Xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở huyện thạch an (cao bằng) trong giai đoạn hiện nay thực trạng và giải pháp

THƠNG TIN

XÂY DMG ĐỜI SỐNG VĂN HĨA co sở
ở HUYỆN THẠCH AN (CAO BẰNG)
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY: THỰC TRẠNG VẢ GIẢI PHÁP
NÔNG ANH NGA
*

uyện Thạch An (Cao
Xây dụng doi sống vãn hóa ngũ cán bộ làm cơng tác văn hóa
Bằng) là vùng đất giàu (XDĐSVH) co sị là làm cho đon vị co cần tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu và
truyền thống lịch sử cách mạng,
sị phát triền tồn diện, có đoi sịng đổi mới nội dung, hình thức tuyên
cộng đồng các dân tộc cùng nhau kinh tế, vật chất đáy đủ, phong phú, truyền, cách tiếp cận với người dân
sinh sống từ lâu đời đã tạo nên có địi sống văn hóa tinh thán lánh cho phù hợp với điều kiện của từng
đời sống văn hóa vật chất và tinh
mạnh, văn minh. XDĐSVH co sò nhằm địa bàn cụ thể để nâng cao hiệu quả
thần phong phú, được thể hiện
đáp ung các nhu cầu hiróng thụ và hoạt động tuyên huyền.
qua các di sản văn hóa vật thể và
Huy động, tố chức nguồn lực
sáng tạo vãn hóa cùa nhân dân lao
phi vật thể.
đê
thực
hiện kế hoạch
động, thu hút họ vào các sinh hoạt vãn
1. Các hoạt động XDĐSVH
Năng
lực và trình độ của đội
hóa, xây dụng nếp sõng văn hóa và

cơ sở
ngũ cán bộ trong cơng tác quản lý
mơi trúng vãn hóa - xã hội tĩến bộ
Tuyên truyền, giáo dục về đời
nhà nước về văn hóa hiện nay ở
lành mạnh, tạo sụ phát triển hài hóa
sống văn hóa
nước ta ln được quan tâm và
Trước yêu cầu về nhiệm vụ vé văn hóa vói đoi sống kinh tế, xã hội. trở thành một trong những điều
XDĐSVH trong tình hình mới,
kiện then chốt của hoạt động
huyện Thạch An luôn coi phổ biến, tuyên truyền là XDĐSVH cơ sở. Đa sô các cán bộ đã đáp ứng yêu
nhiệm vụ quan trọng, cần quan tâm thực hiện. Công câu trong công tác quản lý. Tuy nhiên, do cán bộ còn
tác tuyên truyền các nhiệm vụ cụ thể được xác định thiếu và có sự biến động nên đã ảnh hưởng đến việc
theo từng giai đoạn, dựa trên tình hình thực tiền của tham mưu chỉ đạo thực hiện, chưa làm tốt vai trò
địa phương với nội dung chủ yếu là tuyên truyền chủ cũng như chưa dành nhiều thời gian theo dõi, hướng
trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật dân, đơn đôc các khu dân cư thực hiện các hoạt động
của Nhà nước.
về XDĐSVH. Từ thực tiễn trên, yêu cầu cần nâng
Các nội dung, hình thức tuyên truyền, tập huấn đã cao chất lượng cho đội ngũ cán bộ từ thực hiện các
tác động tích cực trong chỉ đạo và triển khai thực hiện phong trào cũng như việc tổ chức kiện tồn thành
cơng tác XDĐSVH, góp phần nâng cao nhận thức của viên theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo là yêu cầu tất yếu
cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong huyện khách quan. Đồng thời xây dựng quy chế, phân cơng
về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của các phong phân nhiệm vụ rõ ràng, thường xuyên kiểm điểm vai
trào XDĐSVH cơ sở trong mỗi gia đình, cộng đồng và trị của các thành viên Ban Chỉ đạo nghiêm túc cũng
xã hội. Bên cạnh đó, cơng tác tun truyền vẫn cịn tồn là việc thường xuyên cần thực hiện.
tại nhiều hạn chế. Tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa,
Trong những năm vừa qua, huyện Thạch An đã
khu vực biên giới, một số cán bộ làm cơng tác văn hóa có nhiều nỗ lực trong công tác XDĐSVH trên địa
không phải là người bản địa, chưa thật sự am hiểu về bàn huyện, đặc biệt là công tác huy động nguồn lực

địa bàn, phong tục, tập qn cũng như khơng thơng tài chính. Thực tiền đã chứng minh, muốn đầu tư các
thạo ngôn ngữ dân tộc. Trong khi đó, địa bàn rộng, thiết chế văn hóa, tổ chức các hoạt động văn hóa văn
người dân lại sinh sống rải rác, không tập trung nên nghệ thể thao, đào tạo cán bộ quản lý, nâng cao chất
cơng tác tun truyền cịn gặp khó khăn. Do đó, đội
lượng nguồn nhân lực... cần có nguồn lực về tài

H

số 503
ĩ® Tháng
7-2022

* TS, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội


■ Tự LIỆU

c hình đủ mạnh để thự: hiện. Tuy nhiên, hiện nay tại
1 uyện Thạch An, ngu( >n kinh phí huy động từ xã hội
1 óa cịn hạn hẹp, cht a đáp ứng được yêu cầu của
(ông tác XDĐSVH cơ sở. Để tăng cường nguồn
linh phí, huyện đã chủ động, tích cực huy động tài
( hình từ nguồn xã hội hóa.
Trong những năm Ịua, huyện đã quan tâm đầu tư
: :ây dựng hệ thống thít t chế văn hóa cơ sở nhằm phục
nhân dân.
''ụ đời sống văn hóa Itinh
■ thần của
..................
”•* Hiện

nay, trên địa bàn huyện có 1 thư viện, 2 sân vận động,
sân cỏ nhân tạo, 1 sân tenis và nhiều sân bóng
chuyền, cầu lơng, 15'' nhà văn hóa thơn, xóm. Sau
1 chi sáp nhập các xóm, tổ dân phố, trên địa bàn huyện
có 95/95 xóm, tổ dân phố có nhà văn hóa; 3/14 xã,
hi trấn có nhà văn hóa cấp xã; 4/14 xã, thị trấn có
;ân vận động; các Sỉ n bóng chuyền hơi, cầu lơng
cũng được bố trí tại cac xóm, tổ dân phố, sân trường.
2.
Tổ chức triển
khai các hoạt động
Xây dựng gương ‘ người tốt, việc tốt” và các điên
hình tiên tiến
Hằng năm, huyệĩ đã ban hành kế hoạch triển
chai xây dựng và nhâ ti rộng điển hình tiên tiến, theo
ló, các cơ quan, đơn ’ Ị chủ động lựa chọn, xây dựng
điển hình phù hợp VC i nhiệm vụ, chức năng và lĩnh
vực công tác của đơn vị. Phong trào xây dựng gương
người tốt, việc tốt cũng được đẩy mạnh trong các cơ
quan, đơn vị, các ba 1 ngành, đoàn thể xã hội. Ban
Tuyên giáo Huyện ì y chủ tri lựa chọn, xây dựng
điển hình tiên tiến rong học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Phịng
Nơng nghiệp và Phá triên nơng thơn huyện chủ trì
lựa chọn, xây dựng (iển hình tiên tiến trong phong
trào thi đua Thạch An chung sức xây dựng nơng thơn
mới. Phịng Văn hóa và Thơng tin chủ trì lựa chọn,
xây dựng điến hình liên tiến trong phong trào Toàn
dân đoàn kết XDĐSVH...
Xây dựng gia đìn 'ĩ văn hóa

Phong trào xây dụ ng gia đình văn hóa trên địa bàn
huyện Thạch An được triển khai và lan tỏa sâu rộng,
góp phần gìn giữ, phát huy giá trị truyền thống tốt
đẹp trong mỗi gia đừ h. Thực hiện chỉ đạo của Trung
ương, của tỉnh Cao 3ằng về Chiến lược phát triển
gia đình Việt Nam đi n năm 2020, tầm nhìn đến năm
2030, huyện Thạch \n đẩy mạnh tuyên truyền các
nội dung của phong rào xây dựng gia đình văn hóa
với các hình thức phI )ng phú, thiết thực, như: Tun
truyền Luật Hơn nhân và Gia đình, Luật Phịng,
chống bạo lực gia đ nh, Luật Bình đẳng giới... Kết
quả xây dựng gia đìr h văn hóa ở huyện Thạch An từ
nhiều năm qua đã góp phần rất lớn trong việc xây

dựng và phát triển kinh tế, xã hội. Đen nay phong trào
đã đi vào chiều sâu, có chất lượng, tăng nhanh về số
lượng và chất lượng gia đình văn hóa: tồn huyện có
77,2% (năm 2015) lên 86% (năm 2019) gia đình đạt
danh hiệu gia đình văn hóa (1).
Xây dựng cơ quan, đơn vị, trường học có nếp
song văn hóa
Các cơ quan, đơn vị đã tích cực hưởng ứng phong
trào xây dựng nếp sống văn hóa theo các tiêu chuẩn
như nội dung Thông tư số 08/2014/TT-BVHTTDL
ngày 24-9-2014 của Bộ VHTTDL quy định chi tiết
tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét và cơng nhận “Cơ
quan đạt chuẩn văn hóa, đơn vị đạt chuẩn vãn hóa,
doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa”. Nhiều đơn vị có
cách làm sáng tạo, lồng ghép nội dung các phong
trào thi đua phù hợp với nhiệm vụ, chức năng của

đơn vị, tạo chuyển biến mạnh mẽ về xây dựng và
thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh, xây dựng đơn
vị đạt chuẩn nếp sống vãn hóa như: Trường Tiểu học
Đông Khê, Trung học cơ sở Đông Khê (thị trấn
Đơng Khê) duy trì trường đạt Chuẩn quốc gia theo
các mức độ trong nhiều năm, Trạm Y tế thị trấn
Đông Khê luôn giữ được danh hiệu Trạm đạt chuẩn
về y tế trong nhiều năm liên tục...
Xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hóa
Xây dựng thơn, làng, tổ dân phố văn hóa; xã đạt
chuẩn văn hóa nơng thơn mới là xây dựng một cộng
đồng dân cư có đời sống kinh tế ổn định và từng
bước phát triển, đời sống văn hóa tinh thần lành
mạnh phong phú, có mơi trường cảnh quan sạch đẹp,
chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách và pháp luật của Nhà nước, có tinh thần đoàn
kết tương trợ giúp đờ nhau trong cộng đồng. Ket
quả: 85% làng, xóm, tổ dân phố đạt tiêu chuẩn văn
hóa; 100% tổ dân phố, xóm có nhà văn hóa. Từ năm
2016 đến nay, hàng trăm gia đình và trên 200 xóm,
tơ dân phố lẩn lượt được tơn vinh, khen thường gia
đình, xóm, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu các cấp (2).
Thực hiện nếp sống vãn minh trong việc cưới,
việc tang và lễ hội
Các nghi lễ trong việc cưới được đơn giản hóa,
gọn nhẹ, văn minh, lịch sự, giảm dần các hủ tục tảo
hôn, thách cưới... Hầu hết thanh niên bảo đảm thực
hiện việc đăng ký kết hôn và kết hôn đúng độ tuổi theo
quy định của Luật hơn nhân và gia đình trên cơ sở tự
nguyện, bình đẳng, tiến bộ, một vợ một chồng...

Việc tang được tổ chức chu đáo, gọn nhẹ, tiết
kiệm và bảo đảm vệ sinh mơi trường, đúng Quy ước,
Hương ước của thơn, xóm, chấp hành tốt việc khai
tử với chính quyền địa phương. Tổ chức theo nghi

Số 503
Tháng 7-2022

107


THÔNG TIN
thức tang lễ của mỗi dân tộc nhưng vẫn đảm bảo tính cơng tác tun truyền, vận động quần chúng triển
lành mạnh, tiến bộ, giúp đỡ nhau khi gia đinh, làng khai thực hiện hiệu quả công tác XDĐSVH cơ sở.
xóm có người thân qua đời. Hầu hết các xóm, tổ dân
Phát huy vai trị của cán bộ, đảng viên và các tầng
phố trên địa bàn huyện đều có đội mai táng (Hội lớp nhân dân, từng bước nâng cao trình độ dân trí,
hiếu) đứng ra lập ban lễ tang và tổ chức tang lề, hồ cải thiện đời sống vật chất tinh thần cho mỗi gia
trợ về vật chất và tinh thần khi gia đình có người qua đình, động viên khích lệ các gia đình tích cực lao
đời, nhất là những gia đình có hồn cảnh khó khăn, động sản xuất, khuyến khích làm giàu chính đáng,
xây dựng nếp sống tuân thủ pháp luật. Đồng thời có
gia đình neo đơn.
Các lễ hội ln được sự kiểm duyệt nội dung của sự kết hợp chặt chẽ các đoàn thể trong công tác vận
cơ quan quản lý, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự động, tuyên truyền, chú ý đưa tiêu chuẩn gia đình
an tồn xã hội, khơng để xảy ra tiêu cực, mê tín dị văn hóa, làng văn hóa vào các buổi sinh hoạt thơn,
đoan, tệ nạn xã hội; nếp sống văn minh trong lễ hội
sinh hoạt các Chi hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên...
được bảo đảm. Việc tổ chức lễ hội hằng năm đều
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng các
được UBND các cấp thành lập Ban Chỉ đạo lễ hội thiết chế vãn hóa. Hệ thống mạng lưới quản lý hoạt

nhằm quản lý và tổ chức lễ hội theo đúng quy định động văn hóa thơng tin từ huyện đến xã là công cụ
của Nhà nước và phù hợp với văn hóa truyền thống tuyên truyền, vận động sắc bén, sâu rộng tại cơ sở
của địa phương. Hội xuân truyền thống được tổ chức
của Đảng và Nhà nước, đồng thời là nơi hưởng thụ,
trang nghiêm, tiết kiệm.
sáng tạo và bảo tồn phát huy bản sắc văn hóa truyền
Tồn dãn rèn luyện thân thê theo gương Bác Hồ thống dân tộc. Hoàn thiện và phát huy vai trò của
các thiết chế văn hóa trên địa bàn cơ sở.
vĩ đại
Trong những năm qua, phong trào tập luyện thể
Thực hiện chế độ tự quản, đối với các thiết chế
dục, thể thao của huyện luôn được duy trì và phát văn hóa thơng tin cơ sở ở vùng sâu, vùng xa,
triển, thường xuyên tuyên truyền, triển khai phát thường xuyên rà soát cơ sở vật chất, thực trạng hoạt
động cuộc vận động Toàn dân rèn luyện thân thể động của mạng lưới nhà văn hóa cơ sở nhằm đảm
theo gương Bác Hồ vĩ đại. Các hoạt động thể dục bảo cho hoạt động của các thiết chế vãn hóa ổn định
thể thao được tổ chức gắn với các ngày lễ, ngày hội, và hiệu quả.
Xã hội hóa hoạt động văn hóa phát triển đúng
các sự kiện quan trọng của các ngành, địa phương
và đất nước.
hướng, có cơ chế tăng nguồn chi cho các phong
3.
Giải pháp nâng cao hiệu quả XDĐSVH cơ sởtrào văn hóa. Tăng cường xã hội hóa cơng tác bảo
Để cơng tác XDĐSVH cơ sở huyện Thạch An tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa hiện có trên
(Cao Bằng) trong thời gian tới đáp ứng yêu cầu đề địa bàn huyện. Tạo mọi điều kiện để mở rộng
ra, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp:
nguồn đầu tư khai thác tiềm năng về tài lực, vật lực
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyền truyền, giáo trong xã hội tham gia bảo tồn và phát huy giá trị di
dục sâu rộng, đồng bộ, thường xuyên trong các sản văn hóa, bởi lẽ đây không chỉ là trách nhiệm
ngành, các cấp, trong các cộng đồng dân cư. Nâng cùa Nhà nước mà là trách nhiệm của các cấp, các
cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên trong huyện về ngành, tổ chức kinh tế, xã hội và toàn thể nhân dân

các quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước, địa phương.
định hướng của ngành cấp trên về XDĐSVH, đồng
Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực
thời vận dụng sáng tạo phù hợp với điều kiện thực
làm công tác XDĐSVH cơ sở. Công tác quy hoạch,
tế ở địa phương, chủ động đề ra những chủ trương, đào tạo, bồi dưỡng trình độ cho đội ngũ cán bộ làm
nhiệm vụ một cách kịp thời, đúng đắn.
cơng tác văn hóa ở cơ sở mang tính chất quyết định
Cơng tác tun truyền, giáo dục phải được thực và là giải pháp trọng tâm, lâu dài.
hiện thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức
Chù động, tích cực trong cơng tác phối hợp giữa
như: tun truyền miệng, cổ động trực quan, biểu các sở, ngành, mặt trận tổ quốc, các tổ chức chính
diễn văn nghệ, thơng qua các câu lạc bộ, cuộc thi tìm trị-xã hội và UBND các xã, thị trấn trong công tác
hiểu, viết tin bài phản ánh phong trào cùng gương truyền thông thực hiện phong trào, chú trọng lồng
người tốt, việc tốt, những điển hình gia đình văn hóa, ghép các nội dung liên quan đến XDĐSVH vào các
khơi dậy ý thức tự hào truyền thống dân tộc. Đặc phong trào thi đua khác. Kiện toàn và tổ chức hoạt
biệt, đối với địa bàn các xã biên giới, cần duy trì phối động của Ban Chỉ đạo phong trào Toàn dán đồn kết
hợp với lực lượng bộ đội biên phịng để đẩy mạnh XDĐSVH mang tính chất của một cơ quan tham
ra số 503
MTháng 7-2022


_lTư LIỆU
mưu, tổng hợp của cí.p ủy, chính quyền trong việc
tìm ra các giải pháp đậy nhanh sự phát triển kinh tế
: ;ã hội, văn hóa ở cơ í ở.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, khen
1 hưởng và xử lý vi phi im. Tăng cường công tác quản
ý nhà nước trên các lĩ nh vực văn hóa thơng tin; đảm
lảo trật tự an ninh, ai I toàn xã hội; nâng cao vai trò

rách nhiệm của các thành viên Ban chỉ đạo theo
I lịnh hướng và thực h ện nhiệm vụ trên các lĩnh vực
Tược giao.
Kịp thời khen thư< ng những tổ chức, cá nhân, hộ
ịia đình có thành tic] 1 xuất sắc trong thực hiện các
rhong trào XDĐSV1 cơ sở; đồng thời phê bình,
dem điểm trước nl ân dân hoặc đề nghị xử lý
:heo quy định pháp 1 Liật đối với những cá nhân, tổ
:hức, gia đình vi phạ n ■
N.A.N

1,2. Thạch An lan tỏa phong trào xây dựng gia
đình văn hóa, sovhtt.caobang.gov.vn, 12-10-2020.
Tài liệu tham khảo

1. UBND huyện Thạch An, Báo cáo sơ kết 5 năm
thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9-6-2014 của
Ban chấp hành Trung ương Đãng (khóa lũ) về “Xây
dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng
yêu cầu phát triển bền vững của đất nước ”, 2019.
2. UBND huyện Thạch An, Kế hoạch triển khai thực
hiện phong trào "Toàn dãn đồn kết xây dựng đời sống
văn hóa ” năm 2019.
3. UBND huyện Thạch An, Báo cáo tổng kết 20 năm
thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời
sống ván hóa ’’ 2000-2020, 2020.
4. UBND huyện Thạch An, Báo cáo tống kết phong
trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng giai
đoạn 2015-2020, phương hướng, nhiệm vụ giai đoạn
2020-2025, 2020.

ẢNH HUDNG CỦA TINH THẮN PHẬT GIÁO...
(tiếp theo trang 96)
Đức Phật, nàng s avitri và tôi thể hiện những tìm tịi trong nỗ lực cách tân tiểu thuyết, trong khi Đội gạo
lên chùa là tiểu thuyết mang dáng dấp truyền thống. Dù vậy, cả hai tác phẩm đều tạo ra được tiếng nói đa
âm, tuy độ đậm nhạt chác nhau và đều không đơn thuần minh họa, giới thuyết cho tôn giáo mà đối thoại với
tôn giáo, lịch sừ. Vì vậy, Hồ Anh Thái, Nguyễn Xn Khánh có sự gặp gỡ trong những triết luận về con
người và cuộc đời n rưng cũng có vơ vàn điểm độc đáo, khác biệt làm nên diện mạo sinh động của tiểu
thuyết Việt Nam đưong đại.
Có the nói, các nl ,à văn đương đại không chỉ vẽ nên một thế giới đầy màu sắc linh thiêng để hướng con
người đến những điều cao cả, tốt đẹp mà ở một khía cạnh khác, họ cịn muốn thơng qua những hình tượng
nghệ thuật để mô tả I lột thế giới hiện thực đa chiều và khám phá con người trên những chiều kích mới. Các
nhà văn đã tạo dựng không gian linh thiêng, màu nhiệm của tôn giáo mà đặc biệt là Phật giáo với niềm tin
cứu rỗi, thanh tẩy, Cí m hóa, hướng thiện con người; xây dựng những hình ảnh, hình tượng, biểu tượng có
tính luận giải, cắt ng ũa, lý giải hiện thực, đem đến cái nhìn nhiều chiều, dân chủ cho văn học. Nghiên cứu,
nhận diện xu hướng ’hật giáo trong tiểu thuyết Việt Nam đương đại giúp chúng ta xác định được các giá trị
nhân văn của tác phí m, đồng thời cũng thấy được nhiều yếu tố kỳ ảo thơng qua những hình tượng tơn giáo
đầy sức hấp dẫn ■
L.S.N
1. Nguyễn Minh, Nhì văn Hồ Anh Thái: Lấy sự ơn hịa mà đáp lại..., Tạp chí Văn hóa Phật giáo, số 51, 2-2018.
2. Hồ Anh Thái, Đức Phật, nàng Strivia và tôi, Nxb Trẻ, TP.HCM, tr.427.
3, 4, 5. Nguyễn Xuâi Khánh, Hồ Quý Ly, Nxb Phụ nữ Việt Nam, Hà Nội, 2000, tr.514-515, 495, 31.
6. Nguyễn Xuân Khí nh, Đội gạo lên chùa (tái bản lần thứ ba), Nxb Phụ nữ Việt Nam, Hà Nội, 2011, tr.255.
Tài liệu tham khảo

1. Đào Duy Anh, Hán - Việt từ điển (tái bản lần thứ nhất), Nxb Minh Tăn, Paris, 1950.

2. Vũ Huy Anh, Bên lề trang sách, Báo Văn nghệ, số 15, 1986.
3. Vũ Huy Anh, Dang dở - Bộ tiểu thuyết tuyền chọn, Nxb Lao động, Hà Nội, 2000.
4. M. Bakhtin, Một s 9 vấn đề cân lưu ý khi nghiên cứu văn học quá khứ (Vương Trí Nhàn dịch), Tạp chí Vãn học, số 4, 1980,

tr. 139-144.

SỐ 503
Tháng 7-2022

109