(SKKN HAY NHẤT) thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương halogen hóa học 10 THPT

Đề tài:
“THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRẢI
NGHIỆM STEM CHƯƠNG HALOGEN HÓA HỌC 10-THPT”
Lĩnh vực: Hóa Học

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN

TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 3

---------------------------

Đề tài:
“THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRẢI
NGHIỆM STEM CHƯƠNG HALOGEN HÓA HỌC 10-THPT”

Lĩnh vực: Hóa Học

Họ và tên: Trần Thị Thúy Ngân
Tổ: Tự Nhiên
Điện thoại: 0986640223
Năm: 2020 - 2021

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
GV

Giáo viên

HS

Học sinh

CNTT

Công nghệ thông tin

THPT

Trung học phổ thông

PPDH

Phương pháp dạy học

GDPT

Giáo dục phổ thông

DHDA

Dạy học dự án

NLGQVĐ

Năng lực giải quyết vấn đề

SGK

Sách giáo khoa

GD-ĐT

Giáo dục và đào tạo

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


MỤC LỤC
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 1
3. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................. 2
5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 2
6. Kế hoạch nghiên cứu ................................................................................................. 2
7. Đóng góp mới của đề tài ............................................................................................ 3
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................ 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................. 4

1.1. Tổng quan về dạy học trải nghiệm STEM ................................................ 4
1.2. Tổng quan về giáo dục STEM ..................................................................... 4
1.3. Vai trò của giáo dục STEM với việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho
HS .................................................................................................................................. 14
1.4. Tổ chức dạy học trải nghiệm STEM mơn Hóa Học THPT .............................. 15
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN ........................................................................... 15
2.1. Thực trạng sử dụng và phát triển hoạt động dạy học trải nghiệm STEM ở

THPT ............................................................................................................................ 15
2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài. ............................................. 16
CHƯƠNG 3: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: “THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRẢI NGHIỆM STEM CHƯƠNG HALOGEN HÓA
HỌC 10-THPT” ........................................................................................................... 18
3.1. Sơ lược về chương halogen hóa học 10 THPT ” ................................................ 18
3.2. Xây dựng các hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương halogen hóa học
10 THPT ” .................................................................................................................... 18

3.3. Các biện pháp tích cực nhằm “ thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy
học trải nghiệm STEM chương halogen hóa học 10 THPT ”đạt hiệu
quả.....19
3.4. Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT: ......................................................................................... 20

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3.4.1. Tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm STEM phần Muối
NaCl............................................................................................................20
3.4.2. Tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm STEM phần nước Gia-ven: 35
CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .............................................................. 47
4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm .......................................................................... 47
4.2.Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm........................................................................... 47
4.3.Tiến hành thực nghiệm sư phạm.......................................................................... 47
PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 50
1. Kết luận .................................................................................................................... 50
2. Kiến nghị: ................................................................................................................. 50

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Hóa học là mơn khoa học nghiên cứu các chất, sự biến đổi và ứng dụng của
chúng. Hóa học có vai trị rất quan trọng trong đời sống, sản xuất, góp phần vào sự
phát triển kinh tế - xã hội. Là một trong những mơn học có giá trị thực tiễn cao,
hóa học hiện diện đa dạng và phong phú trong cuộc sống. Từ những món ăn hàng
ngày, những đồ dùng sinh hoạt, những chất tẩy rửa...Hóa học cịn là mơn học kết
hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, có sự kết nối với các ngành khoa học
tự nhiên khác, các môn học khác như Vật lí, Sinh học, Cơng nghệ, Tốn học...
Hoạt động dạy học trải nghiệm STEM là cơ hội tốt để HS làm quen với việc
phát triển ý tưởng sáng tạo và hướng nghiệp ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường;
Hướng tới phát triển các năng lực đặc thù của môn học. HS biết liên kết các kiến
thức môn học để giải quyết vấn đề thực tiễn. Biết sử dụng, quản lý và truy cập
cộng nghệ. HS biết về quy trình thiết kế và chế tạo ra các sản phẩm; Hướng tới
phát triển năng lực cốt lõi cho HS. Chuẩn bị cho HS những cơ hội cũng như thách
thức trong nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu của thế kỉ 21.
Dạy học trải nghiệm STEM có ý nghĩa rất lớn; Tạo điều kiện cho HS giới thiệu
đến thầy cơ bạn bè các kết quả của q trình vận dụng kiến thức một số mơn học
với mơn hóa học; Tạo cơ hội cho HS giao lưu trao đổi thông tin, học tập giữa các
nhóm HS; Tạo cơ sở để lan tỏa phương pháp dạy học cho GV hiện nay; Ngồi ra
đây là một sân chơi khoa học bổ ích, lí thú, khơi dậy đam mê nghiên cứu khoa học
và vận dụng kiến thức các môn học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Là GV giảng dạy mơn hóa học THPT tơi nhận thấy HS khi học chương
halogen cịn trừu tượng, khơ khan, ít quan tâm đến vấn đề thực tiễn. Dẫn đến HS
ít say mê và khám phá về môn học. Với xu thế mới hiện nay khi áp dụng dạy học
trải nghiệm STEM là rất cần thiết. HS rất hứng thú tham gia khám phá, hăng say

sử dụng kiến thức các môn học để tạo ra các sản phẩm theo từng chủ đề. Từ đó HS
sẽ tìm tịi, chủ động tư duy để tìm hiểu, nhớ kỹ hơn về kiến thức mơn học.
Từ những lí do trên tôi đã chọn đề tài “ thiết kế và tổ chức một số hoạt động
dạy học trải nghiệm STEM chương halogen hóa học 10-THPT ” với mong
muốn nghiên cứu sâu hơn về STEM, khả năng vận dụng phương pháp dạy học
nhằm góp phần nâng cao chất lượng mơn học nói riêng và chất lượng dạy học Hóa
học ở THPT nói chung. Đồng thời làm cho khoa học gần gũi với cuộc sống hơn,
khơng cịn khơ khan, cứng nhắc, giúp HS có hứng thú học tập, say mê, u thích
khoa học.
2. Mục đích nghiên cứu
1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Mục đích nghiên cứu: thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm
stem chương halogen hóa học 10-THPT nhằm nâng cao hiệu quả dạy học hóa học
và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS lớp 10-THPT.
3. Đối tượng nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Chương trình, nội dung, kiến thức, chủ đề Muối NaCl, nước Gia-ven thuộc
chương halogen hóa 10-THPT.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Nghiên cứu cơ sở lí luận về STEM và năng lực giải quyết vấn đề cho HS THPT.
+ Nghiên cứu thực trạng sử dụng và phát triển hoạt động dạy học trải nghiệm

STEM ở trường THPT hiện nay.
+ Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT.
+ Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và tính
hiệu quả của các chủ đề học tập đã xây dựng.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của dạy học trải nghiệm STEM, nghiên cứu tài liệu,
sách giáo khoa, sách tham khảo … có liên quan.
- Khảo sát thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến
giáo viên …
- Thực nghiệm sư phạm và xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm.
6. Kế hoạch nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu và triển khai từ tháng 9 năm 2020 đến tháng 3 năm 2021.
STT Thời gian
1
2

Tháng
9/2020

Nội dung cơng việc

Sản phẩm

Tìm hiểu thực trạng và chọn - Bản đề cương chi tiết của
đề tài, viết đề cương của đề tài. đề tài.

Tháng Nghiên cứu lí luận dạy học Tập hợp lý thuyết của đề tài.
10,11,12/20 STEM, dạy học STEM trong Xử lý số liệu khảo sát được.
20

Hóa Học.
2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Khảo sát thực trạng, tổng hợp Tổng hợp ý kiến của đồng
số liệu năm trước.
nghiệp.
Trao đổi với đồng nghiệp và
đề xuất sáng kiến kinh nghiệm.
3

4

5

Tháng
1/2021

Kiểm tra trước thực nghiệm.
Áp dụng thực nghiệm: Dạy
thử, kiểm tra thường xuyên.

Xử lý kết quả trước khi thử
nghiệm đề tài.
Tổng hợp và xử lý kết quả thử
nghiệm đề tài.

Tháng
2/2021

Viết sơ lược sáng kiến.

Bản thảo sáng kiến.

Xin ý kiến của đồng nghiệp.

Tập hợp đóng góp của đồng
nghiệp.

Tháng
3/2021

- Hồn thành sáng kiến kinh
nghiệm.

- Sáng kiến kinh nghiệm
chính thức chấm cấp trường.

- Chỉnh sửa, bổ sung sáng kiến - Hoàn thành sáng kiến nộp Sở.
kinh nghiệm sau khi chấm cấp
trường.
7. Đóng góp mới của đề tài
- Đề tài góp phần làm rõ cơ sở lí luận về tổ chức hoạt động dạy học theo định
hướng giáo dục STEM cho HS THPT.
- Đề tài đã tiếp cận và đề xuất được một số biện pháp tổ chức hoạt động trải
nghiệm STEM; thiết kế và tổ chức dạy học STEM cho HS với ưu thế nổi bật như:

kiến thức Khoa học, Kĩ thuật, Cơng nghệ và Tốn học chắc chắn; khả năng sáng
tạo, tư duy logic; hiệu suất học tập và làm việc vượt trội; và có cơ hội phát triển
các kỷ năng mềm tồn diện hơn trong khi khơng hề gây cảm giác nặng nề, quá tải
đối với HS.
- Khi tôi triển khai “ thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm
STEM chương halogen hóa học 10-THPT ” góp phần vào sự đổi mới của mơn học,
tìm tòi sáng tạo chủ đề mới để phát triển năng lực HS; giúp HS khám phá và giải
quyết được vấn đề thực tiễn. Đề tài được áp dụng rộng rãi cho HS trường THPT.

3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Tổng quan về dạy học trải nghiệm STEM
Trong hoạt động trải nghiệm STEM, HS được khám phá các thí nghiệm, ứng
dụng khoa học, kĩ thuật trong thực tiễn đời sống. Qua đó, nhận biết được ý nghĩa
của Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học đối với đời sống con người,
nâng cao hứng thú học tập các môn học STEM. Đây cũng là cách thức để thu hút
sự quan tâm của xã hội tới giáo dục STEM. Để tổ chức thành cơng các hoạt động
trải nghiệm STEM, cần có sự tham gia, hợp tác của các bên liên quan như trường
phổ thông, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các trường đại học, doanh nghiệp. Trải
nghiệm STEM cịn có thể được thực hiện thông qua sự hợp tác giữa trường phổ
thông với các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Các trường phổ thơng
có thể triển khai giáo dục STEM thơng qua hình thức câu lạc bộ.Tham gia câu lạc
bộ STEM, HS được học tập nâng cao trình độ, triển khai các dự án nghiên cứu, tìm

hiểu các ngành nghề thuộc lĩnh vực STEM. Đây là hoạt động theo sở thích, năng
khiếu của HS, diễn ra định kỳ, trong cả năm học.Tổ chức tốt hoạt động câu lạc bộ
STEM cũng là tiền đề triển khai các dự án nghiên cứu trong khuôn khổ cuộc thi
khoa học kĩ thuật dành cho HS trung học. Bên cạnh đó, tham gia câu lạc bộ STEM
còn là cơ hội để HS thấy được sự phù hợp về năng lực, sở thích, giá trị của bản
thân với nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực STEM.
1.2. Tổng quan về giáo dục STEM
1.2.1.Khái niệm về STEM
STEM là thuật ngữ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Cơng
nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Tốn học), thường được sử dụng
khi bàn đến các chính sách phát triển về Khoa học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn
học của mỗi quốc gia. Sự phát triển về Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Tốn học
được mơ tả bởi chu trình STEM, trong đó Science là quy trình sáng tạo ra kiến
thức khoa học; Engineering là quy trình sử dụng kiến thức khoa học để thiết kế
công nghệ mới nhằm giải quyết các vấn đề; Tốn là cơng cụ được sử dụng để thu
nhận kết quả và chia sẻ kết quả đó với những người khác.
1.2.2. Khái niệm về giáo dục STEM:
Giáo dục STEM là mơ hình giáo dục dựa trên cách tiếp cận liên môn, giúp HS
áp dụng các kiến thức Khoa học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn học vào giải quyết
một số vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể. Khi nói đến mơ hình giáo dục
STEM, chúng tôi muốn đề cập đến một nội hàm bao gồm cả khía cạnh chương
trình giáo dục, nguồn lực thực hiện chương trình và các chính sách thúc đẩy
4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
chương trình giáo dục STEM trong thực tiễn.

1.2.3. Mục tiêu giáo dục STEM
Thứ nhất: Phát triển các năng lực đặc thù của các mơn học thuộc lĩnh vực
STEM cho HS. Đó là khả năng vận dụng những kiến thức, kĩ năng liên quan đến
các môn học: Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Tốn học. Trong đó HS biết liên
kết các kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Biết sử dụng, quản lí
và truy cập Cơng nghệ. HS biết về quy trình thiết kế kĩ thuật và chế tạo ra các sản
phẩm.
Thứ hai: Phát triển các năng lực chung cho HS. Giáo dục STEM nhằm chuẩn
bị cho HS những cơ hội, cũng như thách thức trong nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu
của thế kỉ 21. Bên cạnh những hiểu biết về các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ
thuật, Toán học, HS sẽ được phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo,
năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực tự chủ và tự học.
Thứ ba: Định hướng nghề nghiệp cho HS. Giáo dục STEM sẽ tạo điều kiện
cho HS có những kiến thức, kĩ năng mang tính nền tảng cho việc học tập ở các bậc
học cao hơn cũng như cho nghề nghiệp trong tương lai của HS. Từ đó, góp phần
xây dựng lực lượng lao động có năng lực, phẩm chất tốt, đặc biệt là lao động
trong lĩnh vực STEM nhằm đáp ứng mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước.
1.2.4. Tiêu chí xây dựng chủ đề STEM
Tiêu chí 1: Chủ đề STEM tập trung vào các vấn đề của thực tiễn. Trong các chủ
đề STEM, HS được đặt vào các vấn đề thực tiễn xã hội, kinh tế, môi trường và u
cầu tìm các giải pháp.
Tiêu chí 2: Cấu trúc chủ đề STEM kết hợp tiến trình khoa học và quy trình thiết kế
kĩ thuật. Tiến trình chủ đề STEM cung cấp một cách thức linh hoạt đưa HS từ việc
xác định một vấn đề hoặc một yêu cầu thiết kế đến sáng tạo và phát triển một giải
pháp. Theo quy trình này, HS thực hiện các hoạt động: (1) Xác định vấn đề – (2)
Nghiên cứu kiến thức nền – (3) Đề xuất các giải pháp/thiết kế – (4) Lựa chọn giải
pháp/thiết kế– (5) Chế tạo mơ hình (ngun mẫu) – (6) Thử nghiệm và đánh giá –
(7) Chia sẻ và thảo luận – (8) Điều chỉnh thiết kế. Trong thực tiễn dạy học, quy
trình 8 bước này được thể hiện qua 5 hoạt động chính: HĐ1: Xác định vấn đề (yêu
cầu thiết kế, chế tạo) ––> HĐ2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất các giải pháp

thiết kế ––> HĐ3: Trình bày và thảo luận phương án thiết kế ––> HĐ4: Chế tạo
mơ hình/thiết bị... theo phương án thiết kế (đã được cải tiến theo góp ý); thử
nghiệm và đánh giá ––> HĐ5: Trình bày và thảo luận về sản phẩm được chế tạo;
điều chỉnh thiết kế ban đầu. Trong quy trình kĩ thuật, các nhóm HS thử nghiệm các
ý tưởng dựa nghiên cứu của mình, sử dụng nhiều cách tiếp cận khác nhau, mắc sai
lầm, chấp nhận và học từ sai lầm, và thử lại. Sự tập trung của HS là phát triển các
5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
giải pháp để giải quyết vấn đề đặt ra, nhờ đó học được và vận dụng được kiến thức
mới trong chương trình giáo dục.
Tiêu chí 3: Phương pháp chủ đề STEM đưa HS vào hoạt động tìm tịi và khám
phá, định hướng hành động, trải nghiệm và tạo ra sản phẩm. Quá trình tìm tịi
khám phá được thể hiện trong tất cả các hoạt động của chủ đề STEM, tuy nhiên
trong hoạt động 2 và hoạt động 4 quá trình này cần được khai thác triệt để. Trong
hoạt động 2 HS sẽ thực hiện các quan sát, tìm tịi, khám phá để xây dựng, kiểm
chứng các quy luật. Qua đó, học được kiến thức nền đồng thời rèn luyện các kĩ
năng tiến trình như: quan sát, đưa ra dự đốn, tiến hành thí nghiệm, đo đạc, thu
thập số liệu, phân tích số liệu… Trong hoạt động 4, q trình tìm tịi khám phá
được thể hiện giúp HS kiểm chứng các giải pháp khác nhau để tối ưu hoá sản
phẩm.Trong các chủ đề STEM, hoạt động học của HS được thực hiện theo hướng
mở có "khn khổ" về các điều kiện mà HS được sử dụng. Hoạt động học của HS
là hoạt động được chuyển giao và hợp tác; các quyết định về giải pháp giải quyết
vấn đề là của chính HS. HS thực hiện các hoạt động trao đổi thông tin để chia sẻ ý
tưởng và tái thiết kế nguyên mẫu của mình nếu cần. HS tự điều chỉnh các ý tưởng
của mình và thiết kế hoạt động tìm tịi, khám phá của bản thân.

Tiêu chí 4: Hình thức tổ chức chủ đề STEM lơi cuốn HS vào hoạt động nhóm kiến
tạo. Giúp HS làm việc trong một nhóm kiến tạo là một việc khó khăn, địi hỏi tất
cả GV ở trường làm việc cùng nhau để áp dụng phương thức dạy học theo nhóm,
sử dụng cùng một ngơn ngữ, tiến trình và yêu cầu về sản phẩm học tập mà HS phải
hoàn thành. Làm việc nhóm trong thực hiện các hoạt động của chủ đề STEM là cơ
sở phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho HS.
Tiêu chí 5: Nội dung chủ đề STEM áp dụng chủ yếu từ nội dung các môn học mà
HS đã và đang học. Trong các chủ đề STEM, GV cần kết nối và tích hợp một cách
có mục đích nội dung từ các chương trình Khoa học, Cơng nghệ, Tin học và Tốn
học. Lập kế hoạch để hợp tác với các GV các môn học để hiểu rõ nội hàm của việc
làm thế nào để các mục tiêu khoa học có thể tích hợp trong một bài học đã cho. Từ
đó, HS dần thấy rằng Khoa học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn học không phải là
các môn học độc lập, mà chúng liên kết với nhau để giải quyết các vấn đề. Điều đó
có liên quan đến việc học Khoa học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn học của HS.
Tiêu chí 6: Tiến trình chủ đề STEM tính đến có nhiều đáp án đúng và coi sự thất
bại như là một phần cần thiết trong học tập. Một câu hỏi nghiên cứu đặt ra, có thể
đề xuất nhiều giả thuyết khoa học; một vấn đề cần giải quyết, có thể đề xuất nhiều
phương án, và lựa chọn phương án tối ưu. Trong các giả thuyết khoa học, chỉ có
một giả thuyết đúng. Ngược lại, các phương án giải quyết vấn đề đều khả thi, chỉ
khác nhau ở mức độ tối ưu khi giải quyết vấn đề. Tiêu chí này cho thấy vai trị
quan trọng của năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong dạy học STEM.
6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
1.2.5. Bảng kiểm tự rà sốt kế hoạch dạy học STEM
GV cũng có thể sử dụng bảng kiểm tự rà soát xem kế hoạch dạy học mình xây

dựng đã đầy đủ theo các yêu cầu của giáo dục STEM chưa. Một kế hoạch dạy học
đáp ứng yêu cầu sẽ cung cấp nhiều cơ hội để phát triển năng lực của HS.
Bảng kiểm tự rà soát đánh giá kế hoạch dạy học STEM trong mơn học
STT

Các tiêu chí

Có

Khơng

Những tiêu chí chung
1

Chủ đề có tính thực tiễn.

2

Có mục tiêu rõ ràng, phù hợp, có thể quan sát, đánh
giá được và thống nhất với công cụ đánh giá.

3

Phương tiện đầy đủ và tường minh. Sử dụng phương
tiện phù hợp lứa tuổi.

4

Mô tả sự huy động kiến thức liên môn trong chủ đề
phù hợp.

5

Các lưu ý an tồn được trình bày rõ ràng.

6

Các u cầu phù hợp nhận thức của HS. Bài học
hướng tới mọi đối tượng HS.

7

Có đầy đủ danh mục tài liệu tham khảo.
Hoạt động 1: Xác định vấn đề

8

Tình huống mơ tả hợp lí, gắn với thực tiễn, tạo cơ sở
định hướng việc học tập chiếm lĩnh kiến thức nền,
tạo ra sự quan tâm hay tạo hứng thú đối với HS

9

Tạo cơ hội cho HS được thảo luận/ đặt câu hỏi

10 Vấn đề từ hoạt động 1 gắn kết với việc nghiên cứu
7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
kiến thức nền trong hoạt động 2
Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp
11 Có đưa ra các hướng dẫn/ định hướng học tập rõ
ràng.
12 Có yêu cầu HS tiến hành hoạt động tìm tịi khám
phá.
13 Có chuẩn bị các phiếu học tập, phiếu đáp án đầy đủ
giúp HS chiếm lĩnh các khái niệm hoặc kĩ năng mới.
Hoạt động 3: Lựa chọn giải pháp
14 Có ít nhất một giải pháp (thiết kế) mẫu được GV
chuẩn bị sẵn.
15 Có đánh giá hiểu biết của HS về kiến thức, kĩ năng
cũng như năng lực hợp tác và giao tiếp.
16 GV và HS thống nhất tiêu chí và mơ tả rõ ràng
17 Việc bảo vệ các giải pháp phải dựa trên các kiến
thức nền đã được học.
Hoạt động 4: Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá
18 Có hoạt động tổ chức cách chia nhóm, cách phân
cơng nhiệm vụ trong từng nhóm.
19 Có hướng dẫn một cách tường minh vận dụng quá
trình thiết kế kĩ thuật trong xây dựng sản phẩm.
20 Có hướng dẫn cách HS ghi chép hồ sơ học tập, vlog,
8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
chụp ảnh... các minh chứng để thể hiện tiến trình
thiết kế kĩ thuật cũng như các biểu hiện năng lực
của HS.
Hoạt động 5: Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh
21 Có tiêu chí đánh giá thuyết trình sản phẩm bám sát
vào mục tiêu dạy học chủ đề.
22 Cách tổ chức linh hoạt, phù hợp với sản phẩm của
HS trong chủ đề.
23 Có hoạt động để giúp HS phát triển sản phẩm.
1.2.6. Quy trình thiết kế chủ dạy học STEM
Bước 1: Lựa chọn chủ đề bài học
Căn cứ vào nội dung kiến thức trong chương trình mơn học và các hiện tượng,
q trình gắn với các kiến thức đó trong tự nhiên; quy trình hoặc thiết bị cơng nghệ
có sử dụng của kiến thức đó trong thực tiễn... để lựa chọn chủ đề.
Bước 2: Xác định vấn đề cần giải quyết
Sau khi chọn chủ đề của bài học, cần xác định vấn đề cần giải quyết để giao
cho HS thực hiện sao cho khi giải quyết vấn đề đó, HS phải học được những kiến
thức, kĩ năng cần dạy trong chương trình mơn học đã được lựa chọn (đối với
STEM kiến tạo) hoặc vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã biết (đối với STEM
vận dụng) để xây dựng bài học. Trong quá trình này, việc thử nghiệm chế tạo
trước các nguyên mẫu có thể hỗ trợ rất tốt quá trình xây dựng chủ đề. Qua q
trình xây dựng, GV có thể hình dung các khó khăn HS có thể gặp phải, các cơ hội
vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề cũng như xác định được đúng đắn các tiêu
chí của sản phẩm trong bước 3.
Bước 3: Xây dựng tiêu chí của thiết bị/giải pháp giải quyết vấn đề
Sau khi đã xác định vấn đề cần giải quyết/sản phẩm cần chế tạo, cần xác định
rõ tiêu chí của giải pháp/sản phẩm. Các tiêu chí cũng phải hướng tới việc định
hướng q trình học tập và vận dụng kiến thức nền của HS chứ không nên chỉ tập

trung đánh giá sản phẩm vật chất.
Bước 4: Thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động dạy học.
9

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học được thiết kế theo các phương pháp và
kĩ thuật dạy học tích cực với 5 loại hoạt động học đã nêu ở trên. Mỗi hoạt động
học được thiết kế rõ ràng về mục đích, nội dung và sản phẩm học tập mà HS phải
hoàn thành. Các hoạt động học đó có thể được tổ chức cả ở trong và ngoài lớp học
(ở trường, ở nhà và cộng đồng).Cần thiết kế bài học điện tử trên mạng để hướng
dẫn, hỗ trợ hoạt động học của HS bên ngồi lớp học.

Tiến trình chủ đề STEM
1.2.7.Tiến trình dạy học chủ đề STEM
Tiến trình chủ đề STEM là sự kết hợp giữa tiến trình khoa học và chu trình
thiết kế kĩ thuật. Mặc dù vậy, các "bước" trong quy trình khơng được thực hiện
một cách tuyến tính (hết bước nọ mới sang bước kia) mà có những bước được thực
hiện song hành, tương hỗ lẫn nhau. Cụ thể là việc "Nghiên cứu kiến thức nền” có
thể được thực hiện đồng thời với "Đề xuất giải pháp"; "Chế tạo mô hình" cũng có
thể được thực hiện đồng thời với "Thử nghiệm và đánh giá", trong đó bước này
vừa là mục tiêu vừa là điều kiện để thực hiện bước kia.
Hoạt động 1: Xác định vấn đề
Trong hoạt động này, GV giao cho HS nhiệm vụ học tập chứa đựng vấn đề,
trong đó HS phải hồn thành một sản phẩm học tập cụ thể với các tiêu chí địi hỏi
học sinh phải sử dụng kiến thức mới trong bài học để đề xuất, xây dựng giải pháp
và thiết kế nguyên mẫu của sản phẩm cần hồn thành. Tiêu chí của sản phẩm là

u cầu hết sức quan trọng, bởi đó chính là "tính mới" của sản phẩm, kể cả sản
phẩm đó là quen thuộc với HS; đồng thời, tiêu chí đó buộc HS phải nắm vững kiến
thức mới thiết kế và giải thích được thiết kế cho sản phẩm cần làm.
- Mục tiêu: Xác định tiêu chí sản phẩm; phát hiện vấn đề.Cần xác định rõ mục tiêu
của hoạt động này là tìm hiểu, thu thập thơng tin, "giải mã cơng nghệ" để từ đó HS
10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
có hiểu biết rõ ràng về một tình huống thực tiễn; ngun lí hoạt động của một
thiết bị công nghệ hoặc một quy trình cơng nghệ; xác định được vấn đề cần giải
quyết hoặc đòi hỏi của thực tiễn theo nhiệm vụ được giao; xác định rõ tiêu chí của
sản phẩm phải hồn thành.
- Nội dung: Tìm hiểu về hiện tượng, sản phẩm, công nghệ; đánh giá về hiện tượng,
sản phẩm, công nghệ...Với mục tiêu nói trên, nội dung của hoạt động này chủ yếu
là tìm tịi, khám phá tình huống trong thực tiễn; tìm hiểu quy trình cơng nghệ;
nghiên cứu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của thiết bị công nghệ. Tùy vào điều
kiện cụ thể mà hoạt động này được tổ chức theo các hình thức khác nhau: nghiên
cứu qua tài liệu khoa học (kênh chữ, hình, tiếng); khảo sát thực địa (tham quan, dã
ngoại); tiến hành thí nghiệm nghiên cứu.Cùng một nội dung, tùy vào điều kiện, có
thể tổ chức cho HS hoạt động ở trên lớp hoặc ngoài thực tiễn.
- Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Các mức độ hồn thành nội dung (Bài ghi
chép thơng tin về hiện tượng, sản phẩm, công nghệ; đánh giá, đặt câu hỏi về hiện
tượng, sản phẩm, công nghệ).Yêu cầu về sản phẩm (của hoạt động này) mà HS
phải hoàn thành là những thông tin mà HS thu thập được từ việc tìm hiểu thực tiễn;
ý kiến của cá nhân HS về hiện tượng thực tiễn hoặc quy trình, thiết bị cơng nghệ
được giao tìm hiểu. Những thơng tin và ý kiến cá nhân này có thể sai hoặc khơng

hồn thiện ở các mức độ khác nhau. GV có thể và cần phải dự đốn được các mức
độ hồn thành của sản phẩm này để định trước phương án xử lí phù hợp.
- Cách thức tổ chức hoạt động: GV giao nhiệm vụ (nội dung, phương tiện, cách
thực hiện, yêu cầu sản phẩm phải hoàn thành); HS thực hiện nhiệm vụ (qua thực tế,
tài liệu, video; cá nhân hoặc nhóm); Báo cáo, thảo luận (thời gian, địa điểm, cách
thức); Phát hiện vấn đề (GV hỗ trợ).
- Đánh giá: Trên cơ sở các sản phẩm của cá nhân và nhóm HS, GV đánh giá, nhận
xét, giúp HS nêu được các vấn đề cần tiếp tục giải quyết, xác định được các tiêu
chí cho giải pháp (sản phẩm khoa học hoặc sản phẩm kĩ thuật) cần thực hiện để
giải quyết vấn đề đặt ra. Từ đó định hướng cho hoạt động tiếp theo của HS.
Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp
Trong hoạt động này, HS thực hiện hoạt động học tích cực, tự lực dưới sự
hướng dẫn của GV. Trong bài học STEM sẽ khơng cịn các "tiết học" thơng thường
mà ở đó GV "giảng dạy" kiến thức mới cho HS. Thay vào đó, HS tự tìm tịi, chiếm
lĩnh kiến thức để sử dụng vào việc đề xuất, thiết kế sản phẩm cần hoàn thành. Kết
quả là, khi HS hồn thành bản thiết kế thì đồng thời HS cũng đã học được kiến thức
mới theo chương trình mơn học tương ứng.
- Mục tiêu: Mục tiêu của hoạt động này là trang bị cho HS kiến thức, kĩ năng theo
yêu cầu cần đạt của chương trình giáo dục phổ thông.
11

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
- Nội dung: Nghiên cứu nội dung SGK, tài liệu, thí nghiệm để tiếp nhận, hình
thành kiến thức mới và đề xuất giải pháp/thiết kế.Về bản chất, nội dung của hoạt
động này là học kiến thức mới của chương trình các mơn học cần sử dụng để xây
dựng và thực hiện giải pháp giải quyết vấn đề đặt ra. HS được hướng dẫn nghiên

cứu SGK, tài liệu bổ trợ, làm thực hành, thí nghiệm để chiếm lĩnh kiến thức và rèn
luyện kĩ năng theo yêu cầu cần đạt của chương trình. Các nhà trường, GV sử dụng
khung thời gian dành cho việc thực hiện nội dung này của chương trình để tổ chức
hoạt động học của HS theo phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực; tăng cường
hướng dẫn HS tự lực nghiên cứu SGK và tài liệu bổ trợ để tiếp nhận và vận dụng
kiến thức (ngoài thời gian trên lớp), dành nhiều thời gian trên lớp để tổ chức cho
HS báo cáo, thảo luận, làm thực hành, thí nghiệm để nắm vững kiến thức và phát
triển các kĩ năng.
- Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Các mức độ hoàn thành nội dung ( Xác
định và ghi được thông tin, dữ liệu, giải thích, kiến thức mới, giải pháp ). Sản
phẩm mà mỗi HS phải hoàn thành khi nghiên cứu SGK và tài liệu bổ trợ là những
kiến thức cơ bản (số liệu, dữ liệu, khái niệm, định nghĩa, định luật...), lời giải cho
những câu hỏi, bài tập mà GV yêu cầu, kết quả thí nghiệm, thực hành theo yêu cầu
của chương trình; nội dung đã thống nhất của nhóm; nhận xét, kết luận của GV về
kiến thức, kĩ năng cần nắm vững đề sử dụng. Để hoàn thành sản phẩm của một chủ
đề STEM có thể cần nhiều bài học trong chương trình với nhiều đơn vị kiến thức,
bao gồm cả các kiến thức, kĩ năng đã biết (trong môn học triển khai dự án STEM và
các môn học có liên quan).
- Cách thức tổ chức hoạt động: GV giao nhiệm vụ. HS nghiên cứu SGK, tài liệu,
làm thí nghiệm (cá nhân, nhóm); Báo cáo, thảo luận; GV điều hành, “chốt” kiến
thức mới + hỗ trợ HS đề xuất thiết kế mẫu thử nghiệm.
- Đánh giá: Căn cứ vào sản phẩm học tập của HS và các nhóm HS, GV tổ chức
cho HS báo cáo, thảo luận; đồng thời nhận xét, đánh giá, "chốt" kiến thức, kĩ năng
để HS ghi nhận và sử dụng.
Hoạt động 3: Lựa chọn giải pháp
Trong hoạt động này, HS được tổ chức để trình bày, giải thích và bảo vệ bản
thiết kế kèm theo thuyết minh (sử dụng kiến thức mới học và kiến thức đã có); đó
là sự thể hiện cụ thể của giải pháp giải quyết vấn đề. Dưới sự trao đổi, góp ý của
các bạn và GV, HS tiếp tục hồn thiện (có thể phải thay đổi để bảo đảm khả thi)
bản thiết kế trước khi tiến hành chế tạo, thử nghiệm.

- Mục tiêu: Đề xuất và thực hiện giải pháp giải quyết vấn đề; hoàn thành sản phẩm
theo nhiệm vụ đặt ra.
- Nội dung: Trình bày, giải thích, bảo vệ giải pháp/thiết kế để lựa chọn và hoàn thiện.
12

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Đối với các chủ đề STEM yêu cầu HS nghiên cứu và trả lời một câu hỏi khoa
học, hoạt động của HS gồm: đề xuất giả thuyết khoa học - rút ra hệ quả có thể kiểm
chứng - thiết kế phương án thí nghiệm kiểm chứng - tiến hành thí nghiệm, thu thập
số liệu - xử lí số liệu thí nghiệm - rút ra kết luận (cơng bố quy trình).Đối với các
chủ đề STEM yêu cầu HS hoàn thành một sản phẩm kĩ thuật, hoạt động HS gồm:
đề xuất các giải pháp - chọn giải pháp khả thi - thiết kế mẫu thử nghiệm - thử
nghiệm và đánh giá - hoàn thiện mẫu thiết kế (công bố sản phẩm).
- Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Giải pháp/bản thiết kế được lựa chọn/hồn
thiện. Có nhiều sản phẩm trung gian trong q trình thực hiện hoạt động của HS.
GV cần dự kiến các mức độ có thể của giả thuyết khoa học/giải pháp giải quyết
vấn đề; phương án thiết kế mẫu thử nghiệm để chuẩn bị cho việc định hướng HS
thực hiện có hiệu quả.
- Cách thức tổ chức hoạt động: GV giao nhiệm vụ (Nêu rõ yêu cầu HS trình bày,
báo cáo, giải thích, bảo vệ thiết kế); HS báo cáo, thảo luận; GV điều hành, nhận xét,
đánh giá + hỗ trợ HS lựa chọn thiết kế mẫu thử nghiệm.
- Đánh giá: Theo từng bước trong quy trình hoạt động, GV cần tổ chức cho
HS/nhóm HS trao đổi, thảo luận để lựa chọn hướng đi phù hợp. Sản phẩm cuối
cùng được HS/nhóm HS trình bày để GV đánh giá, nhận xét, góp ý hoàn thiện.
Hoạt động 4: Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá
Trong hoạt động này, HS tiến hành chế tạo mẫu theo bản thiết kế đã hoàn

thiện sau bước 3; trong quá trình chế tạo đồng thời phải tiến hành thử nghiệm và
đánh giá. Trong quá trình này, HS cũng có thể phải điều chỉnh thiết kế ban đầu để
bảo đảm mẫu chế tạo là khả thi.
- Mục điêu: Chế tạo và thử nghiệm mẫu thiết kế.
- Nội dung: Lựa chọn thiết bị thí nghiệm; chế tạo mẫu theo thiết kế; thử nghiệm và
điều chỉnh.
- Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Dụng cụ/thiết bị/mơ hình/đồ vật… đã chế
tạo và thử nghiệm, đánh giá.
- Cách thức tổ chức hoạt động: GV giao nhiệm vụ (lựa chọn thiết bị thí nghiệm để
chế tạp, lắp ráp…); HS thực hành chế tạo, lắp ráp và thử nghiệm; GV hỗ trợ HS
trong quá trình thực hiện.
Hoạt động 5: Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh
Trong hoạt động này, HS được tổ chức để trình bày sản phẩm học tập đã hồn
thành; trao đổi, thảo luận, đánh giá để tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện.
- Mục tiêu: Trình bày, chia sẻ, đánh giá sản phẩm nghiên cứu.
13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
- Nội dung: Trình bày và thảo luận.
- Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Dụng cụ/thiết bị/mơ hình/đồ vật... đã chế
tạo được; bài trình bày báo cáo.
- Cách thức tổ chức hoạt động: GV giao nhiệm vụ (mô tả rõ yêu cầu và sản phẩm
trình bày); HS báo cáo, thảo luận (bài báo cáo, trình chiếu, video, dụng cụ/thiết bị/mơ
hình/đồ vật đã chế tạo…) theo các hình thức phù hợp (trưng bày, triển lãm, sân
khấu hóa); GV đánh giá, kết luận, cho điểm và định hướng tiếp tục hoàn thiện.
1.3. Vai trò của giáo dục STEM với việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề

cho HS
1.3.1. Vai trò của giáo dục STEM
HS đã phát hiện và phân tích được các tình huống, các vấn đề cần giải quyết;
HS cập nhật, nghiên cứu và phát biểu được vấn đề cần giải quyết; HS xác định
được kiến thức liên môn; HS đề xuất được giải pháp giải quyết vấn đề; HS lập
được kế hoạch để giải quyết vấn đề; HS thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề; HS
biết tự đánh giá và rút ra kết luận; HS có thể vận dụng vào các tình huống mới. Từ
quá trình thực hiện và hoàn thành chủ đề STEM, HS đã phát triển được năng lực
giải quyết vấn đề.
1.3.2. Năng lực giải quyết vấn đề
Năng lực giải quyết vấn đề (NLGQVĐ) là khả năng cá nhân sử dụng hiệu quả
các quá trình nhận thức, hành động và thái độ, động cơ, xúc cảm để giải quyết các
tình huống mà ở đó khơng có sẵn quy trình, thủ tục, giải pháp thơng thường .
NLGQVĐ có cấu trúc gồm 4 thành tố: tìm hiểu vấn đề; thiết lập không gian vấn
đề; lập kế hoạch và thực hiện giải pháp; đánh giá và phản ánh giải pháp.
- Tìm hiểu vấn đề: nhận biết, xác định, giải thích các thông tin ban đầu và trung
gian, tương tác với vấn đề; chia sẻ sự am hiểu vấn đề đó với người khác.
- Thiết lập không gian vấn đề: lựa chọn, sắp xếp, tích hợp thơng tin với kiến thức
đã học; xác định thông tin thông qua đồ thị, bảng biểu, mơ tả; xác định cách thức,
quy trình, chiến lược giải quyết vấn đề; thống nhất cách hành động.
- Lập kế hoạch và thực hiện giải pháp:
+ Lập kế hoạch: thiết lập tiến trình thực hiện (thu thập dữ liệu, thảo luận, xin ý
kiến, giải quyết các mục tiêu, xem xét lại giải pháp,…); thời điểm giải quyết từng
mục tiêu và phân bố các nguồn lực (tài nguyên, nhân lực, nguồn kinh phí, phương
tiện,…).

14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
+ Thực hiện giải pháp: thực hiện và trình bày giải pháp; điều chỉnh kế hoạch cho
phù hợp với thực tiễn; tổ chức và duy trì hiệu quả hoạt động nhóm khi thực hiện
giải pháp.
- Đánh giá và phản ánh giải pháp: đánh giá giải pháp đã thực hiện; phản ánh, suy
ngẫm về giải pháp đã thực hiện; đánh giá, xác nhận những kiến thức và kinh
nghiệm thu nhận được; đề xuất phương án giải quyết cho các vấn đề tương tự.
1.4. Tổ chức dạy học trải nghiệm STEM mơn Hóa Học THPT
Hố học là ngành khoa học thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, nghiên cứu về
thành phần cấu trúc, tính chất và sự biến đổi của các đơn chất và hợp chất. Hố học
có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, là cầu nối các ngành Khoa
học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn học, Tin học. Những tiến bộ trong lĩnh vực hoá
học gắn liền với sự phát triển của những phát hiện mới trong các lĩnh vực của
các ngành Sinh học, Y học và Vật lí. Hố học đóng vai trị quan trọng trong cuộc
sống, sản xuất, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội. Những thành tựu của
hoá học được ứng dụng vào các ngành vật liệu, năng lượng, y dược, công nghệ
sinh học, nông – lâm – ngư nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Trong chương trình
giáo dục phổ thơng 2018 mơn Hóa học là mơn học thuộc giai đoạn giáo dục định
hướng nghề nghiệp ở cấp THPT, được HS lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp,
sở thích và năng lực của bản thân.
Các kiến thức trong Hóa học đều có mối quan hệ hữu cơ với các môn học
khác như Tốn học, Vật lí, Sinh học. Mơ hình STEM, HS được học Hóa học trong
một chỉnh thể có tích hợp với Tốn học, Cơng nghệ, Kĩ thuật và các mơn Khoa học
khác; khơng những thế HS cịn được trải nghiệm, được tương tác với xã hội, với
các doanh nghiệp. Từ đó kích thích được sự hứng thú, tự tin, chủ động trong học
tập của HS; hình thành và phát triển các năng lực chung và năng lực đặc thù học
tập; tạo ra sản phẩm giáo dục đáp ứng với nhu cầu nguồn nhân lực hiện đại.
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN

2.1. Thực trạng sử dụng và phát triển hoạt động dạy học trải nghiệm STEM ở
THPT

15

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
- Về phía GV dạy Hóa Học tại các trường trong huyện Quỳnh Lưu như sau:
+ Đa số GV đều mong muốn cho HS trải nghiệm và vận dụng kiến thức liên môn
làm ra những sản phẩm có ứng dụng thực tiễn cao.
+ Đa số GV không thường xuyên dạy học STEM , một số đã áp dụng tổ chức dạy
những còn rất ít.
+ Đa số GV đánh giá cao hiểu quả giáo dục STEM mang lại như: tư duy phản
biện; năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn; năng lực hợp tác; năng lực thiết kế, chế
tạo.
+ Đa số GV đều cho rằng dạy học trải nghiệm STEM cần nhiều thời gian để thực
hiện và khơng phù hợp với hình thức thi cử hiện nay.
- Về phía HS: 46 HS lớp 10A1 tại trường THPT Quỳnh lưu 3 nơi tôi đang công
tác kết quả như sau:
+ Hầu hết HS đều hứng thú về việc dạy học trải nghiệm STEM với những kiến
thức liên mơn liên quan đến thực tiễn, địi hỏi các em vận dụng kiến thức để giải
quyết được vấn đề. Sau khi GV giao nhiệm vụ trải nghiệm và vận dụng kiến thức
nền để làm ra các sản phẩm có ứng dụng cao trong thực tiễn thì hầu hết HS đều rất
thích thú.
+ Một số ít khơng thích vì cho rằng dạy học trải nghiệm STEM một chủ đề mất
nhiều thời gian và ít phục vụ cho các kì thi.
- Từ những thực trạng trên cho thấy khi thực hiện dạy học trải nghiệm STEM sẽ

gặp những khó khăn nhưng khi dạy HS đa số thích và giúp cho HS trải nghiệm
được thực tiễn, HS làm ra được những sản phẩm có nhiều vẫn dụng trong thực
tiễn; từ đó phát triển người học một cách tồn diện; ngồi ra cịn tạo cơ hội cho HS
hướng nghiệp cho tương lai sau này.
2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài.
2.2.1. Thuận lợi
Giáo dục STEM có ưu điểm là trang bị kiến thức cho người học thông qua
thực hành và ứng dụng, đề cao sự phát triển năng lực giải quyết vấn đề và nâng cao
khả năng sáng tạo. Thông qua các hoạt động STEM, người học sẽ biết cách vận
dụng lí thuyết vào thực tiễn và phát triển các kĩ năng thích ứng được với những
cơng việc địi hỏi trí óc. Bộ GD-ĐT sớm thúc đẩy triển khai giáo dục về Khoa học,
Cơng nghệ, Kĩ thuật và Tốn học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thơng;
tổ chức thí điểm tại một số trường phổ thơng.Với tầm quan trọng như vậy, giáo dục
STEM trong nhà trường phổ thông cần phải được quan tâm và tạo điều kiện hơn
nữa.
16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thơng đáp ứng chương trình giáo dục
phổ thơng mới. Mơn Hóa học cũng góp phần cùng các môn học và hoạt động
giáo dục khác trong nhà trường phát triển ở HS những phẩm chất và năng lực
chung đã quy định trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.
Đội ngũ cán bộ GV nhà trường và tổ bộ môn đảm bảo về số lượng và chất
lượng, đáp ứng yêu cầu của cấp học. GV trong nhà trường ln có trách nhiệm
cao, say mê với nghề nghiệp và hết lòng yêu thương HS. Ngay từ đầu năm học,
ban giám hiệu và tổ bộ mơn đã có triển khai các kế hoạch, chỉ thị năm học; đổi mới

PPDH nhằm phát triển năng lực HS, tạo hứng thú học tập cho HS. Lãnh đạo
trường ln khuyến khích GV tích cực sử dụng các PPDH mới như DHDA,
STEM, trải nghiệm sáng tạo, chủ đề, tích hợp ... nhằm tăng cường rèn luyện cũng
như phát triển các năng lực của HS.
Bên cạnh đó, nhiều trường THPT hiện nay cũng như trường THPT nơi tơi
cơng tác có nhiều thế mạnh về cơ sở vật chất. Dạy học STEM đòi hỏi sự tham gia
nhiều của CNTT, HS khá thành thạo vi tính, máy chiếu ... Trường tơi đang cơng
tác có 39 lớp học được trang bị 39 máy chiếu, thêm 1 số máy chiếu rời, vì vậy việc
sử dụng để báo cáo sản phẩm chủ đề STEM của HS rất dễ dàng.
2.2.2. Khó khăn
Chưa ‘chương trình hóa’ giáo dục STEM: mặc dù theo chương trình giáo dục
phổ thơng mới đã tạo điều kiện thuận lợi hơn để có thể triển khai giáo dục STEM.
Tuy nhiên với khung chương trình đề ra, GV vẫn gặp khó khăn trong việc tổ chức
về chính sách, chế độ, quy định dẫn đến việc triển khai dạy học STEM dừng lại là
hình thức và phong trào.
Trình độ GV chưa đáp ứng được yêu cầu về liên hệ tích hợp các mơn học. Vì
phần lớn GV chỉ đào tạo đơn mơn, đa số GV cịn ngại hỏi, ngại chia sẽ với đồng
nghiệp, nên chưa có sự phối hợp tốt giữa GV trong các mơn trong dạy học STEM.
Chưa có sự phối hợp giữa trường phổ thông với các trường đại học và các
viện nghiên cứu, các tổ chức, doanh nghiệp.
Mặt khác dạy học STEM đòi hỏi thời gian nhiều và phù hợp cho HS để dạy
STEM. Đa số HS và cả phụ huynh HS đều khơng thích mất nhiều thời gian.
Chương trình giáo dục đang xây dựng theo hướng thay đổi nội dung nhằm phát
triển năng lực HS, tuy nhiên lại chưa thay đổi phương pháp kiểm tra, đánh giá. Vì
thế, tâm lí HS vẫn nặng về điểm số, vẫn học theo phương pháp truyền thống với
mục đích “học để thi”. HS chủ yếu giành nhiều thời gian cho việc học kiến thức để
đạt kết quả cao trong các kì thi. Đối tượng HS của trường THPT trường tơi đang
công tác, là HS ở vùng nông thôn nên không có nhiều điều kiện cả về kinh tế và
thời gian cho việc học tập.
17

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
CHƯƠNG 3: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: “THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRẢI NGHIỆM STEM CHƯƠNG HALOGEN
HÓA HỌC 10-THPT”
3.1. Sơ lược về chương halogen hóa học 10 THPT ”
3.1.1. Mục tiêu xây dựng chương trình chương halogen hóa học 10-THPT
Theo chương trình GDPT mới: Mơn Hóa học hình thành và phát triển ở HS
năng lực Hóa học; đồng thời góp phần cùng các mơn học khác, hoạt động giáo dục
khác hình thành, phát triển cho HS các phẩm chất chủ yếu và các năng lực chung,
đặc biệt là thế giới quan khoa học; hứng thú học tập, nghiên cứu; tính trung thực;
thái độ tơn trọng các quy luật của thiên nhiên, ứng xử với thiên nhiên phù hợp
với yêu cầu phát triển bền vững; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng
lực và sở thích, điều kiện và hồn cảnh của bản thân.
Mơn Hóa học ban cơ bản trường THPT cung cấp cho HS hệ thống kiến thức,
kĩ năng phổ thông, cơ bản hiện đại thiết thực về hóa học, gắn với đời sống. Nội
dung chương halogen hóa 10-THPT giúp HS có học vấn phổ thơng tương đối tồn
diện để có thể giải quyết một số vấn đề có liên quan đến hóa học trong đời sống
lao động thường ngày và góp phần hình thành năng lực nhận thức và năng lực
hành động, hình thành nhân cách người lao động.
3.1.2. Nội dung, cấu trúc logic của chương trình hóa học lớp 10 chương
halogen.
Từ kế hoạch giáo dục chương trình mơn hóa THPT nội dung hóa học chương
halogen hóa học lớp 10 THPT cho HS thấy những hợp chất vô cơ gắn liền với đời
sống thực tiễn của con người. Chính điều đó làm cho dạy học trải nghiệm STEM
càng góp phần giúp Hóa học đạt được mục tiêu của chương trình.

3.2. Xây dựng các hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương halogen hóa
học 10 THPT ”
Có thể khai thác các chủ đề giáo dục STEM dựa trên vận dụng kiến thức, kĩ
năng của mơn Hố học như sau:
Lớp
10

Chủ đề thực tiễn
Sản xuất muối NaCl

Kiến thức, kĩ năng mơn Hố học
Bài 23: Hidro clorua – Axit clohidric và
muối clorua.

Làm các loại muối ớt (gia vị) tại Bài 23: Hidro clorua – Axit clohidric và
nhà
muối clorua.

18

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
Sản xuất nước muối sinh lý tại Bài 23: Hidro clorua – Axit clohidric và
nhà
muối clorua.
Làm bình điện phân và Điều
chế nước tẩy gia ven tại nhà

Bài 24. Sơ lược về hợp chất có oxi của
clo

3.3. Các biện pháp tích cực nhằm “ thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy
học trải nghiệm STEM chương halogen hóa học 10 THPT ”đạt hiệu quả.
3.3.1. Một là dạy học dựa trên vấn đề
Đây là cách tiếp cận giảng dạy trong đó HS được GV trình bày một vấn đề
xác thực với cấu trúc lỏng lẻo, và HS cần phải xác định các em đã biết những gì về
vấn đề này và các em cần biết gì. Thơng thường, GV trình bày một câu hỏi định
hướng mà HS có thể tham chiếu đến trong suốt bài học, và câu hỏi này nhắc nhở
các em lí do căn bản vì sao các em cần giải quyết vấn đề. Sau khi được trình bày
vấn đề, định nghĩa đó, và tạo ra các vấn đề học tập, HS tiếp tục giải quyết các vấn
đề học tập, và sau đó xây dựng một giải pháp tiềm tàng và củng cố nó với các
bằng chứng.Thơng thường, HS học tập theo nhóm nhỏ để giải quyết vấn đề. Điều
này cho phép HS thực hành làm việc hợp tác. Từng HS phải hỗ trợ tìm ra giải
pháp, sau đó cùng nhau làm việc theo nhóm để đánh giá từng giải pháp và xác định
đâu là giải pháp tốt nhất.Trong học tập dựa trên vấn đề, khơng có một câu trả lời
đúng cho vấn đề. Thay vì làm việc hướng tới một câu trả lời “đúng”, HS thực hành
các kĩ năng tư duy phản biện và phát triển các giải pháp riêng của mình.
3.3.2. Hai là dạy học tìm tịi khám phá theo mơ hình 5E
Dạy học khám phá theo mơ hình 5E được Bybee và các cộng sự giới thiệu.
5E viết tắt của 5 từ bắt đầu bằng chữ E trong tiếng Anh: Engage (Lơi cuốn),
Explore (khám phá), Explain (Giải thích), Elaborate (Củng cố–Áp dụng), và
Evaluate (Đánh giá). Phương pháp 5E dựa trên thuyết kiến tạo (constructivism)
của quá trình học, theo đó HS xây dựng các kiến thức mới dựa trên các kiến thức
hoặc trải nghiệm đã biết trước đó.Các giai đoạn của phương pháp 5E cụ thể như
sau:Giai đoạn Engage (Liên kết; Giai đoạn Explore (Khám phá); Giai đoạn Explain
(giải thích); Giai đoạn Elaborate (mở rộng); Giai đoạn Evaluate (đánh giá).
3.3.3. Ba là dạy học dựa trên thiết kế

Trong học tập qua thiết kế, các HS được GV trình bày một vấn đề xác thực
có cấu trúc lỏng lẻo, nhưng thay vì xây dựng một giải pháp mang tính nhận thức,
các em cần phải thiết kế/nghĩ ra một sản phẩm giúp giải quyết vấn đề. Điều này đòi
hỏi HS phải làm việc để trả lời các câu hỏi hoặc giải quyết các vấn đề. Những vấn
đề này thường được rút ra từ cộng đồng xung quanh các em, và HS thường có cơ
19

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT
hội xác định một vấn đề nhỏ cụ thể mà các em muốn tập trung vào. Học tập qua
thiết kế được dựa trên nền tảng của việc học đi đơi với hành. Nó không liên quan
tới việc lặp lại hoặc tạo ra mô hình của một cái đã có sẵn; thay vào đó, nó hướng
tới những giải pháp sơ khai do HS xây dựng để giải quyết những vấn đề mà đã
được giải quyết bởi những người khác trước đó.
3.3.4. Bốn là học tập dựa trên thách thức
Đây là một trải nghiệm học tập hợp tác, trong đó GV và HS cùng làm việc để
học hỏi về những vấn đề thú vị, đề xuất giải pháp đối với các vấn đề phức tạp trong
thế giới thực, và hành động. Cách tiếp cận này đòi hỏi HS suy nghĩ về việc học tập
cũng như tác động từ hành động của các em, và trình bày các giải pháp cho người
nghe. Khi thiết kế lớp học theo phương pháp học tập dựa trên thách thức, GV phải
khuyến khích HS làm việc theo nhóm hợp tác, sử dụng công nghệ phổ biến trong
đời sống hàng ngày, giải quyết các vấn đề trong thế giới thực thông qua sử dụng
một phương pháp đa ngành, chia sẻ kết quả với cộng đồng và suy ngẫm. Học tập
dựa trên thách thức tích hợp cơng nghệ vào trong q trình học tập. Mục tiêu của
phương pháp này là để giúp HS tìm ra những giải pháp trong thế giới thực đối với
các vấn đề, chứ không chỉ là một bài tập về tư duy phản biện.
3.3.5. Năm là dạy học dự án

DHDA khá quen thuộc với GV phổ thông. Đây là phương pháp dạy học
trong đó GV tổ chức HS thực hiện một dự án học tập. Với các bài học STEM gắn
với quy trình thiết kế kĩ thuật, GV nên vận dụng phương pháp DHDA để tổ chức.
Các bước tổ chức DHDA đã được nhiều tác giả mô tả, cơ bản gồm có các bước
sau:Bước 1: GV giới thiệu một số ví dụ thực tiễn về dự án; Bước 2: HS nhận
vai trị thiết kế dự án, có thể thông qua thảo luận hoặc thi đua; Bước 3: HS thảo
luận và xác định thông tin nền cần cho thiết kế của mình; Bước 4: GV tư vấn
HS thoả thuận các tiêu chí đánh giá dự án; Bước 5: HS huy động vật liệu cần
thiết cho dự án; Bước 6: HS tạo ra dự án của mình; Bước 7: HS chuẩn bị báo
cáo các dự án; Bước 8: HS báo cáo dự án; Bước 9: HS phản hồi quá trình và
đánh giá dự án theo các tiêu chí đã được đề ra ở bước 4.
3.4. Thiết kế và tổ chức một số hoạt động dạy học trải nghiệm STEM chương
halogen hóa học 10-THPT:
3.4.1. Tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm STEM phần Muối NaCl:
1. Tên chủ đề : Muối NaCl
2. Mô tả chủ đề:
Trường THPT Quỳnh lưu 3 là ngơi trường tại vùng miền đất biển. Nhắc đến
biển thì người dân tại đây nghề muối được coi là nghề truyền thống của thời cha
20

LUAN VAN CHAT LUONG download : add