Khơi dậy sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc

1

1. Mở đầu
Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân ta, người bạn chân
tình, thân thiết, quý mến của các dân tộc trên thế giới…cả cuộc đời hoạt
động của Người là giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con
người. “Tơi hiến cả cuộc đời tơi cho dân tộc tơi” đó là suy nghĩ, là lời nói,
là hành động mà Người đã làm cho cả dân tộc. Hơn bao giờ hết, trong công
cuộc đổi mới hiện nay, chúng ta càng phải thấm nhuần tư tưởng của Người,
phát huy tinh thần dân tộc, đoàn kết để “xây dựng đất nước ngày càng đàng
hoàng hơn, to đẹp hơn” như lời dặn dò của Người trước lúc đi xa.
2. Nội dung
2.1. Khơi dậy sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân
tộc
Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự kết hợp nhuần nhuyễn trí tuệ thiên tài
của lý luận Mác - Lênin với truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tinh hoa văn
hoá nhân loại được vận dụng và phát triển sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể
của cách mạng Việt Nam, để hoạch định đường lối và phương pháp cách
mạng đúng đăn trong từng giai đoạn, từng thời kỳ và từng thời điểm cụ thể.
Nhờ có dự báo thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ dẫn bước đi để
dân tộc ta vượt qua mọi hiểm nguy, thử thách, giành thắng lợi từng bước và
hướng tới tương lai. Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, q trình trưởng
thành, chiến thắng của Đảng đó khẳng định: khi tư tưởng của Chủ tịch Hồ
Chí Minh được thấm nhuần và vận dụng đúng đắn lúc đó chúng ta có
đường lối đúng, cách mạng giành thắng lợi; lúc nào tư tưởng của Người
không được quán triệt sâu sắc và vận dụng sáng tạo thời thời điểm đó bộ
tham mưu, cán bộ, đảng viên có sai lầm, cách mạng gặp khó khăn. Đó là
bài học lịch sử sâu sắc trong đấu tranh cách mạng ở Việt Nam. Khi Người


2

còn sống, quân dân ta trọn niềm tin: "Bác bảo đi, là đi, Bác bảo thắng, là
thắng". Toàn Đảng, toàn dân, tồn qn đó tiến lên dưới là cờ quyết chiến,
quyết thắng của Người và đó lập nên những kỳ tích có tầm vóc thời đại:
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, chiến thắng Điện Biên Phủ, Chiến
dịch Hồ Chí Minh đại thắng...
Quán triệt sâu sắc điều đó để trong giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh,
cần khơi dậy niềm tin và tình cảm sâu sắc của nhân dân ta, Đảng ta, các lực
lượng vũ trang ta đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh; nguyện trung thành học
tập và vận dụng tư tưởng của Người vào giải quyết các nhiệm vụ cụ thể của
cách mạng; tỉnh táo và kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với các
quan điểm phản động sai trái, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, của cách mạng; phát huy ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh trong
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
2.2. Nhận thức và giải quyết vấn đề dân tộc trên quan điểm giai
cấp
Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề dân tộc, đề cao sức mạnh của chủ
nghĩa yêu nước, nhưng Người cũng luôn đứng vững trên quan điểm giai
cấp để giải quyết vấn đề dân tộc. Quan điểm kết hợp nhuần nhuyễn giai cấp
và dân tộc của Hồ Chí MInh đã chỉ ra rõ:
Ln ln khẳng định vai trị lịch sử của giai cấp cơng nhân, vai trị
lảnh đạo của Đảng cộng sản – Đảng của giai cấp cơng nhân trong q trình
cách mạng Việt Nam từ giải phóng dân tộc đi tới chủ nghĩa xã hội. Chủ
trương đoàn kết dân tộc rộng rãi nhưng phải dựa trên nền tảng liên minh
công nông và tầng lớp trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng.


3

Trong đấu tranh giành và giữ chính quyền, cần thiết phải biết sử
dụng bạo lực cách mạng của quần chúng để chống lại bạo lực phản cách
mạng của kẻ thù…Đó là những quan diểm có tính ngun tắc, bất biến mà
chúng ta cần vận dụng quán triệt trong bất cứ hồn cảnh nào. Trong phong
trào cách mạng thế giới, có lúc đã từng diễn ra khuynh hướng chỉ nhấn
mạnh một chiều quan điểm giai cấp, coi nhẹ vấn đề dân tộc, có lúc lại chỉ
nhấn mạnh yếu tố dân tộc, yếu tố nhân loại, coi nhẹ hoặc vứt bỏ yếu tố giai
cấp, từ bỏ đấu tranh cách mạng, từ bỏ chủ nghĩa quốc tế vơ sản. Dù tình
hình thế giới có biến động, nhưng ngày nay đấu tranh dân tộc và đấu tranh
giai cấp vẫn tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức.
Đối với nước ta, con đường phát triển đảm bào cho dân tộc thoạt
khỏi vĩnh viễn áp bức dân tộc, tránh đi vào chế độ xã hội trong đó giai cấp
này áp bức bóc lột giai cấp khác, tiến tới xã hội giàu mạnh, công bằng dân
chủ, văn minh chỉ có thể là con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội, con đường mà Hồ Chí Minh đã vạch ra. Con đường phát triển
đó cho phép kết hợp hài hịa lợi ích dân tộc và lợi ích giai cấp của giai cấp
cơng nhân và nhân dân lao động. Sẽ khơng thể có chủ nghĩa xã hội nếu
không bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc. Ngược lại, dộc lập dân tộc không
thể được củng cố vững chắc nếu không tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đây
khơng chỉ là ngun tắc căn bản mà cịn là thước đo bản lĩnh chính trị,
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; là nhu cầu chân chính và
khát vọng cháy bỏng của giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động và của cả
dân tộc trên con đường phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. Đây
cũng chính là mảnh đất phát triển của giai cấp công nhân, là lý do tồn tại
của Đảng và là con đường sinh tồn và phát triển của dân tộc Việt Nam. Con
đường ấy, đòi hỏi chúng ta phải tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, tìm
tịi sáng tạo trong từng giai đoạn, khơng thể nóng vội, chủ quan, duy ý chí.


4

Lịch sử dân tộc gần tám mươi năm qua chứng minh con đường mà dân tộc
ta lựa chon là đúng đắn. Đường lối kết hợp độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội là nhân tố quyết định của những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử
của cách mạng Việt Nam, và sự tiếp tục của nó là công cuộc đổi mới và
phát triển đất nước hiện nay.
Nhận thức đúng đắn vấn đề trên, sau hơn hai mươi năm đổi mới với
tinh thần độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, chúng ta đã thu
được những thành tựu hết sức to lớn. Độc lập chủ quyền quốc gia được giữ
vững, vị thế của dân tộc ta trên trường quốc té được nâng cao, chủ nghĩa xã
hội được định hướng rõ ràng, thành tựu mà chủ nghĩa xã hội đạt được về
mọi mặt ngày càng to lớn. Lợi ích dân tộc và lợi ích giai cấp cơng nhân,
nhân dân lao động ln thống nhất, gắn bó với nhau. Đó chính là một động
lực rất quan trọng, một sự khích lệ lớn để dân tộc ta, dưới sự lãnh đạo của
Đảng, của giai cấp công nhân tiếp tụcđi lên, phát triển và giành được
những thắng lợi to lớn hơn nữa trên con đường mà Bác Hồ, nhân dân đã lựa
chọn. Đó là con đường duy nhất đúng đắn bảo đảm cho sự phát triển dân
tộc ta trong thời đại mới.
2.3. Chăm lo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết
hữu nghị và hợp tác với các dân tộc trên thế giới
Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vấn đề dân tộc được giải
quyết trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Bác
Hồ nói: "Đồng bào tất cả các dân tộc phải đoàn kết chặt chẽ, thương yêu,
giúp đỡ nhau như anh em trong một nhà". Đảng và Nhà nước ta luôn luôn
đặt vấn đề dân tộc ở vị trí chiến lược, có tầm quan trọng sống còn đối với
quốc gia và là một nội dung lớn của cách mạng Việt Nam. Nhờ có đường
lối chính trị và chính sách dân tộc đúng đắn của Đảng, Nhà nước, các dân


5

tộc Việt Nam từ thân phận nô lệ, bị phân biệt đối xử, trở thành chủ nhân đất
nước, gắn bó bền chặt, sướng khổ có nhau, cùng lao động, đấu tranh dựng
nước và giữ nước.
Ngày nay, tuy cịn nhiều khó khăn, có nơi cịn nghèo đói và lạc hậu,
nhưng nhìn chung miền núi và các vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã và
đang có nhiều chuyển biến về kinh tế - xã hội. Các chủ trương, chính sách
lớn phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia, chính
sách hỗ trợ ưu tiên khơng chỉ là khởi nguồn động lực cho các thành tựu
phát triển mà còn là cơ sở để củng cố lòng tin của đồng bào các dân tộc
thiểu số đối với Đảng và Nhà nước, tăng cường đoàn kết trong đại gia đình
các dân tộc Việt Nam. Mặc dù vậy, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số còn
rất nhiều vấn đề bức xúc mà các cấp, các ngành và mỗi người phải chăm lo
giải quyết. Để phát huy sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc anh em, để thực
hiện các dân tộc bình đẳng, đồn kết, tương trợ, giúp đỡ nhau, thu hẹp dần
khoảng cách giữa miền núi và miền xi, thực hiện cơng bằng xã hội, cần
tiếp tục có các chủ trương, chính sách và chương trình kinh tế - xã hội cụ
thể, phù hợp từng vùng dân tộc, miền núi, vùng sâu, vùng xa, tạo cho đồng
bào dân tộc thiểu số phát triển nhanh hơn. Thực hiện thật tốt Chương trình
135 làm chuyển biến rõ nét bộ mặt những xã đặc biệt khó khăn ở miền núi,
chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, xóa đói, giảm nghèo, mở mang dân
trí, giữ gìn, làm giàu bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc.
Thực hiện chính sách ưu tiên, đào tạo bồi dưỡng cán bộ dân tộc thiểu số.
Tăng cường công tác xây dựng Đảng, chính quyền, các đồn thể quần
chúng. Mặt khác, động viên tinh thần tự lực, tự cường của đồng bào các
dân tộc thiểu số; khắc phục tư tưởng tự ty mặc cảm; cảnh giác đập tan
những âm mưu của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc để chia rẽ
khối đại đoàn kết toàn dân.

6

Thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa là sự nghiệp vơ cùng vẻ
vang, song cũng đầy khó khăn, thử thách. Động lực thúc đẩy mạnh mẽ của
đất nước ta ngày nay là sức mạnh đại đoàn kết toàn dân. Mỗi người Việt
Nam thiết tha yêu Tổ quốc, lao động sáng tạo, đem trí tuệ, tài năng, cơng
sức xây dựng đất nước giàu mạnh cho thế hệ hôm nay và con cháu mai sau,
xóa nỗi nhục nghèo nàn, lạc hậu, đưa đất nước tiến lên hàng những nước
tiên tiến trên thế giới. Chỉ có như vậy mới giữ được độc lập dân tộc, mang
lại quyền lợi lâu dài cho mỗi dân tộc thiểu số và cho cả dân tộc Việt Nam.
Độc lập, tự do và tư tưởng cách mạng vĩ đại của Hồ Chí Minh là chìa khóa
để mở đường hội tụ thắng lợi của chiến lược: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đồn
kết. Thành cơng, thành cơng, đại thành cơng”.
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, trong thời kỳ lịch sử mới, Đảng
ta tiếp tục giương cao ngọn cờ đại đoàn kết, ra sức phấn đấu để tăng cường
và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân, lấy liên minh giai cấp cơng nhân
với giai cấp cơng nhân, trí thức làm nền tảng; lấy mục tiêu độc lập, thống
nhất, tiến lên dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh làm
điểm tương đồng, đồng thời chấp nhận những điểm khác nhau khơng trái
với lợi ích chung của dân tộc…Chủ trương đó của Đảng đã thực sự đi vào
cuộc sống, được các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo, dù sống ở
trong nước hay định cư ở nước ngồi đồng tình ủng hộ và đã thu được
những kết quả tốt đẹp. Khối đại đoàn kết được tăng cường và mở rộng hơn
một bước, đã huy động được sức người , sức của của đồng bào ở trong
nước và kiều bào ở nước ngồi đóng góp vào thành tưu của cơng cuộc đổi
mới.
Về đồn kết quốc tế, Đảng ta luôn phát huy chủ nghĩa quốc tế trong
sáng, cao cả, thủy chung, làm hết sức mình để góp phần quan trọng xây
dựng tình đồn kết giữa các đảng cộng sản và cơng nhân, giữ gìn và củng

7

cố sự đoàn kết trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; đồng thời,
tăng cường xây dựng và phát triển các quan hệ quốc tế trong tình hình mới,
coi đó là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo cho thắng lợi của sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Cùng với quá trình
đổi mới đất nước, Đảng ta đã đề ra và thực hiện nhất quán đường lối, chính
sách đối ngoại “độc lập tự chủ, rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa các
quan hệ quốc tế. Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của các nước
trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hịa bình, độc lập và phát triển”.
Nước ta đã chủ động và tích cực hội nhập vào nền kinh tế quốc tế trong bối
cảnh thế giới có nhiều biến động phức tạp, khó lường, các quan hệ chính trị
- kinh tế đan xen.
Bối cảnh tình hình thế giới và khu vực những năm gần đây vẫn tiềm
ẩn và nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp, ảnh hưởng đến môi trường an ninh
và phát triển của các quốc gia, dân tộc. Hịa bình, hợp tác và phát triển tiếp
tục là xu thế lớn của thời đại, nhưng ở một số nơi, xung đột cục bộ, tranh
chấp lãnh thổ, tài nguyên vẫn xảy ra; một số khu vực trên thế giới, khủng
bố, ly khai có chiều hướng gia tăng... Đặc biệt, cuộc khủng hoảng tài chính
tồn cầu hiện nay đã đẩy nền kinh tế thế giới vào thời kỳ khó khăn nhất kể
từ đại suy thoái năm 1929 - 1933, làm cho các nước đều phải hợp tác để
đối phó. Cục diện thế giới tiếp tục có những chuyển biến quan trọng với xu
thế “đa cực” ngày càng rõ nét hơn. Sự tập hợp lực lượng quốc tế diễn ra
phức tạp trong khuôn khổ “vừa hợp tác, vừa đấu tranh”; các nước đang
phát triển có vai trò ngày càng tăng trong xử lý những mối quan hệ quốc tế.
Xu thế tự lực, tự cường, chống áp đặt cường quyền được thúc đẩy ở nhiều
quốc gia, dân tộc. Vị thế của khu vực châu Á - Thái Bình Dương trên “bàn
cờ” chiến lược quốc tế ngày càng được coi trọng.

8

Hiện nay, khi những điều kiện quốc tế có sự thay đổi khá nhiều so
với bốn mươi năm trước, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh quốc sẽ mở ra
khả năng rộng lớn để vận dụng, thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ đối
ngoại mà Đại hội X của Đảng đề ra. Vì vậy, trong thời kỳ mới, Đảng và
Nhà nước ta cần tiếp tục đẩy mạnh việc mở rộng quan hệ hữu nghị và hợp
tác giữa Việt Nam với các nước, các dân tộc, các tổ chức quốc tế, trên tinh
thần giữ vững độc lập, tự chủ, bình đẳng, kết hợp giữa lợi ích quốc gia với
lợi ích quốc tế, cùng nhau thực hiện những mục tiêu lớn của thời đại là hịa
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, giữ vững mơi trường hịa
bình, ổn định trên thế giới để tạo sự phát triển bền vững.
Với chủ trương khép lại quá khứ, hướng tới tương lai, đa phương
hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, Đảng và Nhà nước ta đã và tiếp tục mở
rộng quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt với các nước, trước hết là các
nước xã hội chủ nghĩa anh em. Đây vừa thể hiện mong ước cao cả của Chủ
tịch Hồ Chí Minh trước lúc Người đi xa, vừa là sự kiên định con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn. Trong
tăng cường xây dựng, củng cố tình đồn kết, hữu nghị và hợp tác với các
nước láng giềng, cần coi trọng cả ở ba tầng nước: các nước có chung biên
giới; các nước trong khu vực Đông Nam Á; các nước trong khu vực châu Á
- Thái Bình Dương, đặc biệt là hết sức chú trọng các nước “láng giềng gần”
như Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia. Đối với các nước trong khối
ASEAN, việc mở rộng quan hệ hữu nghị và hợp tác càng làm cho bạn hiểu
rõ và tin cậy Việt Nam hơn; đồng thời, thông qua đó để cùng nhau đóng
góp tích cực thúc đẩy xây dựng cộng đồng ASEAN vào năm 2015 với ba
trụ cột: Cộng đồng Kinh tế, Cộng đồng An ninh và Cộng đồng Văn hóa Xã hội.

9

Kế thừa và phát huy tư tưởng đoàn kết quốc tế của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, trong thời kỳ mới của cách mạng, Đảng, Nhà nước và toàn dân ta
nhất định sẽ tiếp tục tăng cường tình đồn kết quốc tế, quan hệ hợp tác
cùng có lợi, chủ động, tích cực hội nhập, thực hiện nhất quán đường lối đối
ngoại độc lập, tự chủ, mở rộng đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ
quốc tế. Tư tưởng đồn kết quốc tế trong Di chúc của Người cho đến nay
vẫn còn nguyên giá trị và mãi mãi tỏa sáng, đồng hành cùng dân tộc và thời
đại
3. Kết luận
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc vừa mang tính khoa học
đúng đắn, vừa có tính chất cách mạng, mang đậm tính nhân văn sâu sắc,
thể hiện sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa dân tộc và giai cấp, chủ nghĩa yêu
nước với chủ nghĩa quốc tế trong sáng, độc lập dân tộc cho mình đồng thời
độc lập cho tất cả các dân tộc. Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hoá và hội
nhập kinh tế quốc tế, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước cũng đang
đứng trước những cơ hội và thách thức to lớn đòi hỏi chúng ta phải chủ
động đón lấy và sáng suốt vượt qua. Để làm được điều đó chúng ta cần
nghiên cứu, vận dụng tư tưởng của Người về mối quan hệ giữa dân tộc với
giai cấp, dân tộc và quốc tế, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội nhằm tạo
ra những nguồn lực mới, đưa sự nghiệp đổi mới vững bước tiến lên, giành
những thắng lợi mới.
Thấm nhuần tư tưởng của người về vấn đề dân tộc, ta càng phải phát
huy chủ nghĩa dân tộc chân chính, tinh thần tích cực chủ động, sáng tạo và
tự lực tự cường của mọi người dân Việt Nam để góp phần xây dựng và bảo
vệ tổ quốc, bảo vệ nền độc lập dân tộc. Người Việt Nam vốn có truyền
thống yêu nước, tinh thần đồn kết cộng đồng, ý chí tự chủ kiên cường,

10

sáng tạo, bất khuất, không chịu làm nô lệ, không cam phận nghèo hèn.
Những phẩm chất tốt đẹp ấy đã được phát huy cao độ trong hai cuộc kháng
chiến thần thánh của dân tộc, đưa đến thắng lợi vĩ đại Điện Biên và Đại
thắng mùa xuân 1975, giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước, đưa cả
nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, truyền thống quí báu ấy, chủ
nghĩa dân tộc chân chính cần được tiếp tục khơi dậy mạnh mẽ, biến nó
thành một nguồn nội lực đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn thách thức,
vững bước tiến lên cùng bè bạn khắp năm châu.