng làm nương rẫy
-Liên hệ địa phương
nhau theo độ cao.
5. Thời gian
-Thời gian hình thành đất là tuổi đất
-Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của
các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, còn thể hiện
cường độ của các quá trình tác động đó

+ Vùng nhiệt đới, cận nhiệt: đất nhiều tuổi.
+ Vùng ôn đới, cực: đất ít tuổi.
6. Con người
- Hoạt động tích cực: nâng độ phì cho đất, chống xói
mòn.
- Hoạt động tiêu cực: đốt rừng làm nương rẫy, xói mòn
đất.
c. Củng cố – luyện tập ( 1 phút)
Nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành đất
d. Hướng dẫn học sinh học ở nhà ( 1 phút)
Bài tập trang 65 sách giáo khoa