Tình cảm đối với hoạt động đánh bắt xa bờ của chủ tàu ven biển miền trung nước ta

TINH CAM OOI v o l HOAT D O N G
D A N H BAT XA BO C U A CHU TAU

VEN BIEN MIEN TRUNG NUOC TA
Bai Viet si) dung so lieu de tai cap Bp: Thai dp doi vdi hoat dong danh bat xa bd cm c\i dan
ven bien mien Trung] Vien Tarn ly hoc chu tri; PGS.TS. Nguyen Thi Hoa lam chO nhiem.
PGS.TS. Nguyen ThjHoa

Vien Tarn ly hoc.
TOM TAT
Tinh cam vai hogt dong danh bat xa bd ciia chu tau la trgng thai cam xuc c6 y
thuc, on dinh ciia chu tau, phdn anh su danh gid ve y nghia hoat dong danh bat xa bd
doi vai nhu cdu vd hoat dong song cua chu tau. Nghien cihi dicac tiin hdnh tren 212
chu tau Gio Linh (Qudng Tri) vd Nha Trang (Khdnh Hoa) thong qua phuang phdp
dieu tra bang bang hoi, phong van sdu vd nghien cuu tai lieu. Ket qua nghien ciht
cho thdy, xet iheo sac thai tinh cdm/cdm xuc. tinh cam doi vai hogt dong ddnh bat xa
ha cua chu tau duac the hien qua cd cam xuc duang tinh vd dm tinh Chu tdu lo Idng
ve su bdt on, suy gidm cua thu nhgp, tuc gign, buc boi vai su cd mat cua tdu la tren
vung bien nuac la vd lo sa cd the xdy ra truang hap ngudi lao dong bi benh nguy cdp
trong thai gian ddnh bdt xa bd. Dong thdi. chu tdu tu hdo, hdnh dien vdi vai trd,
trdch nhiem bdo ve bien ddo To quoc. Tuy nhien, xet theo chitc ndng. cdc cdm xuc
cua ho (ke cd cdm xuc dm tinh vd duang tinh) deu mang tinh tich cue, chung phdn
anh su quan tdm, tinh than trdch nhiem cua chu tdu doi vdi su phdt trien hogt dong
ddnh bdt xa bd. Nhin chung, nhom chu tdu tham gia nghien cuu quy trong vd gdn bo
vdi nghe.
Tu- khoa: Chu tdu; Hoat dong ddnh bdt xa bd; Tinh cdm/cdm xuc doi vdi hogt
dong ddnh bdt xa bd cua chu tdu.
Ngdy nhgn bdi: 20/9/2018; Ngdy duyet ddng bai: 25/12/2018.
1. Dat van de
Tinh cam la trang thai cam xuc c6 y thiic, on dinh, phan anh sir danh gia
v^ y nghTa cua d6i tuang vai nhu cliu, vai hoat dong s6ng ciia chu the. Nhu

vay, tinh cam la dang cam xuc dac biet. Tinh cam dugfc hinh thanh va phat
trien trong qua trinh xa hoi hoa ca nhan.

TAP CHI TAl\fl LV HOC, S6' 1 (238), 1 - 2019


Tinh cam va cam xiic c6 diSm chung va c6 lien quan chat che vdi nhau.
Chiang deu la nhOng bieu hien ctia thai do doi vdi mot stj val/hien tugfng nao do
CO li6n quan den nhu cau cua chu thi. Tinh cam duac hinh thanh va duac the
hien qua cam xuc hay noi each khac, dm xuc la co sa hinh thanh va phat trien
tinh cam, la phirang tien the hien tinh cam. Ben canh do, hai hien tuong tam ly
nay c6 sir khac nhau tren nhieu phuang dien: tinh on dinh, tinh xa hoi va ca
ch6 sinh 1^ - than kinh. M^t diem khac bi?t nila giOa cam xilc va tinh cam tao
nen sir gin k6t giOa chung la: tinh cam mang tinh khai quit (tinh cam doi vdi
mot loai/pham trii cac sir v|t/hi$n tugng), trong khi do, cam xiic mang tinh cii
thi (cam xiic d6i vdi timg thuoc tinh cija sir vat/hi$n tuang) (Pham Minh Hac,
1995; TrSn Trong Thtiy, 1998; Nguyin Quang Uin, 2011). Vi vay, ii tim hiju
tinh cam ddi vdi mot sir vat/hien tuong cila chil thi cin thong qua nhOng bilu
hien cam xuc doi vdi timg thuoc tinh cua sir vat/hien tuang do.
Tinh cam la mot thuoc tinh cua nhan each. Tinh cam c6 quan he va c6
tac dong den nhieu thanh to tam ly cila nhan each nhu: nhan thtic, cac biiu hien
ctia xu hudng nhan each (nhu cau, hilng thil, niem tin...), nang lire hanh dong,
giao tiep (Pham Minh Hac, 1995; Tran Trong Thtiy - chii bien, 1998; Nguyen
Quang UJn va dSng sir, 2013). Tinh cam cd vai tro dac biet quan trong doi vdi
hoat dong ctia con ngudi: "Cam xuc, tinh cam thuc dSy con ngudi hoat dong,
giiip con ngudi khac phuc nhihig khd lihan, trd ngai gap phai trong qua trinh
hoat dong" (Pham Minh Hac, 1995, tr. 149).
Tinh hai mat ciia tinh cam/cam xiic dugfC nhieu nha nghien cdu quan
tam. Trong m6t so tai lidu tieng Anh, ten gpi va chijc nang ciia hai mat doi lap
cua tinh cam kha nhit quan: duong tinh (positive emotions) va am tinh

(negative emotions) (Ilona Boniwel, 2008; Sieun An, Li-Jun Ji, Michael Marks
va Zhiyong Zhang, 2017). Cac nha nghien cilu tren khjng dinh vai trd hai mSt
ciia mdi loEii tinh cam. Noi cu thS han la ca hai loai tinh cam (duong tinh va am
tinh) deu c6 the cd tac dong ti'ch cue va ti6u cue dSn cac thanh phSn tam ly
khac ciia nhan each, phu thuoc vao tinh huong va mile do biSu hien ciia loai
tinh cam do. Dong thdi, ho ciing khing dinh sir ciin thigt tdn tai ca hai loai tinh
cam d moi ca nhan eon ngudi.
d Viet Nam, each goi ten tinh cam/cam xiic theo hai mat d6i lap chua
CO tinh thdng nhit. Nguyin Quang Uin (2013) gpi hai loai tinh cam/cam xiic
doi lap la tinh cam tich cue va tinh cam tieu cue. Trong do, cam xiic tich cue
thudng gan vdi tinh hudng thuan lai va sir tac dong tich circ; trai lai, cam xiic
tieu cue gin vdi tinh hudng bit Ipi va tdc dong tieu cue. Tren eo so phan loai
tirong tir. To Xuan Lan goi hai loai dm xiic dSi lap la cam xiic duang tinh va
cam xiic am tinh (). Tran Trong Thuy (1998),
goi ten cac tinh cAm ddi lap bing ca hai each, theo tCmg cap tuong phan la tinh

4

TAP CHiTAM If HOC, Stf I (238), 1 - 2019


cam tich cue di vai tieu eye, tinh cam duang tinh song hanh eung am tinh.
Theo ong, tinh cam tich cue/duong tinh thuang eo tac dong tich cue, trai lai,
tinh cam tieu euc/am tinh gan lien vai tac dong tieu cue.
Theo tae gia bai viet, hai each gpi ten tinh cam/cam xiie doi lap {tich cue
va tieu cue hay duang tinh va am tinh) c6 y nghTa khong giong nhau. Tinh
cam/cam xuc tich cue va tinh cam/cam xue tieu euc la each goi theo tiep can
chuc nang. Tinh cam/cam xiic duang ti'nh va tinh cam/cam xiic am tinh - gpi
theo sac thai tinh cam/cam xiie. Cam xiic duang tinh thuang noi den nhilng
cam xiic c6 sac thai tuai sang (niem vui, sir hai long, su phan ehan, thich), gan

lien vdi trang thai vui ve, thoai mai, hanh phuc, rang ra, tuai tan cua ehu thi.
Trai lai, cam xiic am tinh thuang c6 sac thai tram, nang ne (buon, lo lang, earn
ghet, chan nan), gan lien vai trang thai tram tu, u ru, met moi ciia ehii the. Tuy
nhien, ca hai loai tinh cam/cam xiie (duang tinh va am tinh) deu can thiet eho
eon nguai. Ca hai loai tinh cam/cam xiic duang tinh va am tinh deu eo the eo
vai tro hai mSt (ti'ch cue va tieu cue) doi vol cae thanh phan khac ciia nhan
each, phu thuoc vao muc dp the hien eua ehiing.
Trong nghien cuu nay, chiing toi cho rang, tinh cam vai hoat d6ng danh
bat xa ba ciia chu tau la trang thai cam xiic c6 y thuc, on dinh cua chu tau,
phan anh su danh gia ve y nghTa cua hoat dong danh bat xa ba d6i vai nhu can
va dai s6ng ciia ho. Tinh cam voi hoat dong danh bat xa ba dupe thd hien qua
cam xiic voi mot s6 khia canh ca ban, dac trung ciia hoat dong do.
Hoat dong danh bat xa ba la mot dang hoat dong nghe eua ngu dan (eon
duac nguai dan gpi la nghe ea, nghe di bien), thuc hien khai thae hai san a
vung bien sau, each xa b6, bang phuang tien chinh la tau thiiy dupe lap may
ehinh vai eong suat Ion (Chuang trinh phat trien danh bat hai san xa ba,
M6i tau danh bat xa bd la tai san thuoc sd hiru
ciia mot ehii tau. Diy la mot tai san c6 gia tri rSt Idn \k mat vat chSt (Tri Tin,
2013; Do Van, 2018). Chii tau phai c6 giay dang ky hanh nghl danh ca xa bd
tai dia phuang nai eu trii hoac giay phep hanh nghe danh ca xa bd do ea quan
bao ve nguon lai thuy san cSp (Chuang trinh phat trien danh bat hai san xa bd,
). Chii tau la ngudi ehiu trach nhiem cao nhat ve
tau va cac phuang tien danh bat tren tau, ehiu traeh nhiem tra luang eho nhung
ngudi lao dong tren t^u.
Hoat dong danh bat xa bd d Viet Nam la m6t hoat dong ngh6 c6 gia tri
kinh te Idn. No dem lai Ipi ich kinh te dang kl cho ngudi lao dong, dac biet,
eho ehii tau. Mot ty le dang ki chu tau d nude ta da lam giau tu hoat dong nay
(Ngpc Thien, Tukn Cudng, 2015; Hoa Le, 2014). Trong bai viat nay, chiing toi

TAPCHITAMLyHQCSd'l (238), 1 -2019

tim hilu nhung cam xiic d6i vdi thu nhap - gia tri kinh ti - tir hoat dong danh
bat xa bd ciia chii tau.
Trong nhCing nam gan day, trong hoan canh c6 sir tranh chap phuc tap
tren Bien Bong, hoat dong danh bat xa bd cd vai tro, trach nhiem quan trong
gdp phin khSng dinh quySn chii quySn va bao ve chii quyen bien dao ciia To
qu6e (NguySn Van Dung, 2011; Ngoe Hai, 2013). NhiJng ngudi lao dong tren
cac tau danh bit hai san xa bd "vira la nhQng ngudi lao ddng cin cu, vira la lire
luong canh gidi, phat hien, thong bao cho cac ca quan chile nang ve tinh hinh
tren biin va tham gia tim kiSm cilu nan, gdp phan ngan chan sit xam nhap trai
phap luat ciia tau, thuyln nude ngoai trong vimg biin ciia To quoc" (Hong
Lam, Van Bay, Hoang Trudng, 2014). Vai trd, trach nhiem xa hoi tren day la
mot net dac thu ciia hoat dong danh bit xa bd. Vi vay, cam xiic ddi vdi trach
nhiem xa hoi cua hoat dong nay ciing se duac quan tam tim hieu.
Mot digm dac trung ntia ciia hoat dong danh bat xa bd khong the khong
di cap iiti la diiu kien moi truimg lam viee khong thuan Igi, c6 nhieu yeu to
nguy hi6m de doa su an toan tinh mang va tai san ciia ngu dan (Ngpc Thien,
Tuin Cudng, 2015; Le H6ng Minh, 2011; Van Duin, 2016; Nguyin Van Hung,
2012; Ha Ki6u, 2016; Nam Khanh, 2018; Nguyin Thj Hoa, 2018). Vay ngu dan
cd cam xuc nhu thi nao ddi vdi dieu kien lam viee ciia hoat dong nay ciing la
diiu tac gia bai viit mong mudn lam ro. Cu6i ciing, tinh cam doi vdi hoat dong
danh bit xa bd noi chung ciia ngu dan tham gia nghien ciru nhu the nao la muc
tieu Idn nhat ciia bai viet nay.
Nhu vay, hoat dong danh bat xa bd la mot hoat dong nghe khong nhirng
dem lai gia tri kinh te cho chu the hoat dong, ma con giiip hp thuc hien trach
nhiem xa hoi - ddng gdp vao viee khang dinh quyen chii quyen va bao ve bien
dao cua To quoc. Ben canh do, mot dac trung ca ban cua hoat dong danh bat
xa bd d nude ta la dieu kien lam viee khd khan, vat va va c6 nhieu yeu to riii
ro, nguy hiem de doa. Nhiing dieu dd ddi hoi ngu dan phai cd trach nhiem Idn

va ban linh vQng vang trong hoat dong nghe. Tir goc dp ly luan, cung nhu kinh
nghiem thuc te cho thay, ngu dan chi c6 the dam duang vai tro va trach nhiem
ddi vdi nghe, cd nghi luc duang dau vdi khd khan, nguy hiem trong nghe khi
tinh cam/cam xiic cua hp cd tac dong thuc diy sir phat trien nghe (quan tam
din nghe, quy trpng, gan bd, lo lang cho su phat trien cua nghi...). Vi vay, viee
tim hiiu tinh cam ddi vdi hoat dong danh bat xa bd cua ngu dSn lam ca sd cho
viee de xuat chinh sach nham cung c6 va phat trien nhirng tinh cam cd tac dong
tich cue, han che nhiing tinh cam cd tac ddng tieu cue den sir ton tai va Idn
manh ctia hoat dong danh bat xa bd la rat can thiet, cd y nghTa thuc tiin Idn.

TAP CHI TAM LY HOC, Sd 1 (238), I - 2019


2. Mau va phuang phap nghien cuu
2.1. Mau nghien cAu
M I U nghien ciiu: gdm 212 chu tau danh bat xa bd. Tu6i ddi trung binh
ciia mau phan tich la 50,45. Mau dupe chpn tai 2 dia phuang ven bien mien
Trung nude ta la tinh Quang Tri va Khanh Hoa. Tai Quang Trj - mau dupe chpn
tai huyen Gio Linh (gom xa Gio Hai va thi tran Ciia Viet), tai Khanh Hoa thanh pho Nha Trang (gdm nhieu phudng). Mlu dupe chpn theo kieu thuan lai.
2.2. Phuang phdp nghien cuu
Phuang phdp dieu tra bang bang hoi: Bang hoi bao gom hai phan:
- PhRn thii nhat gom cac cau hoi tim hieu thong tin ca nhan.
- Phan thii hai la thang do Tinh cam vdi hoat dong danh bat xa bd ciia
chii tau. Thang do gom 14 menh de (item). Do la nhiJng nhan dinh cu the vh
tinh cam doi vdi cac khia canh dac trung, ea ban ciia hoat dong danh bat xa bd
nhu: tinh cam vdi traeh nhiem xa hoi, tinh cam ddi vdi su phii hop nghe, tinh
cam doi vdi gia tri kinh te va tinh cam vdi dieu kien lam viee. Viee danh gia
tinh cam cua ehii tau chu yeu dua tren tieu ehi ve sac thai tinh cam: tinh cam
mang tinh chat am tinh hay duang tinh. Trong dd, c6 9 item cd y nghTa nghich
dao - nhOng nhan dinh ve tinh cam am tinh. NhQng item nay se dupe ddi diem

trude khi tinh diem trung binh. Moi item cd 3 phuang an tra Idi:
1 - Khong ddngy.
2 - Dong y mot phan.
3 - Dong y hoan toan.
Diem trung binh tirng item cang eao chung to chu tau cang cd tinh cam
duong tinh, diem trung binh cang thap - tinh chat am tinh cang dupe the hien ro.
DTB chung thang do cang Idn, ehu tau danh gia cang cd tinh cam duang tinh va
ngupc lai, DTB ehung cang thap, cang cd tinh cam am tinh vdi hoat ddng nay.
Viee thu thap so lieu bang bang hoi dupe thuc hien theo each tiep can ca
nhan khaeh the: can bo dieu tra bang hoi va phdng van sau true tiep phdng van
va ghi chep eau tra Idi eua timg khach the, khong gidi han thdi gian tra Idi.
Dp tin cay Alpha ciia Cronbaeh ciia thang do la 0,66.
Phdng vdn sdu: Phdng van sau duac thuc hien bang bang hoi ban cau
true nham lam ro han, sau han nhung noi dung nghien ciiu djnh lupng.
Nghien cuu tai lieu: Tai lieu dupe doe, tdng hop, phan tich la nhung
sach, bai tap chi duac xuat ban (bang ban in hoac dupe dang tai tren internet)
va nhung bai bao dupe chpn Ipc tren internet.

TAPCHfTAML?H0C,S6'1(238), 1-2019


3. Kit qua nghien cii-u
Kit qua d bang s6 lieu 1 cho thdy, tinh cam ddi vdi hoat dong danh bat
xa bd noi chung eua chit tau tham gia tra Idi bang hoi cd DTB = 2,06; DLC = 0,33.
Nhiing con sd dd noi len ring, tinh cam vdi hoat ddng danh bat xa bd cua chu
tau trong mlu nghien ciru gin nhu d mire trung tinh, khong mang tinh chat
duong tinh va khong mang tinh chat am tinh.
Bang I: Mot s6 biiu hien cdm xiic doi voi hoat dong ddnh bat xa bo cua
chil tau tren toan mdu nghien cuu (theo tyle% cdc mice y kien vd DTB, DLC)
Cac mijc dong y

Khong Bong y Dongy
hoan
mot
dongy
toan
phan

DTB

DLC

71,7

2,66

0,58

25,0

40,4

1,94

0,87

18,9

22,6

58,5

1,60

0,79

Toi hai long voi thu nhap hien nay.

15,1

47,2

37,7

2,23

0,69

Toi thay bit binh vi thu nhap cua toi
l(h6ng phii hop vai sir vit va va
nguy hiem cua nghe.*

15,4

42,2

40,4

1,75

0,70

6

Toi rat lo vi thu nhap tir nghe ngay
cang kem on dinh.*

20,7

18,9

60,4

1,60

0,81

7

Toi thiy lo vi cong vice lam an ngay
cang kho khan, thu nhap se ngay
canggiam.*

7,7

21,2

71,2

1,36

0,62

8

Toi tir hac vi dugc gop phan bao ve
chu quyen biln dao.

1,9

5,8

92,3

2,90

0,35

9

Toi chi lo lam an, khong quan tam
den trach nhiem bao ve chii quyen
bien dao.*

84,4

7,8

7,8

2,76

0,58

10

Toi hanh dien vi toi da gop phin
khang dinh quyen chu quyen ya bao
ve chu quyen bien dao To quoc.

1,9

7,7

90,4

2,88

0,38

11

Noi lo Ian nhat cua toi la sg tau
hong hoac c6 sir c6 true trac*

47,1

5,7

47,2

2,00

0,97

STT

Biiu hien tinh cam ciia chii tau

1

Toi quy trong nglie nay vi no quan
trong doi vcri toi.

5,7

22,6

2

Toi thay bu6n vi ngay nay nghe di
bi€n khong dirac coi trong.*

34,6

3

Toi lo ling den mot Hie nao do khong
CO ai theo nghe nay *

4

5

TAP CHI TAM If HOC, So' 1 (238), 1 - 2019


13

Ng^y nay, di bien toi khong sg bSo
giong bat ngcy vi da c6 bg dam t6t, c6
the nghe dir bao thai tiet hang ngay.

44,2

11,5

44,3

2,00

0,94

14

Dieu toi khong thich nhat khi bi8n la
gap tau chirc nang nuac ngoai.*

30,8

7,7

61,5

1,69

0,91

15

Dieu toi lo ngai nhat khi di bien la
CO ban thuyen bi benh bat nga.*

18,9

16,1

60,0

1,53

0,79

2,06

0,33

DTB Chung

Ghi chu: Nhung menh de c6 (*J ta nhihig menh de ve linh cam am linh, duac dot diem tnrac
Ichi tinh do tin cgy; DTB, DLC cua lung menh de va loan thang do DTB cang cao chung to
chii tau cang Co tinh cam ducmg tinh, diem trung binh cang thdp - tinh chat dm tinh cang

duac the hien ro.

Vay cam xuc ddi vdi nhiJng khia canh cu the cila hoat ddng danh bat xa
bd nhu the nao? Dudi day, chiing toi se de cap den dieu do.
Trong nhirng bieu hien cam xue vdi cac khia canh cu thi cua hoat ddng
danh bit xa bd, bieu hien cam xiic vdi trach nhiem xa hoi - bao ve chu quyen
biin dao cd DTB cao nhat, rat giin vdi mire diim toi da va DLC tuang ddi thap:
"Toi tu hao vi dugc gdp phan bao vS ehii quyin biin dao" c6 DTB = 2,9/3;
DLC = 0,35 va "Toi hanh dien vi toi da gdp phto khSng djnh quyin chu quyin
va bao vi chii quyin biin dao T6 qudc" cd DTB = 2,88/3; DLC = 0,38. Tuang
tu, 84,4% s6 khach the tham gia nghien ciru khong ddng y vdi y kiin eho rang:
nhirng ngudi lao ddng danh bat xa bd khong quan tam den trach nhiem bao ve
chii quyin biin dao (bang I). Nhirng ket qua dd noi len rang, nhdm chu tau tham
gia nghien ciru cd cam xuc duong tinh ro ret vdi trach nhiem xa hoi cila hoat
ddng danh bat xa bd.
Nhirng biiu hien tren day ciing dupe phan anh d kit qua nghien ciru tai
lieu: "La cd To quoc ludn dupe ngu dSn quan tam, can than treo len cao tren
nhirng con tau di khjng dinh chii quyen bien dao Viet Nam" (Cong Cudng,
2016). v i tinh thin bam biin vdi muc dich lam kinh te va bao vi bien dao cua
ngu dan, dng Nguyin Viet Thang - Chu tich Hoi Nghi ca Viet Nam nhan xet;
"Ngu dan Viet Nam la mot lire luong ddng dao, cd dung khI, dam mao hiim,
bam biin hanh nghe trong dieu kien biin ludn nghiet nga vdi hp" (Nguyin Viet
Thing, 2016).
Phuang phap phdng sau cung cho kit qua tuong tu. Mot chu tau da tirng
bi mot tau chiic nang nude ngoai de dpa, pha ludi tren dudng tau anh di danh
bit xa bd d Trudng Sa khang dinh: "Sau su cd do mot tdu chitc ndng nude
ngodi gay ra trong mot Idn chiing toi tren duang di ddnh bdt a Trudng Sa, tu

TAPCH[TAML"('HpC,SdI(238), 1-2019

tuang cua toi vd ban thuyen vdn vOng vdng, on dinh, khong ai sa di bien.
Chiing toi sSn sang tiip tuc di biin di Idm kinh te vd bdo ve chu quyen bien
ddo" (B.D.T., 60 tudi, Gio Linh, Quang Trj). Mot chu tau khac chia se hit siie
chan that ring: "Chiing toi ludn cd y thuc phdi cdnhgidc, hap site vai nhau de
bdm biin Idm an vd giie biin ddo. Nhiing khi nghivi vai tro ciia minh, toi thay
vui vd tu hdo" (P.V.T.A., 46 tudi, Nha Trang, Khanh Hda). Tra Idi cau hoi:
"Diiu anh thich nhit trong nghi danh bit xa bd la gi?", mdt ehu tau tre tudi
ndi: '"Tot thich nhdt la duac di biin, duac Idm nghi ciia minh, an cd tuai,
huang khong khi trong Idnh vd tham gia bdo ve chu quyen bien ddo ciia ddt
nude minh" (N.T.N., 35 tuoi, Gio Linh, Quang Tri).
Nhin chung, chii tau thi hien ro cam xuc duang tinh (tu hao, hanh dien,
quan tam din trach nhiem xa hoi) ddi vdi trach nhiem gdp phin bao ve chii
quyin biin dao, sir quan tam duac thi hien bang nhung hanh ddng cu the cd y
nghTa nhu: ludn dem theo va treo cd T6 qudc tren tau, nang cao canh giac
nhim tranh tin thit cho ngudi va tai san; thich thu vdi vai trd cua minh.
Ben canh dd, khong khd di nhan ra nhirng cam xuc am tinh vdi mot sd
khia canh cua hoat ddng danh bit xa bd d nhdm chu tau tra Idi bang hoi. Trong
dd, tinh chit am tinh ciia cam xuc ddi vdi thu nhap cua hoat ddng nay the hien
ro nhit: "Toi thiy lo vi cdng viee lam an ngay cang khd khan, thu nhap se ngay
cang giam" cd DTB = 1,36; DLC = 0,62 va "Tdi rat lo vi thu nhap tir nghi
ngay cang kem dn djnh" cd DTB = 1,60; DLC = 0,81. Mot each tuong ilng, xet
theo ty le %, cd 71,2% so ngudi cdng nhan hp cd lo lang thu nhap ngay cang
giam, so ngudi khdng lo lang chiem ty le khong dang ke (7,7%) va 60,4% sd
ngudi cd lo lang thu nhap ngay cang it in dinh (bang I).
Viee tim hiiu thuc trang hoat ddng danh bat xa bd d nude ta ndi chung
va d hai dia phuong dupe khao sat cho thay, danh gia cua khach the dupe phan
anh qua cam xuc ddi vdi thu nhap tir hoat ddng do tuang ddi sat vdi thuc te.
Trong thdi gian gan day, cd nhieu ydu to anh hudng xau den hieu qua kinh ti
cua hoat ddng danh bat xa bd: sir suy giam ro ret ciia nhieu loai hai san do

phuong thiie danh bat huy diet cua mot sd hinh thuc khai thac hai san (Pham
Manh, 2018) va sir gia tang manh vi sd luong phuang tien danh bat (Ronald
D., Zweig va dong sir, 2005); sir gia tang ve sd luong va ve tinh bat thudng ciia
bao gidng hang nam (Trung tam Khi tupng Thiiy van Qudc gia, 2013; Luu
Nguyen, 2017); gia ehi phi diu tu cho mdi ehuyen di (xang, dau, tien cdng cho
ban thuyen) tang rd ret, trong luc dd, gia diu ra cua san phim bip benh (Minh
Thanh, 2012; Duy Thanh va Trin Manh, 2012).
Ket qua ciia phuang phap tpa dam ciing khang djnh nhiing khd khan anh
hudng den hieu qua kinh te cua hoat dong danh bat xa bd. Trong budi tpa dam

10

TAP CHI TAM If HOC, Sd' I (238), I - 2019


vdi can bd ea sd d Gio Linh (Quang Tri), eae can bp ehii ehot cua dia phuang
ehia se: nam 2017 cd th6 ndi la nam mSt mua bien eiia ngu dan dia phuang.
Trong nhieu nguyen nhan gay ra mat mua, su eo 6 nhiem moi trudng do cdng
ty Formusa Ha Tinh gay anh hudng Idn nhat. Su cd d nhiim mdi trudng khong
nhiing lam giam san luong khai thac hai san, ma gia hai san cung tut doc mot
each khd tudng tuong.
Ket qua nghien cuu phdng van sau phan anh tuang tu su danh gia va
cam xuc trSn day eiia chu tau. Tra Idi phong van sau ve tinh cam ddi vdi nghe
va vdi thu nhap tij nghe danh bit xa bd, mot chii tau ndi; "To/ rat lo lang cho
cdng viee, nhdt Id thu nhgp cua minh. Gdn day, nhieu gia dinh Idm nghe d day,
cung nhu nha toi bi thua 16 thudng xuyen vi dieu kien idm dn ngdy cdng khd:
chi phi dau vao cao han, tra luang cho ban thuyen nhieu han. Han the, a Nha
Trang, it dgi ly mua cd ngu dgi duang, ho Idm gid vai nhau, ep gid chung toi
nen chung toi thudng hi thiet" (T.H., 64 tuoi, Nha Trang, Khanh Hda). Mot
ehu tau kh^e d Gio Linh, Quang Tri noi: "To/ rat lo vi lam dn ngdy cdng kho

khan. Sau su c6 Formusa, san luang ddnh bdt gidm, gid gidm vd tap benh. O
day, ca chung toi ddnh bdt duac chu yeu ban cho thuang lai Trung Quoc.
Chung toi vdn ehiu canh "duac mua mdt gid'''' (H.V.T., 39 tudi, Gio Linh,
Quang Tri). Ve tinh cam doi vdi su thieu dn dinh ciia thu nhap trong nghe danh
bat xa bd, mdt chu tau ehia se: '''Bdt on von la tinh chat cua thu nhgp tu nghe
nay. Chd vl the md ngudi ta vi nhirng viee cd tinh may rui cao vai viee "di
cdu". Nhung ngdy nay, tinh bdt on cdng lan. Theo toi, it ngudi dam khdng
dinh, minh tie tin, khong lo lang vdi tinh hinh thu nhgp trong thdi gian tdC
(H.V.A., 54 tudi, Gio Linh, Quang Tri).
Kit qua d bang 1 cung eho thay, tinh chit am tinh kha ro cua cam xue
vdi mot sd hien tupng bat Ipi, khong mong dpi ed th6 xay ra trong qua trinh
thuc hien hoat dong danh bat xa bd d nhdm chii tau: "Di6u tdi khong thieh nhat
khi di biin la gap tau chiic nang nude ngoai va bj quay rdi" cd DTB ^ 1,69;
DLC ^ 0,91. Trong nhOng cau ehuyen dupe eae ehii tau trao ddi, ehia se vdi
can bp khao sat de tai vl nhirng khd khan, bat lai, nhiing dieu hp khdng thich
cua hoat ddng danh bat xa bd, su tuc gian vi hay gap tau nude ngoai tren viing
biin Viet Nam va bi quay pha dupe nhac den kha nhilu. Mdt chii tau da tirng
bi mot tau chuc nang nude ngoai pha ludi ndi: "Chung toi rat kho ehiu khi gap
tdu chuc ndng nuac ngodi, ho thudng chgy khua khodng, c6 tinh lam tdu minh
hi x6 Idc vd doi khi doa ngt. cat ludi, pha tdi san" (B.D.T, 60 tudi, Gio Linh,
Quang Tri). Mot chii tau khac chia se: "'Moi khi nhin thdy tdu la, tdu nude
ngodi tren vung hien nude minh, toi rat tuc vd cdng tuc han khi khong lam gi
duae ho vi tdu minh nho be han tdu ho vd khong eo vu khi, chi biet tranh xa ho
di bdo dam an toan" (P.V.T.A., 46 tudi, Nha Trang, Khanh Hda).

TAPCHITAMLtHQCSd' 1 (238), 1-2019


Mdt cam xiic am tinh khac d nhdm chii tau tham gia nghien cirii la sit lo
ngai cd ngudi bj benh dot ngpt trong khi thuc hien hoat ddng danh bat xa bd:

"Diiu tdi lo ngai nhit khi di biin la ed bail thuyin bj benh, bi tai nan bat ngd"
cd DTB = 0,53; DLC = 0,71. Suy ngam vi diiu nay, chung tdi hiiu rang, cam
xiic nay xuit phat tir nhu ciu an toan cua mdi ngudi, tir trai nghiem thuc te
trong nghi, ciing nhu tir ca chi lay lan cam xiic. Chung ta c6 the hinh dung
ring, trong trudng hop cac tau dang lenh denh tren biin xa bd, each xa dat lien
hang ngay ducmg niu ed ngudi nao bj benh hiim ngheo can dtrpc can thiep,
ciru chua khin cip (dau rupt thira, ngd doc thuc pham), qua la hit sire dang lo
ngai. Tren thuc ti, trong sd hang nghin tau danh bit xa bd vdi hang trieu ngudi
lao ddng, trong nhimg quang thdi gian khdng ngin cua moi ehuyin di (ngan
nhit mot tuin va cd khi dai din 90 ngay - din theo Nguyen Thi Hoa, 2018),
hien tupng ngudi lao ddng bi benh hiim ngheo, bat ngd la khd tranh khdi. Va
nhiing trudng hap nhu vay thudng di lai diu in nang ni v i tinh thin cho ngudi
di biin. Nhirng cam xuc dd de dupe lay lan trong nhirng ngudi ciing nghi va
trd thanh su lo sp, bit an, am anh ddi vdi chii tau.
Mdt cam xiic khac ciia nhom kliach thi nghien ciru ma chung toi rit
mudn ban luan d day la cam xuc doi vdi sir nguy hiem do thien tai gay ra dpi
vdi ngudi lao ddng va tai san ciia hp trong hoat ddng danh bat xa bd. Tim hieu
vi hoat ddng danh bit xa bd ciia ngu dan d nude ta cho thiy, mdt trong nhung
yiu td de dpa va gay nguy hiim din tinh mang va tai siin cila ngu dSn dang ke nhat
la gidng bao bit ngd tren biin (Trung tam Khi tupng Thtiy van qudc gia, 2013; Luu
Nguyen, 2017). Hau qua cila thien tai keo theo nhirng ton thuang tinh than
nang ni, lau dai cho ngudi dan. Hiu hit nhOng ngudi dupe phdng van sau khi
tra Idi cau hoi: "Diiu anh khong thieh nhit trong nghi/dieu bat Ipi nhat trong
hoat dong danh bit xa bd la gi?" diu ndi din su sp hai ddi vdi nhiing nguy
hiem/hau qua cd the xay ra do gidng bao bat ngd.
Tuy nhien, khi tra Idi bang hoi ve nhan djnh: "Ngay nay, di biin tdi
khdng sp bao gidng bat ngd vi da cd bd dam tot, cd the nghe dir bao thdi tiit
hang ngay", cd 44,2% sd ngudi tra Idi khdng ddng y vdi nhan dinh dd, nlc la, hp
eho rang, mac du, trong dieu kien cd cac phuang tien nghe du bao thdi tiet de
sdm biet tinh hinh thdi tiet, hp van so nhiing nguy hiem do gidng bao cd the gay

ra. Ddng thdi, mdt ty le tuong duong khach the ddng y vdi nhan djnh dd
(44,3%>), hie la, ngay nay, rrhd cac phuang tien nghe du bao thdi tiet, cd the kip
thdi tranh tru bao gidng khi can, hp khdng cdn sp su de dpa cua gidng bao,
tuang ling vdi DTB = 2,00; DLC = 0,94 (bang 1). Nhu vay, cd su thieu nhat
quan giira ket qua tra Idi phdng van sau vdi ket qua tra Idi cau hdi ve ndi sp su
nguy hiem eiia bao gidng trong khi thuc hien hoat ddng nghi. Su thiiu nhit quan
dd cd the cd nhieu ly do. Mot mat, kinh nghiem vi hau qua do gidng bao gay ra

TAP CHI lAlVI Lf HOC, Sd 1 (238), 1 - 2019


da dl lai dau an nang nh, khd phai md trong tam tri cua ngudi dan bien, dac biet,
eiia ngu dan. Mat khac, khach thi mudn giam nhe su lo sp, sir eang thang vi hp
van phai ddi mat vdi su nguy hiem do, bang each sii dung mot so co che phdng
ve lo au: ca che phii nhan va eo che lic che (Kendra Cherry, 2017). Ket qua nay
nhat quan vdi ket qua nghien eiiu ciia mot so tac gia nude ngoai ve each tri giac
su nguy hiem cua ngu dan danh bat xa bd: su hinh thanh kieu phu nhan hoac
xem thudng nguy hiem d ngu dan tuong ddi phd bien, nd nhu mot phan van hda
nghe eiia hp. Hp ling xu nhu vay vl muon giam nhe ap luc tam ly khi phai
thudng xuyen ddi mat vdi nguy hiem trong hoat ddng nghe (dan theo Victoria
Acheson, 2000).
Nhin chung, cam xiic doi vdi dieu kien lam viee cua hoat ddng danh bat
xa bd eiia nhdm khach the nghien cuu the hien ro tinh chat am tinh, phan anh
danh gia ve nhiing yeu td bat lai trong dieu kien lao ddng ciia hp.
Nhung bieu hien tinh cam vdi hoat ddng danh bat xa bd ciia khach the
tren day tuong ddi da dang ve sac thai, bao gdm nhiing cam xiic am tinh (lo
lang ve thu nhap, lo sp ve nhirng nguy hiem eo the xay ra trong hoat dong
nghi) va nhiing cam xiie duong tinh (tu hao, hanh dien vdi traeh nhiem xa hoi
eiia nghe - bao ve bien dao). Do ciing la dac diem tinh cam ciia nhdm khach the
dupe nhdm nghien ciiu cam nhan trong thdi gian tiep can true tiep vdi hp. Tuy

nhien, neu xet tii gdc dp chuc nang cua tinh cam, cd the thay nhiing bieu hien
do deu cd tac ddng tich cue ddi vdi hoat ddng danh bat xa bd. Cu the la: earn
xiic lo lang vi thu nhap giam, khdng on dinh; tuc gian, khd ehiu khi thay tau la
cd mat tren vimg bien cua Td qudc, lo so ed the xay ra trudng hpp ban thuyen
bi benh nang, bat ngd; lo sp ed the xay ra nguy hiem do gidng td bat ngd tren
biin la nhUng cam xiic tu nhien, cd y thiirc cua nhirng ngu dan ed kinh nghiem
trong nghe. Nd phan anh su quan tam, su am hieu, su danh gia khach quan
thuc trang dieu kien lam viee, ket qua lam viee cua hoat ddng danh bat xa bd
ciia khach the trong boi canh hien tai. Dac biet, cam xiic am tinh ddi vdi su
hien dien, sir quay pha ciia tau la ehung to tinh yeu va su gan bd vdi bien, dao
cua ngu dan. Dd la nhiing bieu hien eu the eiia tinh cam yeu quy nghe, mudn
gan bo vdi nghe eua ngu dan, ke ca trong dieu kien nghe dung trude khd khan,
bat Ipi.
Tinh cam duong tinh vdi hoat ddng danh bat xa bd ciia ngu dan edn
dupe thi hien qua ket qua thu dupe tir y kien danh gia: "Tdi quy trpng nghe
nay vi nd rat quan trong vdi tdi", DTB ^ 2,66 va DLC ^ 0,58, tuong ling vdi
71,7% sd khaeh thi ddng y vdi nhan dinh do. DTB va ty le % cac phuang an
tra Idi diu ndi len tinh cam cao dep vdi nghi kha ro.

TAP CHf TAM LV HOC, Sd 1 (238), 1 - 2019


Kit qua phdng vin sau va nghien ciru tai lieu cho thiy ro han nhOng ket
qua tren. Qua that nghi di biin cd vai trd rit quan trpng ddi vdi ngu dan, trude
hit, nd thda man nhu ciu cd viee lam, dem lai gia trjkinh te eho ban than va
gia dinh hp. Niu ngupc ddng thdi gian trd vi thdi ky iu tha cua nhirng chii tau
Men nay, ed thi nhan thiy ring dai da sd gia dinh ngu dan diu rat ngheo, tri
em trong cac gia dinh dd It dupe hoc hanh, vi thi, nhOng cdng viee tren dat lien
khdng chip nhan hp. Tiip tuc nghi cua cha anh, nghi ciia gia dinh - nghi di
biin - gin nhu la con dudng nghi duy nhit di hp cd viee lam, dupe lao ddng

tao ra ciia cai nudi sing ban than, ddng gdp cho gia dinh va trd thanh ngudi ed
ich cho xa hdi (Ha Xuan Thong, 2003; Xuan Trudng, 2015). Sau nay, khi trd
thanh lao ddng chinh, dac biet, thanh chii tau, hp cd gia dinh rieng, hoat ddng
nghi dem lai eho hp thu nhap nudi song ban than, chu cap kinh te cho gia dinh,
cho con di hpc. Nhan thiic sau sic vi diiu dd eua chu tau trong nghien cuu
dupe thi hien qua tra Idi phdng van sau: "M«ft sinh ra vd lan len a mien bien,
cha dng theo nghi ndy, minh khdng idm nghe nay thi biet Idm gl dn" (N.T.N.,
35 tudi, Gio Linh, Quang Trj); ''Nha nghi di biin, tdi cd vlec lam, cd tien nudi
sdng ban thdn vd gia dinh, cho con dl hoc. Con tdi ngdy nay cd trinh do, cd
quyen lua chon vlec lam theoy thich" (L.C.M., 48 tudi, Nha Trang, Khanh Hda).
Nghi di biin dupe khach the danh gia quan trpng cdn vi sir gan bd lau dai
vdi nghi ciia ngu Aiti. Kit qua thu dupe tit bang hdi va phdng van sau eho thay,
97,5%> da lam viee trong hoat ddng danh bit xa bd tren 10 nam, trong dd, co
khdng It ngudi da lam nghe hom 40 nam. Phin Idn hp bat dau bude vao nghi khi
hp d giai doan sdm nhat ciia tudi lao ddng, tham chi, khdng it ngudi bat dau lam
quen vdi nghe d giai doan dau cua tudi vi thanh nien (11 - 12 tudi) (Ha Xuan
Thong, 2003; Xuan Trudng, 2015). Chinh su gan bd lau dai vdi ngu nghiep la sir
can trd ddi vdi viee hpc mot nghi mdi, thich nghi vdi mdi trudng lam viee mdi
eiia chil tau de cd the ehuyen ddi sang nghe khac. Nhirng chia se cua chii tau the
hien ro sir gan bd vdi nghe cita hp: "To/ chua bao gia nghi se dau tu vao vlec
khac. Chiing tdi la ddn bien, sinh ra vd lan len a vung Men thi chi biet bdm bien
lam dn" (T.H., 64 tudi, Nha Trang, Khanh Hda). Mot ehu tau kha tre ndi: ''Bay
la nghe ciia cha dng, bay gid cd phuang tien hien dgi, lam viee da kho han, thu
nhgp tot han. Vi vay, minh cdng yeu nghe, mudn gdn bo lau ddi vdi nghe" (N.T.,
37 tudi, Gio Linh, Quang Tri). Mdt bieu hien khac thi hien sir gin bd, yeu nghi
cua chu tau: phan Idn chu tau cd nguyen vpng vay tiin Nha nude theo Nghj djnh
si 67/2014, Nghj djnh sd 89/2015 cua Thii Wong Chinh phu (https://thuvienphap
luatvn) de tu sira/cai hoan tau, dau tu them cac phuang tien san xuit hien dai di
tiep tuc di biin.
Ket qua nghiSn ciru ve su gan bd vdi nghe ngu trdn day nhat quan vdi ket

qua nghien cira ciia mdt tac gia ngudi Ha Lan vi dac diim tam ly nay cua ngu

14

TAP CHI JAM Lf HOC, Sd' 1 (238), 1 - 2019


dan Viet Nam. Theo do, 82%i sd ngudi tham gia nghien ciru cho rang, hp chua
bao gid nghi den ehuyen bd nghe di bien, 75% eho rang hp van d lai nghe di
biin neu hp ed eo hdi ehuyen sang nghe khac ed thu nhap tuang duong va 31 % neu cd thu nhap cao han va dieu kien sdng tot hem thi hp se ehuyen sang nghe
khac d cdng ddng dan cu khac (Ingvild Harkes, 2001).
Nhirng bieu hien tinh cam vdi hoat ddng danh bat xa bd cua ngu dan
nude ta cd nhimg net tuang ddng vdi bieu hien tinh cam d ngu dan mdt sd nude
khac. Nghien cim cua Sean Pascoe, Tone Cannard, Eddie Jebrin, Cathrine
Dichmont va Ricky Schirmar (2014) ve ngu dan d vung bd biin phia Ddng
Queensland - ctia nude Uc cho thay phan idn ngu dan hai Idng vdi nghe va qd
nguyen vpng tiep tuc lam nghe danh ca. Nhiing yeu td anh hudng den tinh cam
cua hp la su gan bd vdi nghe, tu hao do la nghe truyen thdng ciia gia dinh. Trai
lai, thu nhap, tri giac cua xa hdi ve ngu nghiep khdng tac ddng din tinh cam cua
hp. Mot nghien cim khac cho thay, su nguy hiim ciia nghe danh bat xa bd khoiig
nhirng khdng tac ddng tieu cue den tinh cam vdi nghe ciia ngu dan, ma dd la yeu
td hip dan hp (Richard B. Pollnae, John J. Poggie, 2008).
Nhin chung, tinh cam ddi vdi nghe danh bat xa bd ciia ngu dan tham gia
nghien cuu dupe the hien qua cac biiu hien cam xuc da sac thai, bao gdm cam
xiie duong tinh va cam xuc am tinh. Ngu dan lo lang vdi sir bip benh, sir suy
giam cua thu nhap tir nghe; khd chju, tuc gian vi su ed mat cua tau la tren biin
nude nha va vi bj chiing quay pha, de dpa. Hp ciing lo sp cd thi xay ra trudng
hpp ngudi lao ddng tren tau dot ngpt bi benh hiem ngheo. Ben canh do, hp tu
hao, hanh dien vdi vai trd, traeh nhiem xa hoi - bao ve chii quyen bien dao To
qudc. Tuy nhien, tir gdc dp chirc nang, nhirng cam xuc dd deu phan anh sir

quan tam, tinh than trach nhiem, mong mudn gan bd lau dai vdi nghe danh bat
xa bd ctia chu tau, ed tac ddng tich cue den su phat trien eiia hoat ddng dd.
Tdm lai, cd the ndi ring, ngu dan cd tinh cam quy trpng, biit on nghe va ed
nguyen vpng gan bd vdi nghe.
Tai lieu tham khao
1. Pham An (2018). Gia tdng tdu cd Trung Quoc vi pham vung bien Viet Nam.
/>2. Bang xep hang: Mot so ca bdo Idn nhdt anh hudng tdi Viet Nam. https://dulieudiali
wordpress.coni/bao-2/bang-xep-hang/.
3. Cong Cudng (2016). Niem kieu hdnh ciia ngu ddn tren bien. nphong,
com.vn/niem-kieu-hanh-cua-ngu-dan-tren-bien/.

TAP CHf TAM LY HOC, Sd 1 (238), 1 - 2019


4. Nam Cudng (2015). Hang tram tau cd Trung Qudc bu vao phd luat ngu ddn Viet.
/>J. Chuang trinh phdt trlin ddnh bdt hdi san xa ba. />data/file/NVTU/ThuySanDaiCuong/Tailieudocthem/2b_CacChuongtrinhPTTScuaBoT
huySan(cu).pdf.
6. Nguyin Van Dung (2011). Bdy manh vlec kit hap ddnh bdt hdi sdn xa bd vdi xdy
dung thi tran qudc phdng loan ddn tren biin. />7. Van Duin (2016). Phdn ddi tdu la dam chim tdu cung 34 ngu ddn a Hoang Sa.
/>8. Vu DOng (Chii bien, 2008). Tu diin Tdm ly hoc. NXB Tir diin Bach khoa. Ha Noi.
9. Pham Doan (2015). Bip benh ddi ngu phii. />10. Nguyin Ha (2017). Xudt khdu cd ngu sang cdc thi trudng chinh tiep tuc tang.
/>11. Pham Minh Hac (Chii bien, 1995). Tdm ly hoc. NXB Qiao due. Ha Noi.
12. Huynh Hai (2015). Cdm xiic thdi qud vd benh. />13. Ngpc Hai (2013). Nhan rang md hinh td chitc nghiep doan nghe cd - Ngdi nha
chung cita ngu ddn Viit Nam. />aspx?distribution =23127&print=true.
14. Nguyen Thi Hoa (2018). Ddnh gid ve hoat ddng ddnh bdt xa bd cua chu tdu ven
bien mien Trung. Tap chi Tam ly hpc. So 7. Tr. 42 - 57.
15. Nguyin Van Hung (2012. Ra khai khong chi cdn long qud cdm. https://tuoitre.
vn/ra-khoi-khong-chi-can-long-qua-cam-502624.html.
16. Doan Thi Mai Huong (2017). Phdt triin bin vimg thiiy sdn xudt khdu cua Viet
Nam. .html.

17. Nam Khanh (2018). Bdo dong tai nan tdu cd tren biin. />18. Ha Kieu (2016). Tdng cudng cdng tdc kiem tra vd qudn ly cdc ca sd ddng tdu ca.
/>
TAPCHITAM Lf HOC,sa' 1 (238), 1 - 2019


19. To Xuan Lan. Roi loan cdm xiic. />20. HoaLe(2014).A^^u-(^t3«/amgiawru'^w/i?e'6ie'«. />21. Pham Manh (2018). Ldm gi de Iriet xda ngn khai thdc hdi sdn kieu "tan diet"?.
/>22. Le Hong Minh (2011). Nghien cim dieu kien lao dong vd sue khde nghe nghiep
cua ngu ddn ddnh bdt hdi sdn xa bd d mot sd tinh phia Nam Viet Nam. Luan an tien
sy dupe bao ve tai Hpc vien Quan y.
23. Luu Nguyin (2017). Nhung can bao khung khiip nhdt do bo vao Viet Nam trong
10 nam qua. trong-10-nam-qua-805442.html.
24. An Nhien (2017). Cdn tren 42.000 ty ddng ddu tu doi tdu Idn khai thdc hdi sdn xa
bd. />25. Hong Son (2017). Ngu ddn Qudng Nam to bi tdu Trung Quoc quay phd.
https://baomoi. com/ngu-dan-quang-nam-to-bi-tau-trung-quoc-quay-pha/c/23214592.epi.
26. Duy Thanh, Tran Manh (2012). Ra khai khong chi cdn long qud cdm: thieu dich
vu hau cdn, ngu ddn tu boi. />27. Minh Thanh (2012). Ddnh bdt xa bd nggi ra khai. />tau-danh-bat-xa-bo-ngai-ra-kho i. htm 1.
28. Nguyen Viet Thang (2016). Ngu ddn trong su nghiep bdo ve chu quyen bien, ddo
TS qudc. />29. Ngpc Thien, Tuan Cudng (2015). Chuyen nhiing ngu phu iron ddi bdm bien.
/>30. Ha Xuan Thong (2003). Dac diem cua cdng dong ddn cu ven bien d Viet Nam.
diem cua cac cong dong dan cu7030.pdf.
31. Tri Tin (2013). Ngu ddn miin Trung ddu tu tien ty dong mdi (du xa bd. ht^s://
kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/vi-mo/ngu-dan-mien-trung-dau-tu-tien-ty-dong-moi-tau-xa-bo2725381.html.
32. Trung tam Khi tupng Thiiy van Quoc gia (2013). Thdi diem bdt ddu miia bdo.
/>33. Xuan Trudng (2015). Nghe bien khong biet "khon". />
TAPCHITAMLyHQCSd'l (238), 1 -2019


34. Nguyin Quang Uln (2011). Bai gidng tdm ly hoc dai cuang II (ddnh cho he cu
nhan). Khoa Tam ly, Trudng Dai hoc Khoa hpc Xa hdi va Nhan van.
35. DS Van (2018). A^^ ddn "Ignh nhgt" hang logt tdu ddnh cd tiin ty nguy ca nam bd.

/>36. Acheson V. (2000). Fishermen's Attributed Causes of Accidents and Implications
for Prevention Education. IFISH Conference.
37. Ilona Boniwel (2008). Positive emotions and emotional intelligence: the positive
impacts of negative emotions, />38. Ingvild Harkes (2001). Fishery policy and job satisfaction in three South East
Asian fisheries, />39. Kendra Cherry (2017). 20 Common Defense Mechanisms Used for Anxiety.
https://www. verywellmind.com/defense-mechanisms-2795960.
40. Ronald D., Zweig va dong su (2005). Viet Nam: nghien cuu ngdnh thuy sdn.
/>sheri esreport final_vie. pdf.
41. Sieun An, Li-Jun Ji, Michael Marks va Zhiyong Zhang (2017). Two Sides of
Emotion: Exploring Positivity and Negativity in Six Basic Emotions across Cultures.
/>
TAP CHI TAM LV HOC, Sd' 1 (238), 1 - 2019