NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH LƯỢNG PHÂN BÓN NPK HỢP LÝ
CHO GIỐNG LẠC L23 TRỒNG XEN VỚI MÍA TRONG ĐIỀU KIỆN
CÓ CHE PHỦ NILON VỤ XUÂN 2006 - 2008
TẠI VÙNG TRUNG DU MIỀN NÚI THANH HOÁ
Lê Đình Sơn
1
, Nguyễn Thị Chinh
2
,
Nguyễn Văn Viết
2
Summary
Research results on the apropriated PK fertilizers application for groundnut
intercropping with sugar - cane in nilon mulching condition, spring seasons 2006 -
2008 on the mid - highland of Thanh Hoa Province
During the spring seasons of 2006 - 2008 some experiments were conducted to determine the
influence of NPK fertilizers on the pod yield of groundnut intercropping with sugar - cane at two
sites (Tho Xuan and Thach Thanh) of Thanh Hoa Province. These experiments were caried out
RCBD with three replications, five treatments including of (1) 300 kg of microbio - organic fertilizer
+150 kg of lime as basal (Control 1); (2) 3000 kg of manue fertilizer +150 kg of lime (control 2); (3):
Basal + 9.0 kgN + 27.0 kg of P
2
O
5
+ 18.0 kg of K
2
O; (4) basal + 13.5 kg of N+ 40.5 kg of P
2
O
5
+
27.0 kg of K
2
O; (5) Basal +18.0 kg of N+ 54.0 kg of P
2
O
5
+ 36.0 kg of K
2
O. Space between two
rows of sugar - cane 1.10 - 1.15m, groundnut density is 12 plants/m
2
. Research results showed
that, Fertilizers application: 300 kg of microbio - organic fertilizer +150 kg of lime + 9.0 kg of N +
27.0 kg of P
2
0
5
+ 18.0 kg of K
2
0, and nilon mulching gave the higest harvested index (0.46), pod
yield 13.85 - 14.45 quital ha
- 1
, net income from groundnut and sugar - cane about 49.571 - 50,486
million VND ha
- 1
. Apart from groundnut pod yield, about 24.17 - 26.71 quital of groundnut haulm
left in the soil after harvesting groundnut.
Keywords: Groundnut, NPK fertilizers.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc sử dụng đồng bộ các biện pháp kỹ
thuật không chỉ mang lại năng suất cây
trồng, hiệu quả kinh tế cao mà còn cho sản
phNm có cht lưng tt. Mun thâm canh
cây trng, nu ch da vào phân hu cơ s
không m bo dinh dưng có năng sut
cao và n nh. Vì vy phi có các loi
phân hu cơ vi sinh, phân vô cơ mi áp
ng y và kp thi nhu cu cht dinh
dưng cho cây. N u s dng cân i, hp
lý phân hu cơ vi sinh, phân vô cơ thì có
th xem là chìa khoá ca năng sut cao,
m bo phát trin bn vng. H s s dng
phân hoá hc trên th gii nói chung,
nưc ta nói riêng còn rt thp, i vi phân
m ch t 30 - 50%, phân lân 20 - 30%,
phân kali 40 - 60%.
Cây lc mn cm vi bón phân không
cân i, c mi ơn v N PK ưc bón cân
i s cho sn phNm thu hoch cao hơn t
10 - 30 ơn v, hoc cao hơn na so vi bón
phân không cân i (Anonyme, 1996).
Hu ht các loi t trng lc vùng
t i trung du min núi Thanh Hoá có
hàm lưng cht dinh dưng thp, nông dân
li ít chú trng n vic u tư phân bón
cho lc, nên năng sut lc t ưc còn rt
1
S Khoa hc và Công ngh tnh Thanh Hóa.
2
Vin Khoa hc N ông nghip Vit N am, Thanh Trì, Hà N i.
thp, chênh lch quá ln vi năng sut
tim năng. Xut phát t thc t trên, chúng
tôi tin hành “ghiên cứu xác định lượng
phân bón PK hợp lý cho giống lạc L23
trồng xen với mía trong điều kiện có che
phủ nilon vụ xuân 2006 - 2008 tại vùng
trung du miền núi Thanh Hoá” xác nh
ưc nh hưng ca phân bón N PK i
vi ging lc L23 trng xen trên rung mía
vùng này.
II. VT LIU VÀ PHƯƠN G PHÁP
N GHIÊN CU
1.Vật liệu
a. Giống thí nghiệm
Ging lc (cây trng xen): Ging L23
ưc tuyn chn t các ging lc trng xen
trên rung mía vùng trung du min núi
Thanh Hoá t năm 2004 - 2006
Ging mía (cây trng chính): ROC10.
b. Đất thí nghiệm.
Thí nghim ưc tin hành trên t
trng mía (trng mi) ti xã Xuân Thng,
huyn Th Xuân và xã Thành Tâm huyn
Thch Thành (thuc vùng trung du min
núi) Thanh Hoá; t thí nghim thuc
loi t in hình phát trin trên phin
thch (Th Xuân) và t xám Feralit
(Thch Thành), t có tng canh tác dày
0,7m tr lên.
c. Thời gian nghiên cứu: Thc hin
trong 3 v xuân (2006 - 2008).
2. Phương pháp bố trí thí nghiệm
Mi thí nghim gm 5 công thc, 3 ln
nhc li, ưc b trí theo phương pháp ngu
nhiên hoàn toàn ti 2 im Th Xuân và
Thch Thành. Lưng phân bón tính cho 1 ha
lc trng xen. Các công thc thí nghim:
I: N n = 300 kg phân hu cơ vi sinh
+150 kg vôi bt (/C1)
II: 3.000 kg phân chung + 150 kg vôi
bt (/C2).
III: N n + 9,0 kgN + 27,0 kgP
2
O
5
+
18,0 kgK
2
O
IV: N n + 13,5 kgN + 40,5 kgP
2
O
5
+
27,0 kgK
2
O.
V: N n + 18,0 kgN + 54,0 kgP
2
O
5
+
36,0 kgK
2
O.
Mt gieo 12 cây/m
2
, xen 1 hàng lc
gia 2 hàng mía: Khong cách hc x hc =
(15 cm x 15 cm) x 2 ht/hc. Quy trình k
thut canh tác, các khâu k thut như làm
t, bón phân, gieo trng, che ph nilon
ưc áp dng theo quy trình chung.
S liu thí nghim ưc x lý thng kê
theo chương trình EXCEL và IRRISTAT 4.0.
III. KT QU VÀ THO LUN
1. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK
đến sinh trưởng của giống lạc L23 trồng
xen mía
- Thi gian t gieo n mc có s khác
nhau các nn phân bón khác nhau và dao
ng t 9 - 11 ngày, thp nht là công thc I,
II có thi gian t gieo n mc 9 ngày, công
thc V có mc phân bón cao hơn nên thi
gian mc dài hơn công thc III, IV là 1 ngày.
- Thi gian t mc n ra hoa t 28 - 29
ngày, nhìn chung s sai khác nhau không rõ.
- Thi gian sinh trưng chênh lch
nhau t 1 - 3 ngày theo chiu tăng lưng
phân bón N PK.
- S cành cp 1 ít có bin ng, t t
4,1 - 4,3 cành/cây, s cành cp 2 t 1,4 - 1,6
cành/cây, tăng dn theo liu lưng phân bón.
- Chiu cao cây có s sai khác nhau theo
xu hưng tăng dn khi lưng phân bón tăng
lên, tăng t 37,2 cm (I) n 41,7 cm (V).
Bảng 1. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK đến sinh trưởng của giống lạc L23
vụ xuân 2006 - 2008 tại Thọ Xuân và Thạch Thành
Công thức
Gieo - Mọc
(ngày)
Mọc - Ra hoa
(ngày)
TGST
(ngày)
Số cành cấp
I/cây
Số cành cấp
II/cây
Chiều cao
cây (cm)
I 9 29 110 4,1 1,4 37,2
II 9 29 110 4,1 1,4 37,9
III 10 28 112 4,2 1,5 40,2
IV 10 29 112 4,3 1,6 40,8
V 11 29 113 4,3 1,6 41,7
2. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK
đến số lượng nốt sần của giống lạc L23
Kt qu bng 2 cho thy: tt c các
giai on u có chung mt quy lut là
lượng phân bón NPK càng tăng, số lượng
nốt sần càng tăng. Số lượng nốt sần đạt tối
đa ở thời kỳ quả chắc. Lượng phân bón
NPK khác nhau có ảnh hưởng rất rõ đến số
lượng nốt sần, tăng từ 237,5 (I) lên 271,3
nốt/cây (V) thời kỳ quả chắc.
Bảng 2. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK đến số lượng nốt sần của giống lạc L23
vụ xuân năm 2006 - 2008 tại Thọ Xuân và Thạch Thành (nốt)
Công thức Ra hoa Hình thành quả Quả chắc
I 81,4 132,3 237,5
II 81,0 131,6 235,5
III 84,3 140,5 257,7
IV 85,5 148,0 266,0
V 87,3 151,9 271,3
3. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK
đến các yếu tố cấu thành năng suất và
năng suất của giống lạc L23
- nh hưng ca lưng phân bón
NPK đến các yếu tố cấu thành năng suất
và năng suất.
Nhìn chung các công thức có bón phân
NPK các chỉ tiêu số quả chắc/cây, khối
lượng 100 quả, tỷ lệ nhân (%) có sự sai
khác rõ so với đối chứng không bón phân
NPK, nhưng sự sai khác nhau giữa các công
thức có bón NPK là không đáng kể.
Ở các công thức bón phân, số quả
chắc/cây dao động từ 8,5 (I) - 10,8 quả (V),
khối lượng 100 quả từ 144,4 (II) - 147,9 g
(IV), khối lượng 100 hạt của các công thức
đạt từ 62,4 (I) - 63,8 g (IV), tỷ lệ nhân của
các công thức dao động từ 68,5 (I) - 70,3%
(IV) (bảng 3).
Bảng 3. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK đến các yếu tố cấu thành năng suất
của giống lạc L23 vụ xuân năm 2006 - 2008 tại Thọ Xuân và Thạch Thành
Công thức Số quả/cây Số quả chắc/cây
Khối lượng
100 quả (g)
Khối lượng
100 hạt (g)
Tỷ lệ nhân
(%)
I 10,6 8,5 144,6 62,4 68,5
II 10,6 8,5 144,4 62,7 68,7
III 12,1 10,5 147,6 63,6 69,8
IV 12,5 10,7 147,9 63,8 70,3
V 13,7 10,8 147,6 63,7 69,7
- nh hưng ca lưng phân bón
NPK đến năng suất kinh tế, năng suất sinh
học của giống lạc L23 vụ xuân 2006 -
2008 tại Thọ Xuân và Thạch Thành.
Kết quả bảng 4 cho thấy, ở các công
thức bón phân năng suất lý thuyết tăng từ
14,26 tạ/ha (II) lên 20,73 tạ/ha (IV); năng
suất sinh học tăng từ 38,88 tạ/ha (II) lên
47,20 tạ/ha (V); Năng suất thân lá khô
biến động không nhiều giữa các công
thức.
Bảng 4. Ảnh hưởng của lượng phân bón PK đến năng suất kinh tế, năng suất sinh học
của giống lạc L23 vụ xuân 2006 - 2008 tại Thọ Xuân và Thạch Thành
Công thức
Năng suất
lý thuyết
(tạ quả/ha)
Năng suất
thân lá khô
(tạ/ha)
Năng suất
sinh học
(tạ/ha)
Hệ số
kinh tế
Năng suất thực thu (tạ/ha)
Thọ Xuân Thạch Thành
I 14,53 25,19 39,72 0,37 8,78 8,23
II 14,26 24,61 38,87 0,36 8,93 8,21
III 20,27 24,17 44,44 0,46 14,45 13,85
IV 20,73 24,95 45,68 0,45 14,54 13,93
V 20,49 26,71 47,20 0,43 14,68 14,15
CV(%) 4,04 3,46
LSD
0.05
0,93 0,76
Ti 2 im Th Xuân và Thch Thành
năng sut trung bình các năm ca các công
thc có mc bón phân khác nhau u có
chung mt quy lut là khi tăng lưng phân
bón NPK, thì năng suất lạc trồng xen cũng
tăng. Sự sai khác nhau giữa các công thức
có bón NPK, giữa các công thức đối chứng
bón phân chuồng và phân hữu cơ vi sinh là
không đáng kể (ở độ tin cậy α = 0,05), tuy
nhiên các công thức có bón phân NPK năng
suất đều cao hơn so với đối chứng (ở độ tin
cậy α = 0,05).
Năng suất lạc trung bình qua các năm
2006 - 2008 ở Thọ Xuân đạt từ 8,78 (I) -
14,68 tạ/ha (V) cao hơn so với Thạch Thành
(8,21 - 14,15 tạ/ha) trong cùng một công
thức thí nghiệm. Công thức III có năng suất
đạt 14,45 tạ/ha (Thọ Xuân) và 13,85 tạ/ha
(Thạch Thành), là công thức có mức phân
bón đạt hệ số kinh tế cao nhất (0,46).
5. Hiệu quả kinh tế của việc sử dụng
phân bón hợp lý cho giống lạc L23 trồng
xen mía
- Kết quả phân tích hiệu quả kinh tế của
việc sử dụng phân bón hợp lý cho giống lạc
L23 trồng xen tại Thọ Xuân được ghi nhận
ở bảng 5:
Thu nhập thuần ở các công thức dao
động từ 43,256 (II) - 50,486 triệu đồng/ha
(III), công thức III có mức phân bón: 300
kg phân hữu cơ vi sinh +150 kg vôi bột +
9,0 kgN + 27,0 kgP
2
O
5
+ 18,0 kgK
2
O đạt
hiệu quả kinh tế cao nhất. Tổng thu nhập
thuần đạt 50,486 triệu đồng/ha (chưa trừ
công lao động), trong đó thu nhập thuần từ
lạc là 9,830 triệu đồng/ha, từ mía là 41,106
triệu đồng/ha; năng suất mía đạt 120,2
tấn/ha, tăng 18,5 tấn/ha so với trồng thuần
(tăng 15,39%). Tổng thu nhập thuần tăng
thêm so với mía tơ trồng thuần là 17,705
triệu đồng/ha. Công thức đối chứng I (bón
phân hữu cơ vi sinh), II (bón phân chuồng)
năng suất lạc dao động từ 8,78 - 8,93 tạ/ha,
không có sự sai khác nhau (ở độ tin cậy α =
0,05), năng suất mía đạt 115,4 tấn/ha, có
tổng thu nhập thuần từ 43,256 (II) - 43,706 (I) triệu đồng/ha.
Bảng 5. Hiệu quả của bón phân hợp lý cho giống lạc L23 trồng xen với mía
vụ xuân 2006 - 2008 tại Thọ Xuân
Công thức
NS lạc
(tạ/ha)
NS mía
(tấn/ha)
Tổng thu (1000đ)
Tổng chi (1000đ) Thu nhập thuần (1000đ)
Lạc Mía Lạc Mía Lạc Mía Tổng
I 8,78 115,4 8.780 51.930 4.020 12.984 4.760 38.946 43.706
II 8,93 115,4 8.930 51.930 4.620 12.984 4.310 38.946 43.256
III 14,45 120,2 14.450 54.090 5.070 12.984 9.380 41.106 50.486
IV 14,54 120,2 14.540 54.090 6.630 12.984 7.910 41.106 49.016
V 14,68 120,2 14.680 54.090 7.080 12.984 7.600 41.106 48.706
Mía tơ thuần
- 101,7 - 45.765 - 12.984 - 32.781 32.781
- Kt qu phân tích hiu qu kinh t
ca vic s dng phân bón hp lý cho ging
lc L23 trng xen ti Thch Thành ưc ghi
nhn bng 6.
Thu nhp thun các công thc dao
ng t 42,331 (II) - 49,571 triu ng/ha
(III), công thc III có mc phân bón: 300 kg
phân hu cơ vi sinh + 150 kg vôi bt +
9,0 kgN + 27,0 kgP
2
O
5
+ 18,0 kgK
2
O (tương
đương với mức bón cho lạc trồng thuần ở
mật độ 40 cây/m
2
) cũng đạt hiệu quả kinh tế
cao nhất, đồng thời cũng là công thức có hệ
số kinh tế đạt cao nhất (0,46). Tổng thu nhập
thuần đạt 49,571 triệu đồng/ha, trong đó thu
nhập thuần từ lạc là 8,780 triệu đồng, từ mía
là 40,791 triệu đồng/ha; năng suất mía đạt
120,2 tấn/ha tăng 18,5 tấn/ha so với trồng
thuần (tăng 15,56%). Tổng thu nhập thuần
tăng thêm so với mía tơ trồng thuần là
17,150 triệu đồng/ha. Công thức đối chứng I
(bón phân hữu cơ vi sinh), II (bón phân
chuồng) năng suất lạc dao động từ 8,21 (II) -
8,23 (I) tạ/ha, không có sự sai khác nhau (ở
độ tin cậy α = 0,05), năng suất mía đạt 114,9
tạ/ha, có tổng thu nhập thuần từ 42,331 (II) -
42,931 (I) triệu đồng/ha.
Bảng 6. Hiệu quả của bón phân hợp lý cho giống lạc L23 trồng xen với mía
vụ xuân 2006 - 2008 tại Thạch Thành
Công
thức
NS lạc
(tạ/ha)
NS mía
(tấn/ha)
Tổng thu (1000đ) Tổng chi (1000đ) Thu nhập (1000đ)
Lạc Mía Lạc Mía Lạc Mía Tổng
I 8,23 114,9 8.230 51.705 4.020 12.984 4.210 38.721 42.931
II 8,21 114,9 8.210 51.705 4.620 12.984 3.590 38.721 42.331
III 13,85 119,5 13.850 53.775 5.070 12.984 8.780 40.791 49.571
IV 13,93 119,5 13.930 53.775 6.630 12.984 7.300 40.791 48.091
V 14,15 119,5 14.150 53.775 7.080 12.984 7.070 40.791 47.861
Mía tơ - 100,9 - 45.405 - 12.984 - 32.421 32.421
thuần
IV. KẾT LUẬN VÀ Đ N GHN
1. Kết luận
- Trng xen ging lc L23 vi mía mt
12 cây/m
2
vi mc phân bón 300 kg phân
hu cơ vi sinh + 150 kg vôi bt + 9,0 kgN +
27,0 kgP
2
O
5
+ 18,0 kgK
2
O trong iu kin
có che ph nilon, h s kinh t t cao nht
(0,46), cho năng sut lc cao, thu nhp thun
t lc và mía t cao nht (50,486 triu
ng/ha Th Xuân và 49,571 triu ng/ha
Thch Thành).
- Trong iu kin ca vùng trung du
min núi, bón phân chung và phân hu cơ
vi sinh cho lc trng xen vi mía năng sut
sai khác nhau không áng k, vì vy vi
tim năng t i trng mía có kh năng
trng xen lc còn rt ln, khi lưng phân
chung li có hn, có th s dng phân hu
cơ vi sinh kt hp vi bón N PK hp lý cho
lc t năng sut, hiu qu kinh t cao.
- Phương thc trng xen lc gia các
hàng mía kt hp vi bón phân hp lý là
bin pháp có vai trò quan trng trong vic
tăng kh năng che ph, tăng Nm ca t
trong giai on cây mía chưa khép tán, sau
khi thu hoch lc li mt khi lưng ln
thân lá cây lc (t 24,17 - 26,71 t/ha), có
tác dng làm tăng năng sut mía, góp phn
tăng thu nhp trên mt ơn v din tích.
2. Đề nghị
T kt qu ca tài, cn tip tc trin
khai xây dng mô hình trng xen lc có che
ph nilon và bón phân hp lý cho lc, ng
thi kt hp ng b vi mt s bin pháp
k thut như: Thi v, phun vi lưng, x lý
thuc tr nm cho lc trưc khi gieo
tng bưc hoàn thin quy trình kĩ thut
trng xen lc vi mía vùng trung du min
núi Thanh Hoá.
TÀI LIU THAM KHO
1 Anonyme, 1996. “S cn thit ca vic
bón phân cân i (Food and Fertilizer
technology centre, 1666,3,3)”. Bn dch
ca thông tin khoa hc và kinh t -
Nông nghiệp và PTNT, tr. 5.
2 guyễn Thị Chinh, 1999. Kt qu th
nghim và phát trin các k thut tin
b trng lc trên ng rung nông dân
min Bc Vit Nam, Hội thảo về kỹ
trồng lạc toàn quốc tổ chức tại Thanh
Hoá.
3 guyễn Thị Chinh, guyễn Văn Thắng,
Trần Đình Long, guyễn Xuân Thu,
Phan Quốc Gia, guyễn Thị Thuý
Lương, guyễn Xuân Đoan và cộng sự,
2009. Kt qu chn lc và kho nghim
ging lc L23.
4 gô Thế Dân, guyễn Xuân Hồng, Đỗ
Thị Dung, guyễn Thị Chinh, Vũ Thị
Đào, Phạm Văn Toản, Trần Đình Long
và C.L.L GOWDA, 2000. K thut t
năng suất lạc cao ở Việt Nam, Nhà xuất
bản Nông nghiệp, Hà Nội, tr. 134.
5 Duan Shufen, 1999. Cây lạc ở Trung
Quốc - những bí quyết thành công, Tài
liệu dịch của Ngô Thế Dân, Phạm Thị
Vương, Nhà xuất bản Nông nghiệp.
6 Kanwar, J. S., 1977. Trends in
consumption and production of
fertilizers, Pro ceedings of the FAI -
IFC seminar, AGR - 11/3P - 1 - 16.
7 Sankara Reddi GH, 1988. Cultivation,
Storage and marketing, in groundnut,
India Council of Agricultural Research,
Krishi Anusandhan Bhavan Pusa, New
Delhi.pp. 318 - 382.
gười phản biện: guyễn Văn Tuất
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam
8