KINH TẾ HỌC VI MÔ - Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright Họckỳ mùa Thu 2005 - 2006 ppt

Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 1
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
KINH TẾ HỌC VI MÔ
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
Họckỳ mùa Thu
2005 - 2006
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 2
Kinh tế họclàgì?
• Xuất phát điểmcủakinhtế học: Quy luậtphổ quát về
sự khan hiếm
• Quy luật khan hiếm: Mâu thuẫngiữanhucầuvàước
vọng vô hạn
vớikhả năng và nguồnlựchữuhạn của
con người
• Hệ quả của quy luật khan hiếm: Con ngườibuộcphải
lựachọn
về cả 2 phương diện: nhu cầu/ướcvọng và
phân bổ khả năng/nguồnlực
• Hai khía cạnh củasự lựachọn: Mụctiêuvàràngbuộc
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 2
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 3
Kinh tế họclàgì?
• Khái niệm chính thống: Kinh tế họclàbộ môn khoa
họcxãhội nghiên cứusự phân bổ các nguồnlực khan
hiếmchocácmục đích sử dụng có tính cạnh tranh,
nhằmtối ưu hóa lợiíchcủa các cá nhân, tổ chức, và

nềnkinhtế.
• Một góc nhìn khác: Kinh tế họcnhư một môn khoa
họcvề thị trường (James Buchanan).
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 4
Khái niệmvề thị trường
• Thị trường là mộttậphợpnhững ngườimuavà
người bán tương tác với nhau ở hiệntại và trong
tương lai để xác định giá cả và sảnlượng củamột
hay một nhóm sảnphẩm.
• Phạmvi củathị trường:
-Khuvực địalý
-Phổ sảnphẩm
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 3
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 5
Những câu hỏicơ bảncủakinhtế học
•Sảnxuất cái gì?
•Sảnxuấtnhư thế nào?
•Sảnxuất bao nhiêu?
•Sảnxuấtchoai?
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 6
Các hệ thống kinh tế trả lờinhững câu hỏi
cơ bảncủa KTH như thế nào?
•Kinhtế kế hoạch hóa tập
trung
•Kinhtế thị trường phi tập
trung
•Kinhtế hỗnhợp

•Kinhtế thị trường [định
hướng] XHCN (socialist
market economy)
•Sảnxuất cái gì?
•Sảnxuấtnhư thế nào?
•Sảnxuất bao nhiêu?
•Sảnxuấtchoai?
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 4
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 7
Phân biệtkinhtế học vi mô và vĩ mô
• Tiêu thứcphânbiệt: Đơnvị phân tích
• Kinh tế họcvĩ mô: Nghiên cứutoànbộ nềnkinhtế: sản
lượng, tăng trưởng, lạm phát, thấtnghiệp v.v.
• Kinh tế họcvi mô:
-Lấy cá nhân (người tiêu dùng, ngườilaođộng, nhà đầutư
v.v.), các đơnvị SX- KD, nhà nước (trung ương và địa
phương) làm đơnvị phân tích
- Nghiên cứu cách thứccácđơnvị kinh tế tương tác với nhau để
hình thành các thựcthể kinh tế lớnhơn(thị trường, ngành
công nghiệp v.v.).
• Mối quan hệ giữa KTH vi mô và vĩ mô
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 8
Phân biệtkinhtế họcthựcchứng và
kinh tế họcchuẩntắc
• Kinh tế họcthựcchứng: “What is?”
-Sử dụng lý thuyếtkinhtế, vớisự hỗ trợ của các mô hình toán -
kinh tế lượng để mô tả, lý giải, và dự báo các vấn đề kinh tếđã,

đang, và sẽ xảyratrênthựctế -làkếtquả củasự lựachọncủa
cáctácnhânkinhtế.
• Kinh tế họcchuẩntắc: “What should be?”
-Liênquantớicácgiátrịđạo đức, xã hội, vănhóa
-Thường mang nặng dấu ấncủangười phát biểu
- Là nguồngốcbất đồng quan điểmgiữa các nhà KTH
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 5
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 9
Lý thuyếtvàMôhìnhkinhtế
• Phân tích vi mô
– Lý thuyết đượcsử dụng để giảithíchmộthiệntượng
quan sát đượctrênthựctế, hoặc để dự báo
về những sự
kiệnsẽ xảy ra. Lý thuyết đượcxâydựng trên cơ sở các
giảđịnh ban đầu, các quy luậtkinhtế, và các thao tác
logic.
– Ví dụ:
• Lý thuyếtvề hành vi người tiêu dùng
• Lý thuyếtvề công ty
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 10
Lý thuyếtvàMôhìnhkinhtế
• Phân tích vi mô
– Mô hình:
• Là hình thứcbiểuhiệncủa lý thuyếtkinhtế dướidạng
ngôn ngữ toán. Mô hình là công cụ quen thuộccủacác
nhà kinh tếđểgiải thích và dự báo về những sự kiện đã,
đang, và sẽ xảyra.

Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 6
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 11
Lý thuyếtvàMôhìnhkinhtế
• Phân tích vi mô
– Minh xác cho mộtlýthuyết
• Sự minh xác và giá trị củamột lý thuyết đượcquyết
định bởichấtlượng các dựđoán và giảithíchcủa nó.
• Để phủđịnh một lý thuyết, nếuchỉ phủđịnh các giả
định ban đầulàchưa đủ, mà còn phảichứng minh được
các dựđoán của lý thuyếtvề cơ bản là sai, hay chứng
minh sự bấtlựccủanótrướcmộtsố hiệntượng quan sát
được.
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 12
Lý thuyếtvàMôhìnhkinhtế
• Phân tích vi mô
– Sự tiếnhóacủacáclýthuyếtkinhtế
• Kiểm định và hoàn chỉnh lý thuyết có ý nghĩasống còn
đốivớisự phát triểncủa khoa họckinhtế.
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 7
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 13
Kinh tế học và Chính sách công
• Chính sách công là gì? Chính sách công là hành động (hay
không hành động) của nhà nước đốivớicácvấn đề xã hội.
• Vấn đề xã hội xuấthiện khi xã hộicảmnhậnrằng mộtvấn đề

nào đó là không thể chấpnhận được, và do vậycầnsự can
thiệp (hay từ bỏ can thiệp) củanhànước.
• Một bài toán cơ bảncủa chính sách công: Làm thế nào để
tối ưu hóa
các quyết định, đạt được các mục tiêu đã đề ra trong
điều kiện khan hiếm các nguồn lực
về thông tin, con người, và
tài chính v.v.
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 14
Kinh tế học và Chính sách công
Quá trình phân tích chính sách
1. Định nghĩavàphântíchvấn đề
2. Xác định mục tiêu của chính sách
3. Xây dựng các lựachọn chính sách
4. Hình thành các chỉ tiêu đánh giá
5. Đánh giá các lựachọn chính sách
6. Kếtluậnvàkiến nghị
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 8
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 15
Định nghĩavàphântíchvấn đề
Câu hỏi
•Vấn đề đang gặpphảilàgì?
•Vấn đề này xuấthiện ởđâu?
• Ai (cái gì) sẽ bị tác động?
•Tácđộng xảyranhư thế
nào?
• Đâu là nguyên nhân chính?

• Chính sách mớicóthể tác
động tớinhững nguyên nhân
này như thế nào?
Ví dụ minh họa
•Tìnhtrạng tai nạngiao
thông hiện nay như thế nào?
•Việc không độimũ bảo
hiểm có quan hệ với xác
suất và hậuquả củatai nạn
như thế nào?
• Ngoài việc không độimũ
bảohiểm, còn có nguyên
nhân quan trọng nào khác?
• Chính sách mớisẽảnh
hưởng tớisácxuấtvàmức
độ nghiêm trọng củahậu
quả tai nạnnhư thế nào?
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 16
Xác định mụctiêucủa chính sách
Câu hỏi
•Cácmụctiêukinhtế, chính
trị, văn hóa, xã hộicủa
chính sách là gì?
•Cácmụctiêunàyđượccụ
thể hóa như thế nào?
Ví dụ minh họa
•Cầnphảigiảmsố vụ tai nạn
liên quan đếnxegắnmáy
đếnmứcnào?
• Các chỉ tiêu cụ thể: số vụ tai

nạn, số ngườitử vong, số
ngườibị thương v.v.
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 9
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 17
Xây dựng các lựachọn chính sách
Câu hỏi
•Cáclựachọnvề chính sách để
giảmtai nạn giao thông là gì?
Ví dụ minh họa
•Bắtbuộc độimũ bảohiểmvớingười
đixegắnmáytrên1 sốđoạn đường
•Tăng hình phạt
•Bố trí lạidâncư xa tuyến đường
chính
•Làmđường mớixakhudâncư
•Tăng số lượng cảnh sát giao thông
•Giáodụcngười đixecơ giới
•Hạnchế và bắntốc độ
•v.v.
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 18
Hình thành các chỉ tiêu đánh giá
Câu hỏi
•Những chỉ tiêu đánh giá
thích hợpnhất cho vấn đề
đang gặpphải và cho các
lựachọn chính sách là gì?
• Đolường chi phí thế nào?

• Đolường hiệuquả ra sao?
•Tínhkhả thi về kinh tế,
chính trị, văn hóa, xã hội?
• Tính công bằng? v.v.
Ví dụ minh họa
•Những tiêu thức nào quan
trọng nhất đốivớiviệcquy
định độimũ bảohiểm? Hạn
chế tốc độ? Quy hoạclại
giao thông và dân cư v.v.?
•Biện pháp nào hiệuquả nhất
trong việcgiảmtai nạngiao
thông?
•Việchạnchế và bắntốc độ
sẽ gây ra phản ứng gì? v.v.
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006
Vũ Thành Tự Anh 10
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 19
Đánh giá các lựachọn chính sách
Câu hỏi
•Lựachọnnàotốthơn?
•Cầntiếnhànhnhững phân
tích nào để tìm ra chính
sách tốthơn?
•Số liệuthống kê có đủ để
phân tích không?
•Nếu không thì cầnthêmsố
liệu nào? v.v.

Ví dụ minh họa
•Phạtngười không độimũ
bảohiểmcóhiệuquả hơn
chiếndịch giáo dụcngười đi
xe không?
•Hiệuquả củaviệchạnchế
và bắntốc độ đốivớitai nạn
thế nào?
•Những số liệuthống kê cần
thiết để trả lờinhững câu
hỏitrênlàgì?
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 20
Kếtluậnvàkiếnnghị
Câu hỏi
•Vớinhững điềukiệnhiệntại
thì chính sách nào là thích
hợpnhất?
•Những nhân tố quan trọng
khác cầnxemxétlàgì?
Ví dụ minh họa
•Cónêntiếptục để người
dân sống dọctheođường
quốclộ?
•Liệuviệcbắntốc độ có giải
quyết đượcvấn đề về cơ
bản?
•Cónêntăng hình phạtlên
gấp đôi?
Chương trình Giảng dạyKinhtế Fulbright
2005-2006

Vũ Thành Tự Anh 11
Kinh tế vi mô Bài giảng 1
8/30/2005 Vũ Thành Tự Anh 21
Con đường phía trước…
• Hai khu vựccủanền
kinh tế
- Khu vựcsảnxuất
- Khu vực tiêu dùng
• Hai khu vựcthị trường
-Thị trường sảnphẩm
-Thị trường nhân tốđầu
vào
• Vai trò củathị trường
• Vai trò của nhà nước
G