Định hướng giá trị trong hôn nhân gia đình của thanh niên nông thôn ở ĐBSH hiện nay

NGHIEN CUU

Djnh hirdng gia tri trong hon nhan-gia cTinh
cua thanh nien nong thon dDBSH hien nay
I VO TH! THANH CHUNG - Vien Viet Nam hoc va Khoa hoc piiat then I
Thanh nien nong thon hien nay quan niem ve hon nhan - gia dinh thi/c te hcfn nhUng van uU ti€n
lUa chon cac gia trj tinh than htfn cac gia trj vat chat, xu hi/dng d^ cao gia dinh ca nhSn cua ban
th
N^
I

ghien cflu da cho thay thfle t l la sfl bidn dflng v l
kinh te xa hfli, dac biet la sfl bien ddi d a cac gia trj
van hoa truyin thdng da tae dflng Ifln tdi suy nghT
va danh gia cua thanh nien v l gia dinh. Cflu hdi
dat ra la thanh mfln ed dmh hfldng gia trj ve hfln nhan va gia
dinh hien nay ra sao?
Theo quan niflm truyin thfl'ng thi hdn nhan dUdc xep vflo
mflt trong sd ba viec Idn ma mot ngufli dan flng can lam trong
cupc ddi. Ngay nay gidi tre cung cfl each nghi tUdng tU nhU vay,
ho eung cho rang: Hon nhan la danh dIu mdt bUdc ngoat trong
cupc ddi nen rat cin ehuIn bj ky Ifldng trflflc khi quyfl't dmh kdt
hfln. Dilu dd ehUng td, phan Idn thanh men nflng thon xac
dmh rfl thai dp nghiem tuc eda ban than ddi vdi hfln nhan.

Nhufng tieu chi \Ua chon danh gia trong quan
niem hon nhan gia dinh
QuySr) quyet dinh trong bdn nhan
Neu nhu trong truyen thdng, quyln quyet dinh hfln nhSn
diln ra theo chieu dpc: Cha me quyet djnh, con e^i nghe Ifli,

thi ngay nay nd diln ra theo ca chilu doc va chieu ngang: eon
eai tfl chfl hoan toan khflng efl quyln quyet djnh hfln nhan eua
minh da trd thanh chu thi chfnh trong vifle quyet djnh hfln
nhan; cha me tfl ehfl la ngufli hoan toan quyet djnh hfln nhan
eua con cai da mat di quyln lfle tuyet ddi va trd thanh ngufli
tham gia vao vifle quylt dinh hfln nhan.
Cupc khao sat eho tha'y: Nhflng ngudi tham gia vao viee
quyet djnh tfli van de hfln nhan cdn cfl eac thanh vien trong gia
dinh bao gdm flng ba, cha me va anh chj. Mae du trong vifle
hfln nhan ed rat nhieu thanh vien tham gia nhflng ngUdi dfla ra
quydt dinh cudi cung vln la ban than ngudi kdt hfln.
Viec quydt dmh kit hfln cua thanh nien: Khac vdi to/dc day
khi cac thihe dng ba di trflflc thfldng ehiu quan mem ia cha me
dat dau con ngdi dfl. Ban than con cai - ngfldi kit hfln ehi tuan
thu theo nhOng sip xep cua hai ben gia dinh. Tuy nhien hifln
nay vln de nay da thay ddi so vdi trUde day Con eai - ban than
ngflfli kdt hfln da tham gia va dfla ra quydt djnh.
Ty Ifl con efli tham gia vao vifle ra quyfl't dmh trong hfln
nhan da tang hdn rlt nhieu so vdi thfli ky tn/dc. Cha me va con
cai vln la hai chu the chinh tham gia viee quyet djnh hfln nhan
(rong gia dinh. Tuy nhien, con cai - ban than ngUdi ket hdn la
ngudi dfla ra quydt djnh hfln nhan chinh. Cha me gifl vai trd
la ngUdi tham vln y kien cho con eai. Cd the nhan thly 50%
ngfldi dupe hdi lua ebon phfldng an eon eai tflquyet dinh nhUng
cd hoi y kien eha me, tiep theo la eha me quyet dmh nhflng ed
hdi y kiln con cai (28.5%) va con cai hoan toan tU quyet djnh

Q NONG THON M(5l K/2thang 12/2015

Bieu I . Q u a n

nifm ve Quyen quyli dinh ket hon

60
SO

50
40
28.5

30

J

1
1 1 1

20
0.7

eha m« a^t dau Cha m^ quy4t
Con cditi/
con ngfii quy At flinh
hdi y ki4n con nhung c6 h6i y
kiln cha m?

20.8

Con cii ho^n

toin ti/quyft

(20.8%). Cd rat ft (0.7%) ngflfli eho rang van d l quylt djnh ket
hfln theo quan niflm cha me d?t dflu eon ngdi do.
M6 hinh ngi0 b^n rfd/ if tiidng
Hien nay trfln thd gidi va Viflt Nam da ed rlt nhieu nghifln
cUu lifln quan tdi viec Ifla chpn ban ddi, Hau hit eac nghifln
cflu da tien hanh dIu tap trung vao: (1) Tiflu ehuIn Ifla chpn
ban ddi. (2) Pham vi Ifla chpn ban ddi. VgynhOng tiflu chf/
pham chat nao dupe dUa ra khi thanh nifln lUa chpn ban ddi
cua minh? Trong nghien cUu nay, d l cap tdi cac pham chit nhfl
thflng minh, chung thuy, cham chf .„ va cae dae difl'm nhU nghi
nghiflp dn dmh hay c6 cha me giau cd.
Kit qua cho thly, efl tfli 43% ngUdi dflpe hdi Ifla chpn nghe
nghiep dn dinh la pham chat can efl d ngflfli ban ddi. Day eung
la dac diem dflde Ifla ebon nhieu nhat so vdi cac pham chit con
lai (tidp theo la cham chl 31.5% va hiln lanh 21.8%).
Nhfl vay, cfl the thly ydu td kinh te da co sfl chi phdi rat Ifln
trong vifle Ifla chpn pham chat bgn ddi ci^a thanh nifln. Quyet
dmh lua chpn ban ddi cua thanh nien cung trd nen thflc tlhdn
Bleu 2. Pham chat ngUdi ban d&i

Hien lanh
Ua nhin
Chungthuy
Trungthi/c
Thong minh


khi ma tiflu chf dua ra la cd nghd nghiflp dn dinh dflde lUa chon

nhilu hdn hln cae pham chat cfln lai. Tuy nhifln, quan dilm ve
ngfldi chu dflng trong hfln nhin vln theo truyin thdng. Cfl tdi
89.6% ngudi dupe khIo sat cho rang con trai la ngUdi chfl dflng
trong hfln nhan - rat cao so vdi ty ie 10,4% cho ring nfl la ngUdi
ehd ddng trong hfln nhan.
\(A' a/trusau khi k^ Hon
v l dia diem cfl tru sau kit hfln, efl 58.4% ngUdi duoe hdi
lUa chpn d rieng, 31.9% d nha ehdng va 9.7% d nha vp. Tuy
nhifln khi hdi thUe t l bin than ngUdi tham gia khao sat d dau
tht ket qua cfl khac blel, efl tfli 89.3% ngufli d rieng va chl efl
10.7% tnidng hc^ d nha ehdng cdn lai khflng efl tn/dng hdp nao
d nha vo. Nhu vay, tuy quan niem van cfl ngUdi cho biet viec d
nha ehdng ho§c 6 nha vd nhflng trong thfle l l xu hflflng van la
d riflng la chu ydu.
Bilu 3. Noi cutni sau khi ket hon
MUc dp tham gia d c
hoat dflng eua gia dinh va
hp hang sau khi kdt hfln
cua thanh nien tUdng ddi
cao. Trong dfl, sau khi kit
hdn, hoat dflng tham hdi
duOc thanh nien chu trong
hon ca vdi 97% ngUdi lUa
• dnhachang ' u n h a v ? • d rieng chpn. Tidp theo la eac hoat
ddng le tit, cUdi hoi, tang
ma va gifl chgp giao dpng trong khoang tfl 77.5% den 87.2%.
So vfli thdi diem tnJdc khi kit hfln, cac ho^t dflng nay efl
thay ddi tuy khflng nhilu. Xu hflflng thay ddi eda eflc hoat ddng
sau khi kit hfln d a thanh mfln tang nhe vdi 39.1 % ngfldi eho
rang mfle dp eae hoat dong tang len, 34.3% ngUdi danh gia d

mflc dp gifl nguyen va 26.6% danh gia d mflc dp giam di.

vt the, dieu nay eijng Inh hudng Idn den chfnh con cai cilia hp.
Trong mdi quan he cha me - con eai, mflt sd yflli td bao vfl
thanh thilu nifln nhu tang cflflng sfl giam sat eua eha me, thflng
tin va phdi hdp vdi nhfl tnJflng nhlm dam bio sfl phat trien nhan
each lanh manh eua tre em (hoe tap, tham gia lao dpng va quan
he xa hpi khac (ban be, tidp can thdng tin, xa hpi khac), dac biet
la nhung vln d l lifln quan den Ida tuoi vi thanh nien - nhfl sUc
khde, ttnh dye vi thanh nidn, mang thai ngoai y mufl'n, n^o thai,
nguy CO lay nhilm bflnh lifln quan den dfldng ttnh due, HIV/
AIDS, la vln d l d n dflpe d^c biflt quan tam.
Tap quan flng xfl "trong nam khinh nU" cfln anh hfldng kha
lfln trong cac gia dinh nflng thfln. Viflc phan chia tai san cho
cac eon trong gia dinh vln efln hifln tflong UU tien eho con trai.
Sd lieu khao sat eho thay ehi cfl 45,8% ngUdi tra Idi 18-60 tudi
quan niem phan chia tai sin dIu eho cae eon, trong khi dfl 28%
UU tien cho con trai va chi ed 0,6% se uli tien eho eon gai.
Mpt van de rlt dang quan tam hien nay la mdi quan hfl cha
me - con cai trong cac gia dinh khuyet thie'u, gia dinh cd eha
me ll dl, cha hogc me mat sdm, cha hoge me di lam vang nha
lau ngay. Mae du chUa cfl nhieu nghien culi di sau vao van de
nay d Viet Nam nhUng cae kit qua thao luan nhdm 22 thanh
nifln trong khufln khd d l tai nay gpi ra ring do thidu sU quan
tam day dfl eua eha me v l vat chat hoac tinh than, qua trtnh
phat trien nhan each cua cac em trong nhflng gia dinh nay gap
nhflng khfl khan nhat djnh, din ddn nhflng hfl qua xa hfli tieu
eflc ve sau. Trong eflc gia dinh nay dieu kien kinh te thudng
khd khan hdn vi mflt ngfldi cha hoac me phli dam dfldng cupc
sdng cua gia dtnh; mdi quan hfl tinh d m trong gia dtnh thfldng

bj thieu hut do ngUdi eha hogc me phai danh thdi gian lo lang
cufle sdng vat chat eua gia dinh nfln khflng co thdi gian danh
cham sflc con cai.

Ket luan

Nhin chung, kdt qua trong nghien euU nay efl mpt tfn hieu
Con cai va moi quan he gida cha me-con cai va cac thanh
dflng mflng bdi tfnh dung dan va chuan mUc trong cae gia tn
vien trong gia dinh
cua hfln nhfln va gia dinh ma thanh nien hflflng tfli. Thanh nien
Sd thanh vifln va sdcon trong gia dinh:Ket qua khao sat eho
thly fy- Ifl gia dinh efl tdng sd bdn thanh vien chiem da sd (54%). da CO suy nghT thflc td hdn, chu ddng hdn trong viee Ifla chpn
ban dfli va thue hanh ddi sfl'ng hfln nhan, xu hUcmg sdng dflc
Dilu nay cung phu hpp vfli ket qua khao sat ve sd the he trong
lap khong mudn dUa vao bd me, vln tfln trpng nhilu he gia tn
gia dtnh nhfl da phan tich d tren, trong dd gia dinh hat nhan
truyin thdng khi danh gia eung nhfl dUa ra quan niem v l hdn
dflde ehd la hinh thflc pho bidn hifln nay, Trong khi dupe hfli ve
nhan, gia dinh. Tuy nhien, ben eanh dd do hoan eanh sdng, mfli
sdcon mong mudn tht t^ Ifl thanh nifln tra Idi chiem da sdvdi
truflng, quan niflm ve hfln nhfln gia dinh eua ehfnh bd me anh
61,7% mudn cd 2 eon, khflng ai mudn efl mflt eon va ty le rat ft
hudng den eon cai, khien cho nhilu thanh nien van con md hd
ngUdi mudn efl 3-4 con.
v l cac gia tn, vln ehUa nhan thfle dung ve ban than, eon cfl tam
MOT quan hi giSa con cai v6i cha me va cac thanh vien
ly dfla vao bd me, dae biflt la van d l sinh con trai.
Idiic trong gia dinh: Gia dtnh va mdi quan he gin gui gifla eon
Vln de dat ra la, vai trd eua giao due tn/fle hfln nhfln cho

eai vdi cha me la ylu td bao ve quan trpng dfl'i vfli thanh, thifl'u
cae em d n tiln hanh nhU t h i nao de efl t h i nuoi dUdng va dinh
mfln. Trong xa hpi, cha me la ngflfli chju traeh nhiem ehfnh
hudng
tdt nhat, va dac biflt hdn nfla la d n thflng tin eho ehfnh
cham soc tre tfl tudi l u tho eho din tudi tn/dng thanh, dac biet
eac thanh vien khac gia dinh (nhlt la bd me] d l ed cai nhin,
d tudi trflde khi di hoe, ndi trfl cfl the tidp thu nhilu tri thfle mfli
nhan thUe dung din nhat. Bdi quan niem, each sdng cua ho sfl
me khae. Cae quan niem, ki vong, each thUc giflo due, Ung xfl
anh hudng nhieu tfli con eai.
khae nhau eda eha me va dilu kien cham sfle d eae gia dtnh
anh hfldng manh ddn sfl phat trien the chat, tinh than eua tre
em. cae ket qua thao luan nhflm thanh nien da ehi ra nhieu khfa
eanh han c h l trong mdi quan he gifla cha me va con cai ehfla
tnfdng thanh hi&n nay Sd lieu cho thly viec mudn cfl eon trai
vln la mflt mye tiflu theo dudi cua nhilu gia dinh tfl eflc gfle dfl
khac nhau: Noi ddi, nguon nhin luc, trd giup khi tudi gia. Chinh

Tai lieu tham khao
11! Nguyin Hull Minh (1999), "Quylfi n^do lUa chon ban dcli ci mpt so
linh d6ng b^ng song H6ng truyen tho'ng vii bien dot", Tap chi Xa h6i hgc, so
01,12 (rang. I2l. Daniele Belanger va Khuat Thu Hong (1995). "MOt so bien d^i
trong hon nhan va gia dtnh d Ha Noi trong nhutig nam 1965-1992", Tap chi
Xa hpi hoc, s5 4,14 irang, !3]. Goran Therborn (2004), Betwen Sex and Power,
Routledge, London. 164 page. lAj Luaf Thanh nien so 53/2005/QHl 1 ngiy 29
thangll nam2005 ;5j, Lual Hon nhan vS Ciadinh soS2/2014/QH13.

NONGTHONMfll Ky2thang 12/2015

m