Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển du lịch

Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 1 Lớp: VH 1101
M U
1. Lý do chn ti
Du lch trong nhng nm gn õy cú nhng bc phỏt trin mnh m, l
mt trong nhng ngnh kinh t mi nhn ca nn kinh t quc dõn, úng gúp
vo s phỏt trin chung ca t nc.
Khụng ch l ngun thu ngoi t quan trng, du lch cũn to vic lm cho
hng chc vn lao ng trc tip v hng triu lao ng giỏn tip trong xó hi.
Ngoi ra, du lch phỏt trin cũn thỳc y nhiu ngnh kinh t khỏc cựng phỏt
trin to nờn mt din mo mi cho nn kinh t Vit Nam.
Thnh ph Hi Phũng l thnh ph mang m du n kin trỳc thuc a
ca Phỏp. Hin nay, Hi Phũng cũn lu gi c nhiu khu ph vi kin trỳc
khỏ nguyờn vn t thi Phỏp thuc. Cựng vi nhng di tớch lch s v danh
thng khỏc trờn t Hi Phũng, cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp chớnh l mt ngun
ti nguyờn du lch c ỏo, y tim nng, úng gúp vo s phỏt trin chung ca
ngnh du lch Hi Phũng.
Nhng trờn thc t trong nhng nm qua, vic khai thỏc nhng ti nguyờn
ny phc v cho du lch ca thnh ph cha c chỳ trng v quan tõm u t
ỳng mc. Hoc cú mt s cụng trỡnh ó c a vo khai thỏc trong du lch,
nhng khụng phi di t cỏch nhng cụng trỡnh kin trỳc mang m du n
giao lu v nh hng ca vn húa Phỏp, m di vai trũ hon ton khỏc nh
Nh hỏt ln, Nh Bo tng thnh ph ng thi hot ng du lch ti cỏc
im n ny cũn din ra mt cỏch t phỏt, cha cú quy hoch c th ng b,
cng nh cha cú s qun lý mt cỏch cht ch cỏc ngun ti nguyờn t phớa
cp chớnh quyn a phng, ó gõy ra nhng lóng phớ ln v ngun ti nguyờn.
Hn th na, nhng li ớch v kinh t do du lch mang li cha tng xng vi
tim nng, c th ú l s úng gúp vo s phỏt trin kinh t ca a phng cũn
rt hn ch.
Chớnh vỡ nhng lý do trờn, ngi vit ó quyt nh la chn ti Tỡm
hiu cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp Hi Phũng phc v phỏt trin du lch lm

hng nghiờn cu chớnh cho bi khúa lun tt nghip ca mỡnh.
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 2 Lớp: VH 1101
2. Mc ớch ca ti
1. Tỡm hiu v lch s ra i v c trng ca cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp
trong ni thnh thnh ph Hi Phũng.
2. Thc trng khai thỏc cỏc cụng trỡnh ú trong hot ng du lch nhng
nm gn õy.
3. ra mt s nh hng v gii phỏp nhm nõng cao hiu qu khai thỏc
cỏc cụng trỡnh ny phc v cho hot ng du lch ti Hi Phũng mt cỏch bn
vng.
3. í ngha ca ti
Vi ti ny, trờn c s vn dng nhng lý thuyt ca du lch hc
vo trong thc tin du lch thnh ph Hi Phũng, ngi thc hin mong mun
a ra mt cỏi nhỡn h thng v ngun ti nguyờn c ỏo ny, cng nh nhng
bt cp trong hin trng khai thỏc hin nay, t ú xut nhng nh hng cho
vic phỏt trin du lch ca a phng trong thi gian ti, to nờn cỏc tour du
lch hp dn cho du khỏch vi mt loi ti nguyờn cũn ang b ng.
Ngoi ra, ti cú th s dng lm ti liu tham kho v l nhng gi ý
c s cho cụng tỏc qun lý ti nguyờn hay vic xõy dng cỏc tour du lch mt
cỏch khoa hc. ng thi, vi nhng thụng tin m ti cung cp, õy cũn cú
th l ti liu hu ớch i vi du khỏch trong vic la chn nhng im n du
lch hp dn trờn a bn thnh ph Hi Phũng.
4. Phng phỏp nghiờn cu
Phng phỏp thu thp v x lý ti liu: L phng phỏp chớnh c s
dng trong ti. Trờn c s thu thp thụng tin t liu t nhiu lnh vc, nhiu
ngun khỏc nhau cú liờn quan ti ti nghiờn cu, ngi vit s x lý, chn lc
cú nhng kt lun cn thit, cú c tm nhỡn khỏi quỏt v vn nghiờn
cu. nhm cú mt cỏi nhỡn tng quan nht v loi ti nguyờn giỏ tr cũn ang b
b ng ny.

Phng phỏp thc a: Trong quỏ trỡnh nghiờn cu, ngi vit ó tin
hnh i in dó, tham quan tỡm hiu mt s cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp tiờu
biu th ụ H Ni v Hi Phũng trc ht cú cỏi nhỡn so sỏnh v nhng
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 3 Lớp: VH 1101
c trng chung v riờng ca kin trỳc Phỏp ti hai thnh ph, sau ú cú th
ỏnh giỏ c mt cỏch chõn thc v hin trng bo tn cng nh mc ớch s
dng hin nay ca cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp ti Hi Phũng.
Phng phỏp thng kờ, phõn tớch, so sỏnh tng hp:
Phng phỏp ny giỳp nh hng, thng kờ, phõn tớch cú cỏch nhỡn
tng quan, phỏt hin ra cỏc yu t v s nh hng ca yu t ti hot ng du
lch trong ti nghiờn cu; vic phõn tớch, so sỏnh, tng hp cỏc thụng tin v
s liu mang li cho ti c s trong vic thc hin cỏc mc tiờu d bỏo, cỏc
nh hng v gii phỏp phỏt trin du lch trong phm vi nghiờn cu ca ti.
5. B cc ca ti
Ngoi phn m u, kt lun, ti liu tham kho v ph lc, ti gm cú
3 chng:
Chng 1: Tng quan v
.
Chng 2: Cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp ti H
.
Chng 3: xut mt s gii phỏp nhm khai thỏc hiu qu cỏc cụng trỡnh
kin trỳc Phỏp phc v phỏt trin du lch Hi Phũng.
T×m hiÓu c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc Ph¸p ë H¶i Phßng phôc vô ph¸t triÓn Du lÞch
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ Th-¬ng Giang 4 Líp: VH 1101
CHƢƠNG 1.
TỔNG QUAN VỀ KIẾN TRÚC PHÁP VÀ QUÁ TRÌNH DU
NHẬP KIẾN TRÚC PHÁP VÀO VIỆT NAM VÀ HẢI PHÒNG
1.1. Vài nét về kiến trúc châu Âu và kiến trúc Pháp
1.1.1. Lịch sử hình thành của kiến trúc châu Âu - ảnh hưởng của kiến trúc

Hy Lạp và La Mã
Nói đến kiến trúc Pháp không thể không nói đến cái nôi đã sản sinh và
nuôi dưỡng nó, đó là kiến trúc châu Âu, bởi từ trong cội nguồn lịch sử, văn hóa
Pháp và văn hóa châu Âu không thể tách rời. Lịch sử của Tây Âu được hình
thành từ thế kỷ thứ V
SCN
, trên cái nền tan rã của đế chế Tây La Mã cổ đại
1
, vì
vậy xét cho đến cùng, kiến trúc châu Âu chịu ảnh hưởng phong cách của kiến
trúc La Mã và sâu xa hơn là phong cách kiến trúc của Hy Lạp cổ đại. Hai nền
văn minh Hy Lạp và La Mã được hình thành từ thiên niên kỷ thứ III và thứ I
(TCN), là cái nôi của văn minh phương Tây cổ đại, đã phát triển rực rỡ và để lại
những ảnh hưởng sâu sắc đến diện mạo văn hóa của Tây Âu trong suốt thời kỳ
trung đại. Vì vậy khi ngược dòng trở về với lịch sử của kiến trúc châu Âu không
thể không nhắc đến những phong cách kiến trúc cổ đại Hy - La.
1.1.1.1. Kiến trúc Hy Lạp cổ đại
Kiến trúc cổ Hy Lạp tồn tại và phát triển trong suốt 12 thế kỉ, kể từ thế kỉ
XII TCN đến thế kỉ I TCN, cùng với kiến trúc La Mã, là cái nôi của kiến trúc cổ
điển phương Tây. Kiến trúc Hy Lạp để lại rất nhiều công trình bằng đá làm mẫu
mực cho kiến trúc thế giới với vẻ đẹp thanh nhã, có tỉ lệ hài hòa giữa các thành
phần kiến trúc và giữa công trình với con người. Hai quần thể kiến trúc công
cộng phổ biến trong đô thị Hy Lạp cổ đại lúc bấy giờ là agora (quảng trường
công cộng, mang tính dân dụng) và acropol (là những quần thể kiến trúc với
nhiều đền đài, được xây dựng trên những khu đồi cao). Vẻ đẹp của đền đài Hy
Lạp cổ đại gắn liền với sự ra đời và phát triển của các loại thức cột.
Thức cột là hệ thống tỷ lệ và hình thức trang trí cột, là cách người Hy Lạp cổ


1

Năm 476, các bộ tộc du mục người Germain đã tràn vào lãnh thổ của đế chế Tây La Mã cổ
đại, tiêu diệt đế chế này và thành lập nên các quốc gia Tây Âu.
T×m hiÓu c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc Ph¸p ë H¶i Phßng phôc vô ph¸t triÓn Du lÞch
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ Th-¬ng Giang 5 Líp: VH 1101
đại tìm kiếm đến cái đẹp lý tưởng. Có 3 loại thức cột cơ bản trong kiến trúc Hy
Lạp: cột Doric (được hình thành từ một trụ thẳng đứng phình to ở đáy, thường
được so sánh với vẻ đẹp khỏe mạnh của người đàn ông cường tráng), cột Ionic
(có thêm đế cột (base) ở phía dưới và đầu cột có hình đệm nhỏ, phía trên có hình
xoắn ốc loe ra rồi cuộn vào trong, mang dáng dấp nữ tính, mảnh dẻ và giàu tính
trang trí) và cột Corinth (có đường nét mảnh mai, giàu trang trí, đầu cột có
nhiều chi tiết hoa lệ, giống như một lẵng hoa, đối xứng nhiều chiều và có thể
cảm nhận được trong không gian). Những thức cột Hy Lạp đã mang đến cho
kiến trúc một hình thức, một sức sống, chịu đựng được thử thách của thời gian,
biểu trưng cho vẻ đẹp trong sáng, khỏe mạnh và tinh tế của kiến trúc cổ điển.
Thức cột Hy Lạp được xem như biểu tượng của kiến trúc cổ điển. [26]
Quần thể kiến trúc đẹp đẽ nhất của kiến trúc cổ điển Hy Lạp là Acropole
ở thủ đô Athen. Ở đây có 3 kiệt tác là đền Parthenon, đền Erechteyon và cổng
Propylaia. Đền Parthenon là đỉnh cao nhất của kiến trúc cổ điển Hy Lạp, là hình
ảnh bất diệt được lặp lại trong muôn vàn công trình ở châu Âu, châu Mỹ và
nhiều nơi nữa. Đền Erechteyon có một loại cột độc đáo hình người gọi là
Cariatit. Kiến trúc cổ Hy Lạp đã tạo nên một hệ thống ngôn ngữ kiến trúc có sức
thuyết phục và đã góp phần rất to lớn trong kho tàng nghệ thuật kiến trúc thế
giới.
1.1.1.2. Kiến trúc La Mã cổ đại
Đến cuối thế kỉ III (TCN), Đế quốc La Mã làm chủ một vùng đất rộng
mênh mông thuộc Địa Trung Hải. Trong nghệ thuật kiến trúc, họ học tập người
Hy Lạp. Tiếp theo 3 hệ thống “thức” Hy Lạp nói trên, người La Mã sáng tạo
thêm 2 loại “thức” nữa là Toscan và Compozit. Về mặt kết cấu và phương pháp
xây dựng, người La Mã tiến bộ hơn người Hy Lạp một bước. Trên cơ sở dùng
lối tạo dáng công trình bằng thức cột của người Hi Lạp, kết cấu các công trình

kiến trúc La Mã có nhiều tiến bộ trong kỹ thuật xây dựng vòm, cuốn bằng đá và
nhờ việc tìm ra bêtông thiên nhiên, người La Mã đã thực hiện được những kết
cấu không gian lớn.
Thành tựu nổi bật của của kiến trúc La Mã là việc xây dựng và qui hoạch
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 6 Lớp: VH 1101
ụ th t n nh cao: thnh ph c xõy dng theo hỡnh bn c, ti 2 im
giao nhau ca 2 ng theo hng ụng - Tõy v Bc - Nam l mt qung
trng trung tõm, ca ngừ dn vo cỏc thnh ph l cỏc khi hon mụn, trong
thnh ph cú h thng cp, thoỏt nc hon chnh cựng nhiu kiu thc cụng
trỡnh khỏc nh u trng, nh tm, dinh th, cung in, n th Nhng cụng
trỡnh kin trỳc La Mó ni ting nht l u trng Colosseums (hỡnh elip vi
ng kớnh l 156m v 186m, tng bao quanh cao 4.8m, khỏn i cha c
45.000 ngi); Nh tm cụng cng Caracalla (sc cha 1.600 ngi) v n
Panthộon (cú mt mỏi vũm hỡnh cu ng kớnh 45m, gia chm cu l mt ca
tri ng kớnh 9m ly ỏnh sỏng). c bit, u trng Colosseums l
nguyờn mu cho hu ht cỏc sõn vn ng ln trờn th gii t trc ti nay.
c im chung ca kin trỳc La Mó l quy mụ kin trỳc s, tng
dy, honh trỏng b th, gõy n tng v sc mnh, quyn lc, to cm giỏc v
mt s bn vng lõu di, nhiu cụng trỡnh ó chu ng c th thỏch ca thi
gian. Nu ngh thut Hy Lp tỡm n mt s hi hũa gia hỡnh thc v cu trỳc,
gia kin trỳc v trang trớ, thỡ kin trỳc La Mó, ngc li, li l mt ngh thut
ng dng nhm ỏp ng tớnh cỏch sụi ng v thc dng ca ngi La Mó [17].
V nhng c im ny ó c em vo trong kin trỳc chõu u núi chung v
kin trỳc Phỏp núi riờng to nờn nhng phong cỏch kin trỳc y sỏng to,
c ỏo, n tng m vn khụng lm mt i v p hi hũa.
1.1.2. Kin trỳc Phỏp trờn cỏi nn ca kin trỳc chõu u
1.1.2.1. Nhng phong cỏch kin trỳc thi trung i
Trờn c s nhng nh hng ca kin trỳc Hy - La c i, t th k X -
XII, chõu u xut hin mt phong cỏch kin trỳc mi, c gi l phong cỏch

Roman (hay Romanesque, xut x t Rome, tc La Mó).
Phong cỏch Roman cú th bt u vựng Normandie, Italia vo th k
th 9, nhng kin trỳc Roman tht s ra i cựng vi s xut hin ca dũng tu
Benecdictine Phỏp vo nm 910. Th k 10, nn kinh t Phỏp phc hi, Giỏo
hi thnh vng, s sựng bỏi cỏc "thỏnh tớch" tr nờn cao tro v dũng tớn
hnh hng i tỡm cỏc thỏnh vt v thỏnh ct tr nờn ngy cng ụng o v
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 7 Lớp: VH 1101
cung nhit. Bờn cnh cỏc tuyn ng hnh hng, Giỏo hi xõy dng cỏc tu
vin khỏch hnh hng cú th trỳ ng, n ung v lm l. Nh th c xõy
dng bờn trong tu vin, cựng vi tu vin tr thnh qun th kin trỳc ln. Nc
Phỏp l cỏi nụi ca cỏc kin trỳc nh th xõy dng kốm vi cỏc tu vin. Loi nh
th ny thng c xõy dng cựng vi nh ca cỏc thy tu, tu vin, nh
ngh ụi khi gõy n tng nh mt thnh ph.
Sau ú, kin trỳc Roman ó c tri di trờn mt bỡnh din rng, phỏt
trin ch yu cỏc nc Tõy u v Trung u, gm Phỏp, Anh, í, B, H Lan,
Tõy Ban Nha c im chung ca Kin trỳc Roman l chu nh hng ca
kin trỳc La Mó c i v kin trỳc Byzantyne ( ch ụng La Mó)
2
; loi hỡnh
kin trỳc khụng a dng, phn ln l kin trỳc tụn giỏo nh nh th, tu vin v
cỏc cụng trỡnh nh , thnh quỏch phỏo i cú tớnh cht phũng th ca giai cp
phong kin.
Bờn cnh ú, kin trỳc Roman khụng cú quy mụ ln v cu k nh kin
trỳc La Mó c i, phn nhiu cụng trỡnh cú mt ngoi thụ rỏp, ớt yu t trang trớ,
kin trỳc nng n, s dng ca i v ca s kớch thc nh, ớt ỏnh sỏng. V kt
cu, s dng nhiu cun ca tr, vũm nụi v vũm bỏn cu, cỏc loi mỏi vũm
c lm bng ỏ v k thut cũn hn ch nờn mt bng kin trỳc cỏc b phn
thng ch l vuụng, trũn hoc hỡnh ch thp La tinh. Kiu kin trỳc ny tuy
chc chn nhng tn nhiu vt liu, nh ca u ging cỏc lụ ct vi tng dy,

ca s nh, ct thụ. Nhỡn chung cu trỳc bờn ngoi hi nng n, kộm s thanh
thoỏt, hi hũa. Mt trong nhng tỏc phm xut sc ca kin trỳc ny l qun th
tụn giỏo Pisa (th k XI-XIII) l tỏc phm ca kin trỳc Roman Italia, th hin
s kt ni truyn thng vi kin trỳc La Mó. Qun th ny bao gm Nh th
Pisa (1063-1118, 1261-1272); Nh ra ti The Baptistery (1153-1265); Thỏp
chuụng The Campanile (1174-1271) - ngy nay gi l thỏp nghiờng Pisa. Hỡnh


2
Do lónh th quỏ rng ln, nm 395, La Mó b phõn chia thnh hai phn: ụng La Mó úng ụ
Conxtantinople, Tõy La Mó úng ụ Roma. Sau khi Tõy La Mó b tiờu dit vo nm 476, quc
ụng La Mó i vo con ng phong kin húa v tr thnh quc Byzantium, tn ti n nm 1453
thỡ b Th Nh K tiờu dit.
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 8 Lớp: VH 1101
khi ca c qun th cõn bng v hi hũa, nh th gia, nh ra ti v thỏp
chuụng u cú hỡnh dỏng hi hũa, u l hỡnh khi tr (mt dng khi platong)
nhng mt bờn to hn v cao va phi, mt bờn nh hn v cú chiu cao ln. C
ba cụng trỡnh phớa bờn ngoi u c lm bng ỏ võn thch trng v hng xen
k nhau, trang trớ mt tin bng cỏc cun na trũn tng t gia cỏc tng vi
nhau, to nờn v thng nht tinh t. [27]
Kin trỳc Gothic ra i sau thi kỡ kin trỳc Roman. Cui th k XII,
min Tõy bc nc Phỏp xut hin mt kiu kin trỳc mi gi l kin trỳc
Gothic (Gothique), sau ú c truyn i khp chõu u, phỏt trin rc r n
th k XV. Thm chớ, gia th k XVIII, phong cỏch Gothic vn rt c a
chung Anh v lan rng khp Chõu u trong sut th k XIX, sau ú vn nh
hng rt mnh trong cỏc kin trỳc v nh th v trng i hc cho n tn th
k XX. [28]
Kin trỳc Gothic l mt bc tin b ln so vi kin trỳc Roman. Kin
trỳc Gothic khụng chc chn bng kin trỳc Roman nhng nh nhng p

hn, nh cú ca s ln lp kớnh mu, ct chm tr p, kiu ca mỏi vũm c
thay bng hỡnh lng nhn, nhng bc iờu khc nhiu hn, sinh ng hn v t
nhiờn hn. Nh vy, kin trỳc Gothic phn ỏnh mt nn vn húa cao hn ca
thi k thnh th phn thnh Tõy u thi trung i.
n ngy nay, nh th Gothic l hỡnh nh in hỡnh ca o Kito. Nh
phỏt minh ra h thng cun chng tỏch c phn chu lc v tng bao che nờn
nh th cú th lm cao hn nhiu, m c nhiu ca s v trong nh th cng
sỏng sa hn. Cng nh phỏt minh ra vũm cun mỳi cú sng m mỏi nh th
Gothic cao hn, rng hn, cú nhng ca s chiu sỏng ln hỡnh trũn, cú gn
kớnh mu, gi l ca hoa hng. Nhng ca s khỏc hỡnh vũm cun nhn u
cng c gn tranh kớnh mu rt ngh thut. Nc Phỏp l quờ hng ca kin
trỳc Gothic, cú nhiu nh th Gothic ni ting th gii, in hỡnh nht l nh th
c b th ụ Pari xõy dng t th k XII.
Cng trong khong thi gian t cui th k XIV - XVI, chõu u cũn
xut hin mt phong cỏch kin trỳc khỏc, ú l Phong cỏch Phc hng. Trờn
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 9 Lớp: VH 1101
thc t, phong cỏch Phc hng l s tip ni v quay tr li ca phong cỏch kin
trỳc Roman, nhng ó bin ci ớt nhiu nhng chi tit ngh thut cho phự hp
vi yu t thi i v h t tng thc dng ca tng lp th dõn v giai cp t
sn mi xut hin. Thi kỡ vn húa Phc hng xut hin Italia t cui th k
XIV, sau ú lan sang cỏc nc Anh, Phỏp, c, H Lan Giai cp t sn ang
lờn ó s dng hỡnh thc kin trỳc c in Hy Lp - La Mó to uy tớn cho
mỡnh, cho nờn thi kỡ Phc hng, ngụn ng kin trỳc c in Hy Lp - La Mó
c s dng vi nhiu sỏng to mi, b cc cụng trỡnh phc tp hn, to ln
hn. Kin trỳc Phc hng rt chỳ ý n t l hi hũa vi tm vúc con ngi,
thng s dng toỏn hc xỏc nh t l ca cụng trỡnh. Trong thi kỡ ny xut
hin nhiu kin trỳc s ti nng, h xõy dng rt nhiu nhng cụng trỡnh cú giỏ
tr Italia v trờn nhiu nc khỏc nh Michel Angelo, Raphael, Sangalo,
Becnini

Sau Phong cỏch Phc hng l Kin Trỳc Baroque. Ngh thut Baroque
núi chung v Kin trỳc Baroque núi riờng bt ngun t phong tro Chng ci
cỏch ca giỏo hi Roma, th k XVII. Nhm chng li s phỏt trin ca o Tin
lnh, Giỏo hi Thiờn chỳa giỏo La Mó ó a ra mt s chng trỡnh chng ci
cỏch tụn giỏo m rng thanh th, uy tớn cho nh th. Tt c cỏc ngnh ngh
thut c trin khai vo cụng chỳng.
Di s ch o ca Giỏo hong v giỏo hi, Roma ó hỡnh thnh mt
phong cỏch kin trỳc mi gi l Kin Trỳc Baroque. "Baroque" cú ngun gc t
ting B o Nha: "Barroco", ting Tõy Ban Nha l "Barrueco", ngha l
nhng viờn ngc khụng cú quy lut hay cú hỡnh thự kỡ d, l "tt c nhng gỡ
khụng tuõn theo cỏc chun mc v t l, m chiu theo tớnh khớ bt thng ca
ngh s".
Kin trỳc Baroque vn phỏt trin trờn c s kin trỳc Phc hng nhng s
dng nhiu ng cong v trang trớ gõy nh hng cm giỏc mnh, sc, gõy kch
tớnh bt ng, to nờn nhng khụng gian phc tp, cng iu s tng phn
sỏng ti, gõy nhng o giỏc khụng tht v to - nh, ng - tnh, phụ trng g
gh, mónh lit, n o, rt phong phỳ, kiờu kỡ v c bit tn kộm. Kin trỳc
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 10 Lớp: VH 1101
Baroque l s vn ng liờn tc ca nhng bc tng un ln, n tng trong
Kin trỳc Baroque c thy nh trong nh hỏt, ú l nhng khụng gian kch
tớnh, nhng lung ỏnh sỏng chuyn ng v s vang lờn ca mt õm thanh hon
ho. S un ln ca nhng bc tng vi nhng mt bng hỡnh oval, c nhng
gúc nh cng hỡnh oval, tt c u giu trang trớ l c im ca nh th
Baroque. Ngoi ra trong Kin trỳc Baroque cỏc thc ct u cú kớch thc ln
hn v thng chng cao hai tng, ca s ln hỡnh ch nht, mt ca bộ hn
hỡnh trũn, na trũn hay hỡnh oval. Ngh thut Baroque thng s dng loi ct
thõn vn phỏ v cỏi cng nhc ca th thc kin trỳc m thi Phc Hng ó
tha hng ca Hy Lp, La Mó c i.
Nn kin trỳc Baroque l s kt hp cht ch gia cỏc kin trỳc s, cỏc

nh iờu khc, cỏc nh hi ha, h cựng to ra mt kt qu thng nht v nhn
mnh hiu qu o nh vi mc ớch lm cho chiu sõu sõu hn, chiu di di
hn. Tuy nhiờn, cỏc cụng trỡnh ca ngh thut Baroque cũn n ngy nay khụng
nhiu. Mt trong nhng cụng trỡnh tiờu biu cho phong cỏch kin trỳc rc r,
lng ly, hựng v ny l nh hỏt Opera Paris. [23].
u th k XVIII, tip theo kin trỳc Baroque l Kin trỳc Rococo. Xu
hng phong cỏch ngh thut Rococo bt ngun t nc Phỏp trong nhng nm
cui ca triu i vua Louis XIV (1643-1714) v n r di thi vua Louis XV
(1715 - 1774). Trong giai on ny, Phỏp tr thnh trung tõm vn húa chõu u.
Nh vua mun uy quyn ca mỡnh v ca trt t phong kin c cao nờn
khuyn khớch quan im trit hc duy lớ, cao lớ tớnh, cao tớnh qui lut, s
qui c nghiờm chnh. Do ú, trong ngh thut kin trỳc, phong cỏch c in
c chn y lờn mt bc na, th hin s to ln s, tớnh qui c nghiờm
ngt ca uy quyn phong kin. Phong cỏch kin trỳc c in Phỏp rt chỳ trng
n t hp qun th, n nhp iu ca kin trỳc. Nhng tỏc phm thnh cụng
nht thng l cỏc lõu i cung in v cỏc cụng viờn. Kt hp mt cỏch khộo
lộo cựng vi ch ngha anh hựng di thi vua Louis XIV, phong cỏch Rococo
ó xut hin ln u tiờn cựng vi nh thit k ngi Phỏp Pierre Lepautre,
ngi ó a nhng ng nột un ln v nhng ng cong vo kin trỳc ni
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 11 Lớp: VH 1101
tht trong cung in ca hong tc vựng Marly, v sau ú c hng ng bi
ụng o cỏc nh kin trỳc, thit k, th mc v th v.
Thut ng Rococo, xut phỏt t t rocaille, c s dng vo khong
nhng nm 1730 ch mt phong cỏch thit k trang trớ bt chc nhng vỏch
ỏ v nhng viờn ỏ t nhiờn. Trong hi ha, phong cỏch Rococo c th hin
bi nhng mu sc tinh t, ni m mu hng, mu xanh lỏ cõy v mu vng
c dựng lm ch o trong cỏc ch thn bớ v nhng cõu chuyn ly k ca
cỏc nhõn vt thn thoi.
Trong kin trỳc ni tht, phong cỏch Rococo t ti nh cao ti nc

Phỏp vi vic ci to li khỏch sn Soubise Paris (1735 - 1740), cụng trỡnh cú
s úng gúp ca rt nhiu ha s v nh trang trớ trong ú cú Germain Boffrant
v Pierre-Alexis Delamair. Qung trng Stanislas thnh ph Nancy, c v
bi Hộrộ de Corny, l mt vớ d in hỡnh.
Phong cỏch Rococo nhanh chúng phỏt trin sang cỏc nc chõu u khỏc,
c bit l c v o, ni m chỳng ó kt hp vi phong cỏch Baroques ang
thnh hnh to nờn mt phong cỏch kin trỳc rt hoang phớ, c bit trong cỏc
nh th v trong nhng a im thiờng liờng. Phong cỏch ny t ti nh cao
trong tỏc phm ca nh kin trỳc v trang trớ vựng Bavaria cú ngun gc
Flemish l Franỗois de Cuvilliộs. Ngụi nh ca Amalienburg (1734 - 1739)
vựng Nymphenburg gn Munich l mt vớ d khụng cõn xng v s kt hp
hon ho gia kin trỳc v trang trớ. [22].
1.1.2.2. Nhng phong cỏch kin trỳc thi cn i
Tro lu Kin trỳc Hin i (cũn gi l Phong cỏch Hin i hay Tro
lu Modern - Modernism) l mt khỏi nim rt rng c s dng miờu t
cỏc cụng trỡnh khỏc nhau cú cỏc c im tng ng v s n gin trong b
cc hỡnh khi khụng gian, t chc mt bng t do phi i xng, mt ng, loi
b vic s dng cỏc ha tit trang trớ ca trng phỏi c in cng nh vic s
dng vt liu mi nh kớnh, thộp, bờ tụng. Kin trỳc hin i l mt s on
tuyt mnh m vi kin trỳc c in, th hin mt li t duy mi ca s phỏt
trin bựng n ca cỏc xó hi chõu u cui th k XIX, u th k XX.
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 12 Lớp: VH 1101
Vo th k XIX, chõu u xut hin mt s vt liu mi cú hiu qu cao,
nht l bờtụng ct thộp. Khoa hc k thut ó c ỏp dng vo ngnh kin trỳc
xõy dng. Cỏc kt cu ca ngụi nh c tớnh toỏn chớnh xỏc thay cho kinh
nghim da trờn trc giỏc. Nhiu kin trỳc s tha nhn rng do nhng tin b
v khoa hc k thut m h thng thc Hy Lp - La Mó khụng phự hp na,
tro lu kin trỳc C in khụng cũn sc sng, vay mn v l thuc quỏ
nhiu vo nhng gỡ cú trong quỏ kh, khụng phn nh trung thc li bi cnh

ca thi i cụng nghip. Khụng nhng vy, kin trỳc c in cũn tr thnh vt
cn, trúi buc con ngi vi quỏ kh hoc ỏnh la th hiu kin trỳc bng
nhng yu t trang trớ diờm dỳa v vụ ngha. cn phi thit k v xõy dng
nhng cụng trỡnh kin trỳc da trờn c s khai thỏc kh nng trit ca vt liu
mi, nht l thộp v bờtụng ct thộp. Tro lu kin trỳc da trờn c s t b
thc c in, phỏt huy cỏc vt liu v k thut mi, t ú ra h thng thm
m ca thi i mi, thi i khoa hc k thut phỏt trin, gi chung l tro lu
Modern. Phỏt sinh vo cui th k XIX, phỏt trin mnh m vo nhng nm u
th k XX, tro lu ny cú nhiu tờn gi khỏc nhau nh: Art Nouvoau,
Jugendstil, Moderniame Nú l tin thõn ca cỏc xu hng kin trỳc hin i
ca th k XX nh Ch ngha cụng nng, Kin trỳc hu c, Ch ngha biu
hin Cỏc kin trỳc s ni ting nht ca tro lu ny l: Henri Vandeven,
Oguytxto Pero, Vichto Oocta, Hecto Ghina
Tro lu ch ngha cụng nng trong kin trỳc xut phỏt t 3 trung tõm
kin trỳc hin i sm nht Th gii l trng phỏi Chicago M vo cui th
k XIX, trng Bauhau c, v ch ngha kt cu Liờn Xụ vo u th k
XX. Ni dung ca kin trỳc theo tro lu ny l tớnh cht hp lớ ca dõy chuyn
cụng nng c a lờn lm tiờu chun hng u, cỏc hỡnh khi phi l n gin
v khc t mi trang trớ. Hỡnh nh ch yu ca kin trỳc theo ch ngha cụng
nng l nhng ngụi nh hỡnh hp ch nht n gin khụ khan, theo 5 im sau:
nh trờn ct, mt bng t do, mt ng t do, di ca s nm ngang v mỏi
bng. Ngi ta thng ng nht kin trỳc theo ch ngha cụng nng vi kin
trỳc hin i vỡ lớ do ch ngha cụng nng cú nh hng quỏ rng ln trờn Th
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 13 Lớp: VH 1101
gii trong sut hn na u th k XX. [3, 65]
Kin trỳc hu c phỏt sinh t nc M vi th lnh l kin trỳc s Prng
Lụirai. Kin trỳc hu c mong mun to nờn mt mụi trng sng ca con
ngi nm trong s hi hũa hu c ton din. õy l mt s tng hũa gia vt
liu v hỡnh thc kin trỳc, gia b phn v ton th, gia con ngi v ngụi

nh, gia ngụi nh v thiờn nhiờn. Mt s hi hũa ca ý chớ, tỡnh cm, khoa hc
k thut t ti mt s n gin hu c. [3, 67]
Ch ngha biu hin trong kin trỳc xut hin t cui th k XIX vi
Antonio Gaudi, sang nhng nm 20 ca th k ny vi Erich Mendenxon v Han
Ponxich. Ch ngha biu hin l xu hng ngh thut kin trỳc khụng ly logic
cụng nng lm yu t hng u m cho rng mc ớch quan trng nht ca tỏc
phm kin trỳc l gõy xỳc ng cho con ngi, biu hin c tớnh cht nht
nh no ú ca con ngi. [3, 68]
u im ca Phong cỏch kin trỳc Hin i l: Dõy chuyn cụng nng
c cao, hp lý; Tit kim c khụng gian giao thụng, tit kim vt liu;
Khụng trang trớ phự phim; p dng cỏc thnh tu ca khoa hc v k thut.
Nhng bờn cnh ú, phong cỏch ny cng cú nhng hn ch nh: Tớnh cht khụ
khan, nghốo nn v hỡnh thc, do nhng giỏo lý cc oan nh "trang trớ l trng
ti" (Adolf Loos), "Nh l cỏi mỏy " (Le Corbusier); Mang tớnh cht quc
t, khụng cú tớnh dõn tc v a phng; Coi nh s giao tip vi thiờn nhiờn, s
giao tip gia kin trỳc vi xó hi, s giao lu gia con ngi vi nhau. [29]
Tro lu kin trỳc Hin i kộo di n nhng nm 1970 ca th k XX,
v nhng du n ca nú ó li trờn rt nhiu cụng trỡnh ni ting trờn th gii.
Ngi ta cng cú th tỡm thy búng dỏng ca phong cỏch kin trỳc ny ti nhiu
vựng t thuc a ca cỏc nc phng Tõy cui th k XIX, u th k XX,
trong ú cú Vit Nam
3
.


3
Hin nay, kin trỳc Hu hin i (Postmodernism) ó thay th cho kin trỳc Hin i, bt
u t cui thp niờn 1950, kộo di n thi im hin ti vi nhng c im nh: Xu hng
quay v vi c in, s xut hin ca cỏc chi tit trang trớ, tớnh a ngha ca biu tng trong
kin trỳc

Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 14 Lớp: VH 1101
1.1.2. 3. c im riờng ca kin trỳc Phỏp
Kho sỏt qua lch s cỏc phong cỏch kin trỳc phng Tõy t c i n
hin i, cú th thy rng, Phỏp l mt trong nhng cỏi nụi va gúp phn bo
lu, gỡn gi cỏc phong cỏch kin trỳc c in, li va gúp phn sỏng to ra
nhng phong cỏch kin trỳc mi ht sc c ỏo v n tng. Kin trỳc Phỏp k
tha nhng nột p ca kin trỳc c in Hy Lp - La Mó, cỏi nụi chung ca
kin trỳc chõu u. Cng ging nh nhiu quc gia chõu u khỏc, phong cỏch
kin trỳc Phỏp mang hi hng v p thn thoi ca phong cỏch Hy Lp - La
Mó, vi nhng kiu thc cn bn: thc Doric, thc Ionic v thc Corinth, hay
thm chớ c nhng kiu thc tin b ca ngi La Mó nh Toscan v Compozit.
Lch s kin trỳc th gii núi chung v lch s kin trỳc chõu u núi riờng ó
li rừ nột tng du n trờn bc phỏt trin ca mỡnh trong kin trỳc Phỏp. Chớnh
vỡ th m cú th núi rng kin trỳc Phỏp c tha hng nhng tinh hoa ca
kin trỳc nhõn loi.
Nhng cng t nc Phỏp, nhiu phong cỏch kin trỳc tiờu biu ó c
hỡnh thnh v lan rng ra ton chõu u nh phong cỏch kin trỳc Roman, kin
trỳc Gothic, kin trỳc Rococo. Cỏc kin trỳc s Phỏp cng l nhng ngi i u
trong vic to dng nờn nhng th thc kin trỳc mi trờn c s kt hp nhun
nhuyn nhng giỏ tr c in Hy - La vi bn sc vn húa Phỏp cng nh vi
du n v hi th ca thi i to ra nhng cụng trỡnh v phong cỏch rt
riờng. Cú th núi khụng sai rng, kin trỳc chõu u trong thi k trung i thm
m tinh thn ca vn húa Phỏp - mt nn vn húa va nng ng va sỏng to
va thc dng song vn gi c nột kiờu sa v v p dim l, k v vn l c
trng chung ca kin trỳc c in phng Tõy. Mt c im na d nhn thy
l cỏc kin trỳc s Phỏp ớt khi chu bú buc nng lc sỏng to ca mỡnh trong
mt khuụn kh nht nh m thng xuyờn tỡm tũi, kt hp nhiu phong cỏch,
nhiu trng phỏi kin trỳc vi nhau. Hn th na, h cũn rt chỳ trng phi kt
hp vi khụng gian hay bi cnh c th ca ni t kin trỳc ú, nhm to ra

nhng cụng trỡnh mang tớnh thc dng cao m vn cú hn. Trit lý sỏng to ny
khụng ch c ng dng cho nhng cụng trỡnh kin trỳc trờn t Phỏp m cũn
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 15 Lớp: VH 1101
c ngi Phỏp ỏp t ti nhng c s thuc a ca h nh Algerie, nh Vit
Nam Nh ú m ngy nay chỳng ta cú th núi n mt phong cỏch kin trỳc
Phỏp c trng trờn cỏi nn chung ca kin trỳc chõu u.
Trong nhng nm u ca th k XVI, ngi Phỏp ó tham gia vo cuc
chin tranh min bc Italy. Cuc chin tranh ny ó mang li cho Phỏp mt
kho tng ngh thut thi Phc hng nh mt chin li phm ca h, nhng
khụng vỡ th m khụng cú nhng ý tng phỏ cỏch. Trong thung lng Loire mt
ln súng xõy dng c tin hnh theo phong cỏch thi Phc hng. Mt trong
nhng vớ d u tiờn ca thi k ny l Chateau d'Amboise, v cụng trỡnh ny
ni ting cũn bi Leonardo Da Vinci ó dnh ngy cui cựng trong cuc i ụng
õy. Cng chớnh vỡ nhng s phỏ cỏch v sỏng to nh vy nờn trong ngh
thut kin trỳc th gii ngi ta cũn nhc n mt phong cỏch kin trỳc rt c
trng ca ngi Phỏp, ú l trng phỏi Tõn c in Phỏp. Bng chng hin
nhiờn v kin trỳc Hy Lp cú tm nh hng rt ớt ti ngi Phỏp l: ngi Phỏp
luụn tỡm cỏch phõn bit cỏc nguyờn tc ca ngi Hy Lp thay vỡ ch thc hnh
theo h.
Phỏp Baroque l mt hỡnh thc chu nh hng sõu sc phong cỏch kin
trỳc Baroque í nhng ng thi vn th hin s tụn trng, c tha k phong
cỏch kin trỳc truyn thng Phỏp. ú l s ni bt ca cỏc chi tit ngh thut
trang trớ, mt bc chuyn hỡnh thnh nờn phong cỏch kin trỳc Rococo.
Rococo phỏt trin u tiờn trong ngh thut trang trớ v thit k ni tht.
Louis XIV ó mang n mt s thay i trong tũa ỏn v cỏc ngh s thi trang
ngh thut núi chung. Vo cui triu i ca Louis XIII, Baroque vi kiu dỏng
phong phỳ ó c a ra chnh sa cỏc thnh phn nh hn vi cỏc ng
cong hn v cỏc mu t nhiờn. Rococo vn duy trỡ v Baroque cho cỏc loi hỡnh
phc tp v cỏc mụ hỡnh phc tp, nhng thi im ny, nú ó bt u tớch

hp mt lot cỏc c im a dng, bao gm mt hng v cho cỏc thit k
phng ụng v thnh phn bt i xng. Phong cỏch ny ó lan trn ra ngoi
kin trỳc v ni tht v tranh v iờu khc. Cỏc phong cỏch Rococo lõy lan
vi cỏc ngh s Phỏp v cỏc xut bn phm. Nú ó d dng c chp nhn
T×m hiÓu c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc Ph¸p ë H¶i Phßng phôc vô ph¸t triÓn Du lÞch
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ Th-¬ng Giang 16 Líp: VH 1101
trong các bộ phận Công giáo của Đức, Bohemia và Áo, nơi nó được sáp nhập
với Baroque sống động truyền thống của Đức.
Một trong những đặc điểm đặc biệt nhất của Pháp là nhiều tòa nhà cao
cửa sổ, thường cong ở đầu, mà break qua đường viền và tăng trên mái hiên. Cửa
sổ thiết kế khác thường này là điểm đặc biệt đáng chú ý của kiến trúc Pháp.
Những ngôi nhà bằng gạch hoặc bằng vữa được chính thức sử dụng. Họ đã dốc
mái nhà và tạo nên các hình vuông với các cửa sổ hình dạng đối xứng cân bằng
ở hai bên lối vào.
Trong thời gian giữa những năm 1800 khi Napoleon III đã thành lập Đế
chế thứ hai, Paris trở thành một thành phố quyến rũ của các tòa nhà. Nhiều nhà
cửa đã được tôn tạo với chi tiết như ghép nối các cột và xây dựng wrought sắt
cresting xuất hiện cùng mái nhà. Nhưng tính năng nổi bật nhất ngay từ thời kỳ
này là, dốc boxy à Bạn có thể nhận ra một mái nhà
nhà bởi nó có hình thang. Không giống như một hình tam giác hồi một
mái nhà có mái dốc gần như không có. Điều này gần như tạo ra một cảm giác
thật sự khác biệt, và cũng cho phép có thể sử dụng thêm không gian sống trong
gác mái.
Trong vùng Normandy và các thung lũng Loire của Pháp, silo trang trại
thường gắn liền với các khu sinh hoạt chính thay vì một chuồng riêng biệt. Sau
Thế chiến I, người Mỹ đã lãng mạn hóa các trang trại truyền thống của Pháp, tạo
ra một phong cách được gọi là Pháp Normandy. Đứng về phía đá, vữa, hoặc
gạch, những ngôi nhà này có thể đề xuất các phong cách Tudor với một nửa
trang trí gỗ (dọc, ngang, và các dải đường chéo bằng gỗ đặt trong tường). Các
phong cách Normandy của Pháp được phân biệt bởi một tháp đá tròn đứng đầu

bởi một mái hình nón. Tháp thường được đặt gần trung tâm, phục vụ như là lối
vào nhà. Pháp Normandy và chi tiết kiến trúc của các địa phương Pháp thường
được kết hợp để tạo ra một phong cách đơn giản gọi là tiếng Pháp khắc hoặc dập
nổi trên đường gờ dọc và hành lang. [14, 107]
Và như vậy với những đặc trưng riêng của mình, kiến trúc Pháp xứng
đáng là một nền nghệ thuật lớn của nghệ thuật kiến trúc thế giới. Kiến trúc Pháp
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 17 Lớp: VH 1101
khụng ch nh hng sõu sc ti cỏc phong cỏch kin trỳc ca chõu u, m theo
bc chõn ca cỏc on quõn vin chinh Phỏp, nn ngh thut ny ó cú mt
nhiu vựng t xa xụi trờn th gii, ti c nhng vựng t cú nhng iu kin
hon ton khỏc bit v t nhiờn, khớ hu v bn sc vn húa - nh Vit Nam.
1.2. Quỏ trỡnh du nhp ca kin trỳc Phỏp vo Vit Nam v Hi Phũng
1.2.1. Quỏ trỡnh du nhp ca kin trỳc Phỏp vo Vit Nam
Theo kin trỳc s Hong o Kớnh, trong lch s phỏt trin nn kin trỳc
Vit Nam thỡ thi cn i trựng vi thi thc dõn Phỏp cai tr. ú l mt thi k
chuyn tip ht sc quan trng trong s phỏt trin kin trỳc Vit Nam, ụ th
Vit Nam. Bi t cui th k XIX tr v trc, kin trỳc Vit Nam l kin trỳc
truyn thng, kin trỳc g. Ngi phng Tõy, c th l ngi Phỏp, ó a vo
Vit Nam mt nn kin trỳc mi ca chõu u tng ng vi cụng ngh m thut
chõu u v nh th to ra mt thi k chuyn tip gia kin trỳc truyn thng
sang kin trỳc hin i hụm nay. Tuy nhiờn, trc khi thc dõn Phỏp chớnh thc
cai tr v du nhp kin trỳc ca h vo nc ta, trờn thc t, Vit Nam ó xut
hin nhiu cụng trỡnh mang dỏng dp ca kin trỳc phng Tõy n t quỏ trỡnh
giao lu vn húa t nhiờn hay do chớnh triu ỡnh phong kin Vit Nam ch
ng hc tp, vay mn. Vỡ th, cú th tm chia quỏ trỡnh du nhp ca kin trỳc
phng Tõy núi chung v kin trỳc Phỏp núi riờng vo Vit Nam qua hai thi
k: thi phong kin v thi Phỏp thuc.
1.2.1.1. Thi phong kin
Ngi chõu u n Vit Nam t th k XVI. Vic truyn bỏ o Thiờn

chỳa vo nc ta cng ng thi l quỏ trỡnh xõm nhp ca cỏc phong cỏch kin
trỳc Roman, Gothic vo kin trỳc Vit Nam. chõu u, nhng phong cỏch ny
rt c trng cho kin trỳc o Ki tụ. Nhng nh truyn giỏo i theo nhng tu
buụn v truyn bỏ o vo nc ta, cng ng thi a cỏc cụng trỡnh kin trỳc
tu vin v nh th vo Vit Nam. Tuy nhiờn, du vt ca cỏc phong cỏch kin
trỳc Roman v Gothic trong thi k ny cũn rt m nht, thiu nhng cụng trỡnh
tu vin honh trỏng, m ch thy thp thoỏng qua hỡnh nh ca mt s nh th
nh. Phi i n th k XIX, khi thc dõn Phỏp ó ng chõn vng Vit Nam
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 18 Lớp: VH 1101
mi thy xut hin cỏc cụng trỡnh nh th tu vin mang tớnh qui mụ nh nh th
c B ti Si Gũn (1880), nh th ln H Ni (1887). Ngoi ra, Nh th ỏ
Phỏt Dim c xõy dng xong vo nm 1896 l s kt hp ht sc c ỏo
gia kin trỳc thỏnh ng chõu u vi kin trỳc truyn thng Vit Nam.
Bờn cnh cỏc cụng trỡnh ca o Thiờn chỳa, cui th k XVIII, nh
Nguyn ó nh mt s vừ quan v lỏi buụn ngi Phỏp giỳp thit k v xõy
dng thnh phng theo kiu Vauban (loi thnh do kin trỳc s Vauban thit k
v xõy dng Phỏp t th k XVII) vi nhiu hỡnh thc khỏc nhau, xõy dng t
Bc n Nam.
S kin u tiờn ú l vo khong nm 1791, Nguyn nh thuờ mt quan
Nm ngi Phỏp tờn l Victor Oliver Paymanel, l ph tỏ ca giỏo s DAdran
v kiu v cho xõy dng thnh Si Gũn 8 gúc theo kiu Vauban trờn khu t cao
rỏo nht trờn b sụng ng Nai. Nm 1834, sau nhng nm khi ngha ca Lờ
Vn Khụi, Minh Mng ra lnh tn phỏ thnh c, xõy li thnh mi, ri ln lt
xõy nhiu tnh, thnh khỏc, trong ú phi k n cỏc cụng trỡnh Vauban tiờu
biu nh kinh thnh Hu, thnh H Ni, thnh c Qung Tr
Thnh Vauban cú mt bng hỡnh vuụng, ch nht hoc a giỏc u; trong
thnh cú ng ph k ụ bn c. Thnh cú nhiu gúc cnh to nờn phỏo i gúc;
thnh thng xõy cao, xung quanh o ho hoc li dng sụng h to chng
ngi vt. Cú kin trỳc cao nht v ch ng c khu thnh l ct c, mang dỏng

dp ca nhng thỏp canh lõu i kiu Trung c chõu u. Tri qua nhiu cuc
chin tranh, phn ln cỏc thnh ly cỏc tnh l b phỏ hy, ch cũn li khỏ
nguyờn vn Hu.
Do cỏc chớnh quyn nh Nguyn ó tip cn mi chuyờn gia quõn s ngi
Phỏp v nghiờn cu, thit k cỏc thnh trỡ nờn cỏc thnh trỡ cn i Vit Nam cú
s kt hp rt rừ gia ngh thut xõy dng thnh truyn thng Vit Nam v
thnh ng thi phng Tõy. C cu thnh thng mang yu t quõn s, n
trỳ v triu nghi, c t chc theo mụ hỡnh sau:
- C cu bờn trong xõy hỡnh vuụng hay hỡnh ch nht c t chc theo
mng li giao thụng ụ c, mt bng thnh bng phng.
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 19 Lớp: VH 1101
- C cu bờn ngoi c t chc theo hỡnh ngụi sao, rng ca ca kin trỳc
thnh Chõu u phc v t i bỏc v chng chim thnh. Tng thnh xõy
thng ng, cao, dy, cú ho sõu bao quanh bo v.
Mụ hỡnh t chc thnh trỡ theo kiu ny c ỏp dng rng rói cho 12 tnh
thnh m chớnh quyn nh Nguyn ó cú quy hoch xõy dng ụ th n nh
theo s phõn vựng c th.
Nh vy, trong thi k phong kin c lp, t ch, nhng du n ca vn
húa phng Tõy, trong ú cú kin trỳc ó bt u nh hng vo nc ta. Song
nhng nh hng ny mi ch b ni. Quỏ trỡnh du nhp v truyn bỏ kin trỳc
Phỏp vo Vit Nam ch thc s bt u khi thc dõn Phỏp chớnh thc bin Vit
Nam thnh mt nc phong kin na thuc a.
1.2.1.2. Thi Phỏp thuc
Thc dõn Phỏp n sỳng xõm lc nc ta vo nm 1858, nhng phi n
nm 1884, sau hũa c Giỏp Thõn, Phỏp mi xỏc lp c ch quyn vng chc
trờn lónh th Vit Nam
4
. Song song vi khong thi gian ngi Phỏp cú mt trờn
lónh th Vit Nam, lch s kin trỳc Phỏp ti Vit Nam cú th chia lm 3 giai

on:
- Thi k u t 1860 n 1880 l thi k kin trỳc hng hi v quõn s.
Thi k ny, ch cú nhng k s quõn s mi c thit k ỏn xõy dng vi
nhng kinh nghim t Algeria.
- Giai on 2 t 1880 n 1920, vi cỏc cụng trỡnh ca cỏc kin trỳc s
c o to t trng M thut Paris. Thi k ny, kin trỳc mang phong cỏch
Phỏp c thay i phự hp vi khớ hu Vit Nam vn khỏc bit hon ton
vi khớ hu ca nc Phỏp.
- Giai on 3 t 1920 n 1945, cỏc kiu kin trỳc t nhiu, vựng min
nc Phỏp c cỏc kin trỳc s Vit Nam vn dng, thay i bin thnh nhng


4
Theo Hũa c Giỏp Thõn 1884 kớ kt gia Phỏp v triu ỡnh nh Nguyn, Vit Nam b chia lm ba
x: Bc K (Tonkin), Trung K (Annam), Nam K (Cochinchine) di ba ch khỏc nhau: Nam K
l x thuc a Phỏp; Bc K v Trung K l x Phỏp bo h nhng triu ỡnh nh Nguyn trờn danh
ngha vn c quyn kim soỏt.
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 20 Lớp: VH 1101
kin trỳc mang m phong cỏch a phng.
Cựng vi quỏ trỡnh khai thỏc thuc a, thc dõn Phỏp cng tin hnh qui
hoch v xõy dng mt mng li h thng ụ th nc ta. Mng li ụ th
hnh chớnh nh (l, s) kốm theo n trỳ c hỡnh thnh ri u trờn khp lónh
th Vit Nam, tuy c s h tng cũn nghốo nn v lc hu. Cỏc c s ny dựng
chớnh sỏch chia tr vi t chc cỏc huyn, tnh cú qui mụ nh, tỏch riờng
cỏc tnh, huyn ca dõn tc ớt ngi dự dõn s ớt. Cỏc ụ th hnh chớnh c
xõy dng m hu nh khụng cú s hot ng ca cỏc c s kinh t thỳc y nờn
tc tng trng chm chp. Ngi Phỏp ó cho xõy dng nc ta rt nhiu
mụ hỡnh ụ th khỏc nhau, tựy theo iu kin tng a phng, chng hn nh:
xut hin mt s ụ th khai khoỏng Bc kỡ, mt s ụ th cụng nghip nh

cung cp sn phm tiờu dựng trong nc vi s ra i ca h thng nh mỏy xớ
nghip nh than Qung Ninh, dt Nam nh, bia ru H Ni, Si Gũn, xay xỏt
thúc go Hi Dng, nc mm Phan Thit, gm Bỏt Trng, diờm bn Thy,
cao su ng Nai, xi mng H Tiờn, xi mng Hi Phũng; cỏc ụ th cng nh
Hi Phũng, Si Gũn, Nng; cỏc ụ th hnh chớnh nh H Ni, Hu, Si
Gũn. Bờn cnh ú, cũn cú cỏc ụ th cú qui mụ nh phc v nghiờn cu khoa
hc v du lch ngh dng nh ụ th nghiờn cu cha bnh Nha Trang, ụ th
du lch ngh dng Lt, Sa Pa, Tam o, Sn, Tr C [9, 74]
Vit Nam hin nay, kin trỳc Phỏp thi thuc a cũn li khỏ nhiu cỏc
thnh ph ln nh H Ni, Hi Phũng, Hu, Nng, thnh ph H Chớ Minh
v mt s tnh l nh Qung Ninh, Bc Ninh, Vng Tu, Tr Vinh H Ni,
nhiu cụng trỡnh chim c mt khu ph, mt dóy ph v trong cỏc ngỏch ph.
thnh ph H Chớ Minh thỡ cỏc cụng trỡnh kin trỳc Phỏp tp trung ch yu vo
th loi cụng trỡnh cụng cng. mt s tnh khỏc cú cỏc cụng trỡnh mang tớnh
s, l v cụng s nh. Cỏc tũa bit th chim s ớt trong khi ú cỏc tũa nh
hng ph phng theo xu hng kin trỳc Phỏp chim khỏ nhiu.
V mt qun lý hnh chớnh, cỏc ụ th cú xu hng tỏch dn khi nụng
thụn, cú hot ng kinh t xó hi riờng, c ch qun lớ riờng, ng thi xut hin
h thng lut l qun lớ ụ th kiu phng Tõy ca ngi Phỏp khỏ cht ch,
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 21 Lớp: VH 1101
cng nh phng phỏp quy hoch ụ th c ỏp dng. S phõn tng xó hi v
phõn húa giu nghốo gia tng lp trớ thc, cỏn b viờn chc, thng nhõn vi
cụng nhõn v nụng dõn xy ra ngy mt tng. Nhiu v trớ p trong cu trỳc ụ
th c dựng xõy dng cỏc cụng th ca b mỏy cai tr, cỏc dinh th cho cỏc
viờn chc cao cp, quc phong kin Trng hc, bnh vin c b sung,
ng sỏ m mang, chnh trang. ụ th Vit Nam thi k ny cú mu sc cụng
nghip, thng nghip, dch v nhng ch yu phc v cho ch thc dõn v
quan li phong kin.
Nhng hot ng v xõy dng u tiờn ca Phỏp trong khong nhng nm

1880 n 1900 cú th gi chung l kin trỳc thc dõn tin kỡ. Sau khi chim
c H Ni, thc dõn Phỏp ó khi cụng xõy dng nhng cụng trỡnh kiờn c
trờn khu nhng a chớnh thc, m u cho thi kỡ xõy dng qui mụ ca chỳng
H Ni v cỏc tnh trong c nc. Ngi Phỏp ó cho xõy dng v phỏt trin
H Ni vi tham vng dng "mt Paris thu nh trong lũng ụng Dng"
tha ni nh ca ngi xa x. Cụng cuc xõy dng ó kộo di cho ti u
nhng nm 40 ca th k XX. u nóo hnh chớnh l khu Ba ỡnh (phớa Nam
H Tõy), lui xung phớa di l ni ta lc nhng bit th ca quan chc cp
cao; ni hin gi l ph Ch tch v tr s ca B Ngoi giao, xa vn l Ph
ton quyn Phỏp. Xuụi v H Gm, phớa Bc l 36 ph phng, trung tõm
buụn bỏn sm ut nht ca ngi Vit; phớa ụng l ngõn hng, bu in, phớa
Nam l khu bit th ca cụng chc Phỏp.
Tt c nhng cụng trỡnh chớnh thng ca thc dõn Phỏp thuc a u
c kin trỳc s Phỏp thit k t bờn Phỏp mang sang xõy dng. Hu ht cỏc
cụng trỡnh ny u theo cỏc phong cỏch c in nh Phc hng (Dinh ton
quyn, Nh hỏt ln H Ni), Baroque, C in Phỏp (Tũa ỏn ti cao, bnh vin
K, tr s cụng ti ng st Võn Nam, ga xe la H Ni, to cụng s). Vỡ sao cỏc
kin trỳc s Phỏp s dng cỏc phong cỏch c in trong giai on ny? Mt l
vo thi kỡ ny, tro lu Modern mi phỏt trin chõu u, cha cú nh hng
mnh m lm. Hai l vi cỏc phong cỏch c in, tớnh cht nghiờm trang s
ca cỏc cụng trỡnh chớnh thng ca Phỏp s gõy uy tớn cho chớnh quyn thuc
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 22 Lớp: VH 1101
a, biu hin tớnh cht vng vng ca chớnh ph bo h v ý nh li Vit
Nam lõu di ca thc dõn Phỏp. Khi mt chớnh quyn mi lờn cm quyn bao
gi cng mun tỡm cho mỡnh mt hỡnh thc kin trỳc biu hin c tinh thn
ca ch mi nhng mt phong cỏch mi ngay lp tc cha th sỏng to ra
c, vỡ vy ngi Phỏp ó la chn mt phong cỏch kin trỳc ó c lch s
ỏnh giỏ v cụng nhn. ú chớnh l hỡnh thc c in Hy Lp - La Mó trong
kin trỳc. Cỏc kin trỳc s Phỏp cú kin thc rt vng chc v kin trỳc c in

Hy Lp - La Mó vi cỏc trc i xng nghiờm ngt, vi nhp iu lp i lp li
ca nhng hng ct, vi h cu trỳc dm, ct v thc Tuy nhiờn,
khụng ri vo phc c, phong cỏch tõn c in ó c a vo mt cỏch t
nhiờn, hũa nhp cựng vi mt s xu hng kin trỳc khỏc, phỏt trin mnh hn
vo giai on sau ny.
Giai on t 1900 n 1920, thi k tin hnh khai thỏc ụng Dng ln
th nht, cỏc cụng trỡnh ca Phỏp ti H Ni c thit k theo phong cỏch Tõn
c in. õy l phong cỏch hn lõm thnh hnh cựng thi Phỏp. Nguyờn tc b
cc da trờn quy lut i xng nghiờm ngt vi s chỳ ý nhn mnh din trung
tõm hay hai khi nhụ hai bờn v da trờn cỏch thc, chi tit trang trớ kin trỳc
theo tinh thn c in. Trong nhng nm 1900 - 1920, khu vc th dõn ca cỏc
tnh l v cỏc ụ th c vn tip tc phỏt trin, cỏc cụng trỡnh nh c xõy a
s u t 2 n 3 tng, iu quan trng l nh th dõn chu nh hng ca vic
xõy dng mi v trang trớ kin trỳc thc dõn tin kỡ th hin trong cu trỳc mt
bng v hỡnh thc trang trớ. Trong giai on ny, kin trỳc ch yu l cỏc loi
cụng th, dinh th, cụng s hoc na dinh th, na cụng s. Mt s dng cụng
trỡnh kin trỳc kiu chớnh thng c a sang. T nm 1900, chớnh quyn
ụng Dng ó tin hnh cụng cuc xõy dng cỏc c quan u nóo H Ni
vi mc ớch bin H Ni thnh th ụ ca Liờn bang ụng Dng. Nhng
cụng trỡnh tiờu biu l: Ph Ton Quyn (nay l Ph Ch Tch, xõy dng nm
1902), Dinh thng s (Bc b Ph, nay l Nh Khỏch Chớnh Ph trờn ng
Ngụ Quyn)
Kin trỳc thi kỡ ny cng c nghiờn cu sõu thoỏt khi ch ngha
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 23 Lớp: VH 1101
cụng nng n gin ca kin trỳc thc dõn tin kỡ. Phong cỏch kin trỳc tõn c
in c dựng ph bin trong cỏc cụng s ca nn hnh chớnh thc dõn Phỏp,
khai thỏc c im ca b cc i xng, th hin tớnh b th v honh trỏng qua
cỏc mt chớnh cú hỡnh khi kin trỳc nng n, tp trung vo vic trang trớ cỏc chi
tit. V trớ ca cỏc cụng trỡnh ú l im nhn trong tng th khụng gian qui

hoch. Ngi Phỏp mun thụng qua cỏc cụng trỡnh kin trỳc m th hin sc
mnh ỏp o ca thc dõn, ng thi gõy nh hng vn húa Phỏp vo Vit
Nam.
T nm 1920 n nm 1954, ngi Phỏp tin hnh khai thỏc ụng Dng
ln th hai, mi giao lu v kin trỳc v vn húa gia hai nc Phỏp v Vit
Nam tr nờn thng xuyờn hn, lm xut hin mt phong cỏch kin trỳc mi -
phong cỏch kt hp. ú l phong cỏch hng v nhng c im vn húa, kin
trỳc v iu kin thiờn nhiờn, khớ hu ca a phng trong sỏng tỏc kin trỳc.
Kin trỳc s E. Hebrard l mt trong nhng ngi tiờn phong trong xu hng
kin trỳc ny. Bờn cnh ú l s xut hin ca mt s cụng trỡnh mang phong
cỏch kin trỳc hin i do cỏc kin trỳc s Phỏp thit k, phn no th hin s
hũa nhp ca kin trỳc bn a vi th gii.
Cỏc cụng trỡnh li du n ca giai on ny l: i hc ụng Dng
(nay l i hc tng hp H Ni, xõy dng trong 4 nm1923 - 1926), S ti
chớnh (nay l tr s B ngoi giao), Bo tng Vin ụng Bỏc C (nay l Bo
tng Lch s)
Ngoi H Ni, nhiu tnh thnh Vit Nam cng mang m du n ca
cỏc phong cỏch kin trỳc phng Tõy do ngi Phỏp du nhp. Ngay c ti Hu -
ni c th ca tp on phong kin nh Nguyn, cng hin din mt qun th
kin trỳc Phỏp b nam sụng Hng. Khu ph Tõy bt u hỡnh thnh t khi
ngi Phỏp n n trỳ ti Hu cui th k XIX. Cỏc trng phỏi kin trỳc
phng Tõy ó du nhp vo c ụ, li du n trong nhiu cụng trỡnh cú tớnh
m thut cao. S kt hp u - li tip tc hỡnh thnh nờn li kin trỳc ụng
Dng, vi c trng l h mỏi dc lp ngúi lit, hoa vn trang trớ mụ phng cỏc
cung in, n i. Cho n nay vn cũn khỏ nhiu dinh th mang phong cỏch
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 24 Lớp: VH 1101
ny nh: tr s Thnh y, UBND thnh ph Hu, trng Quc hc Hai B
Trng, vn phũng i hc Hu Theo thng kờ ca S Xõy dng Tha Thiờn -
Hu, hin vn cũn khong 240 "nh Tõy", hu ht l cụng s, trng hc, tp

trung ch yu ng Lờ Li, Hong Hoa Thỏm, Lý Thng Kit Theo tin
s Trn Minh c (Vin Khoa hc Cụng ngh Xõy dng), qun th ny khụng
ch cú giỏ tr ln v ngh thut kin trỳc, m cũn l mt kho t liu sinh ng v
k thut xõy dng c sc ca Phỏp trờn t Vit Nam. [24].
V ti Minh Hi (nay l C Mau - Bc Liờu), du n cỏc cụng trỡnh kin
trỳc ca Phỏp vn cũn li tng i m nột. Núi n cụng trỡnh xõy dng
ca Phỏp phi núi n Nh Cụng T Bc Liờu, Tr s Th vin Bc Liờu do
ngi Phỏp thit k xõy dng t nhng nm thp niờn 20, cho n thp niờn 40
ca th k XX. Cỏc kin trỳc s Phỏp ó bng s kt hp ngụn ng kin trỳc
phng ụng din t mt khụng gian rt phng ụng trờn mt mt ng
ng i vn l mt trong nhng ngụn ng chớnh ca kin trỳc c in Phỏp
bng nhng mỏi ua, mỏi chng ht, con sn, con tin C Mau, Bc Liờu vn
l vựng khớ hu ụn hũa thuc vựng cn xớch o, nhit i giú mựa, cú 2 mựa
ma nng rừ rt, nng núng, ma nhiu. thớch ng vi khớ hu, cỏc nh kin
trỳc Phỏp cũn to cho cụng trỡnh cú sõu cỏc lp hnh lang, nhng bc tng
dy v nhng mỏi chng ht nhng hng hiờn, nhng l thoỏng i lu cú tỏc
dng lm m nh v mựa ụng, mỏt nh trong mựa hố, thụng thoỏng t nhiờn,
chng ma v gim bc x mt tri khi nng núng. Cú th núi, tớnh bc thy ca
kin trỳc Phỏp li thụng qua nhng cụng trỡnh, nhng ngụi nh trờn quờ
hng C Mau - Bc Liờu xa v nay, ú l tớnh hp lý v cỏch chn v trớ
xõy dng cụng trỡnh trờn mt tng th khụng gian kin trỳc v cú s kt hp hi
hũa, bi xung quanh ngụi nh, tũa bit th kiu Phỏp bao gi cng cú cõy xanh
v h nc.
Xem nhng cụng trỡnh kin trỳc Phỏp trờn quờ hng Minh Hi, chỳng ta
cú mt nhn xột chung, ú l nhng tũa nh khụng cao, nhng rt s vi mt
mt thng ng i ó lm cho nhng cụng trỡnh xõy dng hng th k vn tn
ti vi thi gian. [19].
Tìm hiểu các công trình kiến trúc Pháp ở Hải Phòng phục vụ phát triển Du lịch
Sinh viên: Nguyễn Thị Th-ơng Giang 25 Lớp: VH 1101
Cũn ti Si Gũn - vn c mnh danh l Hũn ngc ca Vin ụng

cng c ngi Phỏp gia cụng to nờn mt ụ th phn hoa vo bc nht ca
x thuc a ụng Dng. Ngay sau khi ngi Phỏp chim Si Gũn - Gia nh
ln th 2 (nm 1862), cựng vi vic xõy dng ụ th, phỏt trin Si Gũn thnh
th ph ca Nam K, chớnh quyn Phỏp ó cho xõy dng nhiu cụng trỡnh nh
Nh Bu in trung tõm, Nh hỏt thnh ph, Bnh vin, Nh th c B gúp
phn to nờn b mt kin trỳc ụ th Si Gũn ngy nay. Ngoi ra, cũn rt nhiu
thnh ph m du n ngi Phỏp li cng khụng kộm phn c ỏo v sõu
sc nh Nam nh, Hi Phũng
Tuy nhiờn, thụng qua quỏ trỡnh du nhp cỏc phong cỏch kin trỳc chõu u
do cỏc kin trỳc s ngi Phỏp mang vo Vit Nam cú th nhn thy mt iu
rt ni bt rng ớt cú cụng trỡnh no Vit Nam mang mt phong cỏch thun tỳy
m thng l cú s pha trn nhiu phong cỏch kin trỳc khỏc nhau. Cú th thy
ngi Phỏp ó mang nhng phong cỏch kin trỳc sau vo nc ta trong quỏ trỡnh
khai thỏc thuc a ca h:
- Kin trỳc theo phong cỏch Roman: c thy Vit Nam ch yu
trong kin trỳc thuc Thiờn chỳa giỏo nh nh th, nh tu, trng dũng c
xõy dng nhiu thnh ph v lng xúm trong khp c nc. Cụng trỡnh Roman
p nht xõy dng nc ta l Nh th c B ti Si Gũn, sau ny vo nm
1960 c To thỏnh La Mó phong cho tờn gi l Vng Cung Thỏnh ng.
Nh th do kin trỳc s Jules Bourard thit k nm 1880.
- Kin trỳc theo phong cỏch Gothic: Ch thy ch yu nh th v nh
tu, trng dũng, khụng nh chõu u cũn thy cỏc cụng trỡnh cụng cng, cỏc
lõu i vua chỳa v nh thng dõn. Cụng trỡnh tiờu biu l nh th Ln H
Ni c xõy dng vi phong cỏch Gothic nguyờn thy nghiờm ngt vi nhng
vũm cun nhn nhng cng c tinh gin nhiu: ca s hoa hng nh, trang trớ
tng rt ớt, mt chớnh ch cú duy nht 1 tng thỏnh, cũn li tt c cỏc hc
tng u l nhng ca s hp hỡnh tờn. Vỡ l mt nh th nh nờn yu t cun
chng - mt yu t quan trng nht trong h thng kin to Gothic khụng c
ỏp dng. Ngụi nh th theo phong cỏch Gothic ln nht nc ta l nh th Phỳ