BÀI TIỂU LUẬN GIỮA KỲ MÔN NHẬP MÔN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ QUAN HỆ QUỐC TẾ Ở PHƯƠNG ĐÔNG SỰ MÂU THUẪN VỀ KINH TẾ GIỮA ÚC VÀ TRUNG QUỐC

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC


BÀI TIỂU LUẬN GIỮA KỲ MÔN NHẬP MÔN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ QUAN HỆ
QUỐC TẾ Ở PHƯƠNG ĐÔNG

SỰ MÂU THUẪN VỀ KINH TẾ GIỮA
ÚC VÀ TRUNG QUỐC
Giảng viên hướng
dẫn: Sinh viên thực hiện:

TS Lục Minh Tuấn
Nguyễn Hoàng Nguyên - 2056110214

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2022


BÀI TIỂU LUẬN GIỮA KỲ MÔN NHẬP MÔN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ QUAN HỆ
QUỐC TẾ Ở PHƯƠNG ĐÔNG

SỰ MÂU THUẪN VỀ KINH TẾ GIỮA ÚC VÀ
TRUNG QUỐC
Giảng viên hướng
dẫn: Sinh viên thực
hiện:

TS Lục Minh Tuấn
Nguyễn Hoàng Nguyên - 2056110214

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2022


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………


MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................. 6
DANH MỤC BẢNG BIỂU.................................................................................7
I. Tổng quan mối quan hệ Úc - Trung:.......................................................... 8
1.

Quan hệ song phương.............................................................................................................. 8

2.

Thương mại và đầu tư:............................................................................................................. 8

3.

Các liên kết xã hội giữa hai quốc gia....................................................................................... 9

II.

Sự căng thẳng giữa hai quốc gia trong những năm gần đây:................9

1.

Khái quát chung:...................................................................................................................... 9

2.

Các diễn biến chính................................................................................................................ 10

III. Nền tảng tương đồng:............................................................................. 12
IV.

Sự bền vững và triển vọng trong tương lai........................................... 13

V.

Kết luận.................................................................................................... 14

1.

Quan điểm cá nhân................................................................................................................. 14

2.

Quan điểm chung:.................................................................................................................. 15

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................16


6

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Memorandum of Understanding
MoU

Biên bản ghi nhớ
China – Australia Free Trade Agreement

ChAFTA

Hiệp định thương mại tự do Trung Quốc - Úc
The Australian Trade and Investment Commission

Austrade

Ủy ban Thương mại và Đầu tư Úc
Australian Competition and Consumer Commission

ACCC

Ủy ban Người tiêu dùng và Cạnh tranh Úc
Australian Visa Application Center

AVAC

Trung tâm Tiếp nhận Thị thực Úc
Foreign Direct Investment

FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài
Engineering Procurement and Construction

EPC

Hợp đồng tổng thầu
The University of New South Wales

UNSW

Đại học New South Wales
Terminal High Altitude Area Defense

THAAD

Hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1. Những biến động chính trong quan hệ Úc - Trung Quốc................................................................... 11
Bảng 2. Các vấn đề về đầu tư của các công ty Trung Quốc bị chính phủ Úc tạm dừng hoặc từ chối.............12

I.
1.

Tổng quan mối quan hệ Úc - Trung:
Quan hệ song phương:

Sau khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1972, Úc thành lập Đại sứ
quán tại Bắc Kinh vào năm 1973. Mối quan hệ song phương Úc - Trung dựa trên sự bổ trợ mạnh mẽ về kinh
tế và thương mại cũng như các mối liên kết cộng đồng và văn hóa lâu đời. Năm 2014, Thủ tướng Úc và Chủ
tịch Trung Quốc nhất trí mơ tả mối quan hệ là "đối tác chiến lược toàn diện".
Trong những năm gần đây, mối quan hệ đã trở nên căng thẳng hơn. Tuy nhiên, Chính phủ Úc vẫn cam kết
xây dựng mối quan hệ cùng có lợi và tơn trọng với Trung Quốc, trong đó hai bên có thể theo đuổi lợi ích
chung của mình, đồng thời vẫn nhất qn với lợi ích chủ quyền quốc gia. Úc tuân thủ chính sách một Trung
Quốc, có nghĩa là khơng cơng nhận Đài Loan là một quốc gia, song, vẫn duy trì các liên hệ khơng chính thức
với Đài Loan để thúc đẩy các lợi ích kinh tế, thương mại và văn hóa. Úc cũng nêu ra một loạt các vấn đề
nhân quyền với Trung Quốc tại các diễn đàn đa phương như Hội đồng Nhân quyền bao gồm tự do ngôn
luận, tự do tôn giáo, đối xử với tù nhân chính trị và dân tộc thiểu số, tra tấn, tử hình các nhà hoạt động nhân
quyền.
Ngoài ra, Úc đã cắt bỏ phần lớn viện trợ song phương cho Trung Quốc. Để ghi nhận sự gia tăng viện trợ của
Trung Quốc, Úc và Trung Quốc đã ký Biên bản Ghi nhớ (MoU) về hợp tác phát triển vào năm 2013, được
gia hạn vào năm 2017. MoU tạo điều kiện hợp tác trong các mục tiêu phát triển chung về các vấn đề có tầm
quan trọng của khu vực hoặc toàn cầu. Mạng lưới ngoại giao của Úc tại Trung Quốc bao gồm đại sứ quán ở
Bắc Kinh và lãnh sự quán ở Thượng Hải, Quảng Châu, Thành Đơ, Thẩm Dương và Hồng Kơng. Ngồi ra
cịn có tám văn phòng Ủy ban Thương mại và Đầu tư Úc (Austrade) trên khắp Trung Quốc, hỗ trợ các doanh
nghiệp Úc thâm nhập thị trường và quảng bá Úc như một điểm đến đầu tư, du lịch và giáo dục.
2.

Thương mại và đầu tư:

Trung Quốc là đối tác thương mại hai chiều lớn nhất của Úc về hàng hóa và dịch vụ, chiếm gần một phần ba

tỉ trọng (31%) trong thương mại của Úc. Thương mại hai chiều với Trung Quốc giảm 3% vào năm 2020, đạt
tổng trị giá 245 tỷ đơ la (thương mại hai chiều tồn cầu của Úc giảm 13% trong giai đoạn này). Xuất khẩu
hàng hóa và dịch vụ sang Trung Quốc đạt tổng trị giá 159 tỷ USD vào năm 2020, giảm 6% so với năm 2019.
Sự sụt giảm này phần lớn phản ánh cho việc xuất khẩu dịch vụ giảm do đại dịch COVID-19 (giảm 36% vào
năm 2020). Một loạt các biện pháp hạn chế thương mại của Trung Quốc cũng đã tác động đến xuất khẩu
hàng hóa của Úc sang Trung Quốc, vốn giảm khoảng 7% trong nửa cuối năm 2020 so với nửa cuối năm
2019.
Hiệp định Thương mại Tự do Trung Quốc - Úc (ChAFTA) là một hiệp định lịch sử mang lại những lợi ích to
lớn cho Úc, nâng cao vị thế cạnh tranh của Úc trên thị trường Trung Quốc, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và
tạo việc làm. Thêm vào đó, nguồn đầu tư của Trung Quốc vào Úc là một phần được đánh giá cao trong mối
quan hệ song phương. Trung Quốc là nhà đầu tư trực tiếp từ nước ngoài lớn thứ sáu tại Úc (44 tỷ USD vào
năm 2020), chiếm 4% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tổng vốn FDI của Úc vào Trung Quốc
đạt 7 tỷ đô la vào năm 2020. Sự bổ sung mạnh mẽ về kinh tế tiếp tục củng cố nền thương mại đơi bên cùng
có lợi của chúng ta và các doanh nghiệp Úc tiếp tục thâm nhập thành công thị trường Trung Quốc.


Du lịch từ Trung Quốc đến Úc được hỗ trợ thông qua việc cấp quyền truy cập cho công dân Trung Quốc vào
SmartGate của Úc, đăng ký trực tuyến để xin thị thực du lịch và dịch vụ nộp đơn trực tuyến thông qua Trung
tâm Tiếp nhận Thị thực Úc (AVAC) tại Trung Quốc. Dịch vụ cấp thị thực nhanh (xử lý ưu tiên trong vòng
48 giờ) và thị thực du lịch 10 năm ln có sẵn cho những người Trung Quốc cho việc kinh doanh và du lịch.
Người Úc ngày càng mua nhiều sản phẩm từ Trung Quốc thông qua các trang mua sắm trực tuyến. Tuy
nhiên, sẽ có những rủi ro khi mua sản phẩm từ người bán trực tuyến ở nước ngồi và cũng tồn tại khó khăn
trong việc tìm biện pháp khắc phục sai sót. Do đó, Ủy ban Người tiêu dùng và Cạnh tranh Úc (ACCC) được
thành lập để đảm nhận việc cung cấp thông tin cần thiết liên quan đến việc mua sắm trực tuyến.
3.

Các liên kết xã hội giữa hai quốc gia:

Liên kết cộng đồng và văn hóa tiếp tục phát triển mạnh mẽ và đóng vai trị quan trọng trong mối quan hệ ÚcTrung. Người Úc gốc Hoa đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển của Úc và cũng thúc đẩy mối quan hệ giao
lưu nhân dân với Trung Quốc. Dù các hạn chế đi lại do COVID-19 đã ảnh hưởng đến du lịch quốc tế, Úc

vẫn là một trong những điểm đến phổ biến nhất cho sinh viên Trung Quốc muốn đi du học. Ngược lại, Trung
Quốc tiếp tục là nguồn du học sinh lớn nhất với Úc. Trước khi áp dụng các hạn chế đối với du lịch quốc tế,
Trung Quốc cũng là thị trường nội địa lớn nhất của Úc về lượng khách đến thăm và tổng chi tiêu của du
khách.
Sự tham gia của Úc - Trung trong lĩnh vực giáo dục, khoa học, kinh doanh và văn hóa mang lại lợi ích kinh
tế, xã hội và văn hóa đáng kể cho cả hai nước và làm tăng thêm giá trị cho mối quan hệ song phương. Năm
2019, Bộ trưởng Ngoại giao tuyên bố thành lập Quỹ Quốc gia về Quan hệ Úc - Trung. Vào năm 2014, Úc
và Trung Quốc đã thành lập một diễn đàn lãnh đạo “Đối thoại Cấp cao Úc – Trung” nhằm mục đích tăng
cường hiểu biết lẫn nhau bằng cách quy tụ các đại diện cấp cao của chính phủ Úc và Trung Quốc với các nhà
lãnh đạo doanh nghiệp, học thuật và xã hội để thảo luận về các vấn đề chính ảnh hưởng đến mối quan hệ.
II.
1.

Sự căng thẳng giữa hai quốc gia trong những năm gần đây:
Khái quát chung:

Quan hệ của Úc với Trung Quốc là một trong những vấn đề chính sách đối ngoại quan trọng nhất của thế
giới. Trung Quốc đang duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng ngay cả khi đang bước vào thời kỳ bất
ổn về chính trị. Tăng trưởng kinh tế đang đưa nước này trở thành đối tác thương mại và đầu tư quan trọng
của Úc và sự thành công của Trung Quốc đang làm Bắc Kinh gia tăng niềm tin trong việc khẳng định vị thế
của mình trong các vấn đề của khu vực và toàn cầu. Nhưng cùng lúc đó, sự suy thối của hệ tư tưởng Mao,
sự gia tăng bất bình đẳng trong khu vực và xã hội, và sự suy giảm quyền kiểm soát của Đảng Cộng sản đối
với cuộc sống hàng ngày của người dân đang khiến tính chính danh của Đảng bị nghi ngờ. Một chính sách
đối ngoại hung hăng hơn từ phía Trung Quốc có thể được phát triển nếu có sự chuyển tiếp quyền lực gián
đoạn dẫn đến sự xuất hiện của một chính quyền yếu kém bám víu vào chủ nghĩa dân tộc cực đoan để gia
tăng vị thế chính trị, đặc biệt để nhằm giành dược sự ủng hộ của các lực lượng quân sự.
Bên cạnh đó, Trung Quốc còn là một cường quốc mới nổi vẫn chưa được hội nhập đầy đủ vào các chuẩn
mực và thể chế quan hệ quốc tế đã được thiết lập. Với nhiều hoài nghi về các động thái từ Hoa Kỳ, Trung
Quốc dành sự quan tâm đặc biệt đến các cải cách chính trị và kinh tế hoặc về các vấn đề như Đài Loan,

Hồng Kông hoặc Tây Tạng khi điều này liên quan tới việc xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc. Cùng với
việc quản lý mối quan hệ song phương Úc - Trung đang phát triển, thách thức chính đối với các nhà hoạch
định chính sách Úc sẽ là cân bằng các nhu cầu của mối liên hệ với Trung Quốc trong khi vẫn duy trì quan hệ
chặt chẽ với Mỹ. Tình trạng không rõ ràng của mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Úc với Đài Loan cũng như việc
Hồng Kông thống nhất với Trung Quốc vào tháng 7 năm 1997 sẽ là những sự kiện còn tiếp diễn, tiềm ẩn
nguy cơ xảy ra nhiều vấn đề chính trị và kinh tế.
Trong những năm gần đây, quan hệ giữa Úc và Trung Quốc đang rơi vào mức tồi tệ nhất. Khi Trung Quốc
áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế, phía Úc đã đưa ra kêu gọi đối thoại. Song, Trung Quốc, vốn khơng
hài lịng với Úc trong thời gian qua, đã khơng đáp ứng u cầu đó. Khơng bên nào có dấu hiệu nhượng bộ và
tình hình tiếp tục rơi vào bế tắc.
2.
(1)

Các diễn biến chính:
Khơng bên nào thể hiện sự thỏa hiệp:

Quan hệ Úc - Trung, vốn được bình thường hóa vào năm 1972, nay đã rơi xuống đáy. Mặc dù đã có xu
hướng xấu đi kể từ năm 2016, nhưng xung đột nhanh chóng trở nên tồi tệ khi Trung Quốc phản đối dữ dội
yêu cầu của chính phủ Úc về một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc của COVID-19 vào tháng 4 năm 2020.
Thời gian
Tháng 4
Tháng 5
Tháng 6
Tháng 7

Quốc gia
Úc

Động thái

Kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về COVID-19

Trung Quốc

Tạm ngừng nhập khẩu một số loại thịt của Úc vì lý do các vấn đề kỹ thuật như ghi nhãn
và kiểm dịch sản phẩm.

Trung Quốc
Trung Quốc
Úc
Úc

Tháng 8

Úc

Tháng 9

Trung Quốc

Tháng 10 Trung Quốc
Trung Quốc

Tháng 11

Trung Quốc
Trung Quốc
Trung Quốc
Trung Quốc
Úc

Tháng 12

Úc
Úc

Áp đặt thuế hải quan bổ sung vượt quá 80% đối với lúa mạch của Úc.
Kêu gọi việc hạn chế du lịch đến Úc
Cho phép công dân Hồng Kông ở Úc đăng ký thường trú
Gửi thư cho Liên hợp quốc bác bỏ chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông
Việc bán doanh nghiệp sữa của Úc của Kirin Holdings cho Mengniu Dairy của Trung
Quốc đã bị hủy bỏ
Tăng cường kiểm dịch nhập khẩu đối với lúa mì Úc
Các nhà máy dệt may trong nước ngừng sử dụng bông Úc. Tạm ngừng nhập khẩu gỗ Úc
Người đứng đầu bộ phận báo chí của Bộ Ngoại giao đã đăng tải một hình ảnh bịa đặt về
người lính Úc cầm dao chống lại một đứa trẻ
Đại sứ quán Trung Quốc tại Úc đã gửi cho giới truyền thông Úc tài liệu về 14 tranh chấp
liên quan đến hành động và quan điểm của Úc
Tăng cường kiểm dịch tôm hùm Úc, triệt để cấm nhập khẩu
Ra quyết định tạm thời áp thuế chống bán phá giá lên đến hơn 200% với rượu vang Úc
Tạm ngừng dỡ hàng than từ Úc
Nộp đơn lên WTO tuyên bố rằng mức thuế bổ sung của Trung Quốc đối với lúa mạch
của Úc là không hợp lý
Ban hành Đạo luật Mua lại và Tiếp quản nước ngồi được thành lập rà sốt chặt chẽ các
khoản đầu tư từ nước ngồi từ góc độ an ninh quốc gia
Các thỏa thuận đã cho phép do chính quyền địa phương thực hiện sẽ bị chính phủ quốc
gia
hủy bỏ nếu bị phát hiện là đi ngược lại lợi ích quốc gia

Bảng 1. Những biến động chính trong quan hệ Úc - Trung Quốc
Sự phản đối của Trung Quốc chủ yếu thơng qua hình thức trả đũa kinh tế, và đặc biệt là việc áp đặt các quy
định xử phạt và thuế hải quan đối với các mặt hàng xuất khẩu từ Úc sang Trung Quốc như than đá, quặng
đồng, lương thực, thịt bò, lúa mạch, rượu, gỗ,... và danh sách có thể mở rộng thêm trong tương lai. Dù chính
phủ Úc đang kêu gọi đối thoại nhưng Trung Quốc chưa có dấu hiệu hồi đáp. Thủ tướng Scott Morrison cũng
tuyên bố trong một cuộc họp báo diễn ra vào cuối tháng 1 năm 2021 rằng ông sẵn sàng trao đổi với Trung
Quốc. Song, Thủ tướng khẳng định rằng ông không có ý định kêu gọi đối thoại bằng cách đưa ra những
nhượng bộ từ phía Úc. Về phía Trung Quốc, họ đã áp dụng lập trường rằng Úc phải chịu trách nhiệm về sự
xấu đi trong quan hệ song phương và nước này chỉ hợp tác đối thoại nếu Úc thể hiện ý định cải thiện quan hệ
bằng thái độ của mình. Hiện tại, khơng bên nào cho thấy sự thỏa hiệp hay về việc cải thiện tình hình mối
quan hệ.
(2)

Sự xấu đi trong quan hệ trở nên nổi bật từ nửa cuối năm 2017

Trên thực tế, quan hệ giữa hai nước đã tiếp tục đi xuống kể từ năm 2016. Chính quyền Lãnh thổ phía Bắc ký
kết thỏa thuận cho một công ty Trung Quốc thuê Cảng Darwin trong 99 năm vào tháng 10 năm 2015. Cảng
này gần nơi đóng quân của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ và chính phủ Hoa Kỳ, bày tỏ sự khơng hài lịng với
Úc. Năm 2016, chính phủ Úc đã ngừng mua lại các công ty điện lực công cộng và các trang trại lớn của các
công ty Trung Quốc do lo ngại về an ninh quốc gia. Nó cũng bắt đầu cho thấy cảnh báo về sự thâm nhập của
Trung Quốc vào các quốc đảo Thái Bình Dương ở “sân sau” của Úc.
Lĩnh vực

Tổng quan vấn đề

Nông nghiệp Ngừng mua lại trang trại S. Kidman từ một công ty Trung Quốc
2016

Điện

Tạm dừng bán công ty điện lực đại chúng Ausgrid cho State Grid Corporation
của Trung Quốc và công ty Hồng Kông

Thức uống

Không chấp thuận việc Kirin Holdings bán mảng kinh doanh sữa của Úc cho
một công ty Trung Quốc

Xây dựng

Lên kế hoạch từ chối việc mua lại công ty xây dựng tổng hợp lớn Probuild
của Cơ quan xây dựng nhà nước Trung Quốc thuộc sở hữu của chính phủ
Trung Quốc

Điện

Từ chối hợp đồng tổng thầu (EPC) và xây dựng một nhà máy điện chạy bằng
khí đốt ở New South Wales của một cơng ty thuộc sở hữu của chính phủ
Trung Quốc

2020

2021

Bảng 2. Các vấn đề về đầu tư của các công ty Trung Quốc bị chính phủ Úc tạm dừng hoặc từ chối
Sự thay đổi trong quan điểm của Úc về Trung Quốc đã trở nên rõ ràng với chính sách về đối ngoại được xuất
bản vào tháng 11 năm 2017. Lần đầu tiên sau 14 năm, nội dung chính sách xem xét khuôn khổ ngoại giao
trên cơ sở những thay đổi trong điều kiện quốc tế từ góc độ dài hạn và nhấn mạnh cảnh báo về Trung Quốc,
như việc tuyên bố rằng “Trung Quốc đang thách thức vị trí của Mỹ”. Vào cuối năm đó, một loạt dự luật đã

được đưa ra nhằm loại bỏ ảnh hưởng chính trị của các chính phủ nước ngồi và cơng dân nước ngồi, chẳng
hạn như cấm cơng dân nước ngồi đóng góp chính trị, dù vậy điều này rõ ràng là nhằm vào Trung Quốc.
Trung Quốc đã theo dõi những động thái như vậy từ Úc trong nửa cuối năm 2017 và coi đó là vấn đề nên đã
quyết định điều chỉnh lại quan hệ với Úc. Trong một cuộc phỏng vấn với một tờ báo Úc vào tháng 4/2018,
Đại sứ Trung Quốc tại Úc cho rằng căng thẳng giữa Úc và Trung Quốc đã trở nên rõ ràng trong nửa cuối
năm 2017, và những nhận xét, hành động sai lầm của Úc đối với Trung Quốc mang lại nhiều tác động tiêu
cực. Hơn nữa, khi Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vương Nghị gặp Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Julie Bishop bên lề
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G20, ông nhấn mạnh rằng những khó khăn gặp phải trong quan hệ hai nước
là do hồn cảnh từ phía Úc, và nếu Úc chân thành hy vọng quan hệ giữa hai nước trở lại đúng hướng thì
nước này phải nhìn nhận sự phát triển của Trung Quốc từ góc độ tích cực hơn. Bộ Ngoại giao Trung Quốc
cũng giải thích rằng cuộc họp được tổ chức theo yêu cầu của Úc, đồng thời Bộ trưởng Ngoại giao Vương
Nghị nói rằng cuộc họp khơng phải là chính thức. Rõ ràng là Trung Quốc khơng có ý định chủ động khơi
phục quan hệ. Ba tháng sau cuộc họp, vào tháng 8 năm 2018, Úc đã quyết định loại Huawei khỏi 5G.
Thủ tướng Morrison và Thủ tướng Lý Khắc Cường đã gặp nhau vào tháng 11 năm 2019 - cuộc gặp thượng
đỉnh cuối cùng giữa Úc và Trung Quốc tính đến thời điểm hiện tại. Thủ tướng Lý hy vọng rằng phía Úc sẽ
gặp gỡ Trung Quốc và nỗ lực thêm để đảm bảo sự phát triển lành mạnh, ổn định của quan hệ song phương.
Theo quan điểm của Trung Quốc, đã mất hai năm để truyền tải thơng điệp rằng Úc có trách nhiệm khơi phục
quan hệ Úc - Trung. Trung Quốc đã hết kiên nhẫn do những bình luận thiếu tin tưởng từ phía Úc về các cuộc
điều tra COVID-19 độc lập vào tháng 4 năm 2020.
(3)

Ngành công nghiệp Úc và dư luận ủng hộ chính phủ, song nhận thức được tầm quan trọng
của Trung Quốc

Nhìn chung, phần lớn ngành cơng nghiệp Úc và công chúng ủng hộ cách tiếp cận mạnh mẽ của chính phủ
đối với Trung Quốc. Theo nghiên cứu dư luận của Viện Lowy, một viện nghiên cứu có ảnh hưởng của Úc, tỷ
lệ người xem Trung Quốc là một mối đe dọa đã tăng từ 12% vào năm 2018 lên 41% vào năm 2020. Trả lời
cho câu hỏi “ Bạn tin tưởng Trung Quốc hành động có trách nhiệm đến mức nào trên thế giới? ” phản ứng
tích cực giảm từ 54% năm 2017 xuống 23% năm 2020. Mặc dù khu vực công nghiệp muốn quan hệ với

Trung Quốc được cải thiện, nhưng có rất ít lời kêu gọi chính phủ nhượng bộ với Trung Quốc.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là quan hệ với Trung Quốc bị coi là khơng quan trọng. Trong cuộc thăm
dị do Viện Lowy thực hiện ở trên, khi được hỏi liệu nên ưu tiên các giá trị dân chủ hay lợi ích kinh tế của
Úc trong các vấn đề quốc tế, các câu trả lời ưu tiên “lợi ích kinh tế” đã tăng từ 18% năm 2007 lên 38% vào
năm 2020. Câu hỏi được đặt ra cho thấy cái nhìn chân thực rằng quan hệ kinh tế với Trung Quốc vẫn cần
thiết.
III.

Nền tảng tương đồng:

Nền kinh tế Trung Quốc và Úc có nhiều điểm tương đồng và khác biệt, bao gồm quy mô nền kinh tế, tốc độ
tăng trưởng, tỷ lệ thất nghiệp, bất bình đẳng, mức sống, các vấn đề mơi trường và vai trị của các chính phủ
khác nhau trong việc ảnh hưởng và điều chỉnh các yếu tố này của nền kinh tế. GDP của Trung Quốc lớn hơn
đáng kể so với Úc, đo lường 9,24 nghìn tỷ USD vào năm 2013, trong khi GDP của Úc là 1,56 nghìn tỷ USD


cùng năm. Trước khi chuyển đổi sang thị trường xã hội chủ nghĩa, chính sách kinh tế lúc đó khơng cho phép
những lợi ích của kinh tế thị trường, chẳng hạn như tăng hiệu quả vì cạnh tranh và động lực cũng như đổi
mới nhiều hơn.
Úc và Trung Quốc lần lượt là hai quốc gia nằm ở hai bán cầu Nam và Bắc. Họ đều là những nhà xuất khẩu
quốc tế rất quan trọng và lớn trên toàn cầu. Xuất khẩu của Úc đạt mức cao nhất mọi thời đại là 29,970 triệu
đô la Úc vào tháng 2 năm 2014, đây là mức tăng 120 triệu đô la Úc so với năm trước. Tài nguyên thiên nhiên
của Úc là một trong những mặt hàng xuất khẩu chính vì Úc rất giàu tài nguyên thiên nhiên như bauxite, than,
đồng, thiếc, vàng, quặng sắt, bạc, uranium, vonfram, niken, kẽm, kim cương, cát khống sản, khí tự nhiên,...
Sự thịnh vượng của nước Úc sau hơn ba thập niên cũng là sự tăng trưởng bộc phát của nền kinh tế Trung
Quốc. Vì vậy, qua đó, người Úc nhìn thấy được sự thịnh vượng của mình là nhờ sự phát triển kinh tế Trung
Quốc. Người ta cho rằng kinh tế Trung Quốc tăng bao nhiêu thì GDP Úc cũng sẽ tăng bấy nhiêu phần trăm.
Trung Quốc vẫn nghĩ, nền kinh tế Úc thịnh vượng trong ba thập niên qua là nhờ sự đóng góp của Trung
Quốc. Cho nên, Bắc Kinh dường như muốn lấn át qua cả những giá trị khác của nước Úc, chẳng hạn quyền
tự chủ, tự quyết của một đất nước. Đó cũng chính là điểm mấu chốt dẫn đến sự căng thẳng giữa hai quốc gia.

IV.
(1)

Sự bền vững và triển vọng trong tương lai:
Chưa tìm thấy cơ hội thỏa hiệp:

Khả năng hịa giải giữa Úc và Trung Quốc khơng phải là khơng có, nhưng nếu xét đến lịch sử xã hội, lịch sử
chính trị và ngoại giao trong tương lai, có nhiều khả năng quan hệ sẽ vẫn nguội lạnh nếu khơng có một cuộc
đối thoại ý nghĩa cho đến năm 2022. Vào tháng 6 năm 2021, Vương quốc Anh tổ chức hội nghị thượng đỉnh
G7 và cũng là một cuộc họp “D10” (với sự tham gia của 10 quốc gia dân chủ gồm G7, Úc, Ấn Độ và Hàn
Quốc). Cuộc họp D10 đang được thành lập để chống lại sự hiện diện của Trung Quốc và Nga. Tháng 7 tiếp
theo sẽ đánh dấu 5 năm kể từ khi tòa án trọng tài quốc tế đưa ra phán quyết tránh khẳng định chủ quyền của
Trung Quốc ở Biển Đơng. Thật khó để mong đợi Úc sẽ đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào vào thời điểm này khi
quốc gia này có thể gửi đi một thông điệp mạnh mẽ với Trung Quốc. Ngược lại, căng thẳng có thể bắt đầu
được xoa dịu nếu ít nhất Úc cũng cơng khai hạ thấp những lời chỉ trích của họ đối với Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, các cuộc họp đa phương như G20, APEC, và Hội nghị cấp cao Đông Á tạo cơ hội cho
hai nước tìm ra hướng đi riêng. Ngay cả khi các cuộc đàm phán chính thức ở cấp bộ trưởng hoặc các cuộc
họp thượng đỉnh khó thành hiện thực, hai nước vẫn có thể gặp nhau ở nhiều cấp độ khác, chẳng hạn như các
cuộc họp trù bị để hiểu nhau hơn.
(2)

Các biện pháp trừng phạt sẽ chỉ được dỡ bỏ dần dần:

Trước đây, quan hệ Úc - Trung có sự tách biệt về chính trị và kinh tế, quan hệ kinh tế vẫn được duy trì hoặc
củng cố ngay cả khi có xích mích về mặt chính trị. Tuy nhiên, từ quan điểm của Úc vài năm qua cho thấy rõ
ràng rằng quan hệ kinh tế ngày càng sâu sắc thì càng có thể gây tổn hại đến khả năng đàm phán với Trung
Quốc. Nhưng không dễ để tìm được quốc gia thay thế thị trường Trung Quốc, do đó, bình thường hóa thậm
chí chỉ trong quan hệ thương mại cũng có những lợi ích đáng kể.
Trong khi đó, có thể các biện pháp trả đũa kinh tế của Trung Quốc sẽ dần dần được dỡ bỏ. Về vấn đề này,
Hàn Quốc, một trong những đồng minh của Hoa Kỳ, cùng với Úc, có thể đóng vai trị là điểm tham chiếu.

Khi Hàn Quốc tuyên bố sẽ bắt đầu đàm phán chính thức với Mỹ để triển khai Hệ thống phịng thủ khu vực
tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) vào tháng 2/2016, Trung Quốc đã bày tỏ sự phản đối dữ dội và thực hiện
các biện pháp trả đũa như hạn chế phát tán nội dung truyền thông Hàn Quốc, gây áp lực lên các công ty Hàn
Quốc đang kinh doanh tại Trung Quốc. Nhưng sau khi tổng thống Moon Jae-in gặp Chủ tịch Tập tại G20 ở
Hamburg, Đức, hai nước đã nhất trí về việc cải thiện quan hệ. Trung Quốc sau đó cho thấy quan điểm của
mình rằng quan hệ giữa các nước đang trên đà bình thường hóa và dỡ bỏ dần dần các biện pháp trả đũa.
Ngay cả khi Trung Quốc tổ chức đối thoại với Úc, chẳng hạn như các cuộc đàm phán thượng đỉnh, sẽ mất
một khoảng thời gian để điều chỉnh các biện pháp trả đũa trong khi theo dõi cách Úc phản ứng.
(3)

Xung đột Mỹ - Trung cũng ảnh hưởng đến quan hệ Úc - Trung:

Yếu tố bên ngoài ảnh hưởng lớn nhất đến quan hệ Úc - Trung Quốc là quan hệ Mỹ - Trung. Úc là đồng minh
của Hoa Kỳ, và các mối quan hệ kinh tế cũng rất bền chặt. Mối quan hệ Úc - Trung xấu đi trong những năm
gần đây cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tuy nhiên, mục tiêu của Úc
trong quan hệ với Trung Quốc không phải là đứng về phía Hoa Kỳ. Khi Ngoại trưởng Úc Marise Payne
thăm Hoa Kỳ vào tháng 9 năm 2020, bà đã được hỏi về quan hệ với Trung Quốc trong một cuộc họp báo
chung được tổ chức với Ngoại trưởng Mike Pompeo. Bà nói rằng mặc dù Úc thường có cùng quan điểm với
Hoa Kỳ do có những giá trị chung, các quyết định sẽ chỉ được đưa ra một cách độc lập vì lợi ích quốc gia
của Úc.
Trong khi đó, Trung Quốc xem Úc là một môn đồ của Hoa Kỳ. Trong một cuộc gặp với Thủ tướng
Morrison, Thủ tướng Lý nói rằng quan hệ giữa hai nước khơng nên bị ảnh hưởng bởi các bên thứ ba, ngụ ý
rằng chính sách của Úc về Trung Quốc đang chịu ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Chính quyền Biden đã chỉ rõ
chính sách đối đầu với Trung Quốc bằng cách tăng cường quan hệ với các đồng minh, và Úc cũng mong đợi
có quan hệ chặt chẽ với chính quyền Biden. Ngay cả khi Úc hành động trên cơ sở lợi ích quốc gia của mình,
Úc có thể có xu hướng tỏ ra là một trong những kẻ theo đuôi Hoa Kỳ, theo quan điểm của Trung Quốc. Ở
thời điểm hiện tại, khó có thể tưởng tượng rằng thế giới ngoại giao song phương khép kín sẽ tạo ra động lực
mạnh mẽ cho quan hệ giữa Úc và Trung Quốc được cải thiện. Tuy nhiên, động cơ của Trung Quốc trong

việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với Úc có thể xuất phát từ ý định tách Úc (dù chỉ là một chút)
khỏi sự bao vây của Mỹ đối với Trung Quốc.
Trong quá khứ, thương mại đã tạo ra một mối quan hệ chặt chẽ giữa Úc và Trung Quốc. Khi Trung Quốc
nhằm vào một loạt các mặt hàng để trừng phạt, mối quan hệ đã bước vào giai đoạn chuyển tiếp sang một
bình thường mới khác thường. Khi xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc gia tăng, việc duy trì quan hệ tốt
đẹp với cả Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng trở nên khó khăn đối với Úc. Ngay cả khi quan hệ Úc-Trung
có những cải thiện nhất định, mối quan hệ này sẽ vẫn có nguy cơ xấu đi ngay cả khi chỉ có một tác động nhỏ
nhất.
V.
1.

Kết luận:
Quan điểm cá nhân:

Úc và Trung Quốc là hai cường quốc với nền kinh tế vững mạnh và phát triển mạnh trong suốt những năm
gần đây. Tuy nhiên, sự hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia đã bị gián đoạn hoặc cắt đứt nhiều phần vì một số lý
do nhất định. Trung Quốc với tham vọng bành trướng và gây ảnh hưởng tới nhiều quốc gia trên thế giới đã


tiến hành nhiều chiến lược kinh tế, nổi bật nhất là Sáng kiến Vành đai và Con đường. Điều này khiến Hoa
Kỳ và các đồng minh của họ trong khu vực lo ngại rằng các dự án như Hambantota ở Sri Lanka và các điều
khoản dễ dàng trong việc cho vay của Trung Quốc làm cho các nền kinh tế khu vực gặp bất lợi. Hành động
của Trung Quốc bị coi là "làm cho các quốc gia trong khu vực sẽ phải gánh chịu số nợ khổng lồ." Nước Úc
vốn có mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc, song, đã nhiều lần biểu hiện thái độ dè chừng khi cùng
hợp tác.
Thêm vào đó, uy tín của quốc gia này đã bị suy giảm nhanh chóng do các vấn đề nhân quyền, gián điệp
thương mại và là nguồn cơn của đại dịch COVID-19 - gây ra thiệt hại kinh tế và xã hội cho tất cả các quốc
gia trên toàn thế giới. Dưới thời Thủ tướng Scott Morrison, ông bày tỏ quan điểm và lập trường cứng rắn đối
với mọi động thái từ Bắc Kinh. Hai siêu cường kinh tế đều không chấp nhận nhượng bộ nhau và cũng vì đó
dường như mối quan hệ đơi bên đã gần rơi vào sự bế tắc. Thêm vào đó, chính quyền tổng thống Hoa Kỳ

Donald Trump khi còn đương nhiệm đã khơng ngại đả kích Trung Quốc trên mọi phương tiện và mọi lĩnh
vực. Với vai trò là một đồng minh tốt của Mỹ và hai vị lãnh đạo Trump cũng như Morrison đều đang có
cùng một lập trường đối với Trung Quốc, các hoạt động kinh tế với Trung Quốc trong thời gian đó đã bị tê
liệt hoặc cắt bỏ hoàn toàn, cụ thể là việc cấm cửa Huawei trên thị trường.
Tuy nhiên, trong khoảng thời gian gần đây, Úc đã giảm bớt căng thẳng với Trung Quốc. Chính quyền mới
sau cuộc bầu cử cũng thể hiện những lập trường ơn hịa hơn dù vẫn chưa hồn tồn khẳng định về việc bình
thường hóa mối quan hệ đơi bên. Song, vẫn có kì vọng nhất định về việc cả hai quốc gia sẽ sớm đưa ra nhiều
động thái tích cực để đơi bên có thể nối lại mối quan hệ tốt đẹp, và cùng nhau hợp tác phát triển kinh tế.
2.

Quan điểm chung:

Dưới thời hai chính phủ bảo thủ liên tiếp, quan hệ giữa Úc và Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của
Canberra, đã xấu đi rõ rệt. Với việc Công Đảng trở lại nắm quyền sau cuộc bầu cử Quốc Hội ngày
21/05/2022, câu hỏi đặt ra là liệu tình hình sẽ được cải thiện hay khơng, đặc biệt trong bối cảnh nhiều nhân
vật quan trọng trong Công Đảng đối lập trước đây từng thể hiện thái độ tương đối hịa hỗn với Bắc Kinh,
trái với lập trường cứng rắn của chính quyền vừa mãn nhiệm. Câu trả lời đã được chính tân thủ tướng Úc
Anthony Albanese đưa ra vào ngày 23/05/2022 khi ông cho rằng quan hệ với Trung Quốc vẫn tiếp tục “khó
khăn”. Đối với người vừa thay thế vị lãnh đạo bảo thủ Scott Morrison ở cương vị lãnh đạo nước Úc, trách
nhiệm của việc quan hệ giữa Úc và Trung Quốc xấu đi thuộc về Bắc Kinh chứ khơng phải về phía Úc. Trong
cuộc họp báo trước khi lên đường tham dự hội nghị thượng đỉnh Bộ Tứ Quad ở Nhật Bản, tân thủ tướng Úc
khẳng định: “Chính Trung Quốc đã thay đổi chứ không phải là Úc, và nước Úc phải luôn ln bảo vệ các giá
trị của mình, và chính phủ do tôi lãnh đạo sẽ tiếp tục làm như vậy”.
Trong một phân tích ngày 22/05, giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về châu Á tại Học Viện Quốc Phòng Úc,
Đại Học New South Wales, cho rằng nhìn chung, chính sách đối ngoại của tân chính phủ Úc của thủ tướng
Albanese sẽ không thay đổi nhiều so với đường lối của chính phủ Scott Morrison. Giáo sư Thayer cho rằng
chính phủ Albanese sẽ tiếp tục ủng hộ chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ, liên minh AUKUS,
nhóm Bộ Tứ và đặc biệt là tìm sự hỗ trợ để ngăn chặn Trung Quốc đưa lực lượng an ninh đến Quần Đảo
Salomon. Riêng đối với Trung Quốc, chuyên gia người Úc nhận xét rằng nhìn chung Cơng Đảng cũng đồng
tình với đảng Tự Do về quan hệ với Bắc Kinh, và chính Trung Quốc phải đi bước trước nhằm cải thiện quan

hệ như hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc cấp bộ trưởng, bãi bỏ việc áp thuế vô lý trên hàng nhập từ Úc.


Giáo sư James Laurenceson thuộc Học Viện Quan Hệ Úc-Trung, Đại Học Cơng Nghệ Sydney, cũng cho
rằng với chính phủ mới lên cầm quyền tại Canberra, khả năng cải thiện quan hệ Úc - Trung là điều hoàn toàn
thực tế, và Bắc Kinh cũng cần phải chủ động đi bước đầu tiên. Đối với ông Laurenceson, Trung Quốc cần
phải tranh thủ việc tân ngoại trưởng Úc Penny Wong là một người có quan điểm ơn hịa đối với Trung Quốc.
Cũng theo giáo sư Laurenceson, đã đến lúc Trung Quốc phải thấy rằng chủ trương gây áp lực đối với chính
quyền Úc đã thất bại, và những biện pháp trừng phạt thơ bạo nhắm vào Úc khơng chỉ khiến chính giới và dư
luận Úc bất bình mà cịn làm Trung Quốc bị tổn hại danh tiếng, khơng cịn là một cường quốc có trách
nhiệm và đối tác thương mại đáng tin cậy ở những nơi khác (đặc biệt là ở Bắc Mỹ và châu Âu).


TÀI LIỆU THAM KHẢO
I.

TIẾNG VIỆT:


1. Hồng Anh. (2021). Căng thẳng Australia - Trung Quốc năm 2021: Đối đầu nhiều hơn đối thoại.
Truy xuất từ: />2. Trọng Nghĩa. (2022). Quan hệ Úc-Trung sẽ được cải thiện với chính phủ mới lên cầm quyền tại
Canberra? Truy xuất từ: />%E1%BB%87-%C3%BAc-trung-s%E1%BA%BD-%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c-c%E1%BA
%A3i-thi%E1%BB%87n-v%E1%BB%9Bi-ch%C3%ADnh-ph%E1%BB%A7-m%E1%BB%9Bi-l
%C3%AAn-c%E1%BA%A7m-quy%E1%BB%81n-t%E1%BA%A1i-canberra
II.

TIẾNG ANH:

1. Yoji Okano. (2021). Deepening conflict between Australia and China - A transition period to a new
equilibrium point. Mitsui & Co. Global Strategic Studies Institute Monthly Report.

2. Department of Foreign Affairs and Trade. (2021). China country brief. Truy xuất từ:
/>3. Dr Stephen Sherlock. (2013). Australia's Relations with China: What's the Problem? Truy xuất từ:
/>Parliamentary_Library/Publications_Archive/CIB/CIB9697/97cib23#MAJOR
4. Erin Handley. (2021). Australia-China relations continued to sour in 2021. What can we expect in
2022? Truy xuất từ: />