Cách nuôi dạy khả năng trí tuệ của trẻ doc

CÁCH NUÔI DY KH
NNG TRÍ TU CA TR

TP II

MC LC
1. Mun con vit ch đp 4
2. Bn có dy cho con yêu thích vic đc sách? 5
3.  khuyn khích tr đã đc tho 7
4. Hc đc theo cách nghe 8
5. Hc đc bng cách nhìn 9
6. 10 cách giúp tr t tin trc nhng con s 9
7. 10 cách giúp tr phát trin k nng đc 11
8. 10 điu giúp con bn nâng cao hiu qu đc sách 12
9. Các hot đng thú v đ phát trin k nng vit 13
10. Các hot đng vui giúp phát trin k nng nghe 15
11. c sách: Con bn đang  giai đon nào? 16
12. Làm th nào đ giúp con phát trin vn t vng? 17
13. Khuyn khích nhng tr yêu thích vic vit lách 18
14. Các hot đng thú v thúc đy k nng nói ca tr 20
15. Nhng nét v đu tiên 22
16. Sa tt nói ngng 25
17. Tr em hc đc nh th nào? 26
18. Cách nâng cao k nng ng âm cho tr mi bit đc 28
19. Vui chi đ phát trin kh nng toán hc 29

20. Nhng giai đon quan trng: K nng nói 30
21. Tp vit mt giai đon quan trng trong quá trình phát trin trí não ca tr em 33
22. Vai trò quan trng ca phát trin ngôn ng 35
23. Cách nhn bit tình trng yu thính giác  tr 36
24. Dy s cho con vào lúc nào và bng cách nào? 37
25. Làm sao đ con bn hc gii môn Vn? 37
26. T ghét thành thích. Làm sao đ con bn có thói quen thích đc sách 38
27. Trò chi thích hp cho c tr hiu đng, nghch ngm hay t m, du dàng 39
28. Vi tr con, chi là hc 41
29. Làm sao bit khi nào bé sn sàng chi vi bn? 42
30. Nhng trò chi dy các k nng xã hi 44
31. ánh thc giác quan 45
32.  chi 46
33.  chi cho tr nh di 2 tui 47
34.  chi cho bé tui tp đi 48
35.  chi cho bé ln 49
36. Tha h máy mó tay chân 51
37. Tr con ln lên nh vui chi 52
38. Chn đ chi cho tr 53
39. Sách nào dành cho con? 55
40. T ghét thành thích. Làm sao đ con bn có thói quen thích đc sách. 56
41. Nhng trò chi yêu thích 58
42. Chi đ vui toán hc dành cho bé  tui tp đi 59
43. Chi vi con khi bn đã mt và bun ng 60
44. Nhng trò chi thú v cho bé di 1 tui 61
45. Nhng trò chi hu ích  trong nhà 62
46. Màu sc nh hng đn tâm lý tr 64
47. 8 cách giúp tr chm hc 65
48. Càng ln càng khôn ngoan 68
49. Cha m phi bit nói KHÔNG 70

50. Chm sóc con cái sau gi hc 71
51. Chun b k thi cho tr 72
52. Chng s thú vt  tr em 74
53. Con mt 75
54. Dy cho tr bit cách chia s 75
55. Cho con c hi 76
56. Ht s khi đi bác s 77
57. Lòng yêu thng tác đng đn s phát trin trí não 78
58. Tình yêu thng tác đng đn s phát trin trí não 79
59. Hc mà chi 80
60. Nói chuyn vi bé 1 - 2 tui 80
61. Nên làm gì nu nghi ng kh nng giao tip ca bé có vn đ? 82
62. Nói chuyn vi bé 2 - 3 tui 82
63. Nói chuyn vi bé 4 - 5 tui 83
64. T vng và nhng mu câu giao tip tiêu biu 84
65. Nói chuyn vi tr s sinh 85
66. Ti sao tr mút ngón tay? 87
67. Vic n ung và ngh ngi 88
68. Tính hiu k ca tr con 90
69. Tôi không mun quát mng con mình 94
70. Giúp tr vt qua giai đon nói KHÔNG 97
71. Khi b m không thích nhng đa bn ca con 98
72. Ba n ti luôn là cn ác mng ca gia đình tôi 99
73. Giúp bé hc ôn thi 100
74. Con yêu, con ghét 101
75. Là ph huynh, ôi tht chng d 102
76. Li nói chng mt tin mua 103
77. Khi tr nh b lc 104
78. Làm sao đ hâm nóng bn tr sau k ngh? 104
79. Khi con chi đin t 105

80. Khi nào mi có th bit đc con bn thun tay nào? 107
81. Nhng du hiu cnh báo tr chm phát trin v mt xã hi và nhn thc 107
82. Cách c x vi tr 5-6 tui 110
K NNG CHUNG
1. Mun con vit ch đp
Không phi ngu nhiên mà nhiu ngi có ch vit rt đp nh rng bay
phng múa. Li có lm ngi không dám đa ch ca mình cho ai xem. Vy làm
th nào đ tr vit ch đp  nhng nm tiu hc?
Un nn tr t thu ban đu
Hn các bn không quên câu: “Dy con t thu còn th
”, công vic khi đã
thành thói quen, thành np s rt khó cha. Ch vit ca tr cng vy, xu do nhiu
lý do, nhng nguyên nhân quan trng nht là tr không vit đúng cách t nhng
ngày đu tp vit. Và sau đây là cách tp vit cho tr.
Phn chun b phi đc đ cao
V sch ch đp là tiêu chí hàng đu  nhng nm tiu hc. Tr d thích thú,
say mê và ham hc hn vi điu kin hc tp thoi mái. Do vy, bn nên đu t
ngay t ban đu, va đt hiu qu cao va đ tn kém v sau.
Bàn và gh phi va đúng tm ca tr, sao cho khi tr ngi thì khuu tay va
chm xung mt bàn. Nu bàn quá thp, tr phi khom lng xung, lâu ngày s b
gù hoc t hn n
a là vo ct sng Nhng nu bàn quá cao, tr phi nhn ngi
lên, hoc cúi sát đ vit d dn đn cn th
Chn v tp vit cho tr cng là mt khâu quan trng. Tr mi tp vit nên
chn loi v có k ô ly to, rõ nét , giy dày đ ch không b hn hoc mc không
b thm sang mt giy bên kia. Mi tp vit, có th
cho tr vit bút chì, sau đy mi
vit bút mc. Không nên cho tr vit bút bi, vì đ trn, nhy ca vit s d làm cho
tr không làm ch đc cây vit ca mình và nét ch không tht.
Ánh sáng  góc hc tp ca tr cng rt quan trng. Mt góc hc tp sch s,

sáng sa làm cho tr d chu và hng phn hn. Không nên chn ch ti tm, mui
gián làm tr
đâm ra s hãi và không còn hng thú trong vic hc.
Nu đt đèn, bn phi đt phía trc mt hoc ht t bên trái sang. Vì nu đt
sau lng hoc bên phi, bóng ca lng và tay tr s làm ti tp.
Nhng ngày đu tiên là quan trng nht
Nhng ngày đu tp vit rt quan trng vi tr. Tr sau này có vit ch đp hay
không thì ngay ngày đu phi kèm cht, không phi th
y tr bit vit là đc. Vit
không đúng cách, đ tp không đúng v trí cng làm cho ch tr không đp. Vit
cu th, quy quá cho qua và không theo dõi đu khin tr ít vit hoc không c
gng vit cng làm hiu qu vic tp vit b gim.
Khi khâu chun b đã hoàn tt, bn bt đu tp vit cho con đc ri đy! Hin
nay, t
i các nhà sách có rt nhiu loi v tp vit cho tr, nhng quyn v này có
hàng ch mu  đu trang và tr s vit theo ch mt kiu ch mu đó cho đn ht
trang. Vit đi, vit li nhiu ln, nhm giúp tr quen vi các ký t, không mc li
chính t và vit cho đu tay.
Dáng ngi khi vit cng cn phi chú ý. Nên tp cho tr ngi thoi mái, v đ
thng trc mt. Nhiu tr đ v nghiêng h
n v bên phi hoc bên trái mi vit
đc, bn nên sa ngay cách ngi sai này, đ lâu dn thành thói quen rt khó sa.
Lm bn ra sc chnh sa ch vit cho con khi “go đã thành cm”, có ngha là
tr đã quen vi cách vit riêng ca nó. Trong trng hp này, bn phi tng bc
nn li ch bng cách cho tr vit tht nhiu theo khuôn mu. D nhiên, tính kiên trì
là cn thit trong tr
ng hp này vì tr cn thi gian đ tp luyn li.
2. Bn có dy cho con yêu thích vic đc sách?
Tr em thích sách hn là thích đc sách. Hãy làm trc nghim sau đây xem bn
có th làm cho con mình yêu thích vic đc sách hn không.

1. Phòng con bn có bao nhiêu cun sách?
a. Ít hn s giày trong phòng.
b. Không có cun nào c; toàn b sách đu  trong phòng sách ca gia đình.
c. Gn bng s sách trong khu vc dành cho thiu nhi ca th vin công cng.

1. Câu tr li
đúng là c. Bn nên bt tr vùi đu vào sách v và nên có sn
nhng loi mà nó cn.  sách trong phòng cùng vi đ chi, tr s tng cng
vic đc sách nh mt hình thc gii trí. Nu bn không mun tn tin mua sách
mi, hãy đn các ca hàng sách c đ mua.
2. Bn thng làm gì khi thy con bn rnh ri?
a. Cùng đc vi con mt lát, ri bt nó đc mt mình.
b. Khuy
n khích tr đi chi mt mình, đ bn đc rnh ri.
c. Bo con xem video.

2. Câu tr li đúng là a. Khuyn khích tr đc sách mi khi rnh hoc bun
chán. Có th bn phi theo dõi mt s cuc thi hp dn trên truyn hình, nhng mi
ti nên b ra mt ít thi gian đ đc sách. c chung vi con là cách tt nht đ
chia s nhng kinh nghim vui và tp cho con đi phó v
i nhng thách thc mi.
Bn đc cho con nghe, hoc nu có th, nói con đc mt mình.
3. Bn đc sách vào lúc nào?
a. Sau khi con bn ng; ó là lúc yên tnh nht trong ngày.
b. Tôi không có thi gian đ đc.
c. c trc mt con bt c lúc nào.

3. Câu tr li đúng nht là c. Con bn mun bt chc bn. Nu bn đc trc
mt nó và đ sách khp ni trong nhà, tr cng s đc bt c lúc nào có th.
4. Bn dn con đn th vin ln cui khi nào?

a. Lâu quá tôi không còn nh.
b. Tun trc.
c. Khong hn ba tháng.

Câu tr li đúng nht là b. Nên đa tr đn th vin đu đ
n, hoc khi nó mun.
Tp cho tr thói quen đi th vin, làm cho tr th th vin riêng.
5. Nu bé ch mun đc hoc xem truyn ci bng tranh, bn s làm gì?
a. Không cho và bt đc nhng sách có ni dung hay hn.
b. Cho phép và mua cho tr nhiu hn.

c. Cho phép đc vài cun mi tun vi điu kin phi đc các loi sách khác
na.
5. Câu tr li là c. Công vic ca bn là ph
i đc và dy cho tr yêu thích sách
v. Nu truyn tranh có ni dung xu, bng mi cách bn phi gii thích, nhng
vn tip tc cho đc đ th thách. Dn dn các em s hiu đc vn đ.
6. Bn làm gì khi con bn chn đc loi sách quá khó?
a. Cho tr bit sách này vt quá kh nng ca em.
b. c s qua cho tr nghe, loi b nhng t và khái nim khó hiu, r
i ly sách
d hn.
c. c cho tr nghe, gii thích nhng t khó và nói sang chuyn khác.

Câu tr li là c. Khuyn khích tr đc nhng loi sách hay mc dù hi khó. Bn
nên đc sách khó nhiu hn cho tr nghe. Khi có dp nên dy thêm các t khó.
7. Nu con bn mun nghe đi nghe li câu chuyn bn đã quên thì bn làm gì?
a. Gi v b mt sách.
b. c cho tr nghe nhng sau đó đ ngh chuyn sách khác.
c. Tôi s

 bo ch đc sách đó mi tun mt ln.

7. Câu tr li là b. Tr em tp đc chng qua là lp đi lp li mà thôi và thng
thích nghe li nhng sách đã đc. Nên chiu các em, s lp li giúp các em d nh,
đó là mc đích ca tp đc. Khuyn khích các em hc thuc mt s câu trong sách
và yêu cu đc li theo cách nh ca các em.
8. Nu con bn c
m thy không thích đc, bn s làm gì?
a. Bt đc mi đêm 30 phút.
b. Dt các em đn th vin hoc hiu sách và tìm loi sách mà tr quan tâm.
c. K nó, tôi không quan tâm.
d. Tôi cha gp trng hp này, con tôi rt thích đc sách.

8. Câu tr li là b. Có th con bn tránh né sách v vì thy không có gì cn. Gii
thích cho các em bit đc sách có th bit đc nhiu thông tin mà các em quan
tâm nh khng long, xe c, bà tiên, ngôi sao đin nh, trò o thut Tr không
thích đc sách có th là do mt s v
n đ hc hành, cho nên phi đ ý s thiu sót
đó. Bn cng nên kim tra mt ca con. Vn đ th lc cng làm cho tr không
thích đc.
9. Con bn thích nht loi sách nào?
a. iu này khi phi hi vì nó cùng tôi đc loi sách đó hàng ngày
b. Tôi không bit, hu nh con tôi ch đc sách  trng.
c.  th vin, tôi không thích con tôi đc đi đc li nhng cun sách có  nhà.

9. Câu tr li là a. Nu bn đc cho tr nghe t khi còn bé, bn nên có vài cun
sách hay. Vì trí nh là phn rt quan trng khi tp đc. Bn c đc loi sách nó
thích cho đn khi nào nó bo thôi.
10. Bn có thng đc vi con bn không?
a. Khong mt tun hoc ít hn.

b. Bt kì lúc nào, bt kì  đâu.
c. Mi ti mt ting ri xem nó có thích hay không.

10. Câu tr li đúng là b. Nên có thói quen đc mi ngày và đc cho tr
nghe
trc khi đi ng, hoc ngay sau ba n ti, nhng đng ép khi tr cha mun. Nên
đc sao cho vui ch không phi là mt công vic.
3.  khuyn khích tr đã đc tho
Khi con bn đã đc tho, vn c tip tc khuyn khích tr đc thêm. Vì mi em
có cách hc riêng, nên chúng ta sp xp nhng hot đng này theo cách hc riêng
ca tng em.
Hc đc b
ng nhng cách t nhiên
-Vit báo  nhà. Yêu cu tr vit li nhng chuyn đang xy ra trong gia đình.
Chn ngày sinh, chuyn đi chi xa và nhng vic  trng làm đ tài đ vit. Ri
bt đc li cho ngi khác nghe.
-Tìm hiu các t v trng trt. n th vin đc loi sách v làm vn hoc
mua  nhà sách. c đ tìm các loi cây, hoa, rau trông đp mt ri mua ht hoc
cây con  vn king v chm sóc chúng.
-Làm th đánh du trang. Ct mt ming giy cng hình ch nht. c l  phía
trên, cho tr đánh du, dán và trang trí tng mt theo nh ý tr ri x
 dây qua l.
-Gi th cho tác gi mà tr yêu thích. Nên đt mt s câu hi đ giúp tr vit
th. Con thích sách ca tác gi  đim nào? Con thy th nào khi đc nhng truyn
này? Con thích nhân vt nào? Khi vit xong đ tên tác gi cn thn và đi gi.
-Lit kê nhng t l. Khi tr gp mt s t l, yêu cu em vit c ch và ngha
ca t
 đó ra. ây là cách hay đ làm tng vn t vng.
-Cho tin mua sách. Nu bn không mun s dng tin tht, bn có th v ra.
Phát tin mt đ chi tiêu nhng vic lt vt  nhà. Khi con bn đ dành đc

khong 5-10 đng, dt con đn nhà sách và đ cho tr t xài tin.
-Gp g tác gi. Các tác gi vit sách thiu nhi thng hay có mt  nhà sách,
nhà thiu nhi Nên
đc báo và xem thông báo
-Làm ch đc sách. Trong phòng ng ca tr, chng chi và cây lau nhà, ph
mn lên trên đ làm thành cái lu. Bo tr ly mt cun sách và cây đèn pin chui
vào lu đc sách. Mùa hè tr có nhiu gi, có th làm lu ngoài sân.
-Nu n theo sách.
-T chc tic theo sách. c k sách mà tr thích và ngh xem ngi ta thng
t chc mt bui tic nh th nào. Bn có th trang trí phòng ca con nh trong
Harry Potter. Nói con và các b
n ca nó tho lun v my cun sách đó.
4. Hc đc theo cách nghe
-n th vin hoc nhà sách nghe k chuyn không ch là đi chi, mà còn giúp
con bn tìm hiu thêm v nhng cun sách mi và gp g các tr khác. Qua sách
v bn cng nên chn mt vài mo vt đ gây không khí vui nhn khi đc.
-Vit thc đn cho ba ti cui tun. Bn nên quyt
đnh cho n món gì, ri yêu
cu con vit và t món n đó. Bo tr dùng nhng tính t miêu t nh xà lách
“xanh, ti”, món gà “nóng” và kem “ngt, lnh”. Chi trò tìm nhng tính t miêu
t vào nhng lúc ngh ngi trong gia đình.
-Tìm bn đc sách chung. Dy cho tr bit chia s thú vui đc sách vi ngi
khác. Gi đin cho mt ngi bn hoc anh ch em h và sp xp thi gian đc
sách, trao đ
i sách vi nhau. Yêu cu các em nói chuyn và đc chung sách mi
tun.
-c công thc nu n và cùng nu. Bt đu bng sách dy nu n dành cho tr
em có minh ho, con bn s bit nu món n nh th nào. c công thc cho tr
làm theo. Nu các món n theo sách s dy cho tr bit sách v có nhiu thông tin
rt hu ích.

-Tham gia câu lc b sách hè. Hot đng này rt b ích nhng him ni t chc.
5. Hc đc bng cách nhìn
-c chuyn phim sau đó đi xem phim. Con bn s thích thú khi nhìn thy các
nhân vt trong phim đã đc đc trong sách. Bn cng có th thuê bng video đ
xem.  vui hn, nên t chc mt bui ti
c và mi các em khác đn đc và xem
phim video. Yêu cu các em tho lun cun phim đó đ giúp vic đc hiu đc tt
hn.
-Dán hình. Yêu cu con bn dùng keo dán nhng bc hình các em yêu thích vào
album (hoc dán lên giy màu sau đó đc l và buc li) và vit li chú thích cho
mi bc hình.
-t tp chí. Cho con bn xem lt qua các giá đ đ  ca hàng và cho tr t
chn nhng th nó mun. Tr em thích đc các t
p chí thiu nhi. Mua 2 cun tp
chí khác nhau  quy báo hoc nhà sách, ri yêu cu tr chn loi thích nht đ đt
mua.
-Hình dung kt qu. Yêu cu con bn hình dung và vit kt qu cho mt cun
sách mà tr thích.
-B nhng t ng khó nh, khó vit vào cp táp mi ngày. Mc dù đó ch là
nhng câu đn gin nh “M yêu con”, hay t ng khó vit nh "đng khúc
khuu", "
đêm khuya". Cng có th b khp phòng hoc gn ch đ bàn chi đánh
rng
-Cho phép đc truyn ci. Chúng ta đu bit truyn ci không phi là loi
vn chng chun mc, nhng không th cm tr em đc.
-Minh ho cho li bài hát. Vit li ca bài hát mà tr yêu thích và yêu cu tr v
hình minh ho theo li ri đc li ca bài hát.
-Mi ti nên đ
c 15-20 phút, mi ngi trong gia đình cùng nhau đc truyn.
Nu bn bè con ghé thm, yêu cu cùng tham gia. Trong lúc đc, nên ngng vài

phút đ tho lun.
-Gi s nht ký. Giao  khoá và chìa khoá đ cho tr t gi s nht ký mà tr
vit, mc dù nó vit không dài.
6. 10 cách giúp tr t tin trc nhng con s
c truyn, ngâm th, và hát vè là nhng cách rt tt giúp tr tp đc. Bn cng
có th giúp con t tin v
i nhng con s, làm toán qua trò chi.  đ tui cha đi
hc, đng bt các em tip xúc vi bài tp hay bt k th gì làm cho môn toán tr
nên t nht, đng làm cho các em cm thy s toán.
Nhng em nào chi trò chi có liên quan đn hình hc và s hc thng s phát
trin kh nng toán hc mang tính trc giác. Tt nhiên không phi tt c các em đu
tr thành thiên tài toán hc, nhng s không vô ích khi tip xúc vi toán sm. Có
nhiu cách đ vui toán bng ch.
1 Hát. Nh
ng em bit đm trc khi đi hc thng có li th hn, và hát là
cách dy đm d dàng. Có th hát đm s khi ru con ng; hát trên xe, khi lên cu
thang, trong tim tp hoá, và k c khi đang làm vic vt. Nhng bài hát đm lùi s
là k nng quan trng khi làm toán tr. Khi hát bn nên thêm vào mt s t quen
thuc v nhng con vt đc a thích nh : "Mt chú voi con, hai chú voi con, ba
chú voi con" và đm dn lên "mi chú voi con". Sau đó hát ng
c li các con s:
"Mi con mèo, chín con mèo ". Tùy theo đ tui mà bn thêm bt các con s và
các t đi kèm.
2 Th vn. "Mt, hai, ba con gà" ; "Ba, bn, nm cây tm". Th vn và nhc
giúp các em d hình dung đ nh các con s. Tìm đc các loi sách dùng đ đm
dành cho la tui ca các em, hoc ba ra nhng bài hát vui cùng hát vi các em.
3 Mi th đu có th đm đc. Tr em có th đc thuc các con s
 nhng li
không hiu s 5 là gì chng hn. S 5 thc ra tng trng cho 5 cái gì đó.  giúp
các em đi chiu tng ng gia con s và s lng, hãy tp cho các em quan sát

và cm nhn đc các vt th có thc khi đm. Khi lau gh, ly qun áo ra khi
máy git, hoc nht v sò  bãi bin, bn hãy đm cùng vi các em.
4 S dng các b phn trên c th
 đ đm. Tr em  đ tui này thng hay
mân mê khp mình my, và rt thích các đ chi toán hc mà đi đâu chúng cng
mang theo. Hãy đm mt ca tr ri cng li : Mt mt cng mt mt bng hai mt.
Có bao nhiêu tay, chân Th cng 2 vi 2 bng cách gi 2 ngón tay  mi bàn tay
ri cng li. Còn 5 ngón chân cng vi 5 ngón chân thì sao? (đ tránh ln ln nên
dùng hai vt cùng tên). Nu tr
 thc s thích thú thì hãy tip tc, còn không thì
đng ép.
5 Nh s. Khuyn khích các em chú ý đn nhng con s đc vit  các đa
ch ngoài đng, s xe  cho các em t đánh du ngày sinh ca mình trên lch.
iu này không nhng to thêm kinh nghim đc s cho các em, mà còn nhn
mnh cho các em bit rng con s là nhng cái rt bình thng trong cuc sng
hàng ngày.
6 Tác dng ca hình khi. Toán hc không ch
 nói đn các con s mà còn nói
đn din tích, kích thc, chiu không gian, hình th, và so sánh. ó là lý do ti sao
các hình khi truyn thng li là nhng đ chi toán hc không th thay th đc.
7 Phân loi. Toán hc đòi hi kh nng phân bit nhng thuc tính ging và
khác nhau và sp chúng thành tng loi.  thit lp các k nng này, hãy khuyn
khích tr sp xp đ vt thành tng nhóm theo nhng thu
c tính riêng ca nó nh:
bút chì màu theo tng màu, đ chi riêng r vi dng c hc tp, qun áo theo tng
màu và tng loi
8 o lng. Ch cho tr bit cách s dng thc. o xem cái bàn, con chó, cái
ging cao bao nhiêu, dài bao nhiêu. Mt si bún dài hn hay ngn hn cái thc
đó? ôi giy ca ai ln hn? Cho tr đng da vào bc tng, đánh du và đ cháu
t ly thc đo xem mình cao bao nhiêu. Khi cháu ln hn, ch cho nó cách s

dng centimet đ đo nhng vt nh chính xác hn .
9 Nu n. Khi chiên tht, nng bánh , hãy tán gu bng toán hc.  bt đu,
bn nên hi nhng câu nh: ming tht nào ln hn ming tht nào nh hn Ti
sao phi cân đo trng và đng khi làm bánh? Hãy tôn trng ý kin ca con bn
khi tán gu. Không cn tr phi tr li đúng, ch cn bit cách tính toán ca nó mà
thôi.
10 ng quên nhng trò chi c đin nh chi "Nm Mi" (trn tìm), chi
đm "mt con chut có 1 cái đuôi, hai cái tai, mt cái đu và bn cái chân". "Hai
con chut có 2 cái đuôi, bn cái tai " Nhiu chuyên gia đ ngh cho tr chi
đôminô, chi c cá nga đ d nhn ra c khi s trên đôminô mà không cn phi
đm tng du chm mt, hoc cho nga đi mt đ
on mà không cn đm tng ô
mt.
7. 10 cách giúp tr phát trin k nng đc
Dù con bn mi bit đc hay đã bit đc, nên áp dng thêm nhng cách đã
đc thc nghim sau đây đ giúp tr tp đc  nhà. Sau đây là mt s phng
pháp đ khuyn khích các em mi tp đc và to s say mê đc sách.
1. Ch cho tr nhng ch cái và t then cht:
Ln đu tiên con bn tp đc, hãy ch
 tay vào mt t đc bit nào đó, gii thích
và nhn mnh ngha ca t, nh đng ch vào hình. “Chúng ta tìm t con gu 
trang này. Con có nhìn thy ch g trong t gu không?”. Tr em thng nh nhng
ch cái trong tên ca mình trc nên bn hãy tìm nhng t có nhng ch cái đó.
2. c theo mu:
Khi con bn đã đc đc mt s t, hãy cho đc li nhng t
đó trong nhng
truyn đn gin. Hãy đc ch đu tiên và yêu cu tr đc tip cho đn ht câu.
3. Cùng tr đc truyn:
c mt câu truyn quen thuc ri cho tr đc ln ting mt mình. Ging đc
ca bn s giúp tr hiu đc và vt qua nhng chi tit đòi hi s tinh t. Vì mun

ghi nh và đc to chuyn đòi hi m
t s tp trung cao đ, nên hãy thay phiên mi
ngi đc 1 trang, tr có thi gian đ ngh ngi và nghe bn đc.
4. ng vi vàng:
Khi tr chun b đc chuyn cho bn nghe, đ ý xem quyn sách đó có quá khó
vi tr hay không. Nu nhn thy c 10 t thì tr li mc kt mt t thì hãy chn
mt cun sách khác d hn. ng t chi nu tr mu
n đc đi đc li câu truyn
mc dù cha hiu rõ vì đc li mt quyn sách giúp tr t tin hn và tr có th khoe
khoang v điu đó.
5. Din tp trc:
Tr em thng không thích đc nhng quyn sách mi vì chúng không mun b
vp trc mt cha m. Tr em mun coi trc, cng nh din viên s gp khó khn
khi din xut mà không đc trc kch bn. Vì th, nên cho tr
xem hình minh ha
ri hi tr xem cun sách đó có ý nói v cái gì. Nu gp loi sách khó đc, nên cho
tr đc trc nhng t khó.
6. Giúp đ khi gp t khó:
Nu con bn b vp t nào, đng ép đc na. Trc ht, nói tr b qua t đó,
đc tip phn còn li ca câu ri hãy quay li.  tr đoán ngha ca t đó. Bt tr

nhìn vào nhng ch cái  đu và cui ca t đ hình dung ra t đó. Nu tr vi nn,
khuyn khích tr rng t đó không khó và cng d ghi nh.
7. Tránh xao lãng:
Mc dù cùng đc vi con bn na ting mi ngày là cn thit, nhng đng nên
đc liên tc quá 10 phút. Nu bn tp trung vào vic dy tr, chúng s nhn thc
đc tm quan trng ca vi
c tp đc.
8. Trò chuyn:
Nhng cuc nghiên cu cho thy, trò chuyn vi tr em bng cách k chuyn s

làm giàu vn t vng và s hiu bit ca tr. Khi đi do hoc khi đc sách xong, tr
thích tho lun v nhng gì nó va đc. Lúc đó, bn nên hi: “Theo con thì sau đó
chuyn gì s xy ra?”. Hoc khích l tr nêu ra cm ngh ca mình v câu chuy
n.
iu này s giúp các em hiu rõ ct truyn.
9. Gt bút chì:
Trc đây các nhà ngôn ng cho rng tr em cn bit đc trc khi bit vit,
nhng hin nay h nhn ra rng vit cng là hình thc hc đc. Bn nên khuyn
khích con mình vit ra giy nhng đ vt thng dùng hàng ngày. Nhng cuc
nghiên cu gn đây cho thy vit đúng chính t giúp ngi mi t
p đc hiu đc
mi quan h gia các ch cái và phát âm. Bn hãy đc cho tr vit mt lá th gi
cho bà ngoi và gii thích cho tr hiu v cách dùng t cng nh cu trúc mt lá
th.
10. Duy trì vic đc:
Khong 12 – 13 tui, tr em mi có th hiu ht đc nhng cun sách khá
phc tp mà chúng t đc. i vi tr, vic đc giúp cho các em m
rng vn t và
kh nng suy lun. D nhiên, bn có th tri qua nhng giây phút vui v tp đc vi
con.
8. 10 điu giúp con bn nâng cao hiu qu đc sách
1 Hãy làm cho vic đc sách tr thành mt thói quen không th b hàng ngày.
2 Hãy đc tt c nhng gì đp vào mt, nhng tm bin hiu, nhng hp bánh
và c nhng bng thc đn!
3 “Bao vây” con bn bng nhng cun sách, hãy đc cho chúng nghe nhiu
ln.
4 Hãy đc to và rõ ràng, vi cm hng và nim vui.
5 Hãy ch vào nhng t mà bn đang đc ti, và d
ng li đ con bn có th
đoán ra t tip theo.

6 Hi con bn xem nhng chuyn gì đang din ra trong bc tranh kia hay hi
v mt đon nào đy trong sách.
7 Hãy đ cho con bn nhìn bn đc sách.
8 C v nhng gì nó làm đc, dù là lt sách sang trang, hay tr li nhng bc
tranh, hay nh thuc lòng mt câu chuyn.
9 Hãy đ con bn đc sách cho bn nghe khi nó đc đ
c.
10 n khi cháu có th t đc sách ly mt mình, c tip tc đc khuyn khích
cháu đc to, rõ.
9. Các hot đng thú v đ phát trin k nng vit
Bn giúp tr hiu rng vit không phi là mt k nng t nht dành riêng cho
vic hc hành. Vit còn là mt phng pháp thú v giúp cho cháu khám phá chính
mình và trao đi thông tin vi mi ngi. Mc đích ca nhng ho
t đng sau đây là
giúp phát trin s sáng to ca tr, khuyn khích cháu ghi li nhng suy ngh và
cm giác ca mình bng t ng. Bn đng đt nng chuyn đánh vn hay ch vit,
cháu s hc nhng k nng này ti trng.
Tr em hc bng nhiu cách khác nhau. Th xem con bn hp vi cách nào
nht và áp dng:
THIÊN V TH CHT:
-Cùng nhau vit. B
t c khi nào bn cn vit mt bc th, các món đ cn mua
hay chi tr hóa đn, đin vào mu đn đt hàng , hãy bo con bn cùng tham gia.
Cho cháu mt s giy vit, mt mu đn đt hàng đ cháu vit vào trong khi bn lo
vic ca mình. Cháu s hiu rng vit là mt phn quan trng ca cuc sng hàng
ngày
-Thêm tht vào truyn tranh hài hc. Ct ri và làm xáo trn m
t phn ca
mt cun truyn tranh hài hc ri cho cháu sp xp li theo trt t, nói cháu tng
tng và vit v chuyn xy ra trong phn tip theo.

-Ghi chép khi đi chi. Khi bn và con bn cùng đi trên đng vi nhau, dù là đi
chi quanh thành ph hay đn nhà bà ngoi, bn hãy bo cháu mang theo mt cun
v đ cháu vit nhng gì cháu thy và làm. Cháu có th mang nó theo c khi đn s
thú hay lúc đi bi
n.
THIÊN V TH GIÁC:
-Bo con vit mt danh sách nhng món quà nó m c trong ngày sinh nht
hay trong dp tt sp đn. Bn đng lo lng v chi tit danh sách đó! Mc đích là đ
tr vit ra nhng điu làm cháu cm thy thú v. Bn cng có th hi cháu v danh
sách các đ vt trong phòng cháu nh sách hay búp bê. Mt s em thích vit danh
sách các vic phi làm khi bt đu mi ngày, mi tu
n hay mi tháng.
-Vit mt lá th gi Ban biên tp: Các tp chí, báo thng đng nhng nét ni
bt trong các lá th ca nhng bn đc nh tui. Son mt lá th gi đn ban biên
tp ca t báo nào đó s to cho tr c hi tt đ vit v nhng gì cháu tht s quan
tâm. Nu cháu không ngh đc ch đ hay, bn hãy đc báo vi cháu và h
i xem
cháu có nhn xét, đng ý hay không đng ý v vn đ gì đó
-Vit th cho bn: Tr em thích kt bn vi mt ngi  xa. Vit th kt bn là
mt phng thc thú v giúp cho tr luyn tp k nng mô t khi cháu k cho ngi
đó nghe v gia đình, bn bè, trng hc, nhà ca. Bn hãy đ ngh cháu vit th
cho anh em h hay mt ng
i bn  xa. Trc khi cháu vit lá th đu tiên, hãy
cho cháu bit các th cn dùng và đ cháu t ly giy, phong bì, bút
-Làm mt b su tp nh: Chp hình con bn vi bn bè hay h hàng ca cháu.
Dán hình vào mt t giy hay v ri (t làm hay mua). Bo cháu vit li chú thích
v mi bc nh, khi nào và  đâu, và mi quan h ca cháu vi nhng ngi trong
nh. ây s là món l
u nim tuyt vi ca con bn khi cháu ln lên.
-Vit nht ký: Tr em thích nói v chúng. Bng cách khuyn khích con bn vit

nht ký, cháu s bit "nói chuyn" vi chính mình. Gii thích cho cháu rng quyn
nht ký là ni đc bit mà cháu có th vit mi điu cháu mun và không ai có th
đc mà không có s cho phép ca cháu. Hãy đ tr chn mt cun sách đc bit
làm nht ký (đó là chìa khoá cho s lôi cun tr
mt cách đc bit). Sau đó thêm
vào lch sinh hot hàng ngày ca cháu gi vit nht ký, có l là trc khi đi ng.
Mt s tr chng khó khn gì khi suy ngh nên vit gì vào nht ký. Nhng nu con
bn gp tr ngi, hãy giúp cháu bng cách:
Khuyn khích cháu vit v s kin va xy ra (Có h hàng mi đn thm, mi
nuôi mt con mèo )
Bn vit dùm nhng gì cháu mun vit. Sau
đó cháu s sm mun t vit thôi.
Chi trò chi "vit nht ký": M nói "bt đu" và con vit mi th con ngh,
khong 3 phút sau, khi nghe m nói "dng li" thì ngng. Sau đó tng thi gian vit
lên 5, 7, 15 phút .
THIÊN V THÍNH GIÁC:
-c ln mt câu chuyn cho con bn và nói cháu vit li. Có th chn bt k
ch đ nào. Tr em thng đc bit thích chuyn v chính chúng đc k
li qua
cái nhìn ca ngi khác. Có th t li bui tic sinh nht va qua, mt ln đi xem
phim hay mt điu gì con bn làm khi cháu còn bé. Hãy k hay đc thôi, đ cháu có
th nghe kp. Cách này không ch đy mnh đc k nng vit mà c k nng nghe
ca cháu na.
-T mt bc tranh. Hãy cùng cháu nhìn vào mt bc tranh trong tp chí, catalog
hay sách truyn. Nói con bn vit li theo trí nh ca cháu nhng ngi trong
truy
n đang làm gì, ngh gì và lý do ti sao. Hoc biu cháu vit li câu chuyn
cháu va ngh ra gia 2 ngi trong bc tranh.
-Cùng nhau "xut bn" cun sách. Hãy tìm nhng hình v và bài vit ca con
bn nhng nm trc, dán chúng vào mt mnh báo và đ ngh cháu nói v mi

th. Dùng bìa cng nng làm bìa bao và đ con bn trang trí nó. Ghi tên cháu là tác
gi. Khoan l trên trang và đóng li vi nhau bng ch hay ruy-bng. Hãy xem đó là
cun sách tht s
bng cách ct nó lên k sách vi nhng quyn sách khác.
10. Các hot đng vui giúp phát trin k nng nghe
Bn có nói chuyn vi con bn nhiu không? Hình nh nó ch nghe đc phn
cui ca câu nói. Cng nh c bp, k nng nghe cn đc tp luyn thng xuyên
đ kho mnh và phát trin hn:
Thng xuyên nói chuyn vi tr:
K cho con nghe nhng câu chuyn hay mà bn đ
c đc trên báo. K li
chuyn bn nói vi nhng ngi  c quan. Khi đi mua sm, bn nên k cho tr
nghe ngày xa bn đi mua sm vi b m mình th nào. Hãy gi thói quen k
chuyn mi ngày nu bn và tr cùng có mt trong nhà bp khi nu cm ti, bn có
th nói “Ly thêm cho m mt ly nc”. ng ngc nhiên khi nghe con mình lp
li điu mà b
n va nói vi ngi khác. Nên nh tr con rt hay bt chc, nên khi
nói phi cn thn.
Khi đc sách cho con nghe:
Phi ngng đc trc khi qua trang và hi xem chuyn gì xy ra tip. Yêu cu
con gii thích xem nó có nghe và hiu nhng điu bn va đc nh th nào không.
Nu tr cha nm bt đc, hãy c đc li mt ln na. Hi xem tr tiên đoán câu
chuyn s
 kt thúc nh th nào. Bn phi đc ln ting và dng li trc khi kt
thúc. Yêu cu tr đoán xem câu chuyn s kt thúc nh th nào, da trên nhng gì
tr va đc nghe. Ri bn kt thúc câu chuyn và tho lun vi con bn xem kt
thúc đó gây ngc nhiên không.
Nghe nhc:
Mt giáo viên mu giáo đ ngh cho các em nghe k li ca bài nhc, đó là cách
luy

n tp rt hay.
Cùng nu n:
Hãy đa ra mt công thc nu n, đc ln nhng hng dn, và đ cho tr t
cân đo, trn, quy, và đ vào.
Ghi âm:
S dng máy ghi âm đ ghi li nhng hng dn. Có th con bn làm ng khi
bn sai nó lau nhà, nhng sn sàng làm khi đc yêu cu đi ly con búp bê hay
cun bng mà nó thâu. Có l nó rt ngc nhiên khi m cun bng ra và t trong
bng ging c
a bn phát ra “xp gn nhng con búp bê  trên k li, ct qun áo và
dn ging ”
K chuyn ni tip:
Trò chi này rt phù hp vi nhng gia đình có đông ngi hay khi bn phi t
chc cho con mình và bn nó cùng chi: Yêu cu mt ngi bt đu k chuyn ( ví
d: “Ngày xa ngày xa có mt cu bé sng trong mt lâu đài ”) ri ngi khác
k
tip câu chuyn này, mi ngi ch nói mt câu hay mt ý ngn và luân phiên
ht ngi này đn ngi khác. Vì ngi nào cng phi lng nghe xem ngi trc
k cái gì, cho nên trò chi này s làm tng thêm k nng nghe.
Cùng dò theo li bài hát:
Mua mt cun bng và mt quyn sách có li ca các bài nhc đó đ con bn có
th dò theo li ca bài nhc.
Cùng xem video hoc ti vi:
Khi xem bn gi v không nghe thy gì c và h
i con mình xem đã nghe đc
nhng gì.
11. c sách: Con bn đang  giai đon nào?
Hc đc sách là c mt quá trình lâu dài, mc dù mi đa tr hc theo tin đ
riêng ca mình, nhng phn ln quá trình này phi tri qua 4 giai đon tp đc c
bn: Cha bit đc, bt đu đc đc, bit đc và đc thành tho.

Du hiu ca tr
cha bit đc: Có th con bn cha bit đc nu có nhng biu
hin sau đây:
-Chi vi sách v nh nhng món đ chi bình thng, không bit là bên trong
có chuyn đ đc.
-ã đc nhìn thy nhiu sách và đc nghe đc nhiu, nhng cha hiu đc
câu chuyn đc đó đc th hin bng các t ng trong sách.
-B các màu loè lot và hình minh h
a trong sách thu hút, nhng li không hiu
các bc tranh đó minh ha cho câu chuyn.
-Không xác đnh đc t hay ch cái trên các trang sách.
Tr cha bit đc thng  đ tui t 2-4.
Du hiu ca tr bt đu bit đc sách: Có th con bn bt đu bit đc sách nu
có nhng biu hin sau:
-Cn nhiu hình nh đ h tr mi khi k chuyn.
-Khó tr li đy đ nhng câu hi liên quan đn câu chuyn.
-Nh đc nhiu sách và gng sc đc li chúng nhiu ln.
-c ln ting, không di
n cm và không bit ngng ngh đúng ch.
-Bt cht gp mt t không bit nhng c đc ri li b qua. Tr bt đu bit
đc thng  đ tui t 4-6. Du hiu ca tr bit đc: Có th con bn đã đc tho
nu có nhng biu hin sau:
-c trôi chy, thnh thong có vài li sai và ph
i dng li đ đánh vn các t.
-Dùng hình nh cng nh mch vn  mi khong ngh ca câu đ hình dung ý
ngha câu chuyn.
-Bt cht gp t không bit, tr đánh vn và thng c tng tng ý ngha ca
câu chuyn da vào vn cnh.
-Có th tr li các câu hi đn gin liên quan đn câu chuyn.
-c din c

m và ngng ngh đúng ch.
-Thích đc sách mi và sách khó vi mt ngi ln hoc vi tr ln hn.
Tr bit đc thng  đ tui t 6-8. Du hiu ca tr đc sách thành tho: Có
th con bn đã đc tho nu có nhng biu hin sau:
-c trôi chy, mc dù đôi lúc b vp.
-c theo chng và có th hi
u hu ht hoc hiu c câu chuyn.
-Thích sách không có hình nh.
-Tra nhng t không bit trong t đin hoc hi ngi khác ý ngha ca t và
luôn nh ý ngha ca chúng trong ln gp sau.
-Có th tr li mt lot các câu hi v nhng đim quan trng, chia s tình cm
và tâm t ca câu chuyn.
-c din cm xuyên sut câu chuyn, hiu rõ nh
ng ch ngng ngh và ng
điu.
-c sách theo chng và thích loi truyn dài, nhiu tình tit.
Tr đc tho thng phi trên 8 tui.
12. Làm th nào đ giúp con phát trin vn t vng?
Thng xuyên trò chuyn vi con.
Hc ngôn ng và gia tng vn t bng cách lng nghe mi ngi xung quanh
nói chuyn hoc đi thoi vi nhau rt có li cho tr. Nghe ngi khác nói càng
nhi
u thì ngôn ng cá nhân ca tr càng phát trin tt hn. Tuy nhiên, có nhiu
phng thc sáng to lý thú không nhng làm tng vn t ca tr mà còn cng c
đc các mi quan h và tng thêm nim hnh phúc trong gia đình.
Gây chú ý:
Nên dán lên t qun áo, t lnh hay  nhng ch d nhìn nhng t giy ghi chú
nhng t hay hoc có th v hình minh ha cho các t đó nu cn đ làm tng vn
t ca tr. Trong khi n, có th dùng nhng t
đó đ nói chuyn.

c ln ting:
D nhiên, bn đã tng đc ln ting cho con bn nghe hi cháu mi sinh, nên
đc cho con nghe loi sách có nhiu nhân vt và s kin, dành thi gian tho lun
và ch cho con bit nhng t mi.
Trò chuyn:
Dành thi gian ch bo và nói chuyn cho cháu nghe mi khi gia đình quây
qun bên nhau. Mi khi đi đâu v, c thu thp v vài món đ vt cho tr
. Hãy cho
tr khong trng đ k v nhng đ vt đc bit mà tr a thích, nhng đ vt đó có
tác dng chia s thông tin và kinh nghim cho tr. Khi cho t mi, bn nên tránh
nhng t tuy ngn nhng li có nhng ch cái ging nhau nhiu quá d gây nhm
ln. Các em có th nh đc nhng t dài min là không trùng lp nhiu.
 phát trin vn t c
a tr, đng đánh giá thp tm quan trng ca trò chuyn
v trao đi thông tin.
S dng nhng t khác nhau đ miêu t:
Nên dùng nhng t miêu t phù hp vi mi vt nh: ng ngon, áo đp, búp bê
d thng v.v. Khi đn mt ca hàng t chn đ mua mt cái khn quàng c, hãy
nói v loi khn quàng c. Khi đn nhà kính chn mua cây mi đ trng trong
v
n, hãy nói cho con nghe v nhng loi cây mi đó. Khi làm mt món n mi,
hãy nói chuyn v cái cho, du đu phng, xì du, các loi đu, v.v.
Tr khim thính có th nghe, nói nu sm đeo máy tr thính
Vic đeo máy tr thính sm giúp tr nghe, hiu và phát trin đc các k nng
giao tip thông thng. Nh đó, tr đic có th theo hc cùng lp vi tr bình
thng v
i các điu kin: ch ngi gn giáo viên, nhìn đc khu hình giáo viên,
gia đình hp tác tt vi giáo viên.
Kt lun này đc đa ra trong Hi ngh quc gia Can thip sm cho tr khim
thính, đc t chc ti i hc S phm Hà Ni. Hi ngh cng cho bit, d án H

tr và phát trin can thip sm cho tr khim thính Vit Nam đã đc ti
n hành gn
3 nm nay, do Hà Lan tài tr.
13. Khuyn khích nhng tr yêu thích vic vit lách
Tr em thích đánh du các đ vt và din t v chính mình. Hãy làm sao đ
chuyn vit mt cái gì đó tr nên quen thuc vi chúng. Sau đây là 8 cách đ
khuyn khích tr thích tp vit:
1. ng gây áp lc cho cháu:
 khuyn khích mt đa tr hc vit, hãy to cho cháu c hi đt bút vit vào
giy, vit phn trên l đng, dùng màu tô lên giá v, và dùng bút lông vit trên các
tm áp phích Nhng phi làm cho cháu thích nhng vi
c đó ch không làm vì b
ép buc.  trng con bn đã có nhiu thi gian đ hc vit ri. Mc đích ca bn
ti nhà là khuyn khích đ cháu nhn thy vit là mt hot đng có li ích.
2. Cho cháu các dng c khác nhau đ tp vit:
Hãy đ nhng cây bút chì màu, bút lông, phn, bút mc, bút chì và màu v
trong hc bàn hay mt cái hp đ con bn tìm thy d dàng và khuyn khích cháu
s d
ng. Vit phn trên l đng cng là mt cách giúp cháu tr nên thích tp vit.
Nh th, cháu có th vit  mi ni, dùng phn vit trên l đng khi đi do vào
nhng ngày nng đp và dùng bút vit khi  nhà. Nu s cháu làm bn tng nhà,
hãy cho nó mt khu vc riêng, dán mt ming giy ln đ vit và v lên đó,
3. Tp vit  mi ni có th vi
t đc:
Tr em thng thích vit trên nhng b mt rng. Giy kh ln cng không đt
lm. Nhng bn đng quên có mt bng vit phn. Nu s cháu làm ba bãi, hãy
đóng mt cái bàn va tm ngi ca cháu, đt  bt c ch nào mà nu cháu có làm
ba bãi mi th cng chng sao.
4. To cho cháu thói quen tp vit mi ngày:
Mi ngày, khi bn vi

t lch làm vic, ghi các món thu chi, vit email vit hay
th tay, hãy đ con bn nhìn thy. Nu đc thì gi nhng bài vit ca bn cho
cháu xem. Tr em thng hay bt chc. Nu bn thích vit, hãy to c hi cho tr
cùng chia s nim ham mê ca bn.
5. Mua cho cháu mt quyn nht ký:
Tr em rt thích thú vi ý tng vit nht ký đ ghi li nhng suy ngh, cm xúc
và hành đng ca chúng vào nhng lúc
đc bit trong ngày. Nht ký có  khóa
riêng đc bit làm các cháu thích thú vì tr cng có nhu cu đc gi nhng bí mt
ca mình. Ngay c khi tr ch vit mt hay hai câu đn gin mi ngày, ví d nh:
"Hôm nay mình gin bn Ly" Bé bt đu nhn thy giá tr ca vic ghi li nhng
suy ngh ca mình. Nu lúc khi đu bé gp khó khn, hãy hi bé: hôm nay con có
điu gì vui không? Con có gp ai hay làm cái gì mi không?
6. Tp cho cháu s
 dng máy vi tính:
Hãy đ con bn t son mt mu chuyn trên máy tính hay vit th đin t cho
bn bè, cho ngi thân trong gia đình đang  xa Có th vic đánh máy làm cho bé
chia trí, không vit đc mt lá th hay, nhng bé vn vit và hc cách ni các t
và cm t đ ghi li suy ngh ca mình.
7. Hãy tht nhit tình khi giúp cháu:
C gng cho cháu thy rng bn rt quan tâm đn nhng gì con bn vit hay v
nên, ngay c khi bn rt khó din t điu này. Có th nói khéo léo rng: "Con đã
bit cách vit mt câu chuyn ri đy". ng làm thái quá bng cách ép vào đ
u
con, đng "mm" cho tr nhng t tng ngi ln già ci ca bn.
Vic ca bn là tht s đ ý đn con, đn vic nó làm, khen cháu c trong khi
cháu đang vit ln khi cháu đã hoàn thành bài vit.
8. Chi nhng trò chi thúc đy kh nng vit tt:
 bit nhiu phng pháp giúp phát trin kh nng vit, hãy xem "Các hot
đng thú v đ phát trin k n

ng vit"
14. Các hot đng thú v thúc đy k nng nói ca tr
Con bn có hay “m máy phát thanh” t lúc mi ng dy và ch chu ngng khi
đi ng không? Hay cháu thuc dng ngi trm lng? Cho dù cháu nghiêng v
khuynh hng nào, bn đu có th giúp cháu trau di k nng nói. Cháu s hc nói
d dàng thông qua vic rèn luyn tp đc và làm toán.
Bn có th giúp gì cho cháu? u tiên, hãy lng nghe cháu nói mt cách nng
đng. Ngha là bn không ch lng nghe nhng gì cháu nói mà cn đt câu hi cho
cháu, đa ra li bình lun và quan tâm đn cuc đi thoi mà trong đó cháu có rt
nhiu c hi đ bày t suy ngh.
Sau đây là mt s trò chi và hot đng mà bn có th dùng đ giúp cháu phát
trin k nng nói chuyn:
Dành cho các cháu thiên v thính giác:
-Hãy nói chuyn vi cháu bt c khi nào bn  bên cháu. K cho cháu nghe
nhng mu chuy
n thú v bn đc trên báo hoc nhng chuyn vui bn có đc
trong ngày làm vic hôm đó. Hoc khi đi mua sm cùng vi cháu hãy k cho cháu
nghe nhng ln bn cùng m đi ch khi còn nh nh chúng bây gi. Nhiu lúc bn
có cm tng rng tr không chú tâm đn câu chuyn bn đang k nhng tht ra là
có đy và cng đng ngc nhiên khi nghe con bn lp li mt điu gì b
n nói vi
mt ngi khác. Và hãy nh rng bt chc là mt cách hc hi ca tr nên hãy
cn thn vi li nói ca chính bn.
-Hi cháu nhng câu hi m. Ví d nh khi bn hi “Hôm nay con đã làm gì 
trng?”, bn s nghe cháu k li chi tit hn là khi bn hi nhng câu hi có hay
không nh: “Hôm nay  trng con có vui không?”. Nu cháu tr li chm, bn
hãy h
i “Hôm nay con đã hc đc nhng thí nghim khoa hc nào?”. Bn hãy to
cho cháu c hi t k li nhng gì cháu đã làm và bn hãy nhit tình lng nghe.
Cháu k nhiu điu nh nht nhng tt c nhng điu đó li rt quan trng đi vi

cháu và vi bn.
-Bn hãy ghi âm li nhng lúc cháu hát hay k chuyn. Tr ngc nhiên và thích
thú khi đc thy và đc nghe ging mình trong bng, “Ging mình đó sao? Cng
hay đy ch!”. Nhi
u nm sau, bn s rt vui khi nhìn li hình nh con mình  la
tui này. Hãy k cho cháu nghe mt câu chuyn c tích mà lúc nh bn rt thích,
hay đa cho cháu mt quyn sách c mà hu ht các trang đu b qun góc vì ngày
trc bn đã đc nhiu ln và đc li cho cháu nghe. ây chính là thi đim thích
hp đ cháu hc nhng t mi. Nu cháu đã tng đc nghe mt câu chuy
n nhiu
ln, hãy đc li cho cháu nghe chuyn đó, c ý thay đi các chi tit quan trng đ
xem liu cháu có phát hin ra không.
-Bn hãy yêu cu cháu k li v cun sách cháu đã đc sau ba n ti hay khi
gia đình quây qun bên nhau. Hãy gi ý đ con bn tóm tt ni dung quyn sách
đó. Các thành viên trong gia đình có th đt câu hi cho cháu và hi cháu nhng gì
cháu thích hay không thích v quyn sách đó.
-Nh con bn đc sách ln ti
ng. Bn đã đc sách cho cháu nghe 6 nm nay hay
gn nh th. Bây gi đn phiên cháu. Hãy tìm cho cháu nhng cun sách d đc và
không quá dài nh vy cháu s không b chán.
Dành cho các cháu thiên v th giác:
-Hãy thu bng video các bài đc hay chuyn k ca con bn.  làm tng thêm
s thú v, hãy hóa trang cho cháu thành mt nhân vt và đóng li mt cnh trong
câu chuyn đó. Sau khi thu bng li hãy ngi xem li cùng vi cháu, đ cháu t
nhn xét vai din c
a mình và tán dng kh nng din ca cháu. ng nói đi nói
li v mt li nh hay mt câu nói vp ca cháu. Hot đng này s giúp cháu cm
thy thoi mái và t nhiên hn khi đng trc đám đông nhng bn đng nên son
sn cho cháu nhng li cháu phi nói trc mi ngi vì nh vy tr s không t
nhiên và phn ng ca cháu không đc sc bén.

-Khuyn khích cháu mô t li mt bng video hay mt chng trình tivi mà
cháu đã xem. Ví d nh chng trình “Vn c tích” – mt chng trình rt đc
tr em yêu thích. Hãy đ con bn nói xem câu chuyn y nói v điu gì. Cháu đã đ
ln đ có th tp trung không ch vào các tình tit truyn mà còn vào các mâu thun
xy ra trong chuyn. Ví d, hãy hi cháu xem ti sao nhân vt chính li b điên hay
bun bã, và lng nghe ý kin c
a cháu.
Dành cho các cháu thiên v th gii t nhiên:
-a cháu đi do đ ngm cnh thiên nhiên, t chc nhng chuyn đi bin hay
đi dã ngoi. Bn nên mang theo mt cái hp đ có th thu nht mt kho báu riêng
cho con bn nh v sò, nhng hòn đá, nhng chic lá đ màu Khi tr v nhà, hãy
đ cháu k li tng điu mt cho c gia đình nghe nh màu sc, hình dng, kích
thc, chc nng ca tng đ vt và cháu đã tìm thy nó  đâu. Gi ý cho tr thc
hin mt b su tp v thiên nhiên.
-T chc din kch gia đình. Bn có th
cùng vi mi ngi trong nhà vit mt
v kch ngn – thc t hoc h cu – đ c gia đình cùng din. Hãy đ con bn làm
đo din hay ngi hng dn. Bn có th ghi âm hay quay video bui din.
-Hãy đc chính t cho cháu vit. u tiên, yêu cu tr k mt câu chuyn ngn
mà tr tâm đc nht, nu cháu b sót nhng chi tit quan trng, hãy nói rng bn
không hi
u và đ ngh cháu k rõ hn. Sau đó cho bé vit tóm tt và v li các bc
tranh minh ha cho câu chuyn và dùng chúng đ làm thành mt quyn sách
15. Nhng nét v đu tiên
Nhng ch vit nguch ngoc, nhng nét v bng tay là nhng bc ht sc cn
thit trong quá trình hình thành ch vit tay chun và kh nng suy lun ca tr.
Dù cha vào lp mt nhng con bn li r
t say mê lp hc v ca mình, tuy
nhiên bn li ngh: "Thng bé đang theo hc toán, lp tp vit đ chun b vào lp
mt, ri li hc đàn, hc bi, ri hc c ting Anh. Có nên cho con tip tc hc lp

v này không nh?"
Rt nên đy, vì ch khi đn lp hc v này con bn mi có thi gian vit nguch
ngoc, v
 và tô màu mt cách t do mà không chu s kim soát ca ai c. Sau
nhiu nghiên cu ngi ta nhn thy rng tng bc tin b ca tr trong khi hc
v có s trùng khp vi tng giai đon phát trin v tâm sinh lý ca chúng.
Tr chp chng bit đi s v theo bn nng:
Khi đi ngang qua nhng ch mà thng bé đã v by v b
lên đó, bn hãy dng
li và quan sát đi: không by b chút nào đâu. Bé b thôi thúc phi đ li du vt
hay bút tích nh nhng đng gn sóng và du chm trên bàn gh hoc trên tng.
Nhng đng c ca bé cha đ mnh nên bé ch v khi có nhu cu gii phóng bt
nng lng.
Lên 3 tui, bé v có ch ý hn vi nhng đng thng và vòng tròn đc v đ
i
v li nhiu ln. Nu bé tip tc luyn tp và phát huy đc kh nng tp trung thì
s kt hp gia th giác và đng lc ca bé s làm cho điu đó khá hn.  giai
đon này, bé vn cha nhn thc đc s sáng to trong ngh thut. Hình v ca bé
trông có v nh lung tung, ba bãi và không ra hình thù gì, nhng li là s bt đu
c
a ý thích mun đc v.
Tui sp đi hc: v theo suy ngh, ý tng ca mình:
T 3 tui cho đn 5 tui, c  các ngón tay và c tay mnh hn trc. Ngoài ra,
tay và mt cng phi hp nhp nhàng hn trc. Các yu t này hình thành nên giai
đon k tip có liên quan đn vn đ v quan sát vt th. ây là bc ngoc quan
trng trong quá trình phát trin trí não ca tr con - kh nng v theo ý tng ca
mình.
V tr thành mt phng tin đ tr giao ti
p, và có th ngôn ng riêng ca nó.
Tr bt đu quan tâm đn các kiu dáng, cách trang trí và thit k. Dn dn nhng

bc tranh ca tr chuyn t nhng hình nh tru tng thành nhng hình tng có
hn. Nhng gì bé đã đã tri qua và nhìn thy bng kt hp li vi nhau và đc th
hin mt cách tng trng (dù vn ch là nhng đng thng và nhng d
u chm).
Tr đã có th truyn đt vi bn nhng gì tr mun nói bng hình nh. Khi đang v,
tr rt hay nói đ có th kha lp s non nt trong khía cnh hi ha và cng có th
là tr đang c gng liên h, gn kt suy ngh và cm xúc ca bé vi môi trng bên
ngoài.
Tui đn trng: chúng ta thc s ngc nhiên bi óc quan sát c
a tr:
T 5 đn 8 tui, v đã tr thành nhng tác phm ca trí tu. Nhng bc tranh
ca tr ghi li quá trình tr suy ngh, là nhu cu mô t rt hin thc v bn thân và
cng là ni đ tr trút ht tình cm. Khi y, tranh ca tr tr nên sng đng, có đu
t . Hu ht nhng bc tranh ca tr đu đc khi ngu
n cm hng sáng tác t
nhng vt th rt k quc đi vi nhng ngi khác. Tr tìm thy đc nim vui
riêng trong mi tác phm mang tính sáng to ca mình. Và đây cng là sn phm
ca bán cu não phi ca tr.
Tr di 6 tui thng sng trong th gii ca trí tng tng, nhng tr li
quan sát cuc sng xung quanh mt cách thc t
 hn và hin thc hn. Lúc này,
nhng bc tranh ca bé làm ngi ln ngc nhiên vì chiu sâu ca đ tài và hình
thc ca nó.
Cân đi bán cu não trái và phi:
Theo kt qu nghiên cu, bán cu não trái chu trách nhim chia nhóm, phân
tích và sp xp mi th theo mt chui liên tc, th t. Ngc li, bán cu não phi
thì li kt hp các hot đng ca các b phn trong c th
và điu khin th giác.
Bán cu não phi đóng vai trò rt quan trng trong vic phát trin kh nng ngh
thut ca tr. Chng trình giáo dc cho tr em t 7 tui tr lên rt chú trng đn

vic khuyn khích các hot đng ca não trái ví d nh toán, phân tích cu trúc
câu.
Tr con  đ tui t 9 đn 12 có óc thc t hn, và điu đó đc th
hin trong
nhng bc tranh ca tr. S din đt mt cách phóng khoáng và t do s dn dn
trng thành hn, mang sc thái logic và phân tích sâu hn. S sáng to đc đáo
th hin rõ nét trong các tác phm ca tr.
 tui này, tr đã bt đu bn khon v giá tr s sáng to ca mình, nim đam
mê dành cho ngh thut ca chúng b gim xung trm trng. Tình hình tr nên ti
t hn khi tr bc vào hc cp 2,  đó tr b nh
i nhét bao nhiêu là th vào đu và
bán cu não bên trái ca tr phi hot đng liên tc đ tip nhn và x lý hàng tn
thông tin. Do não trái hot đng quá nhiu nên ln át luôn kh nng x lý các hot
đng ca não phi.
u t thi gian hc:
Nhng nhà chuyên môn khuyên các bc cha m: hãy khuyn khích s phát trin
hot đng ca bán cu não phi cho tr. "Ngoài các gi hc trong lp hi ha, chu
khó t
chc cho tr đi tham quan các phòng trng bày các tác phm ngh thut.
Giúp tr nhn ra đc v đp thiên nhiên, hãy đ tr đc sng và ln lên trong
môi trng mà  đó tr đc t do sáng to và v tranh."
Các lp hi ha không phi ch là ni phát hin, phát trin và duy trì các dòng
chy ca s sáng to mà còn là ni bn tr có th hc đc cách quan sát mt cách
phóng khoáng cng nh t m
.
Trong các lp hc v, tr có th hc c ngh thut và giá tr ca cuc sng. "Sau
khi v xong mt bc tranh, tr thng t ngm nhìn và kt lun vt th trong tranh
có th là quá ln hoc quá nh. Tr s lp tc chnh sa li sao cho phi cnh ca
tranh hp lý hn. Khi chnh sa li có ngha là tr đã hc đc cách quan sát m
i

vt khái quát ngay ln đu và sau đó tr s phi cnh li. Nói cách khác, tr hc
đc cách quan sát nhng bc tranh c ln ri mi lên k hoch phác tho bn v
ca mình. ó là ngh thut ca cuc sng không nhng đc ging dy và áp dng
trong lp hc v mà còn đc tr mang vào c hot đng trong cuc sng thng
ngày.
Hc h
i ha đòi hi phi có kh nng th vai và mô phng công vic ca ngi
khác. "Nhng đng hiu lm, chúng tôi không dy tr n cp tác phm ca ngi
khác mà ch quan sát làm cách nào ngi ta li có th ny sinh ra và th hin ý
tng ca h trong các bc tranh ca mình. Bn tr có th hc đc cách nhìn
mivt t quan đim ca ngi khác, t góc nhìn khác. T
đó tr có th nhn ra và
tip thu u đim ca h. Vai trò ch yu ca ngi dy v là hng dn cho mi
ngi t khám phá phong cách riêng và đc đáo ca riêng mình.
Khuyn khích ha s nh tui:
-Cung cp cho bé tht nhiu giy v, bút chì màu, bút chì v và thuc màu.
-Quan tâm đn nhng tác phm ca tr.
-Chp nhn cách phi cnh ca tr.
-Cung cp đ đng nhng bc tranh ca bé nh cp giy, khung v đ bé đng
nhng bc tranh yêu thích ca nó.
16. Sa tt nói ngng
"Nói ngng" là mt thut ng không chuyên din t cách tr phát âm sai t. "C
khoai" thành "c phai", "mt tri" thành "mt chi"
Có sa đc tt nói ngng không còn tùy vào tui ca tr. Nu con bn phát âm
nh th mà cháu ch mi lên 6 thì không có gì phi lo. Nh
ng nên chú ý ch cho
cháu đ nó c gng sa ging cho đúng. Chuyn nói ngng thng xy ra vi nhiu
em, đa s s ht khi lên 7 tui.
Nu con bn đã 7 tui thì phi có mt cô giáo nghiêm ngh, phát âm chun (có
th là ch ln ca cháu, hoc mt sinh viên s phm) đ bt cháu tp đu đn vì nói

ngng là mt thói quen rt khó b khi tr ln lên. Cng nên hi bác s
 ca cháu,
hay nha s, xem hàm, hng, rng cháu có vn đ gì không. Nu cháu nói ngng
nhiu, bn không đ sc mà bo v cháu khi nhng li trêu chc. Nhng vn còn
nhng vic có th giúp cháu cháu chng li tt nói ngng:
-Chú ý nhc nh cháu sa nhng âm sai và làm điu đó hàng ngày.
-Hãy cha tr bt c vn đ v d ng, lnh hay viêm xoang đ con bn có th
th đc khi ngm ming và th bng mi. T th th khi ming m làm cho li
dp xung và thò ra. Và nói khi nght mi cng vy, nght mi cng là mt nguyên
nhân gây nói ngng.
-ng đ con bn cho tay vào ming, vì bú tay có th góp phn to nên tt nói
ngng dù không d dàng gì giúp cháu b tt mút tay.
Hãy nhm vào nhng lúc cháu thích mút tay nht, nh khi xem tivi hoc ngi
trên xe, và đa cháu cm mt món đ chi cháu thích nh
t.
-B mt ng hút vào ly đ ung ca cháu, vì cháu s dùng môi thay vì dn áp
lc vào rng. Phng pháp này thúc đy sc điu khin ting nói, điu này rt quan
trng trong vic phát trin ngôn ng.
-Khuyn khích cháu chi nhng hot đng đy mnh kh nng điu khin ting
nói. Tp cho cháu huýt gió. ây là mt bài tp tt bi vì giúp cháu điu khin
lu
ng hi trong ming, làm môi dài ra và kim soát đc c bp, có khuynh hng
đy lùi li v phía sau.
-Ngoài ra, mi ngày cho cháu thi bong bóng cng là mt phng pháp tt.
-Cho cháu đng trc gng đ nhìn rõ ming, li, rng cháu khi phát âm.
Tr 2 - 8 tui nghe kém
Nu cm thy con bn hi "lng tai", tai b nhim trùng hoc kh nng nói di
mc trung bình (so vi tr cùng tui) thì phi đn bác s.