phan tich chi tiet bai tho song xuan quynh

Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> />SÓNG- XUÂN QUỲNH
/> /> /> />KIẾN THỨC CƠ BẢN VÀ NHỮNG DẠNG ĐỀ THI VỀ BÀI SÓNG

KIẾN THỨC CƠ BẢN

1.Vài nét về tác giả, tác phẩm
a.Tác giả

+ Xuất thân: gia đình cơng chức, mồ côi mẹ từ nhỏ, ở với bà nội.
+ Con ngƣời:

/> /> /> />– Thông minh, chân thành, nhân hậu.

– Nghị lực vƣợt lên những bất hạnh của tuổi thơ, những trắc trở của duyên phận và
cuộc sống để yêu thƣơng.

+ Phong cách nghệ thuật:

– Nhà thơ của hạnh phúc đời thƣờng: tiếng thơ khao khát tình yêu, hạnh phúc đời
thƣờng bình dị.

– Cái tơi độc đáo: giàu vẻ đẹp nữ tính, thành thật, giàu đức hi sinh và lòng vị tha,

khát vọng yêu chân thành, mãnh liệt gắn với cảm thức lo âu về sự phai tàn, đổ vỡ.,

/> /> /> /> /> />cùng những dự cảm bất trắc.

b.Tác phẩm

+ Xuất xứ: 1967, nhân chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình), in
trong tập thơ Hoa dọc chiến hào.

+ Vị trí văn học sử: bài thơ tình nổi tiếng của Xn Quỳnh, góp phần tạo nên vị trí
“nữ hồng thơ tình Việt Nam”.
+ Cảm nhận chung:
– Nhan đề: Sóng

• Hình tƣợng trung tâm của tác phẩm: sóng > nói về sóng, nói bằng sóng.

1 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />• Trong mối quan hệ với em: vừa song hành vừa chuyển hố. Sóng chính là em, em
chính là tình u: sóng = em = tình u. Sự sống của em và sóng chỉ thật sự cất

nhịp khi tình u bắt đầu, cịn em, cịn sóng là cịn u và ngƣợc lại ( Nhƣng biết

yêu anh cả khi chết đi rồi).

• Hành trình của sóng và em: “Sóng khơng hiểu nổi mình/ Sóng tìm ra tận bể.”

– Vẻ đẹp của hình tƣợng: vừa truyền thống vừa hiện đại (Sóng gợi nhắc hình ảnh
thuyền và bến – biểu trƣng cho tình yêu trong ca dao nhƣng ở bài thơ, ngƣời phụ
nữ không bị động mà chủ động tự bạch, tự nhận thức để khao khát dâng hiến)

– Thể thơ: tự do 5 chữ > phù hợp với việc diễn tả cảm xúc nhƣ những con sóng

/> /> /> />miên man vơ hồi vơ hạn, lúc trầm tƣ dịu dàng lúc dạt dào dữ dội.
2.Phân tích văn bản

a.4 khổ đầu: Băn khoăn và khát vọng
+ Khổ 1:

Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ

Sông khơng hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

-Sóng đƣợc đặc tả ở hai đối cực: “dữ dội” >< “dịu êm”, “ồn ào”><”lặng lẽ” >

/> /> /> /> /> />những trạng thái có thật của sóng ngồi tự nhiên.
– Tƣơng quan sơng – bể: tính chất mâu thuẫn

• Sơng: khơng gian nhỏ, hẹp, hữu hạn,nơng cạn
• Bể: khơng gian lớn, rộng, khống đạt, sâu sắc

Băn khoăn và tìm cách giải đáp: khơng hiểu nổi mình, tìm ra tận bể, mƣợn một qui
luật tự nhiên để biểu trƣng cho những băn khoăn trong lịng mình. Nƣớc sơng tự

bao đời vẫn đổ ra biển lớn. Sóng chủ động từ bỏ không gian nông cạn chật chội về
với không gian rộng lớn vô hạn, khát khao vƣợt giới hạn nhỏ bé, vƣơn tới khơng
gian rộng lớn hơn để lí giải chính mình của con ngƣời.

2 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra

Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />– Đặt trong tính sóng đơi của hình tƣợng sóng và em: trạng thái của sóng gắn với

khí chất của ngƣời phụ nữ ln ln hài hịa những đối cực (vừa khao khát mãnh
liệt vừa trầm tƣ dịu dàng, vừa sôi nổi rộn rã vừa lặng lẽ âm thầm, thoắt ồn ào vui

tƣơi thống đã chìm lắng sâu sa…), khát vọng giải mã chính mình của sóng cũng là
khát vọng thành thực, khơi tìm bản chất tâm hồn mình của ngƣời con gái.
+ Khổ 2

Ơi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

/> /> /> />Bồi hồi trong ngực trẻ

– Thời gian: “ngày xƣa” và “ngày sau” > tình yêu chạy theo chiều thời gian thăm
thẳm vẫn mãi mãi tƣơi mới, mãi không hết “bồi hồi”

– Khám phá mới về sóng: tƣợng trƣng cho sự bất diệt của tuổi trẻ và khát vọng tình
yêu.

– Mƣợn qui luật tự nhiên để diễn tả một triết lí dung dị nhƣng thấm thía về tình u
và tuổi trẻ: cịn tuổi trẻ là còn khát vọng, mà khát vọng yêu thƣơng mãi còn tức là

con ngƣời mãi trẻ trung. (so sánh với triết lí của Xn Diệu: Nói làm chi rằng xn

/> /> /> /> /> />vẫn tuần hoàn/ Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại)
+ Khổ 3, 4

Trước mn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng khơng biết nữa

3 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Khi nào ta yêu nhau.

– Chuỗi câu hỏi liên tiếp truy đến cùng nguồn gốc của song cũng chính là nguồn
gốc của tình u.

– Lí trí vận động “em nghĩ” (2 lần) nhƣng bất lực “em cũng không biết nữa” > lời

thú nhận thành thật, đáng yêu: không biết nguồn gốc của sóng, nguồn gốc của tình
u

– Khái qt một điều sâu kín trong tình u: tình u gắn với đức tin, với cảm xúc
mà lí trí bất lực. (liên hệ với Xn Diệu: “Làm sao lí giải đƣợc tình u/ Có nghĩa

gì đâu một buổi chiều/ Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt/ Bằng mây nhè nhẹ gió hiu

/> /> /> />hiu…”

a. Khổ 5 – 6: Nhớ thƣơng và chung thuỷ
+ Khổ 5:

Con sóng dƣới lịng sâu

Con sóng trên mặt nƣớc
Ơi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm khơng ngủ đƣợc
Lịng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

/> /> /> /> /> />– Quan sát nhịp vỗ của sóng:

• Chìm (dƣới lịng sâu) – nổi (trên mặt nƣớc)
• Nhớ bờ – ngày đêm khơng ngủ
>Nhận xét

• Từ vận động bình thƣờng của sóng, liên tƣởng: sóng vì nhớ bờ mà vỗ miên man,
vô hồi vô hạn, bất kể ngày đêm.

• Cách nói: dƣới lịng sâu – trên mặt nƣớc đã choán nỗi nhớ lên khắp chiều rộng

chiều sâu của đại dƣơng – nơi những con sóng mãi thao thức > chiều sâu, chiều
rộng của nỗi nhớ, da diết và khắc khoải.

4 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />– Liên tƣởng nỗi nhớ anh trong em: “cả trong mơ cịn thức” > nếu sóng nhớ bờ cả
ngày đêm thì nỗi nhớ của em cịn vƣợt mọi giới hạn thời gian, không gian, tràn cả

vào chiều sâu của vô thức > nỗi nhớ lắng đọng da diết nhất, sâu kín nhất > nhớ anh
là sự sống của trái tim em.

– Hình thức: khổ thơ duy nhất có 6 câu: tăng thêm dung lƣợng ngôn từ để diễn đạt
trọn vẹn hơn nỗi nhớ > nỗi nhớ tràn bờ, phá vỡ mọi giới hạn câu chữ > giống nhƣ
con sóng nhớ thƣơng bồi mãi, điệp mãi, dềnh lên mãi, vỗ tràn cả thi ca.
+ Khổ 6:

Dẫu xuôi về phƣơng bắc

/> /> /> />Dẫu ngƣợc về phƣơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ

Hƣớng về anh – một phƣơng.

– Vận động của sóng: phong phú, nhiều chiều (xuôi bắc – ngƣợc nam) nhƣng nhất
phiến (hƣớng về anh một phƣơng)

– Khẳng định tấm lòng sắc son, nhƣ nhất.
– Đến đây, sóng và em đã hồ làm một.
b. Khổ 7 – 8: Lo âu phấp phỏng
Ở ngoài kia đại dƣơng

/> /> /> /> /> />Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ

Dù mn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Nhƣ biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

– Hành trình vƣợt khó khăn để tới bờ của sóng: “mn vời cách trở”, nhƣng “con
nào chẳng tới bờ”

5 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />– Dự cảm lo âu phấp phỏng: “Nhƣ biển kia dẫu rộng/ Mây vẫn bay về xa”> cái đa
cảm của trái tim phụ nữ.

c. Khổ 9: Ƣớc nguyện dâng hiến, khát vọng bất tử
Làm sao đƣợc tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình u
Để ngàn năm cịn vỗ.
+ Số từ: trăm – ngàn.

+ Ƣớc nguyện chân thành, lớn lao: muốn hố thân vào sóng, đại dƣơng để đƣợc bất

/> /> /> />tử bởi chỉ thiên nhiên mới vĩnh viễn trƣờng cửu > vƣợt qua giới cái hữu hạn của
đời ngƣời, khát vọng hoá thân vào thiên nhiên để bất tử hoá tình u.

+ Lí giải bản lĩnh của sóng ở đoạn đầu tiên “Sơng khơng hiểu nổi mình/ Sóng tìm
ra tận bể”: bởi sóng mang trong mình khát vọng nhận thức và khát vọng yêu
thƣơng mãnh liệt.
> Nhận xét:

• Vẻ đẹp tình yêu, tâm hồn, thơ Xuân Quỳnh: thuỷ chung, dịu dàng, chân thật mà
mãnh liệt, khao khát.
• Nét truyền thống và hiện đại: vẫn mang những nét đẹp truyền thống nhƣng tâm

/> /> /> /> /> />thế hồn tồn hiện đại- vẻ đẹp của trí tuệ – tự nhận thức và khát vọng hiến dâng bất
tử (so sánh với hình ảnh ngƣời phụ nữ trong ca dao: “Thân em nhƣ hạt mƣa
rào…”)

Tổng hợp những dạng đề thi về bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh

Dạng 1: Cảm nhận, phân tích hình tƣợng sóng / hình tƣợng em trong bài thơ
Dạng 2: Cảm nhận khổ thơ

Với bài này, khổ nào cũng quan trọng nhé

Dạng 3: Nghị luận ý kiến bàn về bài thơ, chứng minh nhận định
Dạng 4:Dạng đề so sánh văn học:

6 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Với bài thơ Sóng, đề bài có thể cho ss với đoạn thơ trong những bài cùng chủ đề

sóng hoặc tình u. Ví dụ so sánh Sóng- Việt Bắc, Sóng- Đất nƣớc, Sóng với bài
thơ, đoạn thơ viết về tình yêu….
Dạng 5 : Liên hệ thực tế.

Ví dụ đề bài cho phân tích, cảm nhận hình tƣợng sóng, em, sau đó liên hệ tới vẻ
đẹp tâm hồn ngƣời phụ nữ XƢA VÀ NAY. Đây là ví dụ thơi nhé.

Ví dụ 2 :Bài thơ “Sóng” gợi cho anh chị những suy nghĩ gì về tình yêu?
Một số đề tham khảo :

Đề 1: Phân tích hình tượng sóng trong bài thơ sóng của Xuân Quỳnh

/> /> /> />Xuân Quỳnh là một gƣơng mặt tiêu biểu của phong trào thơ trẻ chống Mỹ. Trong
giàn đồng ca của thơ trẻ chống Mỹ, Xuân Quỳnh nổi lên nhƣ một tiếng thơ trẻ

trung, đầy nữ tính. Cũng bám sát cuộc sống lao động và chiến đấu anh hùng của
con ngựời Việt Nam, nhựng Xuân Quỳnh còn thể hiện đƣợc cả một khát vọng

mãnh liệt về tình yêu. Điểm đặc sắc trong thơ tình yêu của Xuân Quỳnh là: vừa

khát khao một tì nh u lí tƣởng vừa hƣớng tới một hạnh phúc thiết thực của đời

thƣờng. Tất cả những điều ấy đƣợc thể hiện trong một tiếng thơ giản dị, tự nhiên

và hồn nhiên gần nhƣ bản năng vậy. Nhắc đến Xuân Quỳnh ngƣời ta thƣờng nhắc
đến những bài nổi tiếng: “Thuyền và biển”, “Thơ tình cuối mùa thu”, “Tự hát”…

/> /> /> /> /> />và nhất là “Sóng” – bài này đƣợc rút ra từ tập “Hoa dọc chiến hào”. Có thể nói,
“Sóng” đã kết tinh đƣợc tất cả những gì là sở trƣờng nhất của hồn thơ này.

Hình tƣợng bao trùm cả bài thơ này khơng có gì khác hơn là sóng. Sóng vừa đƣợc

gợi ra trong một âm điệu rất phù hợp, vừa đƣợc tái tạo với hàng loạt ý nghĩa phong
phú của nó.Một bài thơ chân chính bao giờ cũng tác động vào tâm hồn ngƣời đọc

trƣớc tiên bằng âm điệu của nó. Ngƣời đọc cịn chƣa kịp hiểu chi tiết hình ảnh thì

đã bị cuốn theo âm điệu, nói một cách khác, âm điệu đã xâm chiếm tâm hồn ngƣời
đọc. Âm điệu của một bài thơ bao giờ cũng là sự hoà điệu nhuần nhuỵ giữa cảm

7 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />xúc thơ và tiết điệu ngơn ngữ. Vì thế âm điệu chứa đựng tính chất của tình cảm

thơ. Ẩn náu trong âm điệu là cái hồn, cái thần của xúc động thơ. Vì những lý do ấy
mà đọc thơ điều trƣớc tiên và cũng là khó nhất, ấy là phải cảm nhận và nắm bắt
cho đƣợc âm điệu của nó.

Đọc bài thơ “Sóng”, chúng ta cịn chƣa hiểu các ý nghĩa của sóng nhƣng ai cũng dễ
bị âm điệu cuốn hút. Bởi âm điệu thơ ở đây cũng là âm điệu của sóng biển. Thi sĩ
đã khéo đƣa nhịp triền miên của sóng vào thơ hay sóng biển đã khuấy động hơn
ngƣời tạo nên sóng lịng và sóng lịng đã tràn ra câu chữ mà thành sóng thơ?

Âm điệu thơ phụ thuộc khá nhiều vào thể loại. Xem ra, thể thơ ngũ ngôn ở đây đã

/> /> /> />phát huy đƣợc sở trƣờng riêng của nó. Khéo khai thác sự biến hố phong phú về cả
vần và nhịp của ngũ ngôn, Xuân Quỳnh đã sử dụng nhuần nhuyễn nhịp thơ để tạo
ra nhịp sóng. Nói riêng khổ thơ đầu, hai câu đầu đi nhịp 273:
Dữ dội / và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ

thì hai câu tiếp theo đã chuyển nhịp 3/2 (cấu kỳ hơn là 1/2/2):
Sóng/ khơng hiểu /nổi mình
Sóng/ tìm ra tận bể

nhịp thơ thay đổi nhƣ vậy đã giúp Xuân Quỳnh mơ phỏng đƣợc nhịp sóng vốn biến

/> /> /> /> /> />đổi rất mau lẹ, biến hố khơng ngừng.

Cách tổ chức ngơn từ cũng góp phần tạo ra âm điệu của bài thơ. Thi sĩ đã triệt để

tận dụng lối tổ chức theo nguyên tắc tƣơng xứng, hô ứng, trùng điệp. Nhất là việc

tạo ra các cặp từ, các vế câu, các cặp câu, thậm chí ngay cả các khổ thơ cũng hình

thành những cặp đi liền kề, kế tiếp luân phiên đấp đổi nhau vể bằng trắc nữa. Vế
tiếp vế, câu tiếp câu. Ở đây vừa

“dữ dội và dịu êm” – “ồn ào và lặng lẽ”,

ngay đó đã là:

“Ơi con sóng ngày xua – và ngày sau vẫn thế… cứ thế:
- Em nghi vẽ anh em

8 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Em nghĩ về biển lớn

- Con sóng dƣới lịng sâu
Con sóng trên mặt nƣớc

- Dẫu xi về phƣơng Bắc

Dẫu ngƣợc về phƣơng Nam...

Cặp này vừa lƣớt qua, cặp khác đã xuất hiện, tựa nhƣ con sóng này vừa lịm xuống,
con sóng khác đã trào lên. Nhờ đó âm điệu thơ gợi đƣợc hình ảnh những con sóng

trên mặt biển, cứ miên man, khi thăng khi giáng, khi bổng khi trầm, vô hồi vô hạn.
Ta cứ thấy trong âm điệu nhấp nhơ những con sóng nối tiếp nhau, gối đầu lên

/> /> /> />nhau, xơ đuổibnhau bất tận. Vậy là, trƣớc khi sóng hiện hình qua những hình ảnh
cụ thể thì chúng ta đã nghe thấy tiếng sóng trong âm hƣởng, âm điệu.

Sóng là hình tƣợng trung tâm của bài thơ. Nhƣng cũng cần phải thấy thi phẩm này
có một lối cấu trúc hình tƣợng khá độc đáo. Mỗi bài thơ thƣờng vẽ ra hình tƣợng
tác giả của nó. Hình tƣợng tác giả trong bài thơ không hề đồng nhất với con ngƣời

thi sĩ ở ngoài đời. Nhà thơ thƣờng chọn một tƣ thế một dáng điệu trong thơ để phơ

diễn tâm tình của mình sao cho phù hợp nhất. Có thể Xn Quỳnh viết bài thơ này
tại nhà của mình. Nhƣng hình tƣợng tác giả trong bài thơ lại là ngƣời phụ nữ đang
đứng trƣớc biển, đối diện với đại dƣơng, với sóng để suy tƣ ngẫm nghĩ và khát

/> /> /> /> /> />khao. Mỗi một phát hiện về sóng ngƣời phụ nữ ấy lại liên tƣởng đến mình và tình
yêu. Bởi thế, mỗi một khám phá về sóng cũng là một khám phá về „chính mình.
Xn Quỳnh nhìn thấy mình ở trong sóng và thấy sóng ở trong mình. Vì thế mà

sóng là hố thân, là phân thân của cùng một cái tơi Xn Quỳnh. Sóng và Em trở

thành hai hình tƣợng xuyên suốt, khi tách rời, khi hồ nhập, chuyển hố sang nhau,
tuy hai mà một, tuy một mà hai. Đến nỗi, ta có thể khẳng định Sóng là cái tơi thứ

hai của Xn Quỳnh,Mỗi một khổ thơ là một khám phá về sóng, mỗi một khổ thơ,
sóng lại hiện lên một ý nghĩa khác, Cho nên không thể lƣợc qui riêng vào một ý

9 đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra

Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />nghĩa nào, mà phải nắm bất hình tƣợng sóng với tất cả các ý nghĩa của nó. Và chi

cổ thể nói rằng sóng là tâm hồn, là khát vọng, là tình u của ngƣời phụ nữ mà thơi
Mở đầu bài thơ, sông hiện ra với một ý nghĩa rất đặc biệt: sóng mang nữ tính Nghĩ

thật thú vị, nam thi sĩ Xuân Diệu thấy sóng biển là một chàng trai đang ỵêu bờ đắm
đuối cuồng nhiệt. Còn nữ si Xuân Quỳnh lại thấy sóng mang trong nó khí chất của
ngƣời phụ nữ .Có phả i nhà thơ trữ tính thƣờng có thiên hƣớng áp đặt cái tơi của
mình vào đối tƣợng chăng? Phải nói rằng đây là một tiếng nói đầy kiêu hãnh về
giới mình;

Dữ dội và dịu êm….tận bể

/> /> /> />Trong khi chất của sóng , thấy có sự hài hồ của các đối cực Vừa dữ dội nhất vừa

dịu êm nhất, vừa ồn ào nhất vừa lặng lẽ nhất . Và mỗi con sóng nhỏ lại mang trong
mình một khát vọng lớn Và đó la khát vọng về sự lớn lao. Vì mang khát vọng lớn
mà sóng trở nên quyết liệt, Vâng, nếu một khi xảy ra chuyện sóng khơng hiểu nổi

mình thì dứt khốt “Sóng tìm ra tận bể”. Sóng sẽ từ bỏ sƣ chật chội, nhỏ hẹp để tìm
đến sự lớn lao, bao dung, khống đạt.

Đứng trƣớc biến, con ngƣời ta dễ có cảm giác rằng: nghìn năm trƣớc khi chƣa có
mình biến vẫn thế này, nghìn năm sau khi mình đã tan biến khỏi mặt đất rồi, biến
vẫn thế kia, Vẫn những con sóng từ ngồi xa mải miết chạy vào bờ, tan mình trên

/> /> /> /> /> />bờ bãi. Biển vẫn xôn xao, cồn cào, xáo động thế! Biển là hình ảnh của sự bất diệt.

Đối diện với sự bất diệt có thực của biển ngƣời ta liên tƣởng đến sự bất diệt khác:
sự bất diệt của khát vọng! Chừng nào còn tuổi trẻ, chừng ấy khát vọng tỉnh vẽti
vấn bồi hồi vỗ sóng trong lồng ngực họ:
Ơi con sóng ngày xƣa
Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ.

10đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Đến khổ thơ thứ bà, sống lại hiện lên với một ý nghĩa khác: Nguồn gốc của sóng

cũng là nguồn gốc bí ẩn của tình u! Đứng trƣớc biển, ngƣời phụ nữ ấy muốn cắt
nghĩa vẽ nguồn gốc của sóng. Những nỗ lực ấy trở nên bất lực. Nguồn gốc của
sóng cũng huyền bí nhƣ nguồn gốc của tình u:
Sóng bát dầu từ gió
Gió bất dầu từ dâu

Em cũng khơng biết nữa
Khi nào ta yêu nhau

“Khi nào ta yêu nhau?”, câu hỏi ấy dƣờng nhƣ làm băn khoăn mọi đôi lứa. Và

/> /> /> />không ai trả lời đƣợc tới cùng? Càng yêu nhau say đắm bao nhiêu ngƣời ta càng
thấy rằng tình dun của mình là khơng thể giải thích đƣợc. Ngƣời ta thƣờng

thiêng ỉiêng hố tình u. Nó là sự gặp gỡ trong kiếp này, nhƣng biết đâu lại là sự
hò hẹn từ kiếp trƣớc. Ngƣời ta chỉ muốn tin thế! Và phải tin thế tình yêu của con
ngƣời mới trở nên linh thiêng!

Rồi cứ thế, sóng là nỗi nhớ của tình u: “Con sóng dƣới lịng sâu – Con sóng trên
mặt nƣớc – ơi con sóng nhớ bờ – Ngày đêm khơng ngủ đƣợc – Lịng em nhớ đến
anh – Cả trong mơ còn thức”. Là lòng thuỷ chung: “Dẫu xuôi về phƣơng Bắc –

Dẫu ngƣợc về phƣơng Nam – Nơi nào em cũng nghĩ – hƣớng về anh một phƣơng”.

/> /> /> /> /> />Là hành trình đến với hạnh phúc của những lứa đơi: “Ở ngồi kia đại dƣơng –
Trăm nghìn con

sóng đó – Con nào chẳng tới bờ – Dù muôn vàn cách trở”. Là sự không cùng của

khát vọng: ” Cuộc đời tuy dài thế – năm tháng vẫn đi qua – Nhƣ biển kia dẫu rộng
– Mây vẫn bay về xã”… Cứ thế, lời thơ triền miên cùng với sóng. Để đến cuối

cùng, nó hiện ra trong khao khát mãnh liệt nhất và cũng là khao khát vơ biên tuyệt
đích nhất: khao khát bất tử. Điều này là một lôgic hiển nhiên. Đứng trƣớc biển,

ngƣời ta đối diện với sự vô cùng vô tận của không gian, cũng là đối diện với sự vô

thuỷ vô chung của thời gian và nhỡn tiền là sự vồ hạn vô hồi của biển cả. Ngƣời ta

11đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra

Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />khó tránh khỏi cảm giác rợn ngợp. Thấy đời ngƣời thật là ngắn ngủi, kiếp ngƣời

thật là nhỏ nhoi phù du, vơ nghĩa. Chỉ có biển kia là vẫn thế. Chỉ có biển kia là bất

diệt. Thân phận phù du nào cũng muốn hoá vĩnh hằng! Ngƣời ta thèm muốn đƣợc

bất tử. Ngƣời phụ nữ này cũng thế. Chị muốn đƣợc có mặt mãi trên cõi đời này. Để
đƣợc sống! Để đƣợc yêu! Sống trong tình yêu ấy là hạnh phúc. Thế là khát khao ấy
đã dâng lên mãnh liệt khơn cùng:
Làm sao dƣợc tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biền lón rình u

/> /> /> />Để ngàn năm cịn vỗ

Bài thơ dẫu đã khép lại, nhƣng những con sóng đó vẫn cồn cào trong ngực biển,
trong lồng ngực những lứa đôi không bao giờ ngừng nghỉ!

Đề 2 : Đề bài : Cảm nhận của anh/ chị về đoạn thơ sau trong bài thơ Sóng của
Xn Quỳnh :

Con sóng dƣới lịng sâu

Con sóng trên mặt nƣớc
Ơi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm khơng ngủ đƣợc

/> /> /> /> /> />Lịng em nhớ đến anh

Cả trong mơ cịn thức.
Bài làm:

“Sóng” là bài thơ dài, lời thơ cũng triền miên nhƣ sóng. Hình ảnh sóng biến hố

qua từng khổ, từng khổ. Phải nói rằng hình ảnh nào cũng sâu xa, thi vị Nhƣng nếu

phải chọn một khổ nào là hay hơn cả, hẳn khơng ít ngƣời sẽ chọn đoạn diễn tả sóng
và nỗi nhớ.

Giản dị thơi, đơn sơ thơi! Nhƣng dƣờng nhƣ đó lại là đoạn xuất thần của ngịi bút
Xn Quỳnh:

12đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Con sóng dƣới lịng sâu

Con sóng trên mặt nƣóc
ơi con sóng nhó bờ

Ngày đêm khơng ngủ dƣợc
Lịng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Trong bài thơ, tác giả hiện ra nhƣ một ngƣời phụ nữ đang trầm ngâm suy cảm

trƣớc từng con sóng biển. Lần này, đối diện với đại dƣơng, Xuân Quỳnh mới khám
phá ra một điều giản dị mà cũng là một chân lý sâu xa: biển gồm cả những con

/> /> /> />sóng nổi lẫn những con sóng chìm Bởi mang hai thứ sóng ấy trong lịng mà biển
chẳng bao giờ ngi n. Thì ra đại dƣơng là cả một tâm trạng lớn. Đại dƣơng

đang bị những khát khao, những mong nhớ dày vò đến cồn cào. ở đoạn trên, băn

khoăn tìm hiểu về nguồn gốc bí ẩn của sóng, thi sĩ thấy bất lực. Nhƣng ở đoạn này,
xem ra Xuân Quỳnh đã thấy một sự lý giải không ngờ: sóng bắt đầu từ nỗi nhớ:
Ơi con sơng nhớ bờ

Ngày đêm khơng ngủ dƣợc

Sóng mang trong mình nỗi nhớ và sóng chính là nỗi nhớ. Tuy nhiên, điều thú vị là
ở chỗ: đã là sóng thì bao gờ cũng thức. Sống khơng ngủ. Bởi sóng ngủ thì sóng

/> /> /> /> /> />cũng khơng tồn tại. Vì lý do này mà ngƣời ta đã thấy sóng là nhịp đập của biển, là
trái tim của biển, là sự sống của biển. Đối với Xuân Quỳnh, chỉ vì sóng nhớ bờ da
diết mà sống khơng ngủ đƣợc. Từ đó, thi sĩ liên tƣởng đến trái tim ngƣời phụ nữ
khi yêu. Và, thật bất ngờ, thi sĩ khám phá ra chính mình:
Lịng em nhớ đến anh
Cả trong mơ cịn thức

Có lẽ thế, nếu sóng là sự sống của biển thì nhớ là sự sống của tình yêu. Nỗi nhớ

đồng nghĩa với tình yêu. Một tâm hồn ngừng nhớ là dấu hiệu chắc chắn để khẳng

định một trái tim đã ngừng u, một mối tình đã tắt. Sóng thức trong lòng biển đã

13đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />cồn cào, sống thức trong lịng em cịn mn vạn lần cồn cào hơn. Sóng chỉ nhớ bờ
trong cõi này “Ngày đêm không ngủ đƣợc”. Ngƣời phụ nữ khi yêu là hiến dâng
toàn tâm, toàn ý, toàn hồn. Cho nên ngay đến “Cả trong mơ còn thức”. Câu thơ

cũng tựa nhƣ một con sóng đi xuyên qua cả hai cõi Thực và Mộng. Giới hạn của

sống là cõi thực. Còn ngƣời phụ nữ khi yêu thì nỗi nhớ đã xáo trộn cả Thực và Mơ.
Nếu còn một cõi nào khác nữa thì ngƣời phụ nữ ấy cũng sẽ dành trọn cho tình yêu.
Cả cuộc đời là nỗi trăn trở lớn! Đã không ngủ trong cõi thực lại thao thức cả trong

cõi mộng. Câu thơ đã diễn tả thật hàm súc tâm lý của ngƣời phụ nữ khi yêu. Chẳng
phải khi yêu, ngƣời ta muốn tận hƣởng đến từng khoảnh khác của hạnh phúc? Cho

/> /> /> />nên ngƣời phụ nữ này ở đâu cũng muốn thức. Phải cố thức cả trong cõi thực lẫn

trong cõi mộng để nâng niu, chắt chiu từng khoảnh khắc hạnh phúc. Ngỡ nhƣ chỉ

cần chợp mắt trong giây lát thế là một khoảnh khắc đã trôi qua uổng phí, khơng kịp
tận hƣởng. Chẳng phải khi u, ngƣời ta cũng thƣờng phấp phỏng, lo âu vì nỗi sợ
mất nhau? Cơ hồ chỉ cần chợp mắt một chút thơi, thì e rằng, vì một lý do nào đó,
ngƣời mình u bỗng nhiên tan biến. Cái hạnh phúc mình đang cầm nắm sẽ tuột

khỏi lòng tay! ”Cả trong mơ còn thức”, lời thơ thật phi lí mà khát khao thật cảm
động. Muốn vào cả trong giấc mơ, đó khơng chỉ là khao khát của tình u, với
Xn Quỳnh đó cịn là khao khát của tình mẫu tử.Ở một bài khác, viết cho con, chị

/> /> /> /> /> />cũng bộc lộ ham muốn này, nếu không đƣợc thì đó là một đau khổ lớn:
Con thức ban ngày mẹ chở che con
Đêm còn mơ mẹ làm sao che chở

Trong giấc mơ chỉ mình con bé nhỏ

Chỉ mình con chống chọi với quân thù

“Cả trong mơ còn thức” sự phi lí đã chứa đựng một chân lý. Chỉ có ai biết trân

trọng tình u. biết u chân thành mãnh liệt mới có thể chia sẻ đƣợc điều đó.

Tình yêu là một lĩnh vực xƣa cũ mà luôn mới mẻ. Xƣa cũ và mới mẻ nhƣ chính

con ngƣời, cùng với cả lồi ngƣời. Mỗi đơi lứa u nhau là một khám phá về tình

14đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />yêu. Mỗi thi sĩ đem đến một phát hiện mới về tình yêu. Xuân Quỳnh là một tâm

hồn sống trong tình yêu, sống bằng tình yêu. Suốt đời trăn trở kiếm tim một tình

u lý tƣởng. Suốt đời mệt nhồi để chắt chiu gìn giữ cái hạnh phúc đời thƣờng.

Cho nên mỗi lời thơ đƣợc viết ra dƣờng nhƣ đều đƣợc trả giá bằng chính những

khắc khoải của bản thân mình. Thơ Xuân Quỳnh đã đi vào tâm hồn ngƣời đọc và
làm rung động mãi lịng ta có lẽ là vì thế.

Đề 3: Cảm nhận về hai đoạn thơ trong bài Sóng Xuân Quỳnh và việt Bắc Tố
Hữu

Cảm nhận của em về hai đoạn thơ sau:

/> /> /> />Ta với mình, mình với ta

Lịng ta sau trƣớc mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nƣớc, nghĩa tình bấy nhiêu.
(Việt Bắc – Tố Hữu)

Dẫu xuôi về phƣơng bắc

Dẫu ngƣợc về phƣơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ

Hƣớng về anh một phƣơng.

/> /> /> /> /> />(Sóng – Xuân Quỳnh)
Bài làm

(Đây là bài viết của bạn Hằng gửi vào Gmail nhờ cô nhận xét, chỉnh sửa. Cô đã sửa
một số lỗi diễn đạt và sắp xếp lại các ý cho rành mạch hơn. Hằng đọc lại và rút
kinh nghiệm nhé.)

Trong cuộc đời mỗi con ngƣời, ai cũng có ít nhất một niềm thƣơng, nỗi nhớ. Niềm
thƣơng, nỗi nhớ ấy luôn thƣờng trực trong ta tạo nên những rung động mãnh liệt
trong cảm xúc. Với các thi nhân , cảm xúc lại là yếu tố vô cùng quan trọng. Nó

15đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn q giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />giúp cho các nhà thơ làm nên những thi phẩm say đắm lịng ngƣời. Tiếng nói từ
trái tim sẽ đến đƣợc với trái tim. Đoạn thơ:
“Ta với mình, mình với ta

Lịng ta sau trƣớc mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nƣớc, nghĩa tình bấy nhiêu.”

trích trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu và đoạn thơ:
“Dẫu xuôi về phƣơng bắc

Dẫu ngƣợc về phƣơng nam

/> /> /> />Nơi nào em cũng nghĩ

Hƣớng về anh một phƣơng.”

trích trong bài thơ “Sóng của Xuân Quỳnh là những vần thơ dạt dào cảm xúc nhƣ
thế.

Nhà thơ Tố Hữu và nhà thơ Xuân Quỳnh là hai nhà thơ lớn của văn học VIệt Nam
hiện đại đƣợc nhiều bạn yêu thơ mến mộ. Nếu nhà thơ Tố Hữu là cánh chim đầu

đàn, là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam thì Xn Quỳnh đƣợc mệnh danh
là nữ hồng của thơ tình.
Mỗi tác giả đã tạo ra thơ của mình với mỗi vẻ đẹp riêng. Thơ Tố Hữu tiêu biểu cho

/> /> /> /> /> />khuynh hƣớng thơ trữ tình, chính trị; mang khuynh hƣớng sử thi và cảm hứng lãng
mạn. Thơ Tố Hữu mang giọng điệu ngọt ngào, tâm tình tha thiết, giọng của tình

thƣơng mến; đậm đà tính dân tộc. Thơ Xuân Quỳnh lại in đậm vẻ đẹp nữ tính, là
tiếng nói của một tâm hồn giàu trắc ẩn, hồn hậu, chân thực và luôn luôn da diết,
luôn khát vọng về một hạnh phúc đời thƣờng.

Bài thơ “Việt Bắc” viết về cách mạng, còn bài thơ “Sóng” hƣớng tới đề tài tình u
lứa đơi .

Tháng 10/1954, những ngƣời kháng chiến từ căn cứ miền núi trở về miền xi,
Trung ƣơng Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại Thủ đô. Nhân sự

16đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />kiện thời sự có tình lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ “Việt Bắc” in trong tập thơ
“Việt Bắc”. Đoạn thơ trớch trong bài Việt Bắc là lời ngƣời ra đi đáp lại ngƣời ở lại

Bốn câu thơ giống nhƣ một lời thề nguyền, lời khẳng định gắn bó thủy chung trƣớc
sau nhƣ một mà những cán bộ cách mạng miền xuôi muốn gửi tới đồng bài Việt
Bắc. Lời thơ óng ả, dịu dàng, tình tứ và lối xƣng hô thân mật, ngọt ngào của ca

dao, dân ca “mình-ta” đƣợc sử dụng một cách linh hoạt. Nỗi nhớ của ngƣời cách

mạng về quê hƣơng Việt Bắc giống nhƣ nỗi nhớ của những đôi lứa yêu nhau. Sự

sắp xếp từ liền đôi, quấn quýt không muốn rời xa của “ta” và “mình”, vừa khéo léo
khẳng định tấm lịng của “ta” cũng nhƣ “mình”. Tình cảm của ngƣời về với Việt

/> /> /> />Bắc là thứ tình cảm thắm thiết, mặn mà, gắn chặt trong tim, ghim chặt trong lịng.
Tình cảm ấy cịn đƣợc khẳng định bằng một hình ảnh thơ so sánh “Nguồn bao

nhiêu nƣớc, nghĩa tình bấy nhiêu”. Trong tiềm thức của ngƣời Việt Nam nƣớc

trong nguồn là dịng nƣớc khơng bao giờ vơi cạn, chảy bất tận. ý thơ trở nên sâu

sắc hơn khi tác giả sử dụng cặp từ so sánh tăng tiến “bao nhiêu,…bấy nhiêu”. Đó
là sự so sánh giữa một cái vô tận với một cái bất tận.

Bài thơ “Sóng” đƣợc sáng tác năm 1967 nhân chuyến đi thực tế ở Diêm Điềm

(Thái Bình), in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968). Bài thơ đƣợc viết khi
Xuân Quỳnh còn trẻ khoảng 25 tuổi nhƣng đã trải qua khơng ít những thăng trầm,

/> /> /> /> /> />đổ vỡ trong tình u.

Ở khổ thơ trên “Sóng” đƣợc khám phá theo chiều rộng của khơng gian ở hai miền

“xi”, “ngƣợc” .Sóng dù xi về phƣớng Bắc, dù ngƣợc về phƣơng Nam thì cuối
cùng vẫn hƣớng về bờ:

“Dẫu xuôi về phƣơng bắc

Dẫu ngƣợc về phƣơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ

Hƣớng về anh một phƣơng.”

17đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Thơng thƣờng ngƣời ta haynói xi Nam, ngƣợc Bắc nhƣng ở đây Xn Quỳnh lại
nói xi Bắc, ngƣợc Nam, dƣờng nhƣ cái lơ-gic của lí trí thơng thƣờng đã bị lu

mờ, chỉ cịn lại hai miền xi ngƣợc để trăn trở tìm nhau, để khao khát bên nhau.

Cách nói ấy cũng khiến ngƣời đọc hình dung về những gian nan, cách trở mà trái
tim yêu phải vƣợt qua.

Con “sóng” kia mn đời thao thức để khắc khoải xi ngƣợc tìm bờ thì em cũng
chỉ duy nhất hƣớng về “phƣơng anh”. Đây là một sáng tạo độc đáo của Xuân

Quỳnh khi đƣa khái niệm khơng gian để nói về mức độ thủy chung, bốn phƣơng

Đông – Tây – Nam – Bắc là của vũ trụ này, chỉ có duy nhất nơi anh là phƣơng trời

/> /> /> />của em. Giữa cuộc đời rộng lớn, thỡ anh vẫn mói là bến bờ hạnh phúc , là nơi duy
nhất em tìm về. í thơ bộc bạch rất thật, sáng lên vẻ đẹp của tình yêu chung thủy.

Hóa ra ở trung tâm nỗi nhớ là anh nên dẫu có đi về phƣơng nào thì em cũng hƣớng
về phƣơng anh. Câu thơ giống nhƣ một lời nguyện thề thủy chung, da diêt, đằm
thắm.

Nếu ở khổ 5 nhân vật trữ tình bộc bạch ” lịng em nhớ đến anh” thì ở đây cảm xúc

đã dâng lên một bậc “Nơi nào em cũng nghĩ”. “Nghĩ” có cả yêu thƣơng, mong nhớ,
có cả phấp phỏng lo âu, hờn ghen, giận dỗi. Anh trở thành ý nghĩ thƣờng xuyên,
thƣờng trực trong lòng, canh cánh trong lịng. “Nhớ” là tình cảm, cảm xúc tự

/> /> /> /> /> />nhiên, hồn nhiên thì “nghĩ” là sự suy tƣ, chín chắn, sâu sắc. Ngƣời con gái khẳng
định sự duy nhất, tuyệt đối gắn bó thủy chung trong tình u.

Khổ thơ cho ta thấy tình yêu của ngƣời phụ nữ, sự thủy chung son sắt duy nhất.

Nhân vật trữ tình đã trực tiếp thể hiện cảm xúc của mình. Khẳng định tình yêu thủy
chung cũng là khao khát, là khát vọng ngƣời yêu thƣơng phải xứng đáng với mình.
Cả hai đoạn thơ đều là những rung động, những xúc cảm nhớ thƣơng của một tình

u con ngƣời, đất nƣớc trong lịng ngƣời bởi một tình cảm đẹp, sự thủy chung son
sắt không đổi thay. Trên phƣơng diện nghệ thuật, cả hai đoạn thơ đều là những

18đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />ngôn từ giản dị nhƣng lại giàu giá trị nghệ thuật. Giọng thơ trữ tình tha thiết nhƣng
cũng khẳng định mạnh mẽ, chắc chắn, đinh ninh nhƣ một lời thề.

Tình cảm trong đoạn thơ Việt Bắc là tình cảm lớn lao, tình cảm cách mạng, tình

cảm chính trị. Nỗi nhớ ấy gắn liền với cuộc chia ly của ngƣời cán bộ cách mạng rời
căn cứ địa kháng chiến để trở về thủ đô. Chủ thể của nỗi nhớ là những con ngƣời

kháng chiến nhớ những kỉ niệm với quê hƣơng Việt Bắc, đồng bào Việt bắc ân tình
đùm bọc, cƣu mang trong suốt những tháng ngày gian khổ của cuộc kháng chiến.

Cịn tình cảm trong “Sóng” là tình u đơi lứa, cảm xúc của chủ thể trữ tình “em”,
một phụ nữ đang yêu vừa gián tiếp, vừa trực tiếp. “Sóng” là hóa thân mà cũng là

/> /> /> />phân thân cảu chủ thể trữ tình. “sóng” là ẩn dụ để diễn tả nỗi nhớ. Sắc thái của nỗi

nhớ trong đoạn thơ chỉ duy nhất hƣớng về một nơi ở phƣơng anh một cách chung
thủy, sắt son.

Đoạn thơ “Việt Bắc” sử dụng thể thơ lục bát của dân tộc. Giọng điều ngọt ngào

nhƣ một khúc trữ tình sâu lắng, da diết. Sóng – đoạn thơ sử dụng thể thơ năm chữ

và ẩn dụ nghệ thuật sóng. Thể thơ và nhịp điệu thơ đã gợi hình hài và nhịp điệu bất

tận vào ra của những con sóng nỗi nhớ tình u. Nhờ nghệ thuật ẩn dụ, nỗi lòng

của ngƣời phụ nữ khi yêu đƣợc thể hiện chân thành, nữ tính, dun dáng mà khơng
kém phần mãnh liệt, sâu sắc.

/> /> /> /> /> />Vẻ đẹp trong thơ Tố Hữu luôn gắn với ca dao đậm đà, Cịn Xn Quỳnh thì mãnh
liệt, nồng nàn.

Từ hai nỗi nhớ đƣợc thể hiện trong đoạn thơ, ngƣời đọc khụng chỉ cảm nhận đƣợc
nột đặc sắc của hai giọng điệu thơ mà cũn thấy đƣợc vẻ đẹp tõm hồn con ngƣời

Việt Nam yờu thƣơng đằm thắm, dịu dàng mà mónh liệt, tỡnh nghĩa thủy chung,
son sắt.

Đề 4: Phân tích hai khổ thơ đầu bài thơ “Sóng” của nữ sĩ Xuân Quỳnh.

Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ trẻ xuất sắc trƣởng thành từ kháng

chiến chống Mỹ và là một trong số ít những nhà thơ nữ viết rất nhiều và rất thành

19đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />cơng về đề tài tình u. Một trong những thành công xuất sắc về đề tài này của nữ
sĩ là bài thơ “Sóng”, hai khổ thơ đầu bài thơ nữ thi sĩ viết:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ

Sơng khơng hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ơi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế

/> /> /> />Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ”

Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của tâm hồn ngƣời phụ nữ nhiều trắc ẩn, vần thơ

của bà vừa chân thành đằm thắm, vừa nồng nàn mãnh liệt và hơn hết luôn bật lên
khát vọng da diết về hạnh phúc bình dị đời thƣờng. Bài thơ “Sóng” ra đời năm

1967 trong chuyến đi thực tế của nhà thơ về vùng biển Diêm Điền tỉnh Thái Bình

và lúc này thì bản thân nhà thơ cũng vừa trải qua một sự đổ vỡ trong tình yêu. Bài
thơ đƣợc in trong tập “Hoa dọc chiến hào” năm 1968. Tình yêu là điều bí ẩn nên
ngàn đời vẫn cuốn hút con ngƣời, tình u trong thơ Xn Quỳnh chính là những

/> /> /> /> /> />bông hoa dọc chiến hào làm dịu đi sự khốc liệt của chiến tranh.

Trong bài thơ “Sóng”, nhà thơ sử dụng thể thơ năm chữ, đây là thể thơ có nhịp

điệu nhanh, mạnh, dồn dập. Thể thơ này thƣờng dùng để diễn tả những dòng cảm
xúc ào ạt, hối hả, mãnh liệt . Bài thơ sử dụng cách hiệp vần giãn cách, hiệp vần

chân ở những tiếng cuối của các câu chẵn. Hơn nữa bài thơ có sự luân phiên về

thanh điệu ở các tiếng cuối của các câu thơ. Nhƣ vậy những thủ pháp nghệ thuật
sáng tạo đã tạo nên âm hƣởng nhịp nhàng, uyển chuyển cho cả bài thơ. Âm

hƣởng của bài thơ là âm hƣởng dạt dào của những con sóng mà mỗi câu thơ là một

20đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />con sóng, chúng gối lên nhau chạy đều, chạy đều đến cuối bài thơ. Những con sóng
là sự trào dâng mãnh liệt của dòng cảm xúc ào ạt trong lòng nữ sĩ. Có lẽ vì thế mà

ấn tƣợng về con sóng trong bài thơ khơng chỉ là của sóng biển mà cịn là của sóng

tình. Đây cũng chính là hai hình tƣợng nghệ thuật mà tác giả đã tập trung xây dựng
trong bài thơ. Sóng biển và sóng tình có lúc tồn tại song song để soi chiếu, tôn vinh
vẻ đẹp cho nhau, có lúc lại hịa làm một, trong sóng biển có sóng tình, trong sóng

tình ta lại thấy nhịp dào dạt của sóng biển. Suy cho cùng sóng biển và sóng tình là
hai hình tƣợng nghệ thuật để biểu đạt cho cái tơi trữ tình của nhà thơ.

Qua hai khổ thơ đầu nữ sĩ đã cho chúng ta cảm nhận đƣợc đặc điểm của những con

/> /> /> />sóng biển và những con sóng tình u, những con sóng ln chứa đựng những

trạng thái đối lập và ln có những khát khao vƣơn tới những sự vĩ đại, bao la. Mở
đầu, nhà thơ viết:

“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”

Trong hai câu thơ mở đầu tác giả đã sử dụng tới hai cặp tính từ trái nghĩa để miêu
tả đặc điểm của sóng biển: “dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”. Thông thƣờng

đứng giữa những cặp tính từ trái nghĩa là quan hệ từ biểu đạt sự tƣơng phản “tuy –
nhƣng”, thế nhƣng ở đây nhà thơ nữ Xuân Quỳnh lại sử dụng quan hệ từ “và” vốn

/> /> /> /> /> />biểu đạt quan hệ cộng hƣởng, cộng thêm, nối tiếp. Nhƣ vậy những đặc điểm tƣởng
nhƣ đối lập lại thống nhất với nhau và luôn tồn tại trong một chỉnh thể là sóng.
Trong cái dữ dội có cái dịu êm, trong sự ồn ào lại chứa đựng sự lặng lẽ.Những

trạng thái đối lập của sóng cũng chính là những trạng thái đối lập trong tâm hồn

ngƣời phụ nữ khi u. Trong tình u, tâm hồn ngƣời phụ nữ khơng hề bình lặng
mà đầy biến động: có khi sơi nổi cuồng nhiệt, cũng có khi e lệ, kín đáo, có lúc
đằm thắm, lúc hờn ghen…

Tác giả tiếp tục sử dụng biện pháp nhân hóa trong hai câu thơ tiếp theo, con sóng
đƣợc nhân hóa qua động từ “tìm” trong hành trình từ sơng ra tới biển:

21đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />“Sơng khơng hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể”

Tác giả đã khéo léo sử dụng động từ “tìm” trong việc nhân hóa con sóng đã cho ta
thấy đƣợc sự chủ động của con sóng, con sóng chủ động chối bỏ những phạm vi

chật hẹp “sông” để vƣơn tới những phạm vi rộng lớn bao la “bể”. Nhƣ vậy trong
bốn câu thơ đầu nhà thơ đã giúp ta nhìn lại hai đặc điểm tự nhiên, vốn có của

những con sóng và chính tác giả cũng đã phải sử dụng tới hai câu thơ để khẳng
định sự hiển nhiên, vốn có này:
“Ơi con sóng ngày xƣa

/> /> /> />và ngày sau vẫn thế”

Nữ sĩ đã khẳng định đặc điểm ngàn đời vốn có của sóng, từ quá khứ “ngày xƣa”
cho đến tƣơng lai “ngày sau” con sóng vẫn ln chứa đựng những trạng thái đối

lập, vẫn luôn vận động theo quy luật trăm sông đều đổ về với biển. Trạng từ khẳng
định “vẫn thế” một lần nữa biểu đạt một chân lí khơng bao giờ đổi thay.

Thơ ca, nghệ thuật là những sự sáng tạo mang đến cho ngƣời đọc những cảm xúc
mới, đem đến cho tâm hồn con ngƣời những sự trải nghiệm phong phú. Ta tự hỏi

vì sao trong sáu câu thơ đầu tác giả chỉ cho chúng ta hai đặc điểm tự nhiên, vốn có
của con sóng? Để giải đáp cho điều này nữ sĩ viết tiếp hai câu thơ:

/> /> /> /> /> />“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”

Đến đây ta đã cảm nhận đƣợc sự xuất hiện của một con sóng nữa đó là con sóng

của tâm hồn, là con sóng của tình yêu, mà lại là tình yêu của tuổi trẻ đang bồi hồi,
đang thổn thức trong trái tim, trong lồng ngực. Khát vọng tình yêu cháy bỏng

mãnh liệt đang trào dâng trong lòng nữ sĩ. Nhƣ vậy đứng trƣớc biển, trƣớc những
con sóng ào ạt ạt vỗ bờ dịng cảm xúc trong lịng nữ sĩ cũng trào dâng. Những con
sóng biển ở sáu câu thơ đầu đã gọi những con sóng tình trong lịng nhà thơ. Sóng

22đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />biển đã gọi sóng tình hay sóng biển chính là yếu tố khơi nguồn cảm xúc trong lịng
thi sĩ.

Vì sao sóng biển lại gọi đƣợc sóng tình, lại có sức khơi gợi cảm xúc mãnh liệt nhƣ
vậy? Có lẽ giữa sóng biển và sóng tình có sự tƣơng đồng, nếu sóng biển biển chứa
đựng những trạng thái đối lập thì tâm trạng ngƣời con gái đang yêu cũng có những
lúc giận dỗi, hờn ghen, có những lúc yêu thƣơng dịu dàng đằm thắm:
“Em bảo anh đi đi

Sao anh không đứng lại?
Em bảo anh đừng đợi

/> /> /> />Sao anh vội về ngay?”

Con gái khi yêu luôn là nhƣ thế, luôn mâu thuẫn, đối lập trong lời nói và hành

động. Nếu yêu một ngƣời con gái mà khơng biết nhìn thẳng vào mắt ngƣời đó thì
chắc chắn một điều rằng anh chàng sẽ khó lịng hiểu và u thƣơng cơ gái trọn

vẹn.Hành trình của sóng chính là hành trình của tình u. Nếu con sóng ln ln
chủ động chối bỏ những chật chội hẹp hịi để vƣơn tới những điều rộng lớn thì

ngƣời con gái đang u cũng ln ln có khát khao nhƣ thế .Họ dũng cảm từ bỏ
những ích kỉ, nhỏ nhen để vƣơn tới tình yêu bao dung . Việt Nam là một nƣớc có
lịch sử ơn một nghìn năm phong kiến và chế độ phong kiến đã đè nặng tƣ tƣởng

/> /> /> /> /> />phụ nữ Việt. Thời kì những năm 1967 ảnh hƣởng của tƣ tƣởng hệ phong kiến chắc
chắn còn, mà thậm chí cịn rơi rớt đến một số thế hệ trẻ hiện nay thế nhƣng ở Xuân
Quỳnh ta bắt gặp một con ngƣời hiện đại, thông minh và sắc sảo,luôn khát khao
hƣớng tới một tình yêu vĩ đại.

Đề 5: Anh (chị) hãy phát biểu cảm nhận của mình về hai đoạn thơ sau:
“Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương

23đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.
Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngịi Thia, sơng Đáy, suối Lê vơi đầy

(Việt Bắc – Tố Hữu)

và

“Con sóng dưới lịng sâu
Con sóng trên mặt nước

/> /> /> />Ơi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm khơng ngủ được
Lịng em nhớ đến anh

Cả trong mơ cịn thức.”

(Sóng – Xn Quỳnh)

Định hướng cách làm:
I. MỞ BÀI

Giới thiệu về hai tác giả và hai bài thơ, hai đoạn thơ:

/> /> /> /> /> />II. THÂN BÀI

2. Cảm nhận hai đoạn thơ

Đoạn thơ trong bài thơ Sóng

– Nỗi nhớ tràn ngập khắp khơng gian: dƣới lịng sâu, trên mặt nƣớc

– Nỗi nhớ tràn ngập khắp thời gian: ngày đêm không ngủ đƣợc

– Nỗi nhớ tràn cả vào ý thức, vơ thức, tiềm thức “cả trong mơ cịn thức”

* Nghệ thuật: thể thơ năm chữ giàu nhịp điệu; phép ẩn dụ, nhân hóa, điệp cấu trúc,
tƣơgn phản..

Đoạn thơ trong Việt Bắc

24đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra


Truy cập website www.tailieupro.com để nhận thêm nhiều tài liệu hơn

/> /> /> /> /> />– Nỗi nhớ tràn ngập không gian thời gian, thấm vào cảnh vật thiên nhiên:

+ Thiên nhiên bình dị tƣơi đẹp: nắng chiều, trăng lên đầu núi, bản khói cùng
sƣơng, ngịi Thia, sơng Đáy, suối Lê…

+ Con ngƣời Việt Bắc cần cù chăm chỉ, chịu thƣơng chịu khó: sớm khuya bếp lửa
ngƣời thƣơng đi về
* Nghệ thuật:

– Thể thơ lục bát âm điệu ngọt ngào sâu lắng; sử dụng phép điệp từ, ngơn ngữ bình
dị

3. So sánh:

/> /> /> />– Giống nhau: Cả hai đoạn thơ đều tập trung thể hiện nỗi nhớ của một tình yêu tha

thiết sâu đậm đối với con ngƣời, cuộc sống, quê hƣơng, đất nƣớc của hai thi sĩ.

Nội dung cảm xúc: Cả hai đoạn thơ đều viết về nỗi nhớ, một trạng thái cảm xúc

nảy sinh trong cuộc chia ly với những con ngƣời đã từng gắn bó sâu nặng, thắm
thiết, những mảnh đất để lại dấu chân đi qua.

– Nghệ thuật thể hiện: Hai đoạn thơ, các tác giả đều tập trung khắc họa những cung
bậc trạng thái phong phú, đa chiều của nỗi nhớ. Nỗi nhớ mênh mang đƣợc đặt

trong quan hệ với không gian thiên nhiên vô tận. Nỗi nhớ triền miên da diết đƣợc
đặt trong thời gian của đêm – ngày, sớm – chiều. Nỗi nhớ còn đƣợc so sánh, thể

/> /> /> /> /> />hiện trong những điều sâu thẳm, mãnh liệt nhất (nhớ ngƣời yêu, cả trong mơ còn

thức). (Hai đoạn thơ đều sử dụng các biện pháp nghệ thuật nhƣ so sánh, ẩn dụ, điệp
từ để khéo léo diễn tả nỗi nhớ sâu đậm, giọng điệu da diết, khắc khoải của con
ngƣời khi phải chia ly.
– Điểm khác biệt:

Việt Bắc (Tố Hữu) – Nội dung cảm xúc: nỗi nhớ trong thơ Tố Hữu thuộc về tình

cảm lớn lao, tình cảm chính trị, tình cảm cách mạng. Nỗi nhớ ấy gắn liền với cuộc
chia ly của ngƣời cán bộ cách mạng rời căn cứ địa kháng chiến để trở về thủ đô.

Chủ thể của nỗi nhớ là những con ngƣời kháng chiến nhớ những kỉ niệm với quê

25đời những tài liệu tuyệt vời <3
Cảm ơn quí giáo viên đã cho ra