Tài liệu hướng dẫn tìm kiếm thông tin trên Internet potx

TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN

TÌM KIẾM THÔNG TIN
TRÊN INTERNET
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
1




TÀI LIU CHO HC VIÊN

Phiên bn 5 (Tháng 10-2008)


Biên son: V Th Nha, Trung tâm Thông tin Phát trin Vit Nam




Thông tin tng quát v bài hc 1
Internet – môi trng tìm kim thông tin 2
Các loi thông tin thng tìm thy trên Internet 3
Bt u – chn công c tìm kim phù hp vi yêu cu tin 4
Máy tìm kim (Search engines) 4
Máy tìm kim liên thông (meta-search engines) 4

Cng thông tin (gateway) / Danh mc theo ch  (subject directory) 5
Các trang web n 5
S dng công c tìm kim mt cách phù hp 6
Giai on 1: Phân tích yêu cu tìm 6
Giai on 2. Din t lnh tìm kim - gii thiu v cú pháp ca lnh tìm 6
Giai on 3. Phân nhóm yêu cu thông tin 9
Giai on 4. Chn công c tìm kim phù hp 9
Giai on 5. Tìm li khuyên t mt ngi! 14
Giai on 6. Nu bc u bn cha thành công – hãy th li! 14
Giai on 7. ánh giá kt qu tìm 14
Phát trin ngân hàng t liu trc tuyn ca bn thân 15
Tài liu tham kho 18



Thông tin tng quát v bài hc
Tài liu này hng dn các bc trong quá trình tìm kim thông tin trên Internet bng vi nh ng phn
chính:

o Hiu thêm v Internet nh là mt môi trng  tìm kim thông tin.
o Khám phá các im mnh và im yu ca các công c tìm kim khác nhau  có th s dng mt
công c phù hp nht cho tng nhim v c th.
o Hc cách s dng các công c mt cách phù hp nht: din t lnh tìm kim ca bn phù hp vi
cách th!c làm vic ca các công c tìm kim.
o ánh giá thông tin tìm c  chn nh ng thông tin phù hp nht.
o Phát trin mt chin lc  xây dng ngân hàng d liu cá nhân ca riêng mình cho nh ng nhu
cu trong t"ng lai.


Vì thi gian biên son có hn nên chc chn tài liu này không tránh khi nhng thiu sót. Ngi biên

son rt mong nhn c nhng ý kin óng góp ca bn c  tài liu hng dn này c có cht
lng cao hn. Xin gi ý kin óng góp ca các bn vào a ch e-mail Xin chân
thành cm n

Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
2
Internet – môi trng tìm kim thông tin
Tìm kim các v#n bn web bn cn có th là mt công vic ht s!c d dàng ho$c là khó kh#n không th
t%ng tng ni. Khi truy cp và tìm kim thông tin trên Internet, cn chú ý mt s $c im sau ây ca
mng Internet  có th tìm kim hiu qu:

o Vì ni dung trên Internet luôn c cp nht và b sung, không có bt k& mt s liu thng kê chính
xác nào v lng thông tin có th truy cp c trên Internet.
o Tài liu trên Internet không c x lý bng mt h thng hp chun nào. Nu nh danh mc tài liu
trong các th vin c x lý bao g'm nh ng t khóa chun có kim soát thì ngu'n tin trên Internet
hoàn toàn không s dng bt c! công c nào t"ng t nh vy. Vì vy bn cn phi luôn luôn phán
oán nh ng t ng , thut ng khác nhau s( c s dng trong các trang web mà bn cn.
o Khi bn tin hành “tìm kim thông tin trên Internet”, bn không tìm kim mt cách trc tip vì iu này
là KHÔNG TH) TH*C HIN +,C. Internet là tng hp ca rt nhiu trang web c lu tr trên
nhiu máy ch khác nhau trên khp th gii. Máy tính ca bn không th tìm kim ho$c kt ni trc
tip ti tt c các máy ch. iu bn có th làm trên máy tính ca mình là truy cp vào mt ho$c
nhiu công c tìm kim gián tip ang có hin nay. Các công c tìm kim s cho phép bn tìm
kim trong c s d liu ca nó – và mi c s d liu ca mt công c tìm kim cng ch là
mt phn nh ca toàn b mng thông tin toàn cu. Công c tìm kim cung cp cho bn các
ng kt ni ti các trang web. Bn nhn chut vào các ng kt ni này và ti v các v#n bn,
hình nh, âm thanh, và các thông tin khác t các máy ch khác nhau trên khp th gii.

Phía sau c" ch lu tr và phân phi thông tin trên Internet này là con ngi – t"ng t nh vi n
phm in.

Mt s iu cn lu ý khi tìm kim thông tin trên Internet:

1. Internet không phi là mt th vin.

Th vin là n"i thông tin không ch- c lu gi mà còn c x lý và t ch!c, t ó cho phép vic
tìm kim c d dàng. Vic x lý thông tin c thc hin theo nh ng tiêu chun quc t và có
nh ng qui .nh nghiêm ng$t. Th vin c/ng có cán b c ào to và có kinh nghim nhiu n#m
trong vic h0 tr mi ngi tìm kim thông tin.

2. Internet có th là mt công c b tr trong vic tìm kim thông tin.

Internet ch- là mt trong nhiu ngu'n cung cp thông tin. Th vin, 'ng nghip, các hi ngh nghip,
các c" quan chính ph, và các ngu'n khác u óng vai trò quan trng trong quá trình nghiên c!u.

3. Chú ý nhng thông tin bn tìm thy trên Internet có th không chính xác

Bt c! ai có th truy cp vào Internet c/ng có th a lên mng bt c! thông tin nào h mun. Không
có s m bo nào cho nh ng thông tin mà bn tìm c trên Internet v tính chính xác và s cp
nht.

Có nh ng ngu'n thông tin khác áng tin cy h"n Internet. Các cán b th vin ã c ào to mt
cách chuyên nghip có th ánh giá c  tin cy ca thông tin tìm c. Các bài báo trong nh ng
tp chí c các nhà chuyên môn biên tp ni dung s( có cht lng tt h"n và nh ng nhà xut bn
danh ting c/ng là mt ch!ng thc cho nh ng tài liu h u ích và áng tin cy.Tt nhiên không phi
bt c! bài báo hay n phm nào trong th vin c/ng hoàn toàn áng tin cy, song bn có th tin
t%ng rng ngi ta ít nht c/ng ã kim tra ngu'n tin trc khi cung cp cho bn. iu này thng
không xy ra i vi tài liu trên Internet.

Có mt lot nh ng câu h1i mang tính phê phán cn c $t ra vi bt k& ngu'n tin nào và iu này
rt quan trng khi s dng thông tin t Internet.

4. Internet ging nh mt l en.

Thông tin n và i trên Internet. Và chúng thng bin mt không báo trc. Mt nhà cung cp d.ch
v có th thay i .a ch- web, mt cá nhân ho$c mt nhóm tài tr có th không còn thi gian và/ho$c
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
3
tin bc  duy trì mt trang web. ây là mt trong rt nhiu lý do. Bn cn nh rng không nên ch-
ph thuc vào mt ngu'n tin duy nht b%i vì không phi lúc nào nó c/ng s2n có.

5. Hãy kiên nhn khi tìm kim trên Internet.

Internet là mt không gian rt rng ln. Nó có phm vi toàn cu và tìm mt mu thông tin nh1 ôi khi
là iu không th thc hin c ho$c bn cn phi chn lc trong rt nhiu thông tin «rác». C/ng có
nh ng công c tìm kim có th h0 tr bn nhng quá trình nghiên c!u và tìm kim rt mt thi gian.
Tìm kim trên Internet thng không phi là cách tìm kim thông tin nhanh nht.

6. Thông tin hu ích thng KHÔNG c cung cp min phí.

Rt nhiu thông tin trên Internet thng không c các nhà nghiên c!u nghiêm túc cho là thông tin
h u ích. Rt nhiu t ch!c s dng Internet nh là mt công c qung cáo ho$c quan h công chúng.
Có mt s c" s% d liu và tài liu có giá tr. c cung cp min phí trên Internet, tuy nhiên rt nhiu
trang web c thit k  bán sn phm ho$c cung cp d.ch v da trên vic #ng ký phi tr tin.
Các loi thông tin thng tìm thy trên Internet
Vy nh ng thông tin gì bn có th tìm thy trên Internet? Không th lit kê tt c các loi ngu'n tin có
trên Internet, $c bit khi Internet thay i rt thng xuyên và nhanh chóng. Tuy nhiên, nhìn chung
Internet h u ích nht khi tìm kim nh ng thông tin trong các nhóm sau ây (chú ý phn ln nh ng thông
tin này là bng ting Anh):

• Các s kin ang din ra, ví d: tin t!c ngày hôm nay, hay nh ng xu hng mi nht

• Thông tin kinh t, ví d: thông cáo báo chí ca mt công ty, ch- s ch!ng khoán, thông tin v
sn phm
• Thông tin ca chính ph, ví d: các chính sách hin hành, lut pháp, các cuc tho lun ti
quc hi, quyt .nh ca tòa án, thông cáo báo chí
• Vn hóa i chúng, ví d: phim, nhc, truyn hình, th thao chuyên nghip
• Thông tin v máy tính và Internet, ví d: khóa hc này.

Nhà xut bn Loi hình thông tin cung cp
Các hip hi và vin nghiên cu
Vin nghiên c!u quc t v phát trin bn v ng
(IISD)
• Thông tin v thành viên;
• Báo cáo hot ng; nghiên c!u chuyên
môn
Các doanh nghip
Vinacafe
Công ty Ford Vit Nam

• Thông tin v sn phm
• Báo cáo thng niên và thông tin v
công ty
• Thông cáo và báo cáo báo chí
• Thông tin v n"i cung cp d.ch v
Các phng tin truyn thông (Báo và tp chí)
Thi báo kinh t Vit Nam

Thi báo
Newspapers
• Mc lc
• Mt s bài báo toàn v#n chn lc

• Lu tr ca các s ã ra
• Thông tin $t mua tài liu
Các c quan giáo dc
i hc Cn Th"
i hc Hu
Vin công ngh Massachussette
• Thông tin nhp hc
• Thông tin v các khóa hc
• Danh mc th vin; hng dn nghiên
c!u
• Tài liu, báo cáo nghiên c!u
Các c quan chính ph
B NN&PTNT
B GD&T
B Th"ng mi
Liên hp quc

• D liu thng kê; lut pháp; thông cáo
báo chí
• Báo cáo, chính sách
• Thông tin liên h
Các t chc/nhóm hot ng theo ch  c th
T ch!c du l.ch th gii

Mng thông tin v quyn tr3 em www.crin.org

• Báo cáo, thông cáo báo chí
• Danh mc, tài liu toàn v#n
• Thông tin v t ch!c và các hot ng
• Kt ni n các trang web liên quan

Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
4
Các cá nhân
Các chuyên gia, nh ng ngi h#ng hái hat ng
trong mt l4nh vc nào ó, nh ng ngi ni ting,
nh ng ngi không ni ting ho$c bt c! ai!!!
• Quan im cá nhân, nh gia ình
• S% thích và quan tâm cá nhân; thông tin
hng dn
• Bt c! thông tin gì mà bn có th t%ng
tng c
Bt u – chn công c tìm kim phù hp vi yêu cu tin
Có th truy cp n rt nhiu công c tìm kim trên Internet. Sau ây là mt vài công c thông dng nht,
tuy nhiên  hiu sâu h"n v tính n#ng ca tng công c, bn thân m0i ngi cn phi luyn tp và s
dng nhiu.
Máy tìm kim (Search engines)
Các máy tìm kim làm vic theo nguyên tc tìm kim trong c" s% d liu c t ng xây dng b%i mt
robot, không phi do con ngi xây dng. Máy tìm kim s( so sánh các t bn ánh vào ca s tìm
kim vi các t c vit % các trang web mà nó lu tr .

Lung thông tin mà các máy tìm kim có th bao quát thng dao ng t mt s nh1 và trong mt
phm vi h5p v ni dung cho n s lng ln các trang web có th x lý c. Google có c" s% d liu
ln nht cho n thi im này, tuy nhiên cn lu ý là không có mt máy tìm kim nào có th bao quát
c toàn b thông tin trên Internet v mt ch .

Kt qu tìm kim ca bn có phù hp hay không là ph thuc vào kh n#ng s dng nhun nhuyn các
tính n#ng và cú pháp ca máy tìm kim và din bao quát ca máy tìm kim mà bn s dng.

im mnh: Khi tìm kim mt tài liu c th (tên tài liu, tên ngi, t ch!c ã bit), tìm kim các ch 
khó phân loi.

im yu: Không cho phép có mt cái nhìn tng quát v mt ch  c th (trong ó có th có nh ng
ch  nh1 mà bn cha bit).

Mt s máy tìm kim tiêu biu:

Google


alltheweb


AltaVista


Ask

Teoma


Askjeeves


Mt s máy tìm kim phát trin ti Vit Nam:

Xa l www.xalo.vn

Tìm nhanh www.timnhanh.com

Monava www.monava.vn

Tìm kim nhc, video
www.baamboo.com



Tra cu bn ! www.diadiem.com
Máy tìm kim liên thông (meta-search engines)
Các máy tìm kim liên thông có th cùng mt lúc lt qua mt s máy tìm kim khác, thng tìm c
khong 10% kt qu tìm c % m0i máy tìm kim mà chúng liên kt.

im mnh: Thng tìm kim hiu qu vi nu bn ch- s dng mt t ho$c mt cm t.

im yu: Tuy nhiên bn không th s dng các ch!c n#ng tìm kim nâng cao ca tng máy tìm kim.
Bn c/ng không th tin hành mt phép tìm toàn din và ph!c tp.

Mt s máy tìm kim liên thông tiêu biu:
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
5

SurfWax

Ixquick
/>
Metacrawler
/>

Cng thông tin (gateway) / Danh mc theo ch  (subject directory)
Cng thông tin cung cp các thông tin chuyên bit v mt l4nh vc c th, thng có công c tìm kim
ca riêng mình và c t ch!c theo th! bc.

Các cng thông tin do con ngi tp hp thông tin, biên son, và sp xp theo mt h thng phân loi.
ôi khi các cng thông tin là do các chuyên gia trong mt l4nh vc tp hp. iu này có ngh4a là thông tin
% ây nhìn chung ã c thm .nh và ánh giá v s phù hp và cht lng.

Trong cng thông tin, bn c có th xem lt theo ch  và có th tìm kim.

Ví d v mt s cng thông tin:

ELDIS
Cng thông tin phát trin ELDIS cung cp mt im truy cp trung tâm ti các thông tin v phát trin,
các hng dn theo tng ch  phát trin, thông tin phát trin v tng quc gia, tin t!c, thông tin
tuyn dng, và các t liu khác.

Th vin o trên mng
Th vin o trên mng c t mô t nh là “danh mc lâu i nht trên web, do Tim Berners-Lee -
ngi kin to nên mng web - xây dng. Th vin o c qun lý b%i mt nhóm các tình nguyn
viên là chuyên gia v nhiu l4nh vc. Th vin o này c coi là mt trong nh ng cng thông tin có
cht lng v mt s l4nh vc, tuy nhiên nó không phi là c" s% d liu ln nht.” Th vin o này
c sp xp theo trt t ch cái, theo ch  và c/ng có công c tìm kim riêng.

Cng thông tin khoa h"c xã hi SOSIG (Social Science Information Gateway)

Cung cp thông tin v các ngu'n tin có cht lng cao cho nh ng ngi nghiên c!u v khoa hc xã
hi. Thông tin c sp xp theo ch , và c/ng có công c tìm kim riêng.

Yahoo! directory
Danh mc theo ch  lit kê các trang web do con ngi la chn thuc nhiu ch  khác nhau t
ngh thut, v#n hóa, gii trí, xã hi, giáo dc, khoa hc, s!c kh1e.
Các trang web #n

Có rt nhiu trang web n, ây là nh ng c" s% d liu mi ngi u có th truy cp nhng robot/máy
tìm kim không th tip cn. Các c" s% d liu thng có giao din tìm kim chun, có nh ng ch!c
n#ng tìm kim mnh.

Cách tìm các trang “web n”: trong các máy tìm kim nh Google hay Yahoo!, nhp t khóa và
“database”. Ví d: tìm “web n” v kinh t hc bng ting Anh, nhp vào máy tìm kim “economics
database” ho$c “economics web sites” ho$c “ economics portal” ho$c “economics online
resources”, hay “economics gateway” v.v. Ho$c "n gin là ch- nhp các t khóa tìm kim vào các
máy tìm kim và tìm kim các trang web n phù hp trong danh mc kt qu.

Mt s trang web cung cp ng dn n các trang “web n” có giá tr.:

• Librarians Index
Mt danh mc có kèm công c tìm kim cung cp ng dn n rt nhiu trang web h u ích
thuc nhiu l4nh vc khác nhau; có chú gii ca các cán b th vin.

• AcademicInfo
Danh mc các trang web mang tính giáo dc rt có ích cho sinh viên.

• Infomine
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
6
INFOMINE là mt th vin o bao g'm các ngu'n tin Internet h u ích cho ging viên, sinh viên
và nhà nghiên c!u % trình  i hc và sau i hc (c" s% d liu, n phm in t, bng tin,
mailing list, mc lc th vin trc tuyn, bài báo, danh b, v.v.)
S dng công c tìm kim mt cách phù hp
Chin lc tìm kim thông tin  cp % bài này g'm 7 bc:
Giai on 1: Phân tích yêu cu tìm
T $t các câu h1i  làm rõ yêu cu tin ca mình. Ví d: nu bn quan tâm n thông tin v buôn bán
tr3 em, hãy t $t cho mình các câu h1i phù hp, ví d:

o Tôi mun bit thông tin c th v nn buôn bán tr3 em % nc nào, vùng nào?

o Tôi cn nh ng thông tin v các vn  nóng hi hin nay liên quan n buôn bán tr3 em hay là thông
tin mang tính l.ch s?

o Có c" quan, t ch!c, hip hi nào có th cung cp thông tin v ch  mà bn ang tìm kim? Tìm
trang web ca t ch!c, c" quan ó.

Bin yêu cu ca mình thành mt câu hoàn ch-nh, ví d

o Nn buôn bán tr3 em t Vit Nam sang Trung Quc.

Phân chia yêu cu thành nh ng khái nim nh1:

Khái nim 1 Khái nim 2 Khái nim 3
Buôn bán tr3 em Vit Nam Trung Quc

Chú ý quan trng: Tìm xem có nh ng t ng nào khác cùng th hin ch  mà bn quan tâm hay
không, ví d cách vit khác nhau, t 'ng ngh4a. T ó bn có th xây dng c mt tp hp các thut
ng khác nhau có th dùng trong quá trình tìm kim.

Khái nim 1 Khái nim 2 Khái nim 3
Buôn bán tr3 em Vit Nam Trung Quc
Bt cóc tr3 em Vietnam China
Trafficking Viet Nam
Child Vietnamese
Children
Kidnap
Giai on 2. Din t lnh tìm kim - gi$i thiu v cú pháp ca lnh tìm

Cú pháp ca lnh tìm là cách th!c chúng ta s dng  liên kt các khái nim mt cách phù hp cho
lnh tìm ca bn. Các máy tìm kim có nh ng cách th!c khác nhau trong vic liên kt các thut ng tìm.

Nguyên tc c" bn nht cho hu ht các máy tìm kim là t"ng t nh nhau, tuy nhiên có mt vài im
khác bit nh1 v cách din t lnh tìm. Nu cha hiu rõ, bn nên tham kho phn “Help” ho$c “Tips”
 bit thêm thông tin.

Chú ý:

• Phn ln các máy tìm kim không phân bit ch hoa và ch thng.

• Khi nhp t tìm kim vào ca s tìm, cn a thut ng mà bn cho là quan trng nht lên u
lnh tìm. Có th thay i trt t các thut ng tìm trong quá trình tìm kim nu cn.

• Không cn nhp c mt câu y  vào lnh tìm kim, ví d nh: “Hin trng ca nn buôn bán
tr3 em ti t Vit Nam samg Trung Quc” Thay vào ó bn có th nhp các t “buôn bán tr3 em”
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
7
“Vit Nam” “Trung Quc”. Không ging nh ngôn ng t nhiên, các máy tìm kim không quan
tâm n s chính xác v ng pháp ca thut ng tìm.

• Nhiu máy tìm kim thng b1 qua các t thông thng trong ting Anh nh "the" "and" "in", v.v.

• Nu bn nhp nhiu t tìm kim thì phm vi tìm kim s( c thu h5p.
Các phép toán ca lnh tìm
Phn này gii thiu các ký hiu toán hc c s dng khi din t lnh tìm kim:

Dùng du cng + phía trc nh ng t mà bn mun nó phi xut hin trong kt qu. Ví d: nu bn
mun tìm thông tin v giá cà phê nh h%ng nh th nào n thu nhp ca ngi thu hái cà phê (ting
Anh).

+coffee +pickers +price +wages

s( cho kt qu bao g'm tt c các t: price, coffee, pickers wages.

Dùng du tr - phía trc các t mà bn mun không xut hin trong kt qu. Ví d: bn ch- mun tìm
thông tin v cà phê mà không có t tách (cup) ho$c bông (cotton):

+coffee -cup -cotton

Dùng du ngo$c kép " " i vi mt tp hp các t mà bn mun xut hin trong kt qu chính xác nh
là mt cm t%. Ví d,

"coffee pickers"
"somali refugees"
"emperor penguins"
“nn vi phm bn quyn phn mm”
“buôn bán tr3 em”

Ch!c n#ng tìm kim theo cm t k trên rt h u ích, nht là khi bn mun tìm kim tên ngi (Võ
Nguyên Giáp), tên c" quan t ch!c (B tài nguyên và môi trng), li bài hát, mt cm t ho$c câu nói
ni ting (“to be or not to be”).

Mt s máy tìm kim cho phép bn s dng các ký t thay th (ví d ký hiu *)  thay th các ký t. Ví
d nu bn mun tìm các t education, educators, educate, v.v., bn có th nhp educ*
Toán t Boolean
Mt s máy tìm kim cho phép s dng các toán t "AND", "OR" và "NOT"  din t nh ng lnh tìm
ph!c tp. Thng các toán t này phi vit bng ch hoa.

- S dng AND nu bn mun nhiu thut ng phi xut hin trong kt qu tìm, ví d nu bn nhp

“lao ng” AND “tr3 em”

thì kt qu s( có các tài liu có c 2 thut ng lao ng và tr& em.

- S dng OR nu bn mun mt trong các thut ng xut hin trong kt qu tìm (ho$c là c 2 hay nhiu
thut ng ).

Toán t OR có th s dng mt cách h u ích nu bn mun tìm các t 'ng ngh4a, các cách vit khác
nhau ca mt t, ví d:

organization OR organisation
vietnam OR “viet nam”
quy ch OR qui ch

- S dng NOT  loi b1 nh ng tài liu bao g'm nh ng t bn không cn.

Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
8
Ví d: nu nu bn ang tìm thông tin v “vàng” (kim loi quý) ch! không thông tin v “vàng” (màu sc),
bn có th din t nh sau

vàng NOT màu

- Tìm nh ng thut ng thay th cho tng khái nim
+ các t 'ng ngh4a: ln / heo ; nhà t / bt ng sn
+ các cách vit khác nhau ca mt t: favourite / favorite; globalisation / globalization; Viet_Nam
/ Vietnam; quy ch / qui ch
Mt s cách thu hp phm vi tìm kim khác
• Gii hn theo .nh dng file (.pdf, .doc, .mp3, …)
• Gii hn theo ngôn ng (ting Anh, ting Pháp, …)

• Gii hn theo tng loi .a ch- web (ví d ch- tìm các tài liu t các trang web có uôi .gov.vn,
ho$c .edu)
• Gii hn theo .a im xut hin ca t tìm kim (% tên tài liu ho$c trong ni dung)
• Tìm tranh nh ho$c bn '

Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
9
Sau khi ã phân tích nhu cu thông tin, bn có th tip tc quá trình tìm kim s dng bng sau ây:

Giai on 3. Phân nhóm yêu cu thông tin

Giai on 4. Ch"n công c tìm kim phù hp

 Chn công c tìm kim phù hp vi thông tin mà bn cn.
 Xem xét cách thc làm vic ca tng công c tìm và din t li lnh tìm  có th
khai thác ti a các chc nng ca công c tìm ó.
 C gng thc hin vic tìm kim trên nhiu công c tìm kim khác nhau. Nu các
kt qu t m t công c tìm kin cha tha mãn nhu cu tin ca bn, hãy s dng
nhiu công c khác nhau  tìm kim vì không m t công c tìm kim nào có th
bao quát c toàn b các trang web ang hin hu trên Internet.
 Xem các kt qu tìm và s dng các thut ng c s dng trong các vn bn
tìm c  tìm kim li.
Loi yêu cu tìm Ví d Máy tìm kim (Google,
AltaVista…)
Danh mc theo ch  Web #n (invisible web)
G'm các t/cm t rõ
ràng, d hiu (gn nh
không th b. hiu nhm
sang ngh4a khác).

o “buôn bán tr3 em”
o “u t nc ngoài”
o “Robusta coffee”
o “Fair trade” +chocolate

 các t, cm t trong
du ngo$c kép “”, 
máy tìm kim có th tìm
chính xác cm t theo
trt t ó.
Xem xét các kh n#ng xuát
hin ca ch  bn ang
tìm trong các mc khác
nhau vì mt ch  có th
xut hin trong nhiu nhóm.

G'm các t ph bin
ho$c khái quát có th
có kt qu là quá nhiu
kt qu không phù hp
o Weekend break
o Qun tr. kinh doanh
o Du hc

Tìm nh ng thut ng
c th h"n  phn ánh
nhu cu tin ca mình.
Tìm các danh mc theo ch
  hiu rõ h"n v các
ch  nh1 có trong nhu

cu tin ca mình.
Tìm thông tin khái quát
v mt ch .
o Quyn s% h u trí tu /
Intellectual property rights
o Rain forest ecology
o V#n hc Anh

TRONG TR+6NG
H,P NÀY MÁY TÌM
KI7M KHÔNG PH8I LÀ
CÔNG C9 TÌM KI7M
T:I +U.
Bn s( có c kt qu tt
nht nu tìm cmt danh
mc theo ch  mà trong
ó có lit kê v ch  mà
bn quan tâm.
Tìm kim thông tin theo
mt ch  h5p.
o Thng kê v nn buôn bán tr3
em % Vit Nam
o Migration patterns of Emperor
penguins in the Antarctic
o Các d án v giao thông nông
thôn % Vit Nam
Din t lnh tìm bng
cách s dng các t
ni thu h5p ho$c m%
rng phm vi tìm nh

AND, OR, NOT.

Tìm mt danh mc theo
ch  và xem lt theo
các th mc ca nó  tìm
ch  nh1 mà bn quan
tâm.
Nu bn tìm:

o D liu
o S liu thng kê
o Bn ' v.v.

khi ó các c" s% d liu chuyên
ngành có th phù hp vi bt k&
yêu cu nào. Dùng mt danh mc
theo ch  ho$c mt máy tìm
kim  bt u tìm kim c" s%
d liu phù hp. Ví d:

- mun tìm c" s% d liu
v dân s, nhp vào
Google: population
database

- tìm s liu thng kê v
giáo dc: education
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
10
Có th din t bng

nhiu cách khác nhau.
o “Falkland Islands” OR Malvinas
o “New Zealand” OR Aotearoa
o Cassava OR manioc
o “Freedom of speech” OR “press
freedom” OR “anti-censorship”
OR “1
st
amendment”
o “nhà t” OR “bt ng sn”
S dng toán t OR 
din t lnh tìm.
Các danh mc theo ch 
có th s dng nhiu thut
ng khác nhau, tuy nhiên
thut ng thông dng nht
thng c s dng.
statistics

- tìm các cng thông tin:
education
portal/gateway
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
11
Bng so sánh nhu cu tin ca bn v$i các tính nng ca máy tìm kim

Vic phân tích nhu cu thông tin ca bn trc khi tin hành tìm kim là  quyt .nh xem thut ng nào s( c s dng và nên s dng tính n#ng nào
ca máy tìm kim cho phù hp. Bng sau ây lit kê nh ng $c im ca nhu cu thông tin % ct bên trái. Ct bên phi lit kê nh ng tính n#ng ca máy tìm
kim phù hp vi $c im ca tng loi nhu cu thông tin ca bn.

'c im ca nhu cu thông tin Các tính nng tng ng/phù hp ca máy tìm kim
Bn ang tìm mt tên ngi, tên tài liu c th ho$c mt thut ng /cm
t rõ ràng?
o Tên ca mt t ch!c, hip hi ho$c phong trào
o Tên ca mt cá nhân, mt s vic, s vt
o Mt thut ng /cm t xác .nh rõ ràng
TÌM THEO C9M T; là tính n#ng bn có th s dng trong mi công c tìm
kim.
Chn tính n#ng yêu cu kt qu phi có cm t theo úng trt t bn
ánh vào.
a cm t vào trong du ngo$c kép " "
Ví d: "bt ng sn"
"world health organization"
"Nguyn Minh Châu"
Mt hay vài thut ng ca bn s( có nhiu ngh4a trong nhiu ng cnh
khác nhau?
o 8nh h%ng ca bo lc trên truyn hình i vi tr& em
(Children in conjunction with television and also violence)
o S kim duyt nh là mt khía cnh ca o c trong báo chí

Censorship as an aspect of ethics in journalism
Toán t AND h u ích trong trng hp này:
“tr3 em” AND “truyn hình” AND “bo lc” (children AND television AND
violence)
“báo chí” AND “o !c” AND “kim duyt” (journalism AND ethics AND
censorship)
Các máy tìm kim Google và AllTheWeb và phn ln các công c tìm kim khác
u s dng toán t AND mt cách ngm .nh:
children television violence
journalism ethics censorship

Bn oán rng trong danh sách kt qu s( có rt nhiu trang web có
nh ng t mà bn không mun?
o Ví d: bn tìm kim tài liu v “biomedical engineering” và
cancer. Tuy nhiên trong trang kt qu có rt nhiu trang web gii
thiu v các khóa ào to ca các trng, vin, trong khi bn ch-
mun tìm nh ng báo cáo nghiên c!u. Vì vy, bn không mun
nh ng trang web có nh ng t “Department of” hay “School of”
(khoa)
Toán t AND NOT ho$c NOT h u ích trong trng hp này:
"biomedical engineering" AND cancer AND NOT "Department of" AND
NOT "School of"
ho$c dùng du tr - % phía trc t mun loi b1:
"biomedical engineering" cancer -"Department of" -"School of"
Thut ng tìm kim ca bn có rât nhiu t 'ng ngh4a, các cách vit
khác nhau, hay các t nguyên gc bng ting nc ngoài?
o women, females with networking
o tip th., nghiên c!u th. trng, marketing
o quy ch khu công ngh cao ho$c qui ch khu công ngh cao
Toán t OR h u ích trong trng hp này:
(women OR females) AND networking
(literature OR litterature) AND (French or francaise)
“qui ch” OR “quy ch” “khu công ngh cao”
Trong Google, vit hoa t OR:
literature OR litterature french OR francaise
Trong AllTheWeb, s dng du ngo$c "n và không cn dùng t OR:
(literature litterature) (french francaise)

Bn tìm trang ch và/ho$c tài liu ch-  cp n thut ng tìm kim ca
bn? Ví d:
Gii hn trong nhan  (TITLE) ca tài liu

title:"American Dietetic Association"
Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
12
o Trang ch ca American Dietetic Association
o Trang ch yu nói v Affirmative Action
title:"affirmative action"
Trong Google, ánh vào ca s tìm kim allintitle:"affirmative action"
Bn ang tìm nh ng thut ng có rt nhiu uôi khác nhau? Ví d:
o Feminism, feminist, feminine
o Children, child
CÁC KÝ T* THAY TH7 cho phép tìm kim tt c các thut ng này trong mt
lnh tìm. Ví d:
child* s( tìm ra child và children
Mt s công c tìm kim t ng tìm tt c các t có uôi khác nhau. Xem phn
hng dn ca m0i công c  bit chi tit.
Ho$c bn c/ng có th s dng toán t OR trong lnh tìm kim:
children OR child


Mt s m(o khác:

 Bn có bit m t tài liu c th v ch  cn tìm (sách/bài báo)?
a. Nu ã bit => Tìm tài liu c th ó b!ng máy tìm kim, sau ó xem kt qu và tìm ti các trang web có thông tin phù hp HO"C nu có tài
liu toàn vn thì xem phn “Tài liu trích dn/tham kho” (References/Bibliography)  tìm ti các tài liu khác.

b. Nu cha bit => Tìm trong m t c s# d liu min phí/mc lc th vin và l$p li bc a.

* M t s trang web cung cp các bài báo tp chí chuyên ngành min phí:
www.findarticles.com ; www.doaj.org ; www.openj-gate.com (ting Anh) ;
Vietnam Journals Online

(ting Vit)

 Phiên bn c% ca các trang web:

The Internet Archive Wayback Machine là dch v cho phép ngi s dng xem li các phiên bn c% ca ca các trang web. Dch v này $c bit
hu ích khi bn mun tìm li tài liu trc tuyn ã tìm thy và/ho$c s dng trc ây (phiên bn c%) nhng hin n i dung vn bn này ã c cp
nht trên trang web chính thc, ho$c hin không th truy cp c.

 Nhng công c tìm kim dành cho tr& nh: Trên mng có rt nhiu thông tin không có li cho s phát trin ca tr& em. Vì vy, ngi ta ã phát trin
nhng công c tìm kim thông tin trên Internet dành riêng cho các em vi mc tiêu tích hp b lc "an toàn"  các bc ph huynh, thy cô giáo
hng dn tr& khai thác tt thông tin qua mng. Di ây là m t s công c tìm kim tiêu biu dành cho tr& em:

• Công c tìm kim, th mc Ask Jeeves For Kids (

• KidsClick! (
)
• Yahooligans (
• Awesome Library (
)
• Diddabdoo (
)
• Education World (

• Family Source (

• Kids Search Tools (


B lc, tính nng b' tr

Tìm kim thông tin trên Internet – Cp nht ln cui 17 October 2008
13


Hu ht các công c tìm kim cung cp kt qu thông qua các thao tác "ln mò" trên mng hn là th tc rà soát, cân nhc và phân loi ca con
ngi. (iu này có ngh)a là không có lý do gì các website mang n i dung không lành mnh không th "chui" vào trong nhng kt qu tìm kim t#ng
chng nh "ngây th" nht.

Tìm kim gii pháp khc phc thc trng này, hu ht các công c tìm kim uy tín ã b' sung các b lc n i dung cho công c ca mình. Mc tiêu
cui cùng là loi b các n i dung không lành mnh nh khiêu dâm, t i phm, c bc ra khi tm mt tr&. (ng nhiên không có b lc nào là hoàn
ho. Tuy nhiên "có còn hn không", các bc cha m* cn thit phi hng dn tr& kích hot các b lc # nhng công c tìm kim tng ng.

o AllTheWeb: S dng trang Basic Settings ( )  kích hot tính nng Offensive
Content Filter (loi b n i dung không lành mnh). B lc ch hot  ng i vi cm t tìm kim ting Anh.

o AltaVista: S dng trang Family Filter Setup ( )  kích hot b lc.

o AOL Search: AOL không quan tâm nhiu ti các b lc n i dung. Tuy nhiên kích hot tính nng Parental Controls (
) c%ng có th loi b c tng i n i dung  c hi.

o Google: (c thông tin hng dn ti trang SafeSearch ( ) có th giúp bn loi b hoàn toàn
ho$c tm thi nhng n i dung không lành mnh trong kt qu tìm kim.

o HotBot: S dng phiên làm vic Block Offensive Content trên trang Filter Preferences ( ). Chú ý, 
có th m# r ng phm vi tìm kim (theo m$c nh), bn phi t tay tt b tính nng này.

o LookSmart: LookSmart ( ) không chp nhn n i dung không lành mnh trong kt qu tìm kim. Tuy nhiên,
không loi tr nhng n i dung nh vy có th "chen chân" vào danh sách.

o Lycos: S dng tính nng Adult Filter trong trang Advanced Search Filters ( ).

o MSN Search: Công c MSN không có b lc n i dung tìm kim. Tuy nhiên, công c này li a ra cnh báo "You have entered a search term
that is likely to return adult content" (Bn ã nhp vào cm t có th dn ti n i dung dành cho ngi ln).

o Yahoo: Ngoài la chn Yahooligans, Yahoo tích hp tính nng h+ tr SafeSearch Filter trong trang Search Preferences (
).







Last updated 17 October 2008 14

Giai on 5. Tìm li khuyên t% mt ngi!

Nu bn không th tìm c thông tin bng các công c tìm kim, hãy tìm s giúp < t nh ng ngi có
kinh nghim.

Chú ý, công c tìm kim không bit suy ngh4! Vì vy nu bn tìm c mt danh mc theo ch  v vn 
mà bn quan tâm nhng không có tài liu mà bn cn tìm, hãy tìm mt .a ch- email ho$c ng dn ti
thông tin v mt chuyên gia v l4nh vc ó, ho$c tác gi ca mt tài liu hay  tìm li khuyên.

Bn c/ng có th gi câu h1i ca mình n mt nhóm tho lun ho$c din àn. Di ây là ví d v d.ch v
gii áp thc mc min phí (bng ting Anh) do các th vin ho$c mt nhóm ngi s dng Internet cung
cp.

Ask A+ Locator

D.ch v tham kho trc tuyn: ây là d.ch v h1i áp min phí, ch yu dành cho hc sinh ph thông, giúp
liên kt ngi s dng vi các nhà chuyên môn v tng l4nh vc.

Ask a Librarian

Gi câu h1i qua e-mail và tr giúp trc tip t Th vin Quc hi M=.

Yahoo! Answers

Gi câu h1i, thc mc ca bn n din àn h1i áp ca Yahoo! và nhn gii áp t các thành viên #ng ký
s dng din àn này. Có giao din ting Vit và h1i áp bng ting Vit. Có lu các mc h1i áp trc ó
theo ch .

5 giai on tìm kim trên ây là m t cách hu hiu  tìm kim trên Internet và trong nhiu trng hp
bn có th tìm ra rt nhiu tài liu. Tuy nhiên  tin cy ca tài liu tìm c trên mng cn c xem
xét c,n thn, vì vy trong quá trình tìm tin bn cn phi thc hin nhng công vic tip theo sau ây:
Giai on 6. Nu b$c u bn cha thành công – hãy th) li!
ng quá tht vng khi không tìm c thông tin tht va ý.  tr% thành mt ngi tìm tin có k= n#ng, bn
s( phi luôn xem xét li các bc mình ã tin hành trong quá trình tìm kim và tìm nh ng cách khác nhau,
din t li lnh tìm kim, s dng các t tìm kim khác, ho$c thm chí xem xét li nhu cu thông tin ca
mình. Bn s( tr% nên thành tho vi vic s dng các công c tìm kim.
Giai on 7. ánh giá kt qu tìm
"Hãy suy ngh* tr$c khi nhn chut"

Vic “biên tp ni dung” thng có trong ngành in n, xut bn, thng không c s dng trên Internet.
Trong khi ó, trên Internet, mi ngi c t do a lên bt c! thông tin gì, iu này khin cho lng thông
tin trên Internet rt phong phú, rt có li cho ngi tìm tin. Tuy nhiên, cn phi ánh giá cht lng và 
chính xác ca bt c! thông tin nào tìm c trên Internet.

Hãy xem xét mt cách cn thn, trc ht là t .a ch- web (URL) ca tng tài liu  có th chn la nh ng

thông tin phù hp nht.

Hãy xem xét cu trúc ca mt .a ch- web (URL - Uniform Resource Locator) ca cun sách “Social Health
Insurance for Developing Nations” (truy cp ngày 12-9-2007)




http:// Loi giao th!c: trong trng hp này là hypertext transfer protocol (giao
th!c truyn siêu v#n bn)

Last updated 17 October 2008 15

www. World Wide Web (mng toàn cu)

harvard.edu Tên miên (domain name) ca trang web

hsph. Phn ph ca tên min (mt khoa ca trng/mt phòng ca công ty/mt
phn ca ni dung trang,v.v.)
/phcf/publications/Hsiao.S
haw.2007.SHI.developing.c
ountries.pdf
.a ch-/ng dn ti trang web c th. Du gch chéo “/” c s dng 
phân cách các cp  lu tr thông tin (th mc) khác nhau trong trang web.

/Hsiao.Shaw.2007.SHI.deve
loping.countries.pdf
Tên file ca trang.

.pdf Phn m% rng ca tên file cho bit loi file. Trong ví d này là pdf (Portable

Document Format – .nh dng v#n bn di ng).

Mt a ch web (URL) gm có nhng yu t nào?
Loi tên min (Domain types)
Tên min mà trang web s dng cho bn bit s phù hp ca ni dung trong trang.

o Các trang web ca c" quan chính ph: có các ch .gov, ho$c .go, ho$c .mil
o Các trang web v giáo dc, nghiên c!u: có các ch .edu, ho$c .ac, ho$c .re
o Các t ch!c phi li nhun/phi chính ph: có ch .org ho$c .or
Ngu!n xut bn
Ngu'n xut bn ca mt trang thng c $t tên trong .a ch- web (URL), ho$c là trong tên min, ho$c là
trong ng dn (th mc). Hãy ánh giá cht lng ca thông tin thông qua vic tr li nh ng câu h1i sau
ây:

o Bn ã bao gi nghe nói n ngu'n tin này cha? Nó có ni ting không?

o .a ch- web có tên cá nhân c gp trong tên min ca mt nhà cung cp d.ch v Internet (Internet
Service Provider – ISP) ho$c nhà cung cp d.ch v thuê trang web không (ví d aol.com ho$c
geocities.com), ho$c có du ngã ~ trong .a ch- web (ví d www.curtin.edu.au/~joebloggs.html), ho$c có
nh ng t nh "users," ho$c "member"?

Nh ng yu t trên thng ch- ra rng ó là trang web ca cá nhân t xut bn mà không có s kim soát
ho$c thm .nh ni dung ca c" quan ph trách. Vì vy bn cn xem xét k= ni dung c/ng nh tác gi ca tài
liu.
Mt s tiêu chí ánh giá khác
• S cp nht ca thông tin (ngày cp nht cui cùng).
• Trình  ca ca tác gi.
• Thành kin: cách ánh giá thiên lch hay cân bng.
Ví d: thông tin v li ích ca th.t t trang web ca Hip hi ch#n nuôi s( khác vi thông tin t"ng t
t trang web ca Hi nh ng ngi #n chay.

Phát trin ngân hàng t liu trc tuyn ca bn thân

Sau m0i ln tìm kim thành công, bn s( t rút ra c nhiu kinh nghim h u ích và có th mun lu li
mt s trang web h u ích  v sau có th truy cp d dàng nhanh chóng mà không phi ghi nh. Có nhiu
cách  lu li các .a ch- web này  to ra các ngân hàng d liu/cng thông tin cá nhân g'm các trang
web h u ích c t ch!c theo mt trt t logic, phân theo th mc/ch . Sau ây là mt s cách:

1. S) dng công c Bookmarks ho'c Favorites ca trình duyt web
Last updated 17 October 2008 16


Bng cách s dng công c Bookmarks (trong Firefox) ho$c Favorites (trong Internet Explorer), bn có
th thu thp và phát trin ngân hàng d liu cá nhân bao g'm nh ng trang web h u ích  s dng cho
nh ng nhu cu thông tin trong t"ng lai. Vic này cho phép bn lu li nh ng trang web có giá tr. cho
nhu cu thông tin ca bn trong mt ho$c nhiu th mc – t"ng t nh mt cng thông tin cá nhân.
Bn có th thêm chú thích vào các .a ch- này, và dùng tính n#ng sp xp  t ch!c ngu'n tin ca bn
theo mt h thng logic.

2. S) dng mt s trang web cung cp dch v lu a ch web:





3. Lu thành các danh mc trong file vn bn (Word, Excel):

Ví d:

Các trang web v vn  phát trin

Tin tc v phát trin:

SciDevNet


UN News Centre


Các cng thông tin phát trin:

Development Gateway


MekongInfo


Social Science Information Gateway




Các n ph#m và báo cáo h"c thu+t:

Google Scholar


EconPapers

NBER economic papers


Social Science Research Network


Social Science Research Council


World Bank Documents and Reports


Asian Development Bank Publications
/>

Last updated 17 October 2008 17

PHI,U PHÂN TÍCH CH- .

Phiu phân tích ch  này nh!m giúp ngi tìm tin phân tích nhu cu thông tin ca mình và lit kê các thut
ng và chin lc  s dng trong quá trình tìm kim thông tin trên Internet.

Hãy vit ch /yêu cu thông tin mà bn mun tìm trên web:





1. Nhng t% khóa, tên riêng, t% vit t/t liên quan n ch  mà bn quan tâm là gì?





2. Bn có ngh* r0ng có nhng t chc, hip hi ho'c nhóm nào có th có thông tin v ch 
mình quan tâm trên trang web ca h" không?
 !"#!$
%&'()*!+,-,- ./







3. Tìm nhng t% b/t buc phi có trong bt k1 trang web nào v ch  bn cn tìm?
012)3)4!/








4. Có nhng t% nào t% nhng câu 1, 2, 3 cn phi xut hin chính xác nh là mt cm t% không?
05678'9%2)4!%:8;+<)=6! )'''96 4>'#9?






5. Bn có ngh* ra bt k1 t% !ng ngh*a, t% vit t/t, ho'c thu+t ng thay th không?
@.2)35-A/



6. Bn có ngh* r0ng trong kt qu s có th có nhng tài liu không phù hp v$i yêu cu ca
mình?
@.2. BC D!E F'G))4!%/




7. Ch  mà bn tìm kim có th c bao g!m trong nhng t% có ngh*a rng hn?
H7)-,%A&'()*!I8<'G)!$8.+ J!>
&/K<)=A!+,6L5#).92&'()*!+,6)9/










Last updated 17 October 2008 18

Tài liu tham kho

D

i

ây là nh

ng tài li

u tham kh

o trong quá trình so

n tài li

u này (tài li

u ti

ng Anh). B

n nên

c

bi

t thêm
thông tin v

nh

ng m
5
o, k
=
n
#
ng tìm ki

m ch

a

c gi

i thi

u
%
ph

n trên.

Barker, Joe. 2006. Finding Information on the Internet: A Tutorial. University of California at Berkeley.
Retrieved August 18, 2006, from

Deakin University Library. 2006. Searching the Internet. Retrieved October 3, 2006, from

Feldman, Anna. Searching the Internet. Association for Progressive Communications.
Retrieved August 10,

2006, from />
Habib, David P. and Balliot, Robert L. 2003. How to Search the World Wide Web: A Tutorial for Beginners
and Non-Experts. Middletown Public Library. Retrieved August 12, 2006, from

Huckerby, Martin. 2006. The Net for Journalists: A practical guide to the Internet for journalists in developing
countries. UNESCO. Retrieved August 12, 2006, from

Hurst, Gabrille and Brown, Cheryl (eds.). 2006. A Good Place to Start: The IDS knowledge services guide to
finding development information online. IDS, London. Retrieved August 12, 2006, from

Kabissa (2006). Time to get online: Simples steps to success on the Internet. Retrieved January 4, 2008, from

Sullivan, Danny (2005). Kids Search Engines. Search Engine Watch. Retrieved January 7, 2008, from