Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở việt nam

1. Mở đầu
Trong thời kỳ đất nước có chiến tranh, cơ chế tập trung bao cấp đã góp
phần cho thắng lợi giải phóng đất nước, nhưng sau khi điều kiện kinh tế xã
hội đã thay đổi. Đặc biệt khi trình độ phát triển kinh tế đã nâng cao lên rất
nhiều, cơ cấu càng phức tạp thì những khuyết điểm bên trong nền kinh tế kế
hoạch ngày càng bộc lộ. Cuộc chạy đua theo mục tiêu chế độ quốc hữu hoá
làm loại bỏ hoặc hạn chế chế độ kinh tế phi quốc hữu, kiềm chế cạnh tranh
nên khó làm sống động nền kinh tế. Trên thực tế kinh tế kế hoạch lấy chủ
nghĩa bình quân làm phương châm phân phối cho nên đã kìm hãm tích cực và
sáng tạo của người sản xuất kinh doanh. Chúng ta thực hiện phân phối theo
lao động trong điều kiện chưa cho phép. Trong hoạt động kinh tế việc nhà
nước quản lý hành chính bằng mệnh lệnh trực tiếp, chính quyền và xí nghiệp
khơng tách riêng, đầu vào cao đầu ra thấp đã trở thành những căn bệnh cũ của
nền kinh tế kế hoạch. Những điều trên đã gây trở ngại cho sự phát triển sản
xuất xã hội.
Trước tình hình đó việc chuyển đổi nền kinh tế nước ta sang nền kinh tế
thị trường là đúng đắn phù hợp với thực tế, qui luật kinh tế và xu thế của thời
đại.
2. Nội dung
2.1. Kinh tế thị trường và sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ phát
triển văn minh của nhân loại. Kinh tế thị trường là chỉ phương thức vận hành
nền kinh tế và phương tiện điều tiết kinh tế lấy cơ chế thị trường làm cơ sở
phân bổ các nguồn lực của xã hội và điều tiết các mối quan hệ giữa mọi
người. Cơ chế thị trường từ trước đến nay nó chủ yếu tồn tại và phát triển

1


dưới chủ nghĩa tư bản, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của chủ

nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản đã biết lợi dụng tối đa những ưu thế mà kinh
tế thị trường mang lại để phục vụ cho mục tiêu kinh doanh và tìm kiếm lợi
nhuận của các nhà tư bản. Ngày nay, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa đã
phát triển tới giai đoạn phát triển cao và phồn thịnh ở các nước tư bản chủ
nghĩa.
Tuy nhiên, có thể thấy rằng kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa không
phải là vạn năng. Bên cạnh những mặt tích cực của nó như: Thúc đẩy lực
lượng sản xuất của xã hội phát triển mạnh mẽ, tạo cơ hội cạnh tranh tự do trên
thị trường…, thì nó cũng tồn tại những khuyết tật từ bản chất bên trong của
nó. Những mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản ngày càng bộc lộ sâu sắc, không
giải quyết được các vấn đề xã hội, làm tăng thêm tính bất công và bất ổn của
xã hội, đào sâu thêm hố ngăn cách giữa người giàu và người nghèo.
C.Mác đã phân tích và dự báo, chủ nghĩa tư bản tất yếu phải nhường
chỗ cho một phương thức sản xuất và chế độ mới văn minh hơn, tốt đẹp hơn.
Nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa hiện nay đang có xu hướng tự phủ
định và chuyển sang một giai đoạn mới theo xu hướng xã hội hoá. Đây cũng
là quy luật tất yếu khách quan, quy luật phát triển của xã hội. Nước ta muốn
bắt kịp với xu hướng phát triển của thời đạì thì dứt khốt khơng thể theo và
càng không thể chỉ dừng lại ở việc phát triển kinh tế thị trường tư bản chủ
nghĩa. Đặc biệt, cần lưu ý tới những mối liên hệ chủ yếu giữa Chủ nghĩa xã
hội và kinh tế thị trường với những đặc trưng sau:
- Mục đích của chủ nghĩa xã hội là phát triển, sự phát triển cả về kinh
tế, chính trị và xã hội. Kinh tế thị trường là phương thức hiệu quả để có thể
đạt được sự phát triển. Như vậy, chủ nghĩa xã hội và kinh tế thị trường là
đồng hướng trong việc tạo nên sự phát triển của xã hội.

2


- Nói phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tức

là chúng ta thừa nhận cơ sở kinh tế của quá trình chuyển biến xã hội lên xã
hội chủ nghĩa. Thừa nhận như thế tức là để định hướng đất nước phát triển
theo hướng xã hội chủ nghĩa thì phải tạo mọi điều kiện để kinh tế thị trường
phát huy hiệu quả cao nhất. Phát triển mạnh kinh tế thị trường trong giai đoạn
xây dựng chủ nghĩa xã hội chính là sự định hướng xã hội chủ nghĩa một cách
thiết thực và hiệu quả nhất.
Tuy vậy cũng phải xác định được rằng: Định hướng xã hội chủ nghĩa
có những nội dung vượt ra ngồi thị trường. Một số đặc trưng phát triển xã
hội chủ nghĩa vượt ra bên ngoài, lên cao hơn những kết quả do thị trường
mang lại, kể cả những kết quả tích cực. Chúng khơng hồn tồn và khơng tự
động tương hợp với thị trường. Cơng bằng và bình đẳng trong phát triển,
quyền của người dân được đề cao trong xã hội chủ nghĩa. Do đó, trong q
trình xây dựng CNXH, tức là q trình phát triển theo định hướng XHCN,
ngồi việc phát triển kinh tế thị trường và trên cơ sở thị trường, còn phải nỗ
lực khắc phục những thất bại của thị trường hay những khuyết tật của thị
trường và đạt tới một số mục tiêu mà tự bản thân thị trường không định
hướng tới và không thể đạt được như phúc lợi xã hội, phục vụ người nghèo,
v.v., nghĩa là phát triển phải bảo đảm phát triển bền vững.
Từ các lập luận đó, có thể tóm tắt khẳng định mục tiêu của nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đơn giản và rõ ràng đó là: hiệu quả
kinh tế, dân chủ và công bằng.
Trên cơ sở nhận thức đúng đắn và đầy đủ hơn về chủ nghĩa xã hội và
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tại Đại hội VI (tháng
12/1986), Đảng đã đề ra đường lối đổi mới đất nước nhằm thực hiện có hiệu
quả hơn cơng cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đại hội đưa ra những quan

3


điểm mới về con đường và phương pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt

trong đó thừa nhận sự tồn tại khách quan của sản xuất hàng hoá và thị trường,
phê phán triệt để cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, và khẳng định chuyển
hẳn sang hạch toán kinh doanh. Đại hội chủ trương phát triển kinh tế nhiều
thành phần với những hình thức kinh doanh phù hợp; coi trọng việc kết hợp
lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và xã hội;
Đến Đại hội VIII của Đảng đưa ra một kết luận mới hết sức quan trọng,
đó là: “Sản xuất hàng hố khơng đối lập với chủ nghĩa xã hội mà là thành tựu
phát triển của văn minh nhân loại; nó tồn tại khách quan, cần thiết cho công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Nhưng lúc đó mới nói đến kinh tế hàng hố,
cơ chế thị trường, chứ chưa dùng đến khái niệm “kinh tế thị trường”.
Phát huy những kết quả đổi mới đã đạt được, qua nhiều năm nghiên
cứu, tìm tịi, tổng kết lý luận và thực tiễn; Đại hội IX của Đảng (4/2001) đã
chính thức đưa ra khái niệm “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”
và khẳng định chủ trương xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa là mơ hình kinh tế tổng quát của Việt Nam trong thời
kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, đó là đường lối chiến lược nhất quán.
Tuy nhiên, muốn thực hiện được mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đã đề
ra, cần có sự thống nhất về nhận thức, quan điểm, mục tiêu và các chủ trương
giải pháp giữa các cấp các ngành, đặc biệt là phải làm cho nhân dân nhận thức
được sự đúng đắn trong chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Muốn
như vậy cần đi sâu nghiên cứu, tìm tòi và đưa các vấn đề lý luận gần gũi và
phục tốt cho thực tiễn hơn.
Như vậy có thể thấy rằng, trong quá trình đổi mới kinh tế đất nước, có
một xu hướng tổng quát nhất đó là chuyển sang cơ chế thị trường và phát

4


triển kinh tế thị trường , và điều này được thực khẳng định trên cả lý luận và
thực tiễn phát triển đất nước trong thời gian qua.

2.2. Những đặc trưng chủ yếu của nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Một là: Đây là nền kinh tế thị trường có tổ chức, có sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản, vai trò làm chủ xã hội của nhân dân và sự quản lý của Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, được nhân dân đồng tình và là chủ thể xây
dựng; là sự nắm bắt và tự giác vận dụng sáng tạo xu thế vận động khách quan
của kinh tế thị trường trong thời đại ngày nay, tiếp thu có chọn lọc thành tựu
của nền văn minh nhân loại, sử dụng và phát huy cao độ vai trị tích cực của
kinh tế thị trường, đồng thời hạn chế tối đa những khuyết tật của tính tự phát
trong kinh tế thị trường, nhằm thực hiện có kết quả mục tiêu từng bước quá
độ lên chủ nghĩa xã hội, để Việt Nam có thể hội nhập với thế giới, rút ngắn
q trình cơng nghiệp hố, hiện đại hố, sớm trở thành một nước công nghiệp
theo hướng hiện đại.
Hai là: Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, quan
hệ sản xuất không ngừng được đổi mới và hồn thiện, phù hợp với tính chất
và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, nhằm giải phóng triệt để và thúc
đẩy phát triển mạnh lực lượng sản xuất, cải thiện nhanh đời sống của nhân
dân, tạo ra sự đồng thuận ngày càng cao trong xã hội, tạo động lực thu hút
mạnh mọi nguồn lực trong và ngoài nước đầu tư cho phát triển, và giữ vững
ổn định chính trị - xã hội; lấy phát triển lực lượng sản xuất làm động lực để
khơng ngừng hồn thiện và đổi mới quan hệ sản xuất.
Thực hiện xoá bỏ mọi sự phân biệt đối xử theo hình thức sở hữu. Các
thành phần kinh tế hoạt động theo pháp luật đều là bộ phận cấu thành quan
trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bình đẳng trước

5


pháp luật, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh, cùng phát triển lâu dài; trong đó,
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà

nước định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện thúc
đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển; kinh tế nhà nước cùng với kinh tế
tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân;
phát triển kinh tế tư nhân là vấn đề chiến lược lâu dài trong phát triển nền
kinh tế nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa, là một động lực phát
triển kinh tế - xã hội; nguồn lực của các nhà đầu tư nước ngoài được thu hút
mạnh; kinh tế cổ phần ngày càng phát triển, trở thành hình thức tổ chức kinh
tế phổ biến, thúc đẩy xã hội hoá sản xuất và đầu tư.
Ba là: Thực hiện chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu
quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và
thông qua phúc lợi xã hội; thực hiện công bằng trong phân phối để tạo động
lực mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội.
Bốn là: Xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa là sự nghiệp của toàn dân, tồn xã hội; trong đó việc hình thành
và phát triển một hệ thống doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh, có sức cạnh
tranh cao, có uy tín lớn là một nhiệm vụ chiến lược.
Năm là: Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ đi đơi với chủ động và
tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, kết hợp nội lực với ngoại lực, kết hợp sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong điều kiện mới thành nguồn lực tổng
hợp để cơng nghiệp hố, hiện đại hố, phát triển đất nước nhanh và bền vững;
trong đó nội lực là nhân tố quyết định đối với sự phát triển, các nguồn lực bên
ngồi có vai trị rất quan trọng giúp cho phát huy nội lực mạnh hơn.
2.3. Thực tiễn phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở nước ta hiện nay

6


Hiện nay, Đảng và Nhà nước ln quan tâm tìm hiểu những vấn đề
đang cản trở sự phát triển của đất nước. Hầu hết tất cả các chính sách kinh tế,

xã hội, chính trị đều đã được nghiên cứu kỹ càng để tìm ra những hướng giải
quyết hiệu quả. Và kết quả là chúng ta đã đạt được những thành công ngoạn
mục trong việc phát triển đất nước, kinh tế có tốc độ phát triển cao, đời sống
của nhân dân được nâng lên rõ rệt, tình hình chính trị khá ổn định.
Tuy nhiên bên cạnh đó cũng cịn nhiều vấn đề thực hiện một cách dở
dang, kém hiệu quả. Kết quả phát triển thu được nhiều nhưng tổn thất cũng rất
lớn; chất lượng tăng trưởng và phát triển thấp, năng lực cạnh tranh của các
doanh nghiệp trên thị trường quốc tế cịn yếu kém và chậm được cải thiện;…
Có thể thấy đây là hậu quả của cách làm nửa vời, ra thật nhiều quyết
định, muốn đồng thời đạt được thật nhiều mục tiêu, trong khi thiếu điều kiện
thực thi bởi cơ sở hạ tầng của nước ta hiện nay còn yếu kém so với sự phát
triển như vũ bão của thế giới, khơng tính kỹ đến điều kiện bảo đảm thực thi,
nhất là điều kiện về chất lương bộ máy quản lý và con người khi ra quyết định
và chọn mục tiêu. Vốn ít nhưng bày ra nhiều cơng trình, mỗi cơng trình lại rất
tốn vốn. Kết cục là dở dang hầu như ở tất cả những việc đặt ra để làm và hậu
quả để lại rất lớn. Không biết bao nhiêu cơng trình, các tồ nhà, các dự án được
xây dựng xong phần khung rồi lại để đó chờ vốn cấp xuống. Đầu tư nhiều
nhưng dàn trải và không hiệu quả. Như vậy rõ ràng nền kinh tế thị trường
không vận hành tốt, hiệu quả thấp nên định hướng xã hội chủ nghĩa cũng là
một điều vơ cùng khó thực hiện.
Nguyên nhân là do chưa hiểu được bản chất của việc phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Ngay trong các cấp lãnh
đạo, những người nắm quyền quản lý đất nước, những người đưa ra những
quyết định mang tính định hướng cho sự phát triển của đất nước vẫn cịn có

7


những người chưa thực sự hiểu được bản chất mối quan hệ giữa nền kinh tế
thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì thế sau gần 30 năm đổi mới đất

nước và phát triển kinh tế thị trường, chúng ta vẫn chưa thể khẳng định nền
kinh tế nước ta đã là nền kinh tế thị trường hoàn toàn, mà nó mới chỉ là giai
đoạn đầu, giai đoạn sơ khai của kinh tế thị trường, ở đó các yếu tố để kinh tế
thị trường hoạt động có hiệu quả cịn yếu như cơ sở hạ tầng cịn yếu, trình độ
khoa học cơng nghệ chưa cao…tất cả những điều đó là nguyên nhân kìm hãm
sự phát triển của kinh tế đất nước.
Về vấn đề xây dựng hệ thống thể chế thị trường, Đại hội IX của Đảng
đề ra mục tiêu hình thành và phát triển đồng bộ hệ thống thể chế thị trường
với tư cách là sự đột phá chiến lược. Đây là một định hướng chiến lược đúng,
đáp ứng đòi hỏi đang ngày càng gay gắt của thực tế. Tuy nhiên, nhìn vào thực
tế hiện nay có thể nhận thấy rằng bước tiến theo hướng này thực sự còn chậm.
Hệ thống thể chế thị trường hình thành và phát triển lệch pha và lệch nhịp
nhau. Bằng chứng: thị trường bậc cao nhất (thị trường chứng khoán) ra đời
trong khi thị trường các yếu tố đầu vào cơ bản nhất (thị trường đất đai, thị
trường lao động) hãy còn chưa được thừa nhận chính thức;… Kết cục là thị
trường vận hành chưa đạt được hiệu quả cao, thiếu ổn định. Nguyên nhân tạo
nên sự phát triển chưa hoàn thiện, chưa đồng bộ trong thể chế kinh tế thị
trường tựu chung ở hai nguyên nhân lớn là: Chưa nhận thức đúng và đầy đủ
bản chất, nguyên tắc và cơ chế vận hành của nền kinh tế thị trường, do vậy,
chưa hiểu rõ thực chất và vai trị của tính đồng bộ hệ thống và trật tự bước đi
của quá trình hình thành các thể chế kinh tế thị trường.
Về vấn đề sở hữu, vấn đề mấu chốt của một chế độ kinh tế. Việc thừa
nhận nền kinh tế nhiều thành phần rõ ràng là một bước tiến căn bản. Song
không đủ và đang ngày càng trở nên rất không đủ để có thể giải thích đúng
thực tiễn kinh tế Việt Nam hiện nay và tạo thành cơ sở lý luận cho sự phát

8


triển của nền kinh tế hiện thực. Nếu chỉ thừa nhận thôi không đủ, vấn đề quan

trọng là thực hiện sự bình đẳng, dân chủ đối với các hình thức sở hữu tư liệu
sản xuất của xã hội. Sự kỳ thị thực tiễn đối với các thành phần còn rất nặng,
thể hiện ở môi trường kinh doanh, ở điều kiện tiếp cận đến các nguồn lực và
điều kiện phát triển. Mặc dù đã có những chính sách hết sức cởi mở để thu hút
các nguồn vốn đầu tư nước ngoài, khích lệ các cá nhân tham gia vào thị
trường nhưng có thể rất dễ dàng nhận thấy vẫn cịn tồn tại sự phân biệt giữa
các doanh nghiệp có hình thức sở hữu khác nhau. Dành đặc ân, đặc quyền cho
các tổng cơng ty, các tập đồn của Nhà nước. Cơ chế cạnh tranh bình đẳng đó
là ngun lý tối cao của kinh tế thị trường, nhưng thực tế chưa thực sự được
tôn trọng và phát triển trong nền kinh tế nước ta.
Về nguyên tắc, chức năng nhà nước - thị trường, Nhà nước - doanh
nghiệp. Sự phân định đó đang diễn ra theo kiểu cái gì Nhà nước khơng làm
được thì thị trường và doanh nghiệp mới được làm. Cũng không phải theo
cách Nhà nước cố gắng làm mọi thứ tối đa có thể, phần cịn lại mới là của thị
trường, của doanh nghiệp.
Hiện nay Nhà nước ta đang tham gia quá sâu, quá rộng vào các chức
năng của thị trường và doanh nghiệp trong khi nhiều lĩnh vực thuộc chức
năng của mình lại chưa được hồn thành tốt. Đó là tình trạng “nắm những cái
khơng cần nắm; bng những cái khơng được bng”.
Nhìn chung cách xử lý vấn đề hiện nay chưa đặt trên lợi ích phát triển
nền kinh tế thị trường như một tổng thể. Nó đang bị chi phối bởi tầm nhìn và
lợi ích cục bộ của các bộ, ngành. Đó là cách làm phi thị trường nó sẽ có cản
trở, thậm chí phá hoại định hướng XHCN của sự phát triển kinh tế thị trường
ở nước ta.

9


2.4. Giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta

- Nắm vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình xây dựng và
phát triển nền kinh tế thị trường ở nước ta.
Từ thực tiễn 20 năm đổi mới, một trong những bài học lớn Đại hội X
của Đảng đã rút ra là: “Trong quá trình đổi mới phải kiên định mục tiêu độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh. Đổi mới khơng phải từ bỏ mục tiêu chủ nghĩa xã hội mà
là làm cho chủ nghĩa xã hội được nhận thức đúng đắn hơn và được xây dựng
có hiệu quả hơn”.
- Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển khoa học công nghệ tạo
điệu kiện cho nền kinh tế thị trường phát triển thuận lợi.
Do nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu, cơ
sở vật chất kỹ thuật và quan hệ sản xuất chủ yếu cịn nhiều yếu kém, vì thế nó
kìm hãm sự phát triển của kinh tế thị trường và làm chậm quá trình đi lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta. Chỉ có đầu tư mạnh mẽ cho khoa học cơng nghệ, giáo
dục đảo tạo để nâng cao trình độ kỹ thuật, trình độ nguồn nhân lực và từ sự
phát triển của lực lượng sản xuất kéo theo sự phát triển của quan hệ sản xuất,
tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Phát triển đồng bộ và quản lý có hiệu quả sự vận hành các thị trường
cơ bản, theo cơ chế cạnh tranh lành mạnh.
Phát triển thị trường hàng hóa và dịch vụ. Thu hẹp những lĩnh vực Nhà
nước độc quyền kinh doanh, xóa bỏ độc quyền doanh nghiệp; tiếp tục đổi mới
cơ chế kiểm soát giá cả. Phát triển mạnh thương mại trong nước ở tất cả các
vùng và tăng nhanh giá trị xuất khẩu. Đẩy mạnh tự do hóa thương mại phù

10


hợp các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Tạo bước phát triển mới, nhanh và
toàn diện thị trường dịch vụ, nhất là những dịch vụ cao cấp, có hàm lượng trí

tuệ cao, giá trị gia tăng lớn. Phấn đấu đưa tốc độ tăng trưởng của khu vực dịch
vụ cao hơn tốc độ tăng trưởng GDP. Phát triển mạnh và nâng cao chất lượng
hoạt động du lịch, đa dạng hóa các loại hình du lịch. Phát triển nhanh hơn các
dịch vụ vận tải, viễn thơng, dịch vụ tài chính, ngân hàng, dịch vụ tư vấn...
Từng bước phát triển vững chắc thị trường tài chính, hồn thiện thị
trường tiền tệ; lành mạnh hóa các hoạt động giao dịch vốn ngắn hạn và mua
bán các giấy tờ có giá trên thị trường. Phát triển mạnh thị trường vốn, thúc
đẩy mạnh hơn hoạt động của thị trường chứng khoán gắn với tiến trình cổ
phần hóa doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi,
phát triển hình thức cổ phần và huy động các nguồn vốn trong xã hội cho đầu
tư phát triển. Củng cố ngân hàng nhà nước, lành mạnh hóa, cơ cấu lại hệ
thống ngân hàng thương mại, các cơng ty tài chính, cơng ty mua bán nợ, cơng
ty đầu tư chứng khốn...
Phát triển thị trường bất động sản (bao gồm thị trường quyền sử dụng
đất và bất động sản gắn liền với đất): bảo đảm quyền sử dụng đất chuyển
thành hàng hóa một cách thuận lợi; làm cho đất đai thật sự trở thành nguồn
vốn cho phát triển; từng bước làm cho thị trường bất động sản trong nước có
sức cạnh tranh so với thị trường khu vực, có sức hấp dẫn các nhà đầu tư.
Thực hiện cơng khai, minh bạch và tăng cường tính pháp lý, kỷ luật, kỷ
cương trong quản lý đất đai. Nhà nước điều tiết giá đất bằng quan hệ cung cầu về đất đai và thơng qua các chính sách về thuế có liên quan đến đất đai.
Nhà nước vừa quản lý tốt thị trường bất động sản vừa là nhà đầu tư bất động
sản lớn nhất. Hoàn thiện hệ thống luật pháp về kinh doanh bất động sản...

11


- Phát triển mạnh các thành phần kinh tế, các loại hình tổ chức sản
xuất, kinh doanh trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Trên cơ sở ba chế độ sở hữu (toàn dân, tập thể, tư nhân), hình thành
nhiều hình thức sở hữu và nhiều thành phần kinh tế: kinh tế nhà nước, kinh tế

tập thể, kinh tế tư nhân (cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân), kinh tế tư bản nhà
nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Các thành phần kinh tế hoạt động
theo pháp luật đều là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, bình đẳng trước pháp luật, cùng phát triển lâu
dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh.
Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để
Nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy
các thành phần kinh tế cùng phát triển. Kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể
ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế tư nhân
có vai trị quan trọng, là một trong những động lực của nền kinh tế. Doanh nghiệp
cổ phần đang ngày một phát triển và khẳng định được vai trị quan trọng của nó
trong nền kinh tế, nó đang trở thành một hình thức kinh tế phổ biến và hiệu quả,
thúc đẩy sự phát triển của kinh tế đất nước. Xóa bỏ mọi sự phân biệt đối xử theo
hình thức sở hữu; Nhà nước chỉ thực hiện sự ưu đãi hoặc hỗ trợ phát triển đối với
một số ngành, lĩnh vực, sản phẩm; một số mục tiêu như xuất khẩu, tạo việc làm,
xóa đói giảm nghèo, khắc phục các rủi ro có thể gặp phải.
- Khẳng định và nâng cao vai trò của Nhà nước và thành phần kinh tế
nhà nước.
Nhà nước phải nắm giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, và sự chủ đạo
trong nền kinh tế đương nhiên phải thuộc về Nhà nước, nhà nước xã hội chủ
nghĩa chứ không phải do thành phần nào khác trong xã hội nắm giữ. Chỉ có

12


như thế nền kinh tế thị trường mới đi đúng theo hướng phát triển mà Đảng và
Nhà nước đã lựa chọn, đó là con đương phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội.
3. Kết luận
Có thể khẳng định rằng, việc xác định phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng và Nhà nước ta là hết sức đúng đắn. Tuy

nhiên do những hạn chế trong nhận thức về lý luận dẫn đến việc tổ chức thực
hiện gặp phải những vướng mắc khó khăn, làm cho nền kinh tế đất nước chưa
phát huy được tối ta các nguồn lực, gây ra kìm hãm và có nguy cơ làm tụt hậu
kinh tế đất nước. Trong quá trình thực hiện, do chủ quan nóng vội muốn phát
triển một nền kinh tế thị trường hoàn thiện nhưng các điều kiện vật chất chưa
cho phép đã làm cho việc đầu tư khơng có hiệu quả, cuối cùng gây tổn thất
nguồn lực quốc gia. Bên cạnh đó những tư tưởng tư lợi cho cục bộ ngành, địa
phưong và bản thân các cá nhân gây nên sự trì trệ trong bộ máy quản lý điều
hành đất nước. Cả hai nhân tố trên làm cho cả kinh tế thị trường và định
hướng xã hội chủ nghĩa gặp phải những khó khăn nhất định. Muốn tháo gỡ
được các khó khăn đang gặp phải, Đảng và Nhà nước ta phải nhìn thẳng vào
vấn đề; nhìn nhận được cái sai và tiến hành sửa chữa. Mà cụ thể đó là đổi mới
về tư tưởng, biết chấp nhận những cái được và cái mất khi phát triển nền kinh
tế thị trường. Đánh giá đúng vai trò của các thành phần kinh tế, các loại hình
sở hữu, từ đó đưa ra các chính sách phát triển hợp lý để khuyến khích được tất
cả các tổ chức, cá nhân tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước. Tạo nên
một sân chơi hấp dẫn, bình đẳng và cạnh tranh lành mạnh. Nâng cao vai trò
của Nhà nước và thành phần kinh tế chủ đạo – kinh tế nhà nước - để từ đó đưa
nền kinh tế đi theo đúng định hướng mà Đảng và Nhà nước đã đề ra, đó là con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Chỉ có như vậy mới có thể đưa đất nước từng
bước phát triển, tiến kịp với sự phát triển chung của toàn nhân loại.

13