Màu - trong điêu khắc ngoài trời pot

Màu - trong điêu khắc ngoài trời
Trong suốt chiều dài lịch sử từ khi xuất hiện các hình vẽ đơn sơ ( những hình kỉ hà )
trên những vách đá, hang động. Trải qua những biến động cũng như thăng trầm, đã xuất
hiện nhiều trường phái và khuynh hướng nghệ thuật khác nhau. Từ mỹ thuật cổ đại đến
Ai cập, Lưỡng hà, Hy lạp, La mã, và dần biến chuyển thành những cột mốc đầy dấu ấn
như Trung cổ, Gôtich…





Mỗi thời kì đều có những dấu ấn phản ánh riêng biệt, cho đến nay nghệ thuật đã thay
đổi nhiều, xuất hiện những hướng khám phá nghệ thuật mới. xét riêng về điêu khắc cũng
có những thay đổi so với các thời kì trước, những cách thức mới ra đời, đa dạng về chất
liệu cũng như hình thức, có những cách thể hiện mới, có những tính chất tổng hợp về
ngôn ngữ, phong phú và mang những sắc thái biểu đạt về cách tạo hình, xây dựng bố
cục…

Trong các thời kì lịch sử điêu khắc, với những diễn tiến của nó ta có thể thấy được
hầu hết các tác phẩm điêu khắc không sử dụng mầu, thường là màu của chất liệu như đá,
đồng …

Để cảm nhận một tác phẩm điêu khắc, người ta thường nhìn thấy hình khối ba chiều của
nó, điều đầu tiên la cảm nhận bằng thị giác, đấy chính là nghệ thuật thị giác. ở Phương
Đông, nghệ thuật điêu khắc sử dụng màu trong motíp tôn giáo (những tác phẩm điêu khắc
thường sử dụng màu, và được sơn son thiếp vàng, ta có thể bắt gặp cả những chất liệu
bằng gốm thường sử dụng thêm màu men để tăng thêm phần biểu cảm. Đó chính là đặc
điểm của điêu khắc tôn giáo ở Việt Nam nói riêng và Phương Đông nói chung.

Còn ở phương Tây thì việc sử dụng màu sắc trong điêu khắc không còn là điều mới
mẻ. Thủa ban đầu người Hy Lạp xưa đã dùng màu vẽ các chi tiết thực lên mắt, mũi, lông

mày, môi… để làm cho bức tượng giống như người thật. Những bức tượng bằng đồng
như tượng thần Dớt, tượng thần Atena còn được dát vàng, ngà voi, đá quí, mắt được làm
bằng kim cương…

Người ta còn tìm thấy ở Ai Cập những bức tượng mô tả như thật về các chi tiết
cũng như màu sắc trên khuôn mặt tượng, v . v…

Màu sắc trong điêu khắc không những có tác dụng thể hiện được những ý tưởng
táo bạo của tác giả mà còn sửa chữa được những khiếm khuyết của chất liệu, tạo màu và
nối các khối với nhau.

Điêu khắc không phải chỉ có vẻ đẹp của hình khối, chất liệu. Màu và ánh sáng màu
đã làm cho điêu khắc trở lên hấp dẫn hơn, tươi mới hơn.Từ những năm 40 màu sắc của
nhà điêu khắc Calder đã mở màn cho hàng loạt những những nhà điêu khắc khác khai
thác những cái mới trong các tác phẩm của mình.

Trong các tác phẩm điêu khắc hiện đại đã xuất hiện những tác phẩm cực kì ngẫu
hứng, màu sắc tràn trề trên tượng; nhưng một tác phẩm điêu khắc vẫn là một tác phẩm
điêu khắc, nó vẫn có những yếu tố của điêu khắc chứ không phải là một tác phẩm hội
hoạ, cho dù có dùng màu một cách rực rỡ đi nữa. nghĩa là nó vẫn là một khối vật chất ba
chiều có sự chuyển biến của khối hình, có sự vận động các chiều hướng của khối và nó
chỉ trở lên đẹp hơn, hấp dẫn hơn chứ không làm mất đi giá trị đích thực của tác phẩm.

Việc sử dụng màu sắc trong điêu khắc ngoài trời xuất hiện như một điều tất yếu
trong lịch sử nghệ thuật, ngoài việc muốn thể hiện một sự biểu cảm mới mẻ,việc sử dụng
màu sắc trên tượng khi đặt trong không gian môi trường thì màu sắc cũng đóng góp một
phần không nhỏ vào việc làm tăng mĩ cảm của toàn bộ tổng thể bố cục chung của tác
phẩm.

Màu sắc tượng trang trí gần với thiên nhiên.

Khi đặt một tác phẩm điêu khắc ra không gian ngoài trời, tác giả thường băn khoăn
và trăn trở một điều: “ Màu sắc của tác phẩm mình làm ra có phù hợp với chỗ đặt tác
phẩm không? Có làm tôn lên vẻ đẹp của tượng hay lại làm ảnh hưởng đến tác phẩm của
mình hay không? Quả thật, điều này rất quan trọng. Khi đặt tác phẩm không gian trong
nhà cần đòi hỏi màu sắc phù hợp, vì không gian trong nhà là do những ánh sáng nhân tạo
(đèn, cửa sổ…), sự phản chiếu của tường , đồ vật, bị bó hẹp như vậy, tác phẩm đó đòi hỏi
nếu sử dụng màu nào, tác giả phải chọn gắn với “cái nền” trong nội thất, màu sắc trong
ấy nếu đặt ra thiên nhiên bên ngoài ( như vườn cây, công viên, sân , ) thì chọn màu sắc
cũng khó hơn rất nhiều.

Màu sắc của thiên nhiên như màu lá cây, cảnh vật xung quanh và cả của ánh sáng
thiên nhiên có ảnh hưởng rất nhiều lên màu sắc của tác phẩm.Thường là những tác phẩm
đặt ngoài trời là những màu nóng nổi bật.

Việc vẽ màu lên một tác phẩm điêu khắc là một sự giải toả những cảm xúc nghệ
thuật một cách nhanh chóng và mạnh mẽ mà không thông qua việc xử lí hình khối của tác
phẩm. Đặt một tác phẩm điêu khác ngoài trời là đồng nghĩa với việc phải nắm được toàn
bộ những quy tắc về luật phối cảnh của cảnh quan tự nhiên với tác phẩm của mình, đưa
tác phẩm của mình hoà nhập vào thiên nhiên, tạo ra một ấn tượng đồng điệu với cảnh
quan, tạo ra một sự thú vị đối với con mắt của người thưởng lãm, nhưng không có nghĩa
là cứ dùng màu là tạo được những thay đổi của không gian điêu khắc. Nói một cách tổng
quát màu sắc có thể tôn một tác phẩm điêu khắc lên một tầm mới, ấn tượng hơn, hấp dẫn
hơn nhưng có thể màu sắc làm cho tác phẩm trở lên thô kệch và chướng mắt nếu màu sắc
trong tác phẩm trở lên đối chọi hay phá vỡ khung cảnh xung quanh.

Chính vì lẽ đó, một số tìm tòi trong điêu khắc hiên đại đã sử dụng màu sắc một cách
mạnh bạo.

Quan niệm của nghệ thuật điêu khắc đã từng có một thời bị áp đặt bởi những quan

niệm khác nhau, đã có thời người ta quy chuẩn rằng phải làm tượng thế này hay thế kia,
trong mọt thời gian dài của lịch sử mỹ thuật, người ta cho rằng chỉ có khối vật chất cụ thể
mới là điêu khắc, nhưng sụ lặp lại nhàm chán đó khiến các nghệ sĩ trẻ cảm thấy bị bó
buộc và tù túng. Người ta đi tìm những cái mới, khát khao đi đến với cái đẹp mới lạ và
đầy cảm hứng với những thể nghiệm và tìm tòi táo bạo để đưa hình khối hoà với không
gian. Những ý đồ sử dụng khoảng trống là một bộ phận của hình khối, đã tạo ra những
tác phẩm gần gũi với cuộc sống hiện đại hơn. đến một thời điểm, khoảng không gian
trống trong tác phẩm là một điều không thể thiếu và đương nhiên nó chiếm một vị trí
quan trọng trong việc góp phần tạo nên cái đẹp của tác phẩm nghệ thuật. Nhờ đó, sự tìm
tòi về màu sắc trong tác phẩm cũng đã được chuyển sang một khía cạnh mới, đầy tìm tòi
và phát triển mạnh mẽ, gây ra những đột phá và có những thành công không thể chối cãi.

Thời gian qua và con người cũng dễ dàng chấp nhận trong việc tháo bỏ các quy tắc
của những ràng buộc. Ngoài những chất liệu sẵn có, ngưòi ta còn thử nghiệm những chất
liệu mới nhằm tạo cho tác phẩm của mình một ngôn ngữ mới. Việc phối hợp những màu
sắc rực rỡ trên cùng một tác phẩm cũng không phải là điều mới mẻ, không nói đến việc tô
màu trên tượng mà thế giới đã có từ nhiều thế kỉ trước, chỉ riêng mảng điêu khắc hiện đại
cũng có những bộ mặt mà màu sắc cũng đóng góp rất lớn vào nền điêu khắc hiện đại nói
chung và nảy sinh một xu hướng mới của điêu khắc màu.

Calder là người nổi trội trong việc dùng màu sắc trong tác phẩm của mình, ngoài
việc dùng màu để cho tác phẩm của mình trở lên ấn tượng. ông còn quan tâm đến việc kết
hợp tác phẩm với môi trường xung quanh.

Với những mảng màu mạnh mẽ và đối chọi: đỏ, cam, lam, vàng, đen…ông đã tạo ra
một không gian mới mẻ, tươi trẻ, bay bổng và thần tiên như cổ tích. Nếu những tác phẩm
ấy, không gian ấy, chuyển động ấy chỉ đơn thuần là màu của sắt, thép thì nó vẫn đẹp, vẫn
sống động song nó mất đi vẻ tươi tắn trẻ trung và cảm giác gần gũi với thiên nhiên, với
con người.

Cho đến cuối thế kỉ xx, sự giao thoa của hội hoạ và điêu khắc ngày càng mạnh mẽ hơn.
nó không làm mất đi vẻ đẹp của hội hoạ truyền thống cũng như điêu khắc truyền thống.
Những ảnh hưởng của hội hoạ - điêu khắc tạo ra một vẻ mặt mới cho nghệ thuật, có thể
nói rằng việc làm cho tác phẩm điêu khắc có màu cũng giống như việc làm cho tác phẩm
hội họạ có đựợc một không gian mà người ta có thể bước vào được, có thể sống trong
nó… Có màu sắc, sự bó hẹp của không gian điêu khắc trong giới hạn của bề mặt hình
khối không còn là điều cản trở.

Màu sắc làm phá vỡ cảm giác đồng nhất của chất liệu khi người ta xử lí màu trên tác
phẩm theo ý muốn chủ quan, có khi mức độ màu dầy đặc trên tác phẩm, có khi chỉ là
điểm xuyết… nó phá đi sự cảm nhận liền mạch của thị giác đối với hình khối và đôi khi
hướng người xem đến với một mạch cảm xúc khác. đó chính là sự phông phú của việc
dùng màu trên tác phẩm.

Sự khác nhau giữa những tác phẩm được phủ màu toàn bộ và những tác phẩm chỉ
điểm màu ở chỗ cần thiết. Không kể đến những tác phẩm điêu khắc trang trí có kích
thước lớn, nó có thể được phủ màu hoặc đơn giản là màu chất liệu, thì bản thân tính trang
trí hoành tráng của nó cũng là tâm điểm gây chú ý. Loại tượng nhỏ, tượng vườn, tượng
salon. Khi với mục đích là trọng tâm của một quần thể, thì bản thân tác phẩm phải buộc
người ta chú ý đến trước nhất. Việc dùng màu mạnh, khoa trương là cái có thể. Ngược
lại, những tác phẩm có nhiệm vụ trang trí điểm xuyết, hỗ trợ cho không gian nào đó, thì
việc dùng màu thường tinh tế, kín đáo hơn.

Có thể chỉ để điểm màu, gây một sự thú vị nho nhỏ hay gợi một thoáng cảm xúc lạ
trước một quần thể không gian chung.

Không chỉ co vẻ đẹp về chấtliệu, hình khối, ánh sáng và màu sắc làm cho điêu khắc
tươi mới hơn, ấn tượng hơn trong sự biến động của lịch sử mỹ thuật.

Không thể nói rằng màu sắc trong điêu khắc xuất hiện chỉ là một trào lưu mới mẻ

của lịch sử mỹ thuật vốn đã có qúa nhiều biến động và thay đổi. Chúng ta hãy xem tác
phẩm điêu khắc màu khi chúng được đặt vào một không gian của thiên nhiên ấn tượng
như thế nào?. Nếu so sánh với sự chuyển động cuồn cuộn trong các tác phẩm của
Michenlanghelo , sự êm đềm lãng mạn trong những hình thể của Rodin, những hài hoà và
cân bằng của Henrrymore,sự tinh tuý và khoa học của Brancusi hay những khối hình như
hư ảo của Giacometti…thì ta cũng đã thấy được sự kì vĩ và phong phú của nghệ thuật
điêu khắc. Nhưng liệu ta có thể dửng dưng trước sự rực rỡ trong những tác phẩm của
Calder bởi cái hoành tráng của màu sắc kết hợp với khung cảnh thiên nhiên. Ngoài việc
làm cho điêu khắc trở lên sống động bởi sự dịch chuyển của hình khối trong không gian,
thì bằng những màu sắc đầy chất trang trí, ông đã làm cho tác phẩm điêu khắc hoà với
thiên nhiên, một không gian thiên nhiên_nghệ thuật đầy cảm xúc và chứa những gam
màu mạnh mẽ, đơn giản và nồng nhiệt những xúc cảm nghệ sĩ. Không thể nói rằng màu
sắc trong điêu khắc ngoài trời là đẹp hay không đẹp, cái quyết định chính là tư duy thẩm
mĩ của nghệ sĩ, người nghệ sĩ tạo ra một tác phẩm, và tác phẩm đó thực sự đẹp, đầy xúc
cảm của vẻ đẹp thì tác phẩm ấy sẽ được công chúng đón nhận.

ánh sáng của thiên nhiên cũng làm ảnh hưởng không ít tới màu sắc của một tác
phẩm, vấn đề là khi tác phẩm còn ở trong xưởng, chịu tác động của ánh sáng hẹp thì chấp
nhận được. Còn khi đặt ra ngoài thiên nhiên nó bị biến đổi rất nhiều, không gian bên
ngoài là không gian mở, tác động của nhiều những nhân tố ngoại cảnh. Sự thay đổi là
điều không thể tránh khỏi.

Màu tự thân

Những chất liệu với những màu tự thân rất đẹp như tượng bằng chất liệu đồng gợi
cho người xem cảm giác thật, gần gũi, sự thiêng liêng cũng toát lên từ chất liệu này. ta có
thể thấy trong các hình thức tượng chùa, đền, trong các không gian thờ cúng khác nhau (
ở chùa Trấn Vũ hay trong đền Quán Thánh, Phật bà quan âm nghìn mắt nghìn tay…).

Tượng gỗ hay đá thường được sử dụng các màu nguyên bản, để màu tự thân, màu

sắc đó phần nào dưoc cảm giác gần gũi và tạo ra được không gian của tác phẩm.

Nghệ thuật không phát triển bên ngoài của cuộc sống, nó phát triển ngay trong nội tại
của từng thời kì, chính vì vậy mà nó mang nặng những yếu tố của thời đại đó.

Nghệ thuật điêu khắc cũng không nằm ngoài ngoại lệ đó. Thủa ban đầu,điêu khắc
với những yếu tố tâm linh (chủ yếu là phục vụ cho tôn giáo)

Màu tôn thêm khối và tạo sự kết nối các khối với nhau

Là một trong những điều quan trọng của không gian điêu khắc ngoài trời, là tiếng nói
của khối, ngôn ngữ của các khối điêu khắc. để kết nối các khối điêu khắc trong tác phẩm.
Sử dụng màu sắc đóng vai trò không nhỏ. Tôn thêm vẻ đẹp của khối, làm nổi bật và
không bị chìm với không gian và màu sắc thiên nhiên