Mối quan hệ giữa nhìn nhận về tiêu điểm kiểm soát và tính tích cực học tập của học sinh trung học phổ thông

MOI QUAN HE G I Q A NHIN NHAN
VE TIEU DIEM KIEM SOAT
VA TINH TICH CUC HOC TAP CUA
HOC SINH TRUNG HOC PHO THONG
Bai vi^'t n^y la met phan ket qua nghi§n CLTU cQa de tai cap ca sec Tieu diem kiem soat
trong tinh tich ctrc hoc tap cOa hoc sinh trung hoc pho thong a Ha Noi; Vien Tam ly lipc
chO tri; ThS. Tran Anh Chau lam chu nhiem.

PGS.TS. Le Thj Thanh Huang
Vien Tdm ly hoc.
ThS. Tran Anh Ch^u
Pho Trudng phong Phong Tdm ly hgc ca bdn, Vien Tdm ly hgc.
»

TOM TAT

Ket qud khdo sdt tren 174 hoc sinh THPT thdnh phd Hd Ndi cho thdy nhin
nhdn cua hgc sinh ve tieu diem kiem .mat cd the du bdo ve tinh tich cue hgc tap cua
cdc em. Nhin chung, neu hoc sinh cdng de cao vai tro cd tinh quyel dinh cua cdc yeu
td ben trong bdn thdn moi ngudi doi vdi thdnh cong hay thdt bgi Irong hoc tap ndi
rieng, trong cugc sdng ndi chung thi cdc em cdng tich cue hgc tap.
Tu- khoa: Tieu diem kiem sodt, Tinh tich cue hgc tap.
Ngdy nhdn bdi: 4/3/2017; Ngdy duyet ddng bdi: 25/5/2017.

ABSTRACT
The .study was conducted on 174 high .school .students in Ha Noi The result
showed that how students perceived their locus of control predicted their learning
activeness. In general, the more students appreciated the decisive role of internal
factors in their .success or failure, the more active they are in study.
Key words: Locus of control; Active study
I. Dat van de

Moi quan he gi&a nhin nhan \ c tieu diem kiem soat va nt) lire hanh dong
ciia ca nhan la mot chu de dugc nhieu nha tam ly hoc quan tam. Nhieu nghien

TAP CHI TAM LV HOC, So 6 (219), 6 - 2017

49


ciiu da cho thiy ring,, su quy gan nhiing nguyta nhta ciia thanh cong hay that
b?i rit cd the sg dua din nbiJng thinh cdng hay tbit b?i tuong ilng trong tuong
lai. Ching han, mgt ngudi dat thanh tich rit cd khi ntag duy bi sir c6 ging, nlu
ngudi iy cho ring bi thdng minh v i titih than lam viec chatn chi la nguyta nhta
ctia kit qua do. Tri thdng minh la ylu td ben bong, cd tinh on djnh, tinh thin lim
viec cham chi li ylu td nim bdng svt kilm soat cua hg. Ddng thdi, ngudi dd
ciing se khdng nta Idng nlu cho ring thit bai la do nguyen nbta khich quan
(ylu td bta ngoii), khdng dn djnh. Ngugc lai, nta eon ngudi quy gan sir thinh
cdng la do nhiing ylu td khach quan, khdng dh djnh (vi du, sir may min) hoac
quy gta cho su thit bsii li do cac die dilm chu quan, dn djnh thi hg cd the ngimg
cd ging. Qua tim hilu dac dilm nhta each cua nhting ngudi ludn nd lire de dat
dugc muc tita cao nhat cd tbi, mgt sd tie gii thiy ring, nhting ngudi dd thudng
bn vio khi ntag dat thinh tieb, ludn danh gia cao ntag lire bta thin; coi trgng
bich nhiem ca nbta trong cac thinh cdng cua hg va sin stag tilp nban bach
nhiem (Elliot A.J. vi Sheldon K.M. (1997), Elliot A.J. v i Harackiewicz J.M.
(1996) vi nhiing nghita ciiu khic - din theo Peter D. Spear, Steven D. Penrod,
Timothy B. Baker, 1988; Barry'D. Smith, 1998). Ndi each kbac, nhiing ngudi
ludn nd lire de dat muc tita thudng de cao vai bd ctia nhirng ylu td bta bong,
thudc ve hg bong viec quylt djnh thtah cdng bay thit bai cua ban thta. Tim
hieu ky vgng ctia ca nhan ve tinh hita qui ciia ban than, Bandura nhta thay,
nilm tin vig kha ntag ma ban thta cd thi dat duge nhiing ket qua dang mong
dgi trong mdt tinh hudng nhat djnh la mdt trong sd nhimg ky vgng ve mat nban

tbire quan trgng nhat quy djnh binb vi. Niem tin giup ca nbta cd the sii dung
ntag luc mdt each thich hgp trong nhiing tinh hudng cu the, anh hudng din mirc
do bta tdn cac nd luc va khoang thdi gian mdt ca nhta tiep tue cd ging de thanh
cdng (dta theo Barry D. Smith va Harold J. Vetter, 2005). Trta co sd moi quan
b? giira nhin nhta ve tita dilm kilm soat vi nd lire hanh ddng cua ca nhta, mdt
sd nha nghita ciiru cbo rtag, cd thi huin luyta, dio tao con ngudi thay ddi md
hinh quy gan eiia hg dl lim ttag tinh than nd lire cd ging thinh cdng cua bg.
0 nude ta, nghien cim cua Le Vta Hao vl ling phd vdi tbita tai bao lut
cua ngudi dan vtag ven biln Bie Trung Bg" cung cbg thiy, nhiing ngudi bn
nhieu hon vao no lire, cd gSng ciia minh trong qua trinh irng phd vdi tbita tai
(tire la ed tita diem kiem soat bta trong cao bon) thudng bay sir dung cieb iirng
phd dinh hudng giai quyet van dl nhilu hon phong each irng phd ne tranh hay
bm kilm hd trg (Le Van Hao, 2014).
Nghien cim nay dugc thye hita nbim xac djnh mdi quan he giOa nhin
nbta ve tita diem kilm soat va tinh tich eye hgc tap cua hgc sinh THPT.

50

TAP CHI TAM L? HOC, Sd 6 (219), 6 - 2017


II. Mau va phirovg phap nghiSn ciru
MSu nghien cAu
Mau nghita cim gdm 200 hgc sinh tai bai trudng THPT loai bung buih
thugc Quta Hoitjg Mai, dianh phd Ha Ndi. Dd li Trudng THPT Trin Nhan Tdng
va Trudng THPT Dota Kit. Cic hgc sinh thudc miu nghita cim khic nhau vl
gidi tinh, hgc lire, lap hgc (lap 10 vi Idp 12), binh do dao tao ciia bd/me, miic
sdng gia dinh. Cac hgc sinh niy tham gia b i Idi btag hdi. Tuy nbita, cd mgt sd
phita khdng dap img yta ciu vl tinh diy dil thdng tm nta chi cd 174 philu dugc
dua vio xir ly.

Phuangphap

nghiin ciiru

Phuong phap nghita ciiu chinh la khio sat bing btag hdi. Trong btag
bdi, cd nhilu mtah dl dugc thilt kl dl hinh thanh hai thang do vl hai vin de
ma nbOng ngudi ngbita cilu quan tam. Dd li: 1) Nhin nban ve tita diem kilm
soat ddi vdi cugc sdng va viee hgc tap cua bgc sinh THPT; 2) Tinh tich cue
hgc tip ciia hgc sinh. Mdi mtah de ed 4 phuong in b i Idi, tuong iing vdi 4
di6m sd nhu sau: 1. Khdng dtag; 2. Kbdng dtag lam; 3. Ve co ban li dtag va
4. Hota toiti dung. Ngoai ra, trong bing hdi cdn cd mdt sd cau hdi md v i mdt
sd cau bdi vd dac diem nhan khau ciia hgc sinh.
Xu ly da li^u khao sal
Cac dir lieu thu dugc tir khao sat thuc tita dugc xii ly btag phan mem
SPSS. Mdt sd phep phan tich md ti vi phan tich suy luta sau diy da dugc sii
dung: Phan tich yeu td, phan tich do tin cay, phin tich md t i (%, DTB), phan
tich bdi quy tuyta tinh va hdi quy logistic.
Xir ly do tin cay cbo thay, thang do nhin nhta chung ciia bgc sinh THPT
ve tita diem kiem soil (gdm 21 menh de) cd dd tin cay Alpha ciia Cronbach
chuin hda li 0,827. Dua vio ndi dung cac mtah dl, thang do niy cd the tich
thanh hai ti^u thang do: tieu thang do Tita diem kiem soit lita quan dta cugc
sdng (cd dd tin cay Alpha cua Cronbach chuin hda bing 0,764) va tilu thang
do Tita dilm kilm soat lita quan din ket qua hgc tap (cd do tin cay Alpha cua
Cronbach chuan hda bang 0,674).
Thang do Tinh tich cue bgc tap eiia bgc sinh gdm 18 mtah de, do tin
cay Alpha cua Cronbach chuan hda btag 0,89.
Cdch ddnh gid
Ddi vdi tirng mtah de trong mdi thang do, DTB cang cao tbi ndi dung
dugc do the hita cing ro.

TAP CHI TAM Vi HOC, Sd 6 (219), 6 - 2017

51


Ddi vdi thang do Nhin nhjn cila hgc sinh vl tieu dilm kilm soat chuiig,
tilu thang do Tita dilm kilm soat bong hgc tap v i tilu thang do Tita dilm
kilm soit trong cugc sdng, DTB ctag cao thi hgc sinh ctag de cao vai trd
quylt djnh cua cac ylu td bta trong.
Ddi vdi thang do Tinh tich cue hoc tap ciia hgc sinh, DTB ctag cao thi
cac em cing tich cue hgc tap.
III. Kit qua nghien ciiu
Nhttng phta tich dudi day tra Idi chg mdt sd cau hdi lita quan dta mdi
quan be gitta nhin nhin cua hgc sinh THPT vl tieu dilm kilm soit vi tinh tich
eye hgc tip cua cac em.
Cdu hdi thir nhdt: Nhin nhta ciia hgc sinh ve tita diem kiem soit ed tie
ddng din bnh tich eye hgc tap cda cic em bay khdng?
Bang I: Tinh tich cue hoc tap cua hoc sinh
Cac phiro-ng an tra IM (%)

DTB

DLC

29,3

2,89

0,93

21,8

7,5

2,02

0,93

31,6

35,6

17,3

2,55

0,95

4. Tot CO thoi quen tu hgc d nha ma khong 24,1
can ai phai nhac nhd

35,1

24,1

16,7

2,33

1,02

5. Toi CO gang danh nhieu thai gian de hoc 23,0
onha

32,8

29,3

14,9

2,36

1,00

6. Toi luon on lai kiln thirc da hgc, tranh
khong de quen

14,4

36,8

28,7

20,1

2,55

0,97

7. Toi thuimg co gang de tu tim ra each giai

cac bai tap

12,1

41,4

30,5

16,0

2,51

0,90

8. Ngoai bai giang ciia thiy co giao, toi
thuong tim higu them kien thirc qua thu
vien, sach tham khao, internet, ban be,,,

13,8

33,3

36,2

16,7

2,56

0,93

9, Toi hay trao doi ngi dung bai vai cac ban
trong Idp

8,0

11,5

52,3

28,2

3,01

0,85

Cac y kien/nh^n dinh

1

2

3

4

1. Toi la ngucri ghi chep bai cin than tren
Idp

8,6

23,0

39,1

2. Toi la ngir6i hang hai phat bi6u y ki€n
trong gid hoc, cac buoi thao luan...

35,1

35,6

3. Khi CO van de chira hieu, toi se h6i thay

15,5

CO giao

52

TAP CHI TAM LV HOC, Sd 6 (219), 6 - 2017


10. T6i dl ra kl hoach hoc tSp truac mil ky
hgc

22,4

37,4

25,3

14,9

2,33

0,97

11. Toi hoan thanh nhirng nhi?m vu trong
hgctap

10,9

31,1

40,8

17,2

2,64

0,89

12. Doi khi t6i da van dung kign thirc dugc
hgc v^g cuoc sine

7,4

15,5

42,0

35,1

3,05

0,90

21,8

32,8

26,4

19,0

2,43

1,03

14. Tdi cam thiy hirng thu trong hoc tSp

11,5

40,3

35,6

12,6

2,49

0,86

15. Trong viec hgc tap, t6i xac dinh rg r^ng
cac myc tieu va phin diu vi nhiing muc tieu
n^y

7,4

29,9

39,7

23,0

2,78

0,89

16. Nhirng kho khan, thach thirc trong hgc
t^p kh6ng lam toi cam thiy chan nan

16,7

47,1

25,9

10,3

2,30

0,87

17. Toi eg the tim ra cac each khac nhau de
giai quylt nhirng kho khan trong hoc tap

5,8

33,9

42,5

17,8

2,72

0,82

18. Toi de dang thuc hien, ap dung cac
phuong phap mai trong hoc tap

17,3

41,4

28,7

12,6

2,37

0,91

2,55

0,53

13. Toi thich tu dat cau hoi, dua ra gi^
thuyet, tim kiem thong tin, bSng chOmg dl
chung minh hay bac bd ve mgt van dl trong
ngi dung hgc tap

Toan thang do
(BTB thap nhat=1,22; BTB cao nhat=3,83)

Ghi chu: Cdc phuong dn trd lai nhu sau: 1. Khong dimg; 2. Khong dung lam; 3 Ve co bdn id
dung: 4. Hoan todn dimg. DTB ihang do cang cao the hien cdc em cdng tich cue hoc tap.

Ket qua ngbita ciiu cho thay, nhin tdng the, hgc sinh trong mau nghita
ciiu de cao vai trd ciia cac y^u td bdn trong, song trong nhin nhta ciia cac em,
cac yta td ben ngoii ciing vin cd su chi phdi d miic do nhat djnh (DTB cua
thang do chung vl tita dilm kiem soat = 2,96; DLC = 0,41) (xem them Le Thj
Thanh Huong, Tran Anb Chta, 2016). Trong hgc tap, hgc sinh cd tich eye,
song chua that nd lye (DTB thang do = 2,55; DLC = 0,53). Hgc sinh Idp 12 la
nhttng bgc sinh eudi cap, song cung kbdng ed khic biet ve tinh tich eye hgc tap
so vdi cac em Idp 10. Nhung bgc sinh nhan thay dugc inh hudng ciia viec tich
eye hgc tip den cugc sdng sau niy tbi tich eye hgc tip ban so vdi nhirng em
kbdng nbta thiy dilu dd (p < 0,05).
Phan tich tuong quan giira nhin nhta vl tita dilm kilm soat chung, tita

diem kiem soat trong eude sdng hay trong bgc tap ndi ritag vdi tinh bch eye
hge tap eiia bgc sinh cho thay giua chung cd tuong quan thuta vdi cac mirc do
TAP CHI TAM LV HOC, Sd 6 (219), 6 - 2017

53


khac nhau. Khi cic em cing dl cao vai trd cd tinh quylt djnh ciia nhttng ylu td
bta trong thudc vl con ngudi (nhu sy nd lye, cham chi) tbi cac em cang tich
eye bgc tap. Ngugc lai, khi hgc sinh cing de cao vai trd cd tinh quyet djnh cua
nhimg ylu td ben ngoii (nhu sd phta, sy may, riii hay nhimg ylu td ben ngoai
khac) thi tinh tieb eye bgc tap cua cac em cing giam.
Bang 2: He sd tuong quan vd hoi quy dan nhdt giOa nhin nhdn ve
tieu diim kiem sodt vd tinh tich cue hoc tap cua hoc sinh

Bien phu thuoc

Tinh tich ctrc ligc
tap cda hoc sinh

Tieu diem kiem
soat chung

Bien tac dong
Tieu diem Idgm
soat trong hoc tap

Tieu diem kiem soat
trong cuoc song

r

e

r

r^

r

1^

0,422**

0,173***

0,546**

0,294***

0,27**

0,068***

Ghi chic **, khi p < 0.01; ***; khi p < 0,001. r - he so luang quan pearson; r^ - he so hoi
quy dan hieu chinh.

Nhin nhta ciia hgc sinh trong mau nghien cim ve tita diem kiem soat
chung la mdt bien cd tac dtag kha manh den tinh tich eye hgc tap cua cac em, Sy
thay ddi nhin nhta chung ciia hgc sinh ve tieu dicin kiem soat cd the giai thich

dugc 17,3% (p < 0,001) nhirng thay ddi trong tinh tich eye hgc tap, Va mac dii,
hgc sinh^ trong miu nghien ciru nhan manh hon vai trd cd tinh quylt dinh cua
nhirng yeu td bta trong ddi vdi cugc sdng (Le Thj Thanh Huong, Trin Anh Chta,
2016) so vdi vta de hgc tap, song ket qua phta tich hdi quy don nhit cho thiy,
nhin nhta ciia cac em ve lieu diem kiem soat trong hgc tap lai la biln cd tac dtag
manh him den tinh tich cue hgc tap cua cac em, Sy thay ddi cua biln nay cd thi
giai thich dugc khoang 29,4% (p < 0,001) nhung thay ddi trong tinh tich eye hgc
tap ciia cac eiu, Trong khi dd. sy thay doi nhin nhta cita cac em vl tieu dilm kilm
soil trong cugc sdng chi cd Ihl giai Ihich dugc khoang 6,8% (p < 0,001) cho vin
dc nay.
Cdu hoi thir 2: Khi bien lac dgng la nhin nhta ciia hgc sinh vl tieu dilm
kiem soat chung dugc ket hgp vdi mgt sd biln khac nhu gidi tinh, Idp hoc (lop
10 hay 12). hgc lire, trinh do hgc vin/dao tao cua bd/ine. mirc sdng gia dinh va
nhin nhan ctia hgc sinh \'c vai trd cua viec tich cue hgc tap ddi vdi cudc sdng
sau nay thi ind hinh hdi quy logicslic du bta tinh lich ctjc hgc tap cita hgc sinh
(bien phu thugc) se bao gdm nhirng ylu td nao?
m sir diing phep piiiin lich hoi quy logicslic. lugt s6 biln da dugc quy
udc nhu sau:
TAP CHI TAM LV HOC, So 6 (219l, 6 - 2017


Theo tinh tich cue hoc tap, hoc sinh trong mau nghien cuu duoc chia
thanh 2 nhom nhu sau: Nhom 0 - ichong tich cue hoc tap (DTB thang do co gia
tri tir 2,5 tra xudng); Nhom 1 - tieh cue hoc tap {DTB thang do co gia tri idm
hon 2,5 din 4 dilm).
- Theo hgc lue, hoc sinh dugc phan thanh 3 mue: gioi, kha, trung binh
(ty le hoc sinh co hoe luc yeu rat thap, khong dang ke).
- Theo trinh do hoc eiia bo/me, co 2 nhom: nhom khong dugc dao tao
nghe, gom nhung nguai co trinh do ti6u hoe hoac trung hoe ea sa hoac trung
hoc pho thong; Nhom dugc dao tao ngha, g6m nhung nguai dugc dao tao tir

trung cap tro len.
Bien miic song ciia gia dinh khong duge dua vao phan tich vi ty le so
hoc sinh eo mue song gia dinh a mirc kha, giau hoac kho khan cung thap ban
nhieu so vai nhom eo muc trung binh va so lugng gia dinh hge sinh thugc
nhom giau hoac kho khan cGng kha nho, it hon 30 gia dinh.
Ket qua phan tich hoi quy logiestic cho thay, khi ca 7 bien dgc lap dugc
dua vao phan tieh (gom nhin nhan cua cac em ve tieu diem kiem soat chung,
giai tinh, lop hgc (lap 10 hay 12), hgc luc, trinh dp dao tao ciia bo/me va nhin
nhan eiia hgc sinh ve vai tro ciia viec tich cue hgc tap doi vai cugc song sau
nay) va bien tich cue hgc tap la bien phu thugc thi chi co bien nhin nhan cua
hgc sinh ve tieu diem kiem soat chung la co tac dgng a muc co y nghTa thong
ke (p < 0,001) den tinh tich cue hgc tap ciia cac em. Ket qua thu dugc cung
tuang tu nhu vay khi thay bien nhin nhan ve tieu diem kiem soat chung bang
cac bien nhin nhan ve tieu diem kiem soat trong hgc lap hoac trong cuoc song
cua hgc sinh.
Ket qua phan tieh hoi quy tuyen tinh va hoi quy logistic tren day cho
thay nhin nhan ve tieu diem kiem soat ehung, dac biet la nhin nhan ve tieu
diem kiem soat trong hgc tap cua hge sinh THPT la nhung yeu to co tae dgng
kha manh den linh tich cue hgc tap. cua cac em. Nhung kel qua nay la co so
quan trgng cho phep de xual cac khuyen nghj nham ihiic day tich cue hgc tap
cua hgc sinh TiiPT.
Tom lai. nhin nhan ciia hgc sinh 'I'HPT ve lieu diem kiem soat co the du
bao dugc linh tich cue hgc lap cua cac em. Nhin chung, neu hgc sinh cang de
cao vai Iro quyel dinh ciia cac yeu to ben trong doi vai thanh cong hay that bai
trong cugc song noi chung. trong hge tap noi rieng thi cac em cang lich cue hgc
tap. Vi \ay. nang cao niem tin cua hgc sinh vao kha nang ciia ban than trong
viee quyel dinh thanh cong trong hgc tap la vice lam quan trgng de nang cao
tinh lich cue hgc tap ciia cac em. Dc lam dugc didu nay. ihco chiing toi. can
chii >' nliung van de sau day:
TAP CHi TAM LY HOC, So 6 (219), 6 - 2017

55


1. Lim trong sach mdi trudng nbi ttudng li mdt viec lim can thiet de
nang cao nilm tin cua bgc sinh ve vai trd cua nhttng yta td bta trong mdi ci
nban ddi vdi thanh cdng trong bgc tap, qua dd nang cao tinh tich eye hgc tap
cua cac em. Ndi mdt each cy tbi ban, nha trucmg, mdt mat, cin cd nhimg quy
djnh rd rang vl quta ly con ngudi vi cac mdi quan he trong nha trudng de
giim thiiu nhung hita tugng tieu eye cd tinh cd y; mat Idiic, can cii tita each
chim bai eiia giao vien hoac xay dyng cie phan mem cham bai kiem tra, bii tbi
eua hgc sinh nbim nang cao tinh chinh xac va tinh khach quan trong viee danh
gia ket qua hgc tap ciia cac em.
2. Mdt yeu td khac lam giam niem tin cua hgc sinh vao khi nang quyet
dinh thanh cdng cua chinh minh la cac em chua kiem soil tdt nhung sy cd bat
ngd cd the xay ra trong khi lam bai thi. bai kiem tra. Vi vay, nha trudng can ket
hgp vdi phu huynh hgc sinh xay dyng va trien khai chucmg trinh rta luyta ky
ntag quan ly bta than cho bgc sinh.
3. Nang cao chat lugng giao due. dac biet, ndi dung giao due phai bam
sat va dap img nhu cau cudc sdng, dap irng nhung ddi bdi cua sy phat trien cua
dat nude. Nhirng kien thirc va ky nang cac em hgc dugc d nha trudng phai thye
su cd ich cho cugc sdng ciia cac em ndi chung va cbo boat ddng nghe eiia cac
em trong tuong lai ndi rieng. Cd nhu vay, hgc sinh mdi nhan thay rd vai trd ciia
viec tich eye hgc tap ddi vdi cugc sdng cua cac em. qua dd cac em mdi cd the
duy tri va nang cao tinh than nd luc hgc tap.
Tai lieu tham khao
1, Le Van Mito, Tieu diem kiem sodt hen trong hay hen ngodi. Tap chi Tam ly hoc, So
11/2014
2, Le Thi Thanh Huong. Trta Anh chau, }ihin nhdn eua hoc sinh THPT vi lieu diem
kiem soul trong hoc Idp vd trong aide sdng, Tap chi Tam ly hoc, S l 12/2016.

3, Barry D, Smith va Harold ,1, Veltcr, Cdc hoc thuyit vS nhdn cdch. NXB Van hoa •
Thong ttn, 2005
4, Barr> I) Smith, Psvcholog)'
1998

Scien * Under.slanding. Press by Mc draw - Hill,

5, Pclcr D, Spear, Steven I), Penrod, Timothy B, Baker, Psychology
behavior. Press, John Wiley & Sons. 1988,

56

Perspectives on

TAP CHi TAM LV HOC, Sd 6 (219|, 6 - 2017