giai sach bai tap sinh hoc lop 8 trang 97 98 99 100 101 102 103

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Giải Sách bài tập Sinh học lớp 8 trang 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103
Bài 1 trang 97 SBT Sinh học 8: Vì sao nói: Nơron là đơn vị cấu tạo và là đơn
vị chức năng của tổ chức thần kinh (hệ thẩn kinh)?
Lời giải:
- Nơron là đơn vị cấu tạo của mơ thần kinh nói riêng và hệ thần kinh nói chung:
+ Thân nơron và các sợi nhánh tập trung tạo nên chất xám của vỏ đại não, vỏ
tiểu não, các nhân dưới vỏ, trong chất xám tuỷ sống và các hạch thần kinh
ngoại biên (hạch giao cảm và đối giao cảm).
+ Các sợi trục của nơron phần lớn có bao miêlin, tập hợp thành chất trắng trong
trung ương thần kinh (não, tuỷ) và hầu hết các dây thần kinh thuộc bộ phận
ngoại biên của hệ thần kinh (chỉ có các sợi sau hạch của dây giao cảm và đối
giao cảm của hệ thần kinh sinh dưỡng là khơng có bao miêlin).
Các sợi trục phân nhánh và tận cùng mỗi nhánh bằng các chuỳ xináp (còn gọi
là cúc xináp) là nơi tiếp giáp giữa các nơron với các sợi nhánh hay thân của các
nơron sau hoặc tiếp giáp với các tế bào của các cơ quan phản ứng (cơ, tuyến).
Trong các chuỳ xináp có các bọng chứa các chất mơi giới hố học do bản thân
nơron tổng hợp nên, có chức năng chuyển giao các thơng tin từ nơron tới nơron
tiếp sau hoặc các cơ quan khi nơron tiếp nhận kích thích từ mơi trường.
- Nơron đồng thời là đơn vị chức năng của hệ thần kinh vì nơron có khả năng
hưng phấn và dẫn truyền. Nơron là các thành phần chủ yếu của một cung phản
xạ, mà phản xạ là chức năng của hệ thần kinh vì mọi hoạt động của cơ thể đều
là phản xạ. Cung phản xạ thông thường bao gồm nơron hướng tâm tiếp xúc với
bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ quan) và nơron li tâm tiếp xúc với cơ quan
phản ứng. Nơron hướng tâm và li tâm tiếp xúc trực tiếp hay qua một nơron
trung gian trong chất xám tuỷ sống hay vỏ não.
Bài 2 trang 97 SBT Sinh học 8: Nêu đặc điểm cấu tạo của một nơron điển
hình mà em biết.
Lời giải:
Hệ thần kinh ở người có khoảng 1000 tỉ (1012) nơron, riêng vỏ não có khoảng

100 tỉ (1011) nơron.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Hình dạng và kích thước của nơron có thể khác nhau tuỳ loại và tuỳ các bộ
phận. Một nơron điển hình bao gồm: thân nơron, các sợi nhánh và một sợi trục
dài, tận cùng bằng các chuỳ xináp.
- Thân nơron có 1 nhân, trong đó có nhân con, xung quanh là tế bào chất chứa
các ti thể, thể Gôngi, mạng lưới nội chất hạt và một bộ xương trong (gồm các
vi ống và xơ thần kinh) phân chia mạng lưới nội chất hạt thành các vùng sẫm
màu gọi là thể Nissl (thể Nis) nên nơi tập trung thân nơron và các sợi nhánh
thường có màu xám gọi là chất xám (vỏ não, trung ương tủy...) và Nơron được
phân hố từ rất sớm trong q trình phát triển phơi thai và cũng sớm mất đi khả
năng phân chia vì thiếu trung thể, nhưng phần lớn có đời sống rất dài và hoạt
động cùng với tuổi thọ của con người.
- Từ thân toả ra các sợi nhánh, số lượng có thể tới hàng ngàn và là nơi tiếp
nhận các thông tin từ các nơron khác chuyển tới qua các chuỳ xináp. Một
nơron của tế bào tháp ở vỏ não có chừng 40000 xináp, từ các nơron khác phân
bố tới Một nơron vận động ở tuỷ sống cũng tiếp nhận khoảng 10000 xináp từ
các nơron khác gửi tới (trong đó chừng 8000 xináp tiếp cận với các sợi nhánh,
chi có khoảng 2000 xináp tiếp cận với thân nơron).
- Thân tiếp cận với sợi trục thơng qua gị axon. Sợi trục thường dài, độ dài có
thể thay đổi từ vài mm đến hơn lm. Phần lớn các sợi trục đều có bao miêlin trừ
các sợi trục của các nơron sau hạch thuộc hệ thần kinh sinh dưỡng là sợi trục
trần. Các sợi trục có bao miêlin tập hợp thành chất trắng trong trung ương thần
kinh và phần lớn các dây thần kinh ngoại biên. Tận cùng các sợi trục là các
chùy xináp, trong có các bọng xináp chứa một chất mơi giới hoá học hay chất

truyền tin thần kinh xác định.
Bài 3 trang 98 SBT Sinh học 8: Hệ thần kinh ở người bao gồm những bộ
phận nào?
(Có thể trình bày khái quát dưới dạng sơ đồ)
Lời giải:
Sơ đồ các bộ phận của hệ thần kinh ở người:

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Bài 4 trang 100 SBT Sinh học 8: Nêu những đặc điểm của hệ thẩn kinh ở
người thể hiện sự tiến hóa vươt hẳn các động vật thuộc lớp Thú.
Lời giải:
Hệ thần kinh ở các động vật có vú thuộc lớp Thú trong đó có cả con người đại
thể giống nhau về các thành phần cấu tạo, gồm bộ não, tuỷ sống, và các dây
thần kinh; nhưng não người phát triển hơn não của động vật và có hiện tượng
đầu hoá rất rõ, nghĩa là:
- Tỉ lệ giữa não và tuỷ sống tăng dần, thể hiện mức độ tiến hoá của tổ chức thần
kinh giữa các động vật.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Động vật

Tỉ lệ não/tuỷ

Rùa

1

Cừu, bị, ngựa

2,5

Mèo

3

Chó

5

Hắc tinh tinh

15

Người

45

- Nếu xét tỉ lệ khối lượng não với khối lượng cơ thể thì ở:
Động vật

Tỉ lệ não/khơi lượng cơ thể

Cá voi

1/2000

Voi

1/500

Sư tử

1/500

Chó

1/250

Hắc tinh tinh

1/100

Người

1/45

Sự tiến hố của bộ não người khơng chỉ thể hiện ở sự tăng kích thước và khối
lượng so với khối lượng cơ thể mà còn ở sự tăng diện tích bề mặt của vỏ não
nhờ các khe, rãnh ăn sâu vào bên trong: chỉ có 1/3 bề mặt não lộ ra ngồi, cịn
2/3 nằm sâu trong các khe, rãnh làm tổng diện tích vỏ não lên tới 220000mm,
với chiều dày trung bình là 2 - 3mm chứa tới 100 tỉ nơron.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Bài 5 trang 101 SBT Sinh học 8: Trình bày nhũng thí nghiệm tìm hiểu chức
năng của chất trắng và chất xám trong cấu tạo của tuỷ sống.
Lời giải:
Thí nghiệm được tiến hành trên ếch.
Muốn tìm hiểu chức năng của các thành phần cấu tạo nên tuỷ sống, cần tiến
hành theo các bước sau:
Bước 1. Trước hết phải loại trừ ảnh hưởng của não bằng cách huỷ não với dùi
huỷ tuỷ (tiến hành như huỷ tuỷ nhưng quay ngược mũi kim lên phía não sau
khi đã xuyên qua da vào hố khớp đầu cổ).
Bước 2. Tìm hiểu chức năng của chất trắng:
Kích thích nhẹ vào chi sau rồi chi trước, sau đó kích thích mạnh vào chi sau rồi
chi trước.
Quan sát và ghi lại phản ứng của ếch trong các trường hợp trên với mức độ
kích thích yếu, mạnh khác nhau. Từ đó sơ bộ rút ra nhận xét mang tính giả định.
Cụ thể sẽ quan sát thấy:
- Khi kích thích nhẹ chi nào chi ấy co; nhưng khi kích thích mạnh các chi dưới
thì các chi trên cũng co và ngược lại khi kích thích các chi trên thì chi dưới
cũng co (quy ước trên dưới vì ếch thí nghiệm được treo trên giá).
- Kết quả trên cho phép suy đoán rằng: Giữa các căn cứ (trung khu) tiếp nhận
và điều khiển co chi dưới có liên quan đến các căn cứ điều khiển chi trên và
ngược lại các căn cứ tiếp nhận và điều khiển chi trên cũng có liên quan đến các
căn cứ điều khiển hoạt động của chi dưới thông qua các đường dẫn truyền dọc
do các sợi trục có bao miêlin, tạo nên chất trắng trong tuỷ sống, thực hiện.
- Suy đoán (hay dự đốn) trên mới chỉ mang tính chất giả định, cần được chứng
minh bằng thí nghiệm: cắt ngang chất trắng trong tuỷ sống làm sao để không

ảnh hưởng tới các căn cứ điều khiển các chi trên cũng như chi dưới (nghĩa là
phải cắt ở một vị trí xác định giữa đôi dây thần kinh da giữa lưng thứ I và thứ II
ứng với giữa đốt sống thứ IV và V bằng một lưỡi dao nhọn và sắc).
- Sau đó lần lượt kích thích mạnh các chi sau, rồi chi trước: sẽ không cho kết
quả như trước khi cắt, nghĩa là kích thích chi dưới thì chí có chi dưới co và khi
kích thích các chi trên thì chỉ có chi trên co (nếu vết cắt đủ sâu để cắt đứt hoàn

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

tồn các đường liên hệ trong chất trắng). Như vậy, dự đoán hay giả định trên đã
được khẳng định.
Bước 3. Tìm hiểu chức năng của chất xám tuỷ sống (tức căn cứ điều khiển hoại
động của các chi).
Huỷ 1 trong 2 căn cứ điều khiển chi trên hoặc chi dưới.
- Nếu huỷ căn cứ điều khiển chi trên thì chắn lưỡi dao vào vết cắt ngang ở cuối
bước 2, rồi luồn kim huỷ tuỷ vào ống tuỷ ở trên dao chắn và kích thích mạnh
thì chi trên khơng co nữa vì căn cứ nằm trong chất xám đã bị phá huỷ.
- Nếu huỷ căn cứ điều khiển chi dưới thì luồn kim huỷ tuỷ, luồn qua vết cắt
ngang xuyên vào ống tuỷ để huỷ tuỷ rồi kích thích mạnh, thì các chi sau sẽ
khơng co nữa. Đó cũng là điều muốn chứng minh.
Bài 6 trang 102 SBT Sinh học 8: Hãy nêu dự kiến các bước tiến hành trong
thí nghiệm để phát hiện các rể tuỷ liên quan đến dây thần kinh tuỷ đi tới các chi
sau ếch xem rễ nào còn, các rễ nào đã bị đứt khi em Quân mở các cung đốt
sống để tìm các rễ tuỷ chuẩn bị cho thầy, cơ tiến hành thí nghiệm "tìm hiểu vể
chúc năng của dây thần kinh tủy".
Lời giải:
Điều đã biết qua bài học:

- Chức năng của chất trắng trong tuỷ sống là liên hệ giữa các căn cứ điều khiển
các chi dưới với trên và ngược lại.
- Rễ sau là rễ cảm giác, dẫn truyền xung hướng tâm và rề trước là rễ vận độn:
dẫn truyền xung li tâm.
- Dựa trên những hiểu biết đó, ta có thể đề ra các phương án dự kiến thí nghiệm
để tìm xem rễ nào cịn, rễ nào mất giúp Qn trước khi đưa lên lớp để thấy
minh hoạ cho bài dạy.
- Phương án 1. Kích thích các chi sau, có thể xảy rạ các trường hợp sau:
a) Kích thích chi sau bên phải:
- Không chi nào co cả → kết luận: rễ sau chi sau bên phải đứt.
- Chi sau bên phải và trái đều co: rễ sau bên phải, cả rễ trước đi tới hai chi đó
đều cịn.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Chỉ có chi sau bên phải hoặc bên trái co: rễ sau bên phải còn và chi bên nào
co chứng tỏ chi bên đó cịn rễ trước, nhưng chưa biết rễ sau chi bên trái cịn
khơng?
b) Phải tiếp tục kích thích chi sau bên trái:
Nếu cịn thấy một trong các chi nào đó co chứng tỏ rễ sau bên trái chưa đứt.
c) Nếu kích thích cả hai chi sau đều khơng thấy chi nào co thì chỉ có thể kết
luận các rễ sau đã bị đứt hết; vậy các rễ trước còn hay đứt ? Muốn biết rõ phải
tiếp tục bước d.
d) Kích thích mạnh chi trước, xung sẽ truyền theo chất trắng xuống các căn cứ
điều khiển chi sau, nếu rễ vận động bên nào còn thì chi bên đó sẽ co.
- Phương án 2. Đơn giản hơn nhiều, chỉ cần:
a) Kích thích ngay chi trước thật mạnh, chi sau bên nào co chứng tỏ rễ vận

động tương ứng với chi bên đó vẫn cịn, chưa bị đứt.
b) Tiếp đó lần lượt kích thích mạnh các chi sau để xem rễ sau bên nào còn, bên
nào đứt? Nếu còn, ếch sẽ phản ứng, nếu đã bị đứt, sẽ không gây phản ứng ở
ếch.
Bài 7 trang 103 SBT Sinh học 8: So sánh cấu tạo và chức năng của phân hệ
thần kinh vận động với phân hệ thần kinh sinh dưỡng trong hệ thần kinh.
Lời giải:
Hệ thần kinh bao gồm hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng. Cả
hai hệ có những điểm giống nhau về phương diện cấu tạo và chức năng. Ví dụ:
- Về cấu tạo: đều gồm bộ phận trung ương nằm trong não bộ, tuỷ sống và bộ
phận ngoại biên đều có đường dẫn truyền hướng tâm từ các thụ quan về trung
ương và các đường li tâm từ trung ương đến các cơ quan đáp ứng.
- Về chức năng: đều tham gia điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của
các cơ quan và hệ cơ quan bằng cơ chế phản xạ. Song cũng có những điểm sai
khác cơ bản về cả cấu tạo lẫn chức năng giữa hai hệ thần kinh vận động và hệ
thần kinh sinh dưỡng.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Mời các bạn xem tiếp tài liệu tại: />
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí