Báo cáo " Luật so sánh và thực tiễn xây dựng pháp luật ngân hàng ở Việt Nam " ppt

Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


58 Tạp chí luật học số 4/2007




TS. Nguyễn Văn Tuyến *
i b dy lch s hỡnh thnh v phỏt
trin ca mỡnh, lut so sỏnh cú nhng
nh hng mnh m n quỏ trỡnh phỏt trin
ca cỏc h thng phỏp lut trờn th gii.
Vit Nam, lut so sỏnh cng úng vai trũ
quan trng trong quỏ trỡnh xõy dng phỏp
lut núi chung v phỏp lut ngõn hng núi
riờng. Bi vit ny xin cp nhng ng
dng ch yu ca lut so sỏnh trong quỏ
trỡnh xõy dng phỏp lut ngõn hng Vit
Nam - lnh vc phỏp lut c xem l chu
nhiu nh hng nht ca xu hng t do
hoỏ v hi nhp quc t hin nay.
1. Vai trũ ca lut so sỏnh i vi quỏ
trỡnh xõy dng phỏp lut ngõn hng
Vit Nam
i vi Vit Nam, vai trũ ca lut so
sỏnh trong lnh vc lp phỏp núi chung v
trong lnh vc xõy dng phỏp lut ngõn hng
núi riờng c th hin nhng im sau:
Th nht, lut so sỏnh cho thy s tng
ng v khỏc bit gia phỏp lut ngõn hng

Vit Nam vi phỏp lut ngõn hng ca cỏc
quc gia khỏc trờn th gii v phỏp lut
ngõn hng quc t. Trong quỏ trỡnh chuyn
i t nn kinh t k hoch húa tp trung
sang nn kinh t th trng, trc sc ộp ca
vic xõy dng v hon thin h thng phỏp
lớ cho phự hp vi iu kin nn kinh t th
trng, cỏc nh son lut Vit Nam buc
phi tip cn nhiu hn vi phỏp lut nc
ngoi (c bit l phỏp lut ca cỏc nc cú
nn kinh t th trng phỏt trin) v bc
u s dng nhng k nng mi m ca lut
so sỏnh tỡm ra con ng phỏt trin thớch
hp cho nn phỏp ch Vit Nam. Vi cỏc li
th sn cú ca mỡnh, lut so sỏnh khụng ch
l phng tin hu ớch cỏc hc gi
nghiờn cu phỏp lut nc ngoi, m cũn l
cm nang hu dng ca cỏc nh son lut
trong vic xõy dng phỏp lut núi chung v
phỏp lut ngõn hng núi riờng.
Th hai, lut so sỏnh cho ta thy nhng
nguyờn nhõn v c s dn n s tng ng
hay khỏc bit gia phỏp lut ngõn hng Vit
Nam so vi phỏp lut ngõn hng ca cỏc quc
gia khỏc trờn th gii. õy cú l l vai trũ
quan trng nht ca lut so sỏnh trong a
ht xó hi hc phỏp lut vỡ thụng qua vic
nghiờn cu cỏc cn nguyờn dn n s tng
ng hay khỏc bit gia cỏc trng phỏi phỏp
lut, chỳng ta mi cú dp tỡm hiu sõu hn v

lch s vn minh nhõn loi, v s a dng hoỏ
ca cỏc nn kinh t, cỏc th ch chớnh tr v
cỏc nn vn hoỏ khỏc nhau trờn th gii, vi
tớnh cỏch l nhng yu t ch yu to nờn s
khỏc bit gia cỏc h thng phỏp lut quc
gia cng nh gia cỏc dũng h phỏp lut
ng i. Vic tha nhn s tn ti khỏch
quan ca cỏc dũng h phỏp lut, cỏc h
thng phỏp lut quc gia vi nhng nột c
thự riờng cho thy rng vic nhp khu mt
cỏch nguyờn xi, mỏy múc cỏc quy nh phỏp
V

* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni
Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


Tạp chí luật học số 4/2007 59

lut ca nc khỏc vo hon cnh ca nc
mỡnh l iu nờn cõn nhc v cn c
nghiờn cu k trc khi thc hin.
Da trờn vic ỏnh giỏ nhng nguyờn
nhõn v c s dn n s tng ng v khỏc
bit gia phỏp lut ngõn hng ca cỏc quc
gia, cú l ni dung quan trng nht ca vic
ng dng lut so sỏnh trong lnh vc xõy dng
phỏp lut ngõn hng chớnh l tỡm kim nhng
quy nh hp lớ trong phỏp lut ngõn hng

ca cỏc nc cng nh phỏp lut ngõn hng
quc t, t ú xõy dng v hon thin phỏp
lut ngõn hng Vit Nam theo hng tim
cn vi chun mc tiờn tin ca phỏp lut
ngõn hng cỏc nc phỏt trin, phự hp vi
thụng l quc t v hot ng ngõn hng.
Th ba, lut so sỏnh trang b cho nhng
ngi son lut cỏch t duy mi v mt nn
phỏp ch hin i v c k thut lp phỏp tiờn
tin. T duy v k thut ny cn c ng
dng trong lnh vc xõy dng phỏp lut ngõn
hng nc ta m kt qu phi l s tip
nhn cú chn lc cỏc quy tc phỏp lớ tin b
ca phỏp lut nc ngoi. Chng hn, quy
nh v mụ hỡnh t chc v c ch hot ng
ca ngõn hng trung ng, v cỏc loi hỡnh t
chc tớn dng v c ch hot ng kinh
doanh ca chỳng trong nn kinh t th trng.
Thc t cho thy, hu ht cỏc quy nh c
bn ca phỏp lut ngõn hng Vit Nam hin
nay cú ngun gc t phỏp lut ngõn hng
mt s nc theo truyn thng ỏn l cng
nh mt s nc theo truyn thng lut thnh
vn trong ú cú Trung Quc.
Th t, vai trũ ca lut so sỏnh i vi
quỏ trỡnh lp phỏp ngõn hng cũn c th
hin ch nú giỳp cho cỏc lut gia trong nc
lm cho phỏp lut ca nc mỡnh tng thớch
vi phỏp lut quc t. K thut so sỏnh lut
c cỏc nh son tho phỏp lut s dng nh

mt phng tin trong quỏ trỡnh xõy dng
phỏp lut quc gia, nhm ỏp ng nhu cu
hi ho v thng nht hoỏ phỏp lut quc gia
vi phỏp lut quc t. Trong bi cnh Vit
Nam ó chớnh thc tr thnh thnh viờn ca
T chc thng mi th gii (WTO) v chớnh
thc tham gia vo sõn chi ton cu, vic tỡm
hiu phỏp lut nc ngoi v phỏp lut quc t
cng nh nm vng cỏc tp quỏn, thụng l
quc t trong lnh vc ngõn hng hnh x
hp lớ l yờu cu bc thit. Nhu cu ny
dng nh ch cú th ỏp ng tt nht thụng
qua con ng ng dng lut so sỏnh.
2. Nhng yờu cu c bn t ra trong
quỏ trỡnh s dng lut so sỏnh vo vic xõy
dng v hon thin phỏp lut ngõn hng
Hin nhiờn, mun ng dng lut so sỏnh
vo vic xõy dng phỏp lut núi chung v
phỏp lut ngõn hng núi riờng thỡ trc ht cn
xỏc nh nhng yờu cu c bn t ra i vi
hot ng ny. T ú, ngi son lut s tỡm
ra c mụ hỡnh lớ tng, thớch hp cho vic
xõy dng v hon thin phỏp lut ngõn hng
theo hng m bo s hi hũa, thng nht
v tng thớch vi phỏp lut ngõn hng ca
cỏc nc v phỏp lut ngõn hng quc t.
Thc tin hot ng xõy dng phỏp lut
ngõn hng cho thy cú c s thnh
cụng trong quỏ trỡnh s dng lut so sỏnh
vo vic xõy dng v hon thin phỏp lut

ngõn hng, ngi son lut cn lu ý cỏc
yờu cu c bn sau õy:
Mt l, cn so sỏnh cỏc quy nh phỏp lớ
v ngõn hng trung ng trong phỏp lut
ngõn hng ca cỏc nc, trong ú chỳ trng
n nhúm nc phỏt trin v nhúm nc cú
Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


60 Tạp chí luật học số 4/2007

hon cnh, iu kin tng ng vi Vit
Nam. Nhng quy nh ny thng c th
hin trong mt o lut riờng v ngõn hng
trung ng ca cỏc quc gia, vi ni dung
quy nh v mụ hỡnh t chc, cỏch thc
qun lớ v iu hnh cng nh c ch hot
ng ca ngõn hng trung ng. Vic so
sỏnh cỏc quy nh ny khụng ngoi mc
ớch tỡm ra nhng im tng ng v khỏc
bit v a v phỏp lớ ca ngõn hng trung
ng trong cỏc h thng phỏp lut trờn th
gii, lớ gii cn nguyờn ca s tng ng
v khỏc bit ú cng nh lm rừ u im v
nhc im ca mi mụ hỡnh ngõn hng
trung ng trờn th gii. Cụng vic ny s
to tin thun li cho vic ng dng lut
so sỏnh trong quỏ trỡnh xõy dng v hon
thin phỏp lut ngõn hng Vit Nam, c
bit l trong vic thit k a v phỏp lớ ca

ngõn hng trung ng sao cho phự hp vi
hon cnh ca mt nc ang trong quỏ
trỡnh chuyn i nn kinh t t c ch k
hoch hoỏ tp trung sang c ch th trng.
Th hai, so sỏnh cỏc quy nh phỏp lớ v
t chc tớn dng (cỏc nh ch ti chớnh trung
gian) trong phỏp lut ngõn hng ca cỏc
nc. õy l mt ni dung c bn trong cu
trỳc lut ngõn hng bt kỡ quc gia no trờn
th gii, bi l hot ng ngõn hng luụn
c xem l vn trng tõm trong phm vi
iu chnh ca lut ngõn hng. Tu thuc vo
mc tiờu ng dng ca lut so sỏnh, vic so
sỏnh phỏp lut ngõn hng cú th tp trung
vo cỏc vn c bn nh: Xỏc nh gii hn
v cỏch thc can thip ca nh nc i vi
hot ng kinh doanh ca cỏc t chc tớn
dng trong iu kin ca nn kinh t th
trng; cỏc loi hỡnh t chc tớn dng v
nhng hỡnh thc hot ng kinh doanh ch
yu ca nú; c ch bo v quyn li ca
ngi gi tin trong quan h nhn tin gi v
c ch bo v quyn li ca t chc tớn dng
trong quan h cp tớn dng vi khỏch hng
vay Vic so sỏnh phỏp lut cn m bo
tớnh ton din (so sỏnh gia cỏc h thng
phỏp lut in hỡnh trờn th gii) nhm cú
c nhng kt lun khỏch quan v bn cht
ca cỏc mụ hỡnh phỏp lut ng thi phi lu
ý n tớnh c thự ca phỏp lut ngõn hng

cỏc nc ang phỏt trin v nhúm nc cú
iu kin, hon cnh kinh t - chớnh tr - xó
hi tng ng vi Vit Nam.
3. Cỏc ng dng ch yu ca lut so
sỏnh trong quỏ trỡnh xõy dng phỏp lut
ngõn hng Vit Nam
Trong vũng khong hn 10 nm tr li
õy, phỏp lut ngõn hng Vit Nam ó cú
nhng bc tin di rt ỏng k. Bng
chng cho nhn nh ny l s ra i ca hai
phỏp lnh ngõn hng v gn õy l hai o
lut v ngõn hng. Dự khụng c chớnh
thc tuyờn b nhng khụng th ph nhn vai
trũ ca lut so sỏnh i vi tin trỡnh xõy
dng phỏp lut ngõn hng Vit Nam trong
thi gian qua.
Tht vy, trc nm 1990, v c bn h
thng ngõn hng Vit Nam tn ti theo mụ
hỡnh mt cp, gn vi nhng c trng ca
nn kinh t k hoch húa. Theo mụ hỡnh
ny, Ngõn hng nh nc Vit Nam l phỏp
nhõn duy nht hot ng trong lnh vc
ngõn hng, va vi t cỏch l c quan qun
lớ nh nc v ngõn hng, va tin hnh cỏc
hot ng ca ngõn hng trung ng trờn
lónh th Vit Nam ng thi cng kiờm
luụn chc nng ca mt ngõn hng thng
Thùc tiÔn sö dông luËt so s¸nh trong ho¹t ®éng lËp ph¸p t¹i ViÖt Nam

T¹p chÝ luËt häc sè 4/2007 61

mại, tức là huy động vốn và cho vay đối với
khu vực kinh tế quốc doanh và khu vực kinh
tế tập thể. Mô hình này không có sự tách
bạch rõ ràng giữa chức năng quản lí nhà
nước về ngân hàng của ngân hàng nhà nước
với chức năng kinh doanh ngân hàng của
ngân hàng thương mại. Vì vậy, Ngân hàng
Nhà nước Việt Nam trong giai đoạn này
không hoạt động theo đúng nghĩa của một
ngân hàng trung ương, cũng không thực sự
là một ngân hàng thương mại với chức năng
kinh doanh ngân hàng chuyên nghiệp.
Kể từ khi nền kinh tế Việt Nam chính
thức được chuyển đổi theo hướng thị trường
có sự điều tiết của Nhà nước, việc tìm hiểu,
học hỏi và tiếp thu kinh nghiệm lập pháp của
nước ngoài trong nhiều lĩnh vực nói chung và
trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng đã dẫn tới
hệ quả là sự ra đời của hai pháp lệnh về ngân
hàng (bao gồm Pháp lệnh ngân hàng nhà
nước và Pháp lệnh ngân hàng, hợp tác xã tín
dụng và công ti tài chính). Đây chính là kết
quả ban đầu của việc ứng dụng luật so sánh
trong lĩnh vực xây dựng pháp luật ngân hàng
ở Việt Nam. Với cơ sở pháp lí đầu tiên là hai
pháp lệnh về ngân hàng và gần đây nhất là
hai đạo luật ngân hàng, hệ thống ngân hàng ở
Việt Nam đã có những thay đổi rất cơ bản về

tổ chức và hoạt động, so với giai đoạn trước
đó. Dựa trên nền tảng pháp lí trực tiếp là các
văn bản quy phạm pháp luật này, hệ thống
ngân hàng hai cấp ở Việt Nam đã chính thức
được hình thành, bao gồm hai bộ phận là
ngân hàng trung ương và ngân hàng trung
gian, với sự phân tách rạch ròi giữa chức
năng “ngân hàng trung ương” của ngân hàng
Nhà nước Việt Nam với chức năng “kinh
doanh ngân hàng” của các ngân hàng trung
gian. Trên thực tế, hệ thống này được thiết
lập dựa vào việc tiếp thu kinh nghiệm điều
chỉnh của pháp luật nước ngoài trong lĩnh
vực ngân hàng. Trong quá trình soạn thảo các
pháp lệnh và các đạo luật về ngân hàng,
nhiều tài liệu pháp luật nước ngoài đã được
thu thập và dịch sang tiếng Việt để thuận tiện
cho việc tìm hiểu, nghiên cứu, so sánh và đối
chiếu, với mục tiêu học hỏi và vận dụng cho
phù hợp với hoàn cảnh của Việt Nam.
Dựa vào các kết quả so sánh luật, nhiều
quy định của pháp luật nước ngoài đã được
du nhập vào Việt Nam và được thể hiện rõ
nét trong hai pháp lệnh về ngân hàng ban
hành năm 1990, đặc biệt là hai đạo luật về
ngân hàng ban hành năm 1997 (bao gồm
Luật ngân hàng nhà nước và Luật các tổ
chức tín dụng). Đánh giá khái quát, có thể
hình dung việc ứng dụng luật so sánh trong
quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật

ngân hàng ở Việt Nam được thể hiện trên
những khía cạnh chủ yếu sau đây:
- Về địa vị pháp lí của ngân hàng trung ương
Trên thế giới, ngoài một số nước quy
định ngân hàng trung ương là cơ quan độc
lập với chính phủ và chỉ trực thuộc quốc hội
như Hoa Kì, Đức, Hungary, Úc… thì các đạo
luật về ngân hàng trung ương của một số
nước khác như Trung Quốc, Đài Loan, Hàn
Quốc, Uzbekistan…
(1)
lại quy định ngân
hàng trung ương là cơ quan của chính phủ và
thuộc sở hữu của nhà nước. Chẳng hạn, Luật
về Ngân hàng nhân dân Trung Quốc quy
định: “Ngân hàng nhân dân Trung Quốc là
ngân hàng trung ương của nước Cộng hòa
nhân dân Trung Hoa. Dưới sự lãnh đạo của
Quốc vụ viện, Ngân hàng nhân dân Trung
Quốc thiết lập và thực thi chính sách tiền tệ,
Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


62 Tạp chí luật học số 4/2007

thc hin thanh tra v kim soỏt ton b
hot ng ngõn hng (iu 2); Ton b
vn ca Ngõn hng nhõn dõn Trung Quc
do nh nc cp v thuc s hu ca nh
nc (iu 18). Ngoi ra, nhng quy nh

ti cỏc iu 5, 6, 7, 49 ca o lut v Ngõn
hng Hn Quc cng ng ý rng c quan
ny trc thuc chớnh ph Hn Quc v
thuc s hu nh nc.
Da trờn kt qu so sỏnh i chiu mụ
hỡnh ngõn hng trung ng theo phỏp lut
ca mt s nc cú hon cnh tng ng
vi Vit Nam (vớ d: Trung Quc, i Loan,
Hn Quc, Uzbekistan) v xem xột hon
cnh c th ca Vit Nam, cỏc nh son lut
ó quyt nh la chn mụ hỡnh ngõn hng
trung ng trc thuc chớnh ph v do nh
nc s hu. S la chn ny c th hin
ti iu 1 Phỏp lnh Ngõn hng nh nc
Vit Nam v sau ú c quy nh trong
iu 1 Lut ngõn hng nh nc Vit
Nam.
(2)
õy l vớ d in hỡnh v vic s
dng kt qu so sỏnh lut vo quỏ trỡnh xõy
dng phỏp lut ngõn hng Vit Nam trong
iu kin phỏt trin nn kinh t th trng.
- V c cu t chc ca ngõn hng trung ng
Vic thit k mụ hỡnh t chc ca ngõn
hng trung ng nh th no l vn rt
c quan tõm cỏc nc. Theo thụng l,
hu ht cỏc nc u thit k ngõn hng
trung ng phng theo mụ hỡnh t chc ca
mt doanh nghip, dự rng trong lch s, nú
luụn tn ti nh l mt nh ch hn hp

ca hai tớnh cht: Doanh nghip v chớnh
quyn.
(3)
Theo mụ hỡnh ny, c cu t chc
ca ngõn hng trung ng bao gm c quan
qun tr, c quan iu hnh ti tr s chớnh
v cú h thng chi nhỏnh, vn phũng i
din, s giao dch ti cỏc ni khỏc trong
nc v nc ngoi. c bit, ngõn
hng trung ng cỏc nc thng tn ti
mt c quan gi vai trũ c bit, gi l hi
ng tin t (Hn Quc), hi ng chớnh
sỏch tin t (Trung Quc, Phỏp), hi ng
chớnh sỏch (Nht Bn), hi ng cỏc giỏm
c (i Loan) hoc hi ng t vn chớnh
sỏch tin t (Hoa Kỡ)
(4)
C quan ny cú
th c thit k nm trong c cu t chc
ca ngõn hng trung ng (vớ d Phỏp)
hoc l mt c quan c lp ngoi b mỏy
t chc ca ngõn hng trung ng (vớ d
Trung Quc, Hn Quc).
(5)
Trong quỏ
trỡnh son tho hai phỏp lnh ngõn hng v
gn õy l hai o lut ngõn hng, hu ht
cỏc quy nh nờu trờn v mụ hỡnh t chc
ca ngõn hng trung ng cỏc nc ó
c cỏc nh son lut nghiờn cu, so sỏnh

v tỡm cỏch a vo phỏp lut Vit Nam,
xut phỏt t s tng ng v iu kin
kinh t, chớnh tr, vn húa, xó hi gia Vit
Nam vi mt s nc khỏc trong khu vc
chõu . S du nhp cỏc quy nh ny v c
cu t chc ca ngõn hng trung ng trong
quỏ trỡnh xõy dng phỏp lut ngõn hng
Vit Nam ó cú nhng thay i theo thi
gian, c th hin ti cỏc iu 4, 5 Phỏp
lnh Ngõn hng nh nc v sau ny l iu
4 Lut Ngõn hng nh nc Vit Nam.
(6)

- V mc tiờu hot ng ca ngõn hng
trung ng
Theo cỏc o lut v ngõn hng trung
ng ca cỏc nc, c quan c bit ny
c thnh lp v hot ng vỡ mc tiờu
thc hin chớnh sỏch tin t quc gia, n
nh giỏ tr ng tin trong nc v kim
soỏt hot ng ca h thng ngõn hng trong
Thùc tiÔn sö dông luËt so s¸nh trong ho¹t ®éng lËp ph¸p t¹i ViÖt Nam


T¹p chÝ luËt häc sè 4/2007 63

nền kinh tế. Ví dụ: Trong khi Luật ngân
hàng Liên bang Đức quy định nhiệm vụ của
Ngân hàng Liên bang Đức là: “Điều tiết
hoạt động lưu thông tiền tệ và cung ứng tín

dụng cho nền kinh tế với mục đích ổn định
tiền tệ trong đối nội và đối ngoại…” (Tiết 3)
thì Luật Ngân hàng nhân dân Trung Hoa lại
quy định: “Mục tiêu của chính sách tiền tệ
là duy trì sự ổn định giá trị đồng tiền và
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế” (Điều 3). Còn
đạo luật Ngân hàng Hàn Quốc thì quy định
“Mục tiêu hàng đầu của Ngân hàng Hàn
Quốc là: 1) Duy trì sự ổn định giá trị của
đồng tiền để phục vụ cho sự phát triển kinh
tế của quốc gia, và 2) Thúc đẩy tiến trình
phát triển kinh tế và tiếp tục sử dụng một
cách hữu hiệu các tài nguyên của quốc gia
thông qua hoạt động an toàn và thực hiện
chức năng của hệ thống tín dụng và ngân
hàng quốc gia” (Điều 3).
Xuất phát từ nhận thức cho rằng các
mục tiêu nêu trên là quy định chung trong
pháp luật ngân hàng của các nước, các nhà
làm luật Việt Nam đã lựa chọn giải pháp
xây dựng những quy định tương tự về mục
tiêu hoạt động của Ngân hàng nhà nước Việt
Nam cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Mục
tiêu này bước đầu được ghi nhận trong Điều
1 Pháp lệnh ngân hàng nhà nước và sau đó
được quy định rõ ràng hơn tại khoản 2 Điều
1 Luật Ngân hàng nhà nước.
(7)

- Về hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng

trung ương
Có thể dễ dàng nhận thấy hầu hết các
ngân hàng trung ương ở các nước đều thực
hiện những hoạt động nghiệp vụ giống nhau,
đó là nghiệp vụ phát hành tiền và quản lí,
điều tiết lưu thông tiền tệ; nghiệp vụ tín dụng
và cung ứng các dịch vụ ngân hàng đối với
hệ thống tổ chức tín dụng và chính phủ;
nghiệp vụ mua bán ngoại hối và quản lí dự trữ
ngoại hối vì mục tiêu chính sách tiền tệ quốc
gia. Trên thực tế, các hoạt động nghiệp vụ này
cũng được quy định tương tự trong pháp luật
ngân hàng Việt Nam. Đó là một trong những
bằng chứng sinh động chứng minh quá trình
hội nhập nhanh chóng của pháp luật ngân
hàng Việt Nam với pháp luật ngân hàng của
nước ngoài và pháp luật ngân hàng quốc tế,
dựa trên các kết quả so sánh luật.
- Về địa vị pháp lí của các tổ chức tín dụng
Việc tiếp thu kinh nghiệm điều chỉnh
pháp luật của nước ngoài luôn được xem là
nhu cầu cần thiết đối với mọi quá trình xây
dựng và hoàn thiện pháp luật. Kể từ khi khởi
động quá trình chuyển đổi nền kinh tế theo
hướng thị trường, các hoạt động so sánh luật
trong lĩnh vực ngân hàng đã chính thức
được tiến hành tại Việt Nam. Một trong
những thành quả của quá trình này chính là
sự khái quát hóa về các mô hình ngân hàng
đa năng theo kiểu Đức, kiểu Anh hay kiểu

Nhật Bản và Hoa Kì.
(8)
Kết quả này là cơ sở
khoa học để các nhà làm luật Việt Nam lựa
chọn một mô hình thích hợp về địa vị pháp
lí của các tổ chức tín dụng hoạt động tại
Việt Nam. Theo các quy định hiện hành của
Luật các tổ chức tín dụng, địa vị pháp lí của
tổ chức tín dụng tại Việt Nam được thiết kế
theo hướng kết hợp giữa mô hình ngân hàng
đa năng theo kiểu Anh và kiểu Đức. Những
quy định này cho phép mỗi loại hình tổ chức
tín dụng được quyền thực hiện các hoạt
động ngân hàng trong một phạm vi nhất định,
tùy thuộc vào bản chất của tổ chức tín dụng
đó là ngân hàng hay không phải ngân hàng.
Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


64 Tạp chí luật học số 4/2007

Ngoi ra, cỏc t chc tớn dng ny cng c
phộp gúp c phn vo cỏc doanh nghip khỏc
bng vn t cú ca mỡnh vi mt gii hn
nht nh; c phộp tham gia vo cỏc hot
ng trong lnh vc chng khoỏn, bo him
thụng qua vic thnh lp cỏc cụng ti con trc
thuc cú t cỏch phỏp nhõn. õy chớnh l s
tip nhn cú ch ớch cỏc mụ hỡnh ngõn hng
a nng theo phỏp lut ca nc ngoi vo

hon cnh c th ca Vit Nam. Thc tin
cho thy s tip nhn cỏc mụ hỡnh ny t ra
khỏ thớch hp vi xu hng phỏt trin lõu di
ca h thng ngõn hng trong nn kinh t th
trng Vit Nam.
- V t chc v hot ng ca cỏc t
chc tớn dng
Ngoi cỏc quy nh v vic cp, thu hi
giy phộp hot ng ngõn hng v nhng
quy nh v c cu t chc núi chung ca
mt t chc tớn dng, lut ngõn hng ca cỏc
nc u tỡm cỏch quy nh rừ cỏc hot
ng ngõn hng chuyờn nghip m mt t
chc tớn dng c phộp thc hin. Cỏc
hot ng ny bao gm vic huy ng vn
di cỏc hỡnh thc nhn tin gi kớ thỏc t
cụng chỳng, phỏt hnh cỏc giy t cú giỏ
trong nc hoc nc ngoi, nhn cỏc
khon tớn dng ngn hn t ngõn hng trung
ng v s dng cỏc ngun vn huy ng
ny cp tớn dng cho khỏch hng ng
thi cung ng cỏc dch v thanh toỏn cho
khỏch hng vỡ mc tiờu li nhun. Cú th d
dng tỡm thy nhng quy nh ny trong
Lut ngõn hng thng mi Trung Quc
(iu 2 v iu 3); Lut v ngnh tớn dng
c (Khon 1 Tit 1); Lut ngõn hng Ba
Lan nm 1989 (iu 11.1); Lut cỏc t chc
ti chớnh v ngõn hng nm 1989 - o Lut
372 ca Malaysia (khon 2 phn m u).

(9)

Tng t nh lut ngõn hng ca cỏc
nc, nhng hot ng chuyờn nghip ny
cng c ghi nhn khỏ y trong Lut
cỏc t chc tớn dng ca Vit Nam.
(10)
Nhng
quy nh ny c xõy dng t ý tng du
nhp hoc vay mn cỏc quy nh tiờn tin
ca nc ngoi, nht l cỏc nc phỏt trin
nh c, Phỏp, Hoa Kỡ, Nht Bn hoc cỏc
nc cú iu kin, hon cnh tng t Vit
Nam nh Trung Quc, i Loan, Malaysia
(11)

Túm li, trong gn hai thp k xõy dng
v hon thin phỏp lut ngõn hng Vit Nam,
nhiu quy nh phỏp lut tiờn tin ca nc
ngoi ó c du nhp vo Vit Nam nh
vic s dng hu hiu lut so sỏnh. Ngoi
vic tip thu cú chn lc cỏc quy nh hp lớ
ca phỏp lut nc ngoi, phỏp lut ngõn
hng Vit Nam cng tha nhn s tn ti cú
tớnh cỏch tm thi ca mt s quy nh c
thự trong giai on nn kinh t chuyn i,
chng hn nh vic duy trỡ vai trũ ch o
ca cỏc ngõn hng thng mi nh nc
trong mt giai on nht nh; quy nh chc
nng qun lớ nh nc ca Ngõn hng nh

nc Vit Nam i vi h thng ngõn hng
Sau gn hai mi nm xõy dng cỏc
thit ch v khung kh phỏp lớ cho mt nn
kinh t th trng t nn tng ca mt nn
kinh t k hoch húa tp trung cao , phỏp
lut ngõn hng Vit Nam dự cha c hon
thin nhng s tha nhn cỏc nguyờn tc
ca th trng trong vic thit k cỏc quy
nh v mụ hỡnh t chc v hot ng
nghip v ca ngõn hng trung ng cng
nh cỏc nh ch ti chớnh trung gian Vit
Thực tiễn sử dụng luật so sánh trong hoạt động lập pháp tại Việt Nam


Tạp chí luật học số 4/2007 65

Nam, cú th xem nh l mt bc tin ln
trong t duy phỏp lớ ca cỏc nh son lut.
iu ny phn ỏnh rừ nột kt qu ng dng
lut so sỏnh vo lnh vc xõy dng phỏp lut
ngõn hng nc ta trong hn thp k va
qua. Nhng thnh tu ny s l tin thun
li cho vic tip tc ng dng lut so sỏnh
vo quỏ trỡnh hon thin phỏp lut ngõn
hng Vit Nam trong thi gian ti./.

(1).Xem: Ngõn hng nh nc Vit Nam, Lut ngõn
hng trung ng mt s nc (ti liu hi tho), H
Ni 1996.
(2).Xem: iu 1 Phỏp lnh ngõn hng nh nc Vit Nam

v iu 1 Lut ngõn hng nh nc Vit Nam.
(3).Xem: Lờ Vinh Danh, Tin v hot ng ngõn
hng, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni nm 1997, tr. 81.
(4).Xem: Ngõn hng nh nc Vit Nam, Lut ngõn
hng trung ng mt s nc (ti liu hi tho), H
Ni 1996.
(5).Xem: - Lờ Vinh Danh, Tin v hot ng ngõn
hng, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni nm 1997, tr.
90, 91, 92, 93, 94, 95.
- Ngõn hng nh nc Vit Nam, Lut ngõn
hng trung ng mt s nc (ti liu hi tho), H
Ni 1996.
(6). Theo quy nh trc õy ca Phỏp lnh ngõn
hng nh nc, c quan t vn cho Chớnh ph v
chớnh sỏch tin t Vit Nam chớnh l Hi ng
qun tr, c thit k nm trong b mỏy t chc ca
Ngõn hng nh nc Vit Nam, vi t cỏch l c
quan gi quyn qun tr ngõn hng nh nc (quy
nh ny cú l c du nhp t mụ hỡnh Ngõn hng
trung ng ca Ba Lan, Hungari, Malaysia). Tuy
nhiờn, khi son tho Lut ngõn hng nh nc, nh
lm lut ó cú nhng thay i quan trng v c quan
ny trờn c s tham kho kinh nghim iu chnh
phỏp lut ca nc ngoi cho phự hp vi tin trỡnh
phỏt trin ca nn kinh t Vit Nam. Theo quy nh
ti iu 4 Lut ngõn hng nh nc, vic qun tr
ngõn hng nh nc c chuyn sang cho Thng
c v nhim v t vn cho Chớnh ph v chớnh sỏch
tin t c chuyn giao cho Hi ng t vn chớnh
sỏch tin t, c thit k c lp vi b mỏy t chc

ca Ngõn hng nh nc Vit Nam (quy nh ny
c xõy dng da trờn vic tip nhn mụ hỡnh t
chc ca Ngõn hng trung ng Trung Quc, Hn
Quc v mt s nc khỏc chõu ).
(7). iu 1 Phỏp lnh ngõn hng nh nc ch ghi
nhn mc tiờu chớnh trong hot ng ca Ngõn hng
nh nc Vit Nam l n nh giỏ tr ng tin.
Cũn khon 2 iu 1 Lut ngõn hng nh nc li cú
nhng quy nh m rng v rừ rng hn: Hot ng
ca ngõn hng nh nc nhm n nh giỏ tr ng
tin, gúp phn bo m an ton hot ng ngõn hng
v h thng cỏc t chc tớn dng, thỳc y phỏt trin
kinh t - xó hi theo nh hng xó hi ch ngha.
(8). Theo mụ hỡnh ngõn hng a nng kiu c, cỏc
ngõn hng thng mi c phộp cung ng ton b
cỏc dch v ngõn hng, chng khoỏn v bo him,
thm chớ cũn c phộp s hu c phn trong cỏc
doanh nghip khỏc. i vi mụ hỡnh ngõn hng a
nng theo kiu Anh, ngoi vic cung ng cỏc dch v
ngõn hng, cỏc ngõn hng thng mi cng tham gia
vo lnh vc chng khoỏn nhng phi thụng qua cỏc
cụng ti con cú t cỏch phỏp nhõn ng thi, cỏc ngõn
hng ny cng ớt nm gi c phn ti cỏc doanh
nghip thng mi khỏc v hu nh khụng cú s kt
hp gia hot ng ngõn hng vi hot ng bo
him. Cũn i vi mụ hỡnh ngõn hng a nng theo
kiu Nht Bn v Hoa Kỡ, im khỏc bit ln nht so
vi hai mụ hỡnh kia chớnh l s tỏch bch rừ rng
gia hai ngnh cụng nghip ngõn hng v cụng

nghip chng khoỏn, cựng vi kh nng nm gi hn
ch hoc b cm nm gi cỏc c phn trong cỏc
doanh nghip thng mi. Tuy nhiờn, gn õy s
khỏc bit ny ang cú xu hng m nht dn bi s
hi hũa húa v thng nht húa gia cỏc h thng phỏp
lut trờn th gii trong bi cnh ton cu húa. Ngun:
Ngõn hng nh nc Vit Nam, ti liu tham kho
mụ hỡnh ngõn hng ti cỏc nc phỏt trin.
(9).Xem: Ngõn hng nh nc Vit Nam, Lut ngõn
hng thng mi v cỏc t chc tớn dng mt s
nc, (ti liu hi tho), H Ni 1996.
(10).Xem: Lut cỏc t chc tớn dng nm 1997 (ó
c sa i, b sung mt s iu nm 2004).
(11).Xem: Ngõn hng nh nc Vit Nam, Lut ngõn
hng thng mi v cỏc t chc tớn dng mt s
nc, (ti liu hi tho), H Ni 1996.