CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA GENE potx

CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG
CỦA GENE
ThS. BS. Hà Thị Minh Thi
Bộ môn Di truyền Y học
ĐẠI HỌC HUẾ
Trường Đại học Y khoa
1
Trình bày được thành phần hoá học
và cấu trúc của DNA.
Trình bày được cấu trúc của gene.
Trình bày được các quá trình nhân
đôi DNA, phiên mã, dịch mã.
Mục tiêu
2
3
Hai nhà khoa học tìm ra cấu trúc DNA
J. Watson F.Crick
(1928-nay) (1916-2004)
Công bố mô hình cấu trúc DNA
(tạp chí NATURE)
Thành phần cấu tạo của DNA
Cấu trúc xoắn kép
Hiện tượng cuộn xoắn
của DNA
CẤU TRÚC CỦA GENE
CÁC LOẠI DNA
DNA ĐỘC BẢN: 45%
Gene mã hoá protein
(< 5%)
Intron, đoạn DNA
giữa các gene

DNA LẶP: 55%
DNA vệ tinh: 10%
DNA vệ tinh alpha
DNA tiểuvệ tinh
DNA vi vệ tinh
DNA lặprải rác: 45%
Yếutố rải rác ngắn
Yếutố rải rác dài
NHÂN ĐÔI DNA (replication)
 Có tính bán bảo thủ
 Cơ chất: deoxyribonucleotide
dATP, dGTP, dCTP, dTTP
 Tổng hợp theo nguyên tắcbổ sung
 Phảicómồi để DNA polymerase kéo dài.
 Tổng hợptheochiều5’→3’
 Sự tổng hợp ở 2 mạch đơncủa DNA khác
nhau: mạch tới(mạch nhanh, mạch liên
tục) và
mạch chậm(mạch gián đoạn)
Mô hình nhân đôi DNA ở Prokaryote
Nhân đôi DNA ở Eukaryote xảyra
tương tự nhưng phứctạphơn
 NST Eukaryote nằm trong nhân dưới
dạng chromatin.
 Chromatin gồmnhững nucleosome.
 Tháo nucleosome trướcnhânđôi
 Tái tạo nucleosome sau nhân đôi
Âiãømgäúc nhán âäi
SỰ PHIÊN MÃ (transcription)
DNA → RNA

 Tạo ra RNA bổ sung với1 mạch củaDNA
 Promoter quyết định mạch DNA khuôn mẫu
 Enzyme: RNA polymerase II
 Không cầnmồi
 Cơ chất: ATP, GTP, CTP, UTP
 Chỉ phiên mã chọnlọcmộtphầncủabộ gen
 Tại vùng phiên mã: nhiềubản sao đượctạo
ra
Các giai đoạnphiênmã
Yếutố saomãtổng quát giúp RNA polymerase
gắn promoter, tách 2 mạch đơn DNA, giải phóng
RNA pol khỏi promoter khi khởi động xong
Yếutố sao mã đặchiệu làm tăng tốc độ sao mã
của gene đặchiệu ở thời điểmnhất định
GÀÕN MUÎ ÂÁÖU 5’
 Ngăn giáng hóa RNA
trong qt phiên mã
 Chỉđịnh vị trí bắt đầu
dịch mã
GẮN MŨ ĐẦU 5’
Khi đang tổng hợp
GĂN ĐUÔI POLY A
Giữ RNA không
bị giáng hóa
trong bào tương
SỰ CẮT NỐI GENE
mRNA đượcvận chuyểnrabàotương
MÃ DI TRUYỀN
CODON: 3 nucleotide
Codon khởi đầu:

AUG = methionine
Codon kếtthúc:
UAA, UAG, UGA
tRNA
gắnacid
amin
đầucóbộ ba đốimã
RIBOSOME
DỊCH MÃ
Giai đoạnkhởi đầu
DỊCH MÃ: Giai đoạn kéo dài