Các thành phần phân tử của phiên mã ppt
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (121.61 KB, 3 trang )
Các thành phần phân tử của
phiên mã
ARN thông tin, phân tử mang thông tin từ ADN tới bộ máy tổng hợp protein
của tế bào, được phiên mã từ mạch làm khuôn của một gen. Một enzym được
gọi là ARN polymerase có thể tách hai mạch ADN của chuỗi xoắn kép và lắp
ráp các nucleotit ARN dọc theo mạch ADN làm khuôn dựa trên nguyên tắc
kết cặp giữa các bazơ nucleotit. Giống với ADN polymerase trong sao chép
ADN, ARN polymerase chỉ lắp ráp được các nucleotit vào chuỗi
polynucleotit đang kéo dài theo chiều 5’ → 3’. Tuy vậy, không giống ADN
polymerase, ARN polymerase có thể khởi đầu sự tổng hợp chuỗi
polynucleotit ARN mà không cần một đoạn mồi sẵn có.
Các đoạn trình tự nucleotit đặc thù trên phân tử ADN xác định vị trí mà quá
trình phiên mã một gen bắt đầu và kết thúc. Đoạn trình tự mà ở đó các enzym
ARN polymerase đính kết vào ADN và khởi đầu sự phiên mã được gọi là
promoter (hay trình tự khởi đầu phiên mã); ở vi khuẩn, trình tự là tín hiệu kết
thúc sự phiên mã được gọi là terminator (hay tín hiệu kết thúc phiên mã). (Sự
kết thúc phiên mã ở sinh vật nhân thật diễn ra theo một cơ chế khác). Các nhà
sinh học phân tử thường xem chiều phiên mã của một gen là “xuôi dòng”,
trong khi chiều ngược lại được gọi là “ngược dòng”. Những thuật ngữ này
còn được dùng để mô tả vị trí các trình tự nucleotit (đôi khi gọi là các yếu tố
trình tự) trên các phân tử ADN và ARN. Vì vậy, trên ADN các promoter của
một gen luôn nằm ngược dòng so với terminator tương ứng của nó. Đoạn
trình tự ADN được dùng để phiên mà thành một phân tử ARN hoành chỉnh
chức năng được gọi là một đơn vị phiên mã.
Vi khuẩn có một loại ARN polymerase duy nhất không chỉ xúc tác tổng hợp
mARN mà còn xúc tác tổng hợp các loại ARN khác, bao gồm cả các ARN là
thành phần bộ máy tổng hợp protein như ARN ribosome. Ngược lại, các tế
bào sinh vật nhân thật có ít nhất ba loại ARN polymerase khác nhau có trong
nhân tế bào. Một loại được dùng trong phiên mã tổng hợp các mARN được
gọi là ARN polymerase II. Các ARN polymerase khác được dùng để phiên
mã các gen mã hóa cho ARN nhưng không được dịch mã thành protein.
