Xử trí nghẹn ở người cao tuổi pptx

Xử trí nghẹn ở người cao
tuổi
Nghẹn là một triệu chứng xảy ra khi nuốt, thức ăn bị tắc ở họng hoặc
thực quản, biểu hiện bằng nuốt khó khăn hoặc đột ngột khó thở, ho dữ
dội. Hiện tượng nghẹn có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường
thấy nhiều nhất ở người cao tuổi (NCT). Người bị nghẹn có thể tử vong
trong vài phút nếu không được cấp cứu kịp thời.
Vậy cần làm gì khi người già mắc nghẹn, xin giới thiệu bài viết hướng dẫn
sơ cứu khi bị nghẹn để bạn đọc tham khảo và áp dụng khi cần thiết.

Vì sao NCT hay bị nghẹn?

Hiện tượng khó nuốt và nghẹn ở NCT là bệnh rất hay gặp vì khi cơ thể bị lão
hóa, các ống tiêu hóa cũng bị thu hẹp dần, thành biểu mô của niêm mạc
miệng sẽ mỏng hơn gây khó khăn trong quá trình nhai nuốt. Lợi của NCT co
rút lại làm khả năng nhai kém đi, ngay cả khi răng của họ vẫn còn nguyên.
Do đó, NCT thường giữ thức ăn trong miệng lâu hơn và họ phải nuốt những
mẩu thức ăn to hơn.

Sự điều phối hoạt động nuốt của NCT kém, làm tăng nguy cơ sặc vào phế
quản, đặc biệt với NCT lắp răng giả hoặc khi ăn vội, ăn không tập trung.
Mặt khác, phản xạ về nuốt của cơ vòng đầu thực quản ở NCT rất chậm,
thậm chí còn “trơ lỳ”. Họ chỉ lơ đãng một chút, mải suy nghĩ hoặc ăn nhanh,
ăn vội, nuốt miếng thức ăn lớn sẽ rất dễ bị tắc nghẽn thức ăn ở đoạn hẹp của
thực quản gây nghẹn.

Triệu chứng rất dễ nhận biết

Khi nuốt thức ăn, sự phối hợp các chức năng ở họng của NCT hay bị mất sự
điều hành nhịp nhàng, làm cho thức ăn dễ rơi nhầm vào khí quản gây nghẹn.
Khi bị nghẹn, thức ăn có thể gây tắc ở cổ họng, ở thực quản, khí quản hoặc

cả hai. Nếu thức ăn làm bít tắc thực quản, đang ăn người bệnh bỗng thấy
khó nuốt và bằng mọi cách sẽ cố nuốt dẫn đến nấc và nôn oẹ. Do phản xạ,
thức ăn sẽ di chuyển vào khí quản. Lúc này, người bị nghẹn ho sặc sụa, nói
không ra tiếng, khó thở tùy từng mức độ, có thể bị nghẹt thở.



Ảnh minh họa

Nếu thức ăn làm tắc khí quản, người bị nghẹn đột nhiên thở khó, sắc mặt đỏ
tía rồi tím ngắt, thần sắc lờ đờ, nấc cụt. Nếu không được xử trí kịp thời và
đúng cách, chỉ trong vài phút, NCT sẽ trong tình trạng thiếu ôxy nghiêm
trọng, dẫn tới tử vong.
NCT nên ăn chậm, nhai kỹ tránh bị nghẹn.

Cấp cứu ngay tại chỗ bằng cách khai thông đường thở

Trong trường hợp người bị nghẹn vẫn tỉnh táo, hãy để nạn nhân ngồi, hơi cúi
nửa người trên ra phía trước. Động viên họ gắng sức ho mạnh vì khi ho sẽ
tạo ra dòng khí nhằm đẩy thức ăn ra ngoài đường hô hấp hoặc ít ra cũng tạo
được khe hở cho việc thở.

Người cấp cứu đứng đằng sau, để nạn nhân ngồi hơi cúi về phía trước, ôm
ngang bụng nạn nhân, hai tay khóa chặt, dùng ngón cái miết mạnh vào bụng
trên 4 lần theo chiều lên miệng nạn nhân. Làm vài lần để đẩy thức ăn ở khí
quản, ở cửa thanh môn ra, hoặc tạo khe hở để phục hồi chức năng hô hấp.

Nếu nạn nhân trong tình trạng bất tỉnh. Cho nạn nhân nằm nghiêng. Lấy
ngón tay ấn lưỡi nạn nhân xuống, dùng khuỷu tay đánh mạnh 4 cái vào vùng
lưng chỗ giữa hai xương bả vai. Hoặc để nạn nhân nằm ngửa, đầu ngả ra

sau, người làm cấp cứu tỳ chặt khuỷu tay (có thể hai tay đan chặt) vào bụng
nạn nhân, hích 4 cái hướng vào trong lên trên. Mục đích vẫn là tạo dòng
không khí từ phổi, đẩy phần tắc nghẽn ra, tạo thông đường thở cho bệnh
nhân

Nếu thức ăn đặc, nhầy, dính như bánh trôi, bánh gatô thì ngoài cách cấp
cứu nêu trên, phải để nạn nhân nằm nghiêng, dùng hai ngón tay móc hoặc
kẹp thức ăn bị tắc ra. Chỉ cần lách được khe hở là có thể cứu sống được bệnh
nhân.

Nếu áp dụng các phương pháp trên mà tình trạng bệnh nhân vẫn không được
cải thiện, cần hô hấp nhân tạo ngay bằng cách: để nạn nhân nằm ngửa trên
nền nhà (trên nền cứng), nắm hai tay nạn nhân ép xuống ngực nạn nhân rồi
nhấc lên cao quá vai, làm liên tục. Sau đó nhanh chóng chuyển nạn nhân tới
cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.


Có thể phòng bệnh bằng cách nâng cao hiểu biết:

Nghẹn hoàn toàn có thể tránh được nếu NCT và người thân chú ý:

- Nhắc NCT nên ăn chậm, nhai kỹ vì khả năng nhai, nuốt kém. Không bao
giờ được phép giục NCT ăn nhanh để tránh tình trạng nghẹn hay hóc dị vật
đường thở.

- Trong bữa ăn, nên tập trung, tránh cười đùa. NCT không nên nói chuyện
khi ăn và mải mê suy nghĩ. Cũng không mang tâm trạng bực bội vào bữa ăn
vì căng thẳng, lo buồn, cáu giận làm ăn mất ngon, dễ rối loạn động tác nuốt.
Nếu có điều kiện và thời gian, người thân nên làm những thức ăn mềm, dễ
tiêu hóa hoặc cắt thức ăn thành những miếng nhỏ cho người cao tuổi. Tránh

cho NCT ăn những thức ăn cứng, khó nhai.