Luận văn thạc sĩ USSH cuộc đấu tranh chống khủng bố ở đông nam á sau chiến tranh lạnh luận văn ths quan hệ quốc tế 60 31 40

đại học quốc gia hà nội
Tr-ờng đại học khoa học xà hội và nhân văn
-----------------------------------------------------

Đặng Hoàng Hà

Cuộc đấu tranh chống khủng bố ở
đông nam á sau chiến tranh lạnh

Luận văn Thạc sĩ ngành quốc tế học

Hà Nội-2007

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


đại học quốc gia hà nội
Tr-ờng đại học khoa học xà hội và nhân văn
-------------------------------------------------------

Đặng Hoàng Hà

Cuộc đấu tranh chống khủng bố ở
đông nam á sau chiến tranh lạnh

Chuyên ngành: Quan hệ quốc tế
MÃ số: 60.31.40

Luận văn Thạc sĩ ngành qc tÕ häc

Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: GS. Vị D-¬ng Ninh

Hµ Néi-2007

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Mục lục
Bảng chữ viết tắt

3

Phần mở đầu

4

1

Ch-ơng 1: Chủ nghĩa khủng bố và cuộc đấu tranh chống khủng
bố trên thế giới

7

1.1.

Khái quát về khủng bố

7

1.1.1.

Khái niệm về khủng bố

8

1.1.2.

Sơ l-ợc về khủng bố trong lịch sử hiện đại

10

1.2.

Cuộc đấu tranh chống khủng bố trên thế giới

15

1.2.1.

Vụ khủng bố 11 tháng 9 và nguyên nhân

15

1.2.2.

Hoa Kỳ và thế giới trong cuộc chiến chống khủng bố

20

1.2.2.1.

Sự điều chỉnh chiến l-ợc, chính sách đối ngoại của Mỹ sau vụ 11/9

20

1.2.2.2.

Các n-ớc trên thế giới và vấn đề khủng bố

24

1.2.2.3.

Những kết quả đà đạt đ-ợc trong cuộc đấu tranh chống khủng bố trên
thế giới

28

2

Ch-ơng 2: Tình trạng khủng bố ở Đông Nam á

34

2.1.

Tình trạng khủng bố ở Đông Nam á từ sau Chiến tranh lạnh

34

2.1.1.

Philippines

35

2.1.2.

Indonesia

40

2.1.3.

Thái Lan và một số n-ớc khác

48

2.2.

Nguồn gốc những hoạt động khủng bố tại Đông Nam á

55

2.2.1.

Nguồn gốc bên trong

55

2.2.1.1

Vấn đề mâu thuẫn vốn có trong lịch sử về sắc tộc và tôn giáo

55

1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2.2.1.2

Vấn đề đói nghèo, kinh tế lạc hậu, kém phát triển

60

2.2.1.3

Vai trò ngày càng tăng của các phần tử cực đoan

65

2.2.2.

Nguồn gốc bên ngoài

67

3

Ch-ơng 3: Đấu tranh chống khủng bố ở Đông Nam á và những
vấn đề đặt ra

74

3.1.

Cuộc đấu tranh chống khủng bố ở Đông Nam á

74

3.1.1.

ASEAN và sự hợp tác trong đấu tranh chống khủng bố

74

3.1.1.1

Cuộc đấu tranh chống khủng bố ở các quốc gia

74

3.1.1.2.

Sự hợp tác trong ASEAN

78

3.1.2.

Sự hỗ trợ của quốc tế trong đấu tranh chống khủng bố

80

3.1.3.

Những kết quả b-ớc đầu

87

3.2.

Một vài vấn đề đặt ra víi cc ®Êu tranh chèng khđng bè

88

3.2.1.

NhËn thøc vỊ nguy cơ khủng bố đối với các n-ớc Đông Nam á

88

3.2.2.

Chiến l-ợc cho chống khủng bố tại Đông Nam á

91

3.2.3.

Chống khủng bố nh-ng không chống tôn giáo và sắc tộc

93

3.2.4.

Chống khủng bố là nhiệm vụ toàn thế giới trên nguyên tắc tôn trọng
độc lập và chủ quyền quốc gia

97

Kết luận

103

Tài liƯu tham kh¶o

107

Phơ lơc

112

2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Bảng chữ viết tắt

ABM Anti-Ballistic Missile Treaty: Hiệp -ớc chống tên lửa đạn đạo
AEC ASEAN Economic Community: Cộng ®ång Kinh tÕ ASEAN
AFP – Armed Forces of the Philippines: Các lực l-ợng vũ trang Philippines
APEC Asia-Pacific Economic Cooperation: Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu á-Thái Bình
D-ơng
ARF ASEAN regional Forum: Diễn đàn khu vực ASEAN
ASEAN Asscociation of South East Asian Nations: HiƯp héi c¸c Qc gia Đông Nam á
ASC ASEAN Security Community: Cộng đồng An ninh ASEAN
ASEM Asia-Europe Meeting: Hội nghị á-Âu
ASSC ASEAN Social Cutural Community: Cộng đồng Văn hoá XÃ hội ASEAN
CIS - Commonwealth of Independent States: Cộng đồng các quốc gia ®éc lËp
ECOSOC – Economy and Social Council: ñy ban Kinh tế và XÃ hội Liên hợp quốc
ETA Euskadi Ta Askatasuna: Độc lập và Tự do cho xứ Basque
EU European Union: Liên minh Châu Âu
GAM Gerakan Aceh Merdeka: Phong trµo Tù do cho Aceh
ICC – International Criminal Court: Toà án tội phạm quốc tế
IRA Irish Repulican Army: Quân đội Cộng hoà Ireland
JI - Jemaah Islamiyah: Nhóm Hồi gi¸o
KMM – Kumpulan Mujahideen Malaysia: Tỉ chøc Du kÝch Malaysia
MILF Moro Islamic Liberation Front: Mặt trận giải phóng Hồi giáo Moro
NATO North Alantis Traety Organization: Hiệp -ớc Bắc Đại Tây D-ơng
NMD National Missle Defense: Hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia
NPA New Peoples Army: Quân ®éi Nh©n d©n míi
OSCE – Organization for Security and Cooperation: Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu
PULO - Tỉ chøc Gi¶i phãng thèng nhÊt Patani
WMD – Weapon of Mass Destruction: Vũ khí giết ng-ời hàng loạt
WEF World Economic Forum: Diễn đàn Kinh tế thế giới
SSA Shan State Army: Quân đội bang San
TBCN T- bản chủ nghÜa
XHCN – X· héi chñ nghÜa

3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Phần mở đầu
1. Mục đích của đề tài
Sự kết thúc của Chiến tranh lạnh năm 1991 đà dẫn đến sự suy yếu nhanh chóng
của các lực l-ợng hình thành từ đối đầu giữa hai cực. Những mâu thuẫn dân tộc, tôn
giáo x-a nay vốn bị che lấp và bị kìm nén do tình thế l-ỡng cực tạo ra, đà đ-ợc dịp
bùng phát, ý th-c tự c-ờng dân tộc đột ngột gia tăng, chủ nghĩa dân tộc bành tr-ớng
một cách nhanh chóng. Đồng thời sự phân bố hai cực bị phân rà cũng đà tạo ra tình
trạng mất cân bằng trong so sánh lực l-ợng chiến l-ợc quốc tế, tại một số khu vực xuất
hiện khoảng trống quyền lực. Mỹ đứng tr-ớc cơ hội thực hiện mục tiêu chiến l-ợc
thế giới đơn cực đà giương cao ngọn cờ bảo vệ nhân quyền, nhân đạo, ngang
nhiên nêu lên vấn đề tôn giáo, dân tộc đối với n-ớc khác nhằm tiến hành sự can thiệp
quốc tế, cũng giống nh- những luận điệu hoang đ-ờng của chủ nghĩa bá quyền, can
thiệp vào công việc nội bộ của các n-ớc khác. Những điều này đà tạo điều kiện thuận
lợi cho các thế lực tôn giáo và dân tộc cực đoan có đất hoạt động. Mâu thuẫn dân tộc,
sắc tộc, mâu thuẫn tôn giáo... đang là mảnh đất màu mỡ cho chủ nghĩa khủng bố phát
triển. Vụ khủng bố 11 tháng 9 tại n-ớc Mỹ là minh chøng hïng hån nhÊt vỊ nh÷ng diƠn
biÕn khã l-êng cđa chđ nghÜa khđng bè hiƯn nay trªn thÕ giíi. Sự kiện ngày 11 tháng 9
năm 2001 không chỉ làm chấn động n-ớc Mỹ mà còn tác động sâu sắc tới tình hình an
ninh thế giới. Thảm kịch đà gây hiệu ứng khó l-ờng cho tiến trình lịch sử. Hiệu ứng đó
tồi tệ hay sáng sủa, tiêu cực hay tích cực, tr-ợt dốc hay đổi h-ớng, phụ thuộc vào nhận
thức, thái độ của các quốc gia, các dân tộc, của mỗi ng-ời dân trên thế giới, vào n-ớc
cờ trong một thế mới của các nhà hoạch định chiến l-ợc. Hệ quả trực tiếp của vụ khủng
bố 11 tháng 9 là cuộc chiến tranh chống khủng bố do Mỹ phát động, lôi kéo các quốc
gia dù lớn hay nhỏ vào một guồng quay của quan hệ chính trị mới. Sau những năm

tháng đầy nghi ngờ và mâu thuẫn của Chiến tranh lạnh, khu vực Đông Nam á với tầm
quan trọng về địa lý, chính trị, kinh tế, văn hoá giờ đây lại một lần nữa trở thành một
trung tâm của cuộc chiến mới.
Đối với Việt Nam, Đông Nam á là cánh cửa để b-ớc ra thế giới trong thời kỳ
đầu những năm 90 thế kỷ XX. Các n-ớc Đông Nam á đều là những n-ớc láng giềng

4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thân cận với Việt Nam. An ninh Việt Nam không thể không gắn liền với an ninh khu
vực. Nền an ninh khu vực đ-ợc đảm bảo sẽ góp phần tích cùc cho sù ph¸t triĨn cđa khu
vùc cịng nh- cđa chính Việt Nam. Đó là câu chuyện của thực tại nh-ng cũng là câu
chuyện của t-ơng lai 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa.
Vài nét tìm hiểu về nguyên nhân của khủng bố, diễn tiến cuộc chiến chống
khủng bố tại Đông Nam á (một phần nào đó là cấp độ thế giới) và những nhận định về
cuộc đấu tranh này của bài luận văn tốt nghiệp, thiết nghĩ cũng giúp ng-ời đọc có cái
nhìn bao quát hơn vỊ mèi quan hƯ qc tÕ tõ sau ChiÕn tranh lạnh.
2. Giới hạn của đề tài
Tìm hiểu về khủng bố và cuộc đấu tranh chống khủng bố có nhiều giác độ khác
nhau. Bài luận văn chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề về khủng bố trong lịch sử
hiện đại, khủng bố và cuộc chiến chống khủng bố tại Đông Nam ¸ chđ u ë mét sè
qc gia nh- Philippines, Indonesia, Thái Lan và những vấn đề đặt ra về an ninh, chủ
quyền trong việc giải quyết mâu thuẫn khủng bố và chống khủng bố.
Thời gian nghiên cứu của đề tài tập trung vào những năm sau Chiến tranh lạnh.
Đặc biƯt, sù kiƯn 11/9 ë n-íc Mü lµ mét cét mốc quan trọng trong nghiên cứu về khủng
bố và chống khủng bố.
3. Nguồn tài liệu
Đây là một vấn đề mang tính nổi bật hiện nay, đà có nhiều công trình nghiên

cứu đ-ợc in thành sách hoặc công bố trên báo chí. Nguồn tham khảo khá đa dạng nhKhủng bố và chống khủng bố (3 tập) của Trung tâm văn hoá Đông Tây, Khủng bố và
chống khủng bố với vấn đề an ninh qc tÕ cđa Trung t©m Khoa häc X· hội và Nhân
văn, Trật tự thế giới sau chiến tranh lạnh: Phân tích và dự báo (2 tập) cũng của Trung
tâm Khoa học XÃ hội và Nhân văn, Trật tự thÕ giíi sau 11-9 cđa Th«ng tÊn x· ViƯt
Nam, Sù va chạm giữa các nền văn minh của Samuel Hungtington, Bush vµ qun lùc
n-íc Mü cđa Bob Woodward. Ngoµi ra nguồn t- liệu quan trọng của khoá luận là
những tờ báo hàng ngày hoặc tuần báo nh- Quân đội Nhân dân, Tuần báo Quốc tế,

5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Thanh niên hoặc những văn bản phục vụ nghiên cứu nh- Tài liệu tham khảo của Thông
tấn xà Việt Nam, các văn bản chính thức của Việt Nam hay quốc tế.
Luận văn đ-ợc hoàn thành chủ yếu dựa trên cơ sở sử dụng ph-ơng pháp nghiên
cứu quốc tế, ph-ơng pháp nghiên cứu lịch sử kết hợp với ph-ơng pháp thống kê, hệ
thống, logic các sự kiện nhằm làm sáng tỏ những mối liên hệ giữa các vấn đề.
4. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, bài luận văn có bố cục nh- sau:
Ch-ơng 1: Chủ nghĩa khủng bố và cuộc đấu tranh chống khủng bố trên thế giới
Trình bày khái quát về chủ nghĩa khủng bố, khái niệm về khủng bố, sơ l-ợc chủ
nghĩa khủng bố trong lịch sử thế giới hiện đại. Nội dung ch-ơng đề cập đến sự kiện 11
tháng 9 năm 2001, một cột mốc quan trọng trong lịch sử thế giới đ-ơng đại, phân tích
những nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến sự kiện và cuộc đấu tranh chống
khủng bố trên phạm vi thế giới.
Ch-ơng 2: Tình trạng khủng bố ở Đông Nam á
Nêu lên thực trạng khủng bố tại Đông Nam á. Tìm hiểu và phân tích những
nguyên nhân dẫn ®Õn sù ph¸t triĨn cđa chđ nghÜa khđng bè trong khu vực thời gian gần
đây.

Ch-ơng 3: Cuộc đấu tranh chống khủng bố ở Đông Nam á và những vấn đề đặt ra
Cuộc đấu tranh chống khủng bố tại khu vực Đông Nam á. Những nỗ lực chống
chủ nghĩa khủng bố của các n-ớc trong khu vực cũng nh- sự hỗ trợ của của quốc tế
trong cuộc đấu tranh chống khủng bố.
Ch-ơng 3 cũng đề cập đến một vài vấn đề đ-ợc đặt đối với cuộc đấu tranh chống
khủng bố, đặc biệt là vấn đề chủ quyền, an ninh quốc gia.
Mặc dù đà cố gắng nh-ng do trình độ còn hạn chế, điều kiện thời gian và nguồn
tài liệu tiếp cận còn ít cho nên bài luận văn không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong các
thầy cô giáo cùng các bạn tham gia ®ãng gãp ý kiÕn ®Ĩ cã thĨ cã đ-ợc cái nhìn bao
quát hơn, sâu hơn về vấn đề.
Hà Nội, tháng 9 năm 2007

6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Ch-ơng 1
Chủ nghĩa khủng bố
và cuộc Đấu tranh chống khủng bố trên thế giới
1.1.

Khái quát về khủng bố

Chiến tranh lạnh kết thúc, mô hình hai cực của hệ thống quan hệ chính trị quốc
tế bị phá vỡ. Mỹ mất đi đối thủ mạnh nhất trên tr-ờng quốc tế. Đây là cơ hội tốt để Mỹ
xác lập trật tự thế giới đơn cực do Mỹ lÃnh đạo. Mỹ cho rằng với sức mạnh tổng hợp
(kinh tế, quân sự, chính trị, văn hoá, khoa học kỹ thuật, ngoại giao) to lớn của mình, họ
có thể phổ biến, áp đặt mô hình, lối sống Mỹ ra khắp mọi nơi trên thế giới.
Tuy nhiên, Mỹ không dễ gì đạt đ-ợc mục tiêu này. Sau cuộc chạy đua vũ trang

gần 50 năm, sức mạnh của Mỹ đà yếu đi t-ơng đối so với những đồng minh ph-ơng
Tây nh- Đức, Pháp hay với quốc gia XHCN lớn nhất thế giới bây giờ-Trung Quốc. Các
n-ớc này và Nga, quốc gia kế thừa của Liên Xô, đang tìm kiếm một vai trò có thể
ngang hàng với Mỹ, h-ớng thế giới vào trật tự đa cực.
Trong quá trình gia tăng ảnh h-ởng của mình ra khắp thế giới, các n-ớc ph-ơng
Tây, đặc biệt là Mỹ tìm cách phổ biến những giá trị của mình ra toàn thế giới. Nh-ng
những giá trị này lại không phù hợp với các nền văn hoá đa dạng nhiều khi đến đối lập
nhau của thế giới. Lối sống ph-ơng Tây bị nhìn nhận là suy đồi, nhất là d-ới con mắt
Hồi giáo hay các quốc gia chịu ảnh h-ởng của đạo Khổng, đạo Phật. Khái niệm nhân
quyền do ph-ơng Tây đ-a ra lại càng không đ-ợc chấp nhận ở những nơi có khuynh
h-ớng xà hội chủ nghĩa. Các n-ớc ph-ơng Tây càng muốn phổ biến (thậm chí áp đặt)
những giá trị của mình ra thế giới thì nhận lại càng nhiều luồng phản ứng mạnh mẽ.
Mâu thuẫn giữa ph-ơng Tây với khối Hồi giáo lµ mét vÝ dơ ngµy cµng râ nÐt. ThËm chÝ
theo quan điểm của Giáo sư Samuel Hungtington thì xung đột cơ bản nhất của chính
trị toàn cầu sẽ diễn ra giữa các dân tộc và các nhóm ng-ời thuộc những nền văn minh
khác nhau. Sự đụng độ giữa các nền văn minh sẽ trở thành nhân tố chi phối chính trị thế
giới. Ranh giới giữa các nền văn minh sẽ trở thành chiến tuyến trong tương lai. [36,62]

7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Mặc dầu còn có những điều đang tranh luận song nhận định trên cũng phần nào phản
ánh thực tế xà hội hiện nay.
1.1.1.

Khái niệm về khủng bố
Khủng bố là hiện t-ợng xà hội hết sức phức tạp gắn nhiều với sự kiện lịch sử lớn,

nhỏ. Chủ nghĩa khủng bố không ngừng mở rộng mục tiêu, thay đổi hình thức, thích ứng
với các tình thế chính trị và điều kiện kỹ thuật, nó đ-ợc ví nh- rắn lắm đầu trong thần
thoại, cứ chém đầu này lại có đầu khác mọc lên thay thÕ. Chđ nghÜa khđng bè lµ mét
biĨu hiƯn cđa nhiều nguồn gốc khác nhau. ở đây có các ph-ơng diện chính trị, pháp
luật, tâm lý, triết học, lịch sử, công nghệ và các ph-ơng diện khác. Không phải ngẫu
nhiên mà cộng đồng quốc tế đà không thể có đ-ợc một định nghĩa chung trên ph-ơng
diện luật học có thể chấp nhận đ-ợc.
Lần đầu tiên ng-ời ta bắt gặp thuật ngữ Chủ nghĩa khủng bố (terrorism) vào năm
1798 khi Triết gia ng-ời Đức Emmanuel Kant (1724-1804) sử dụng nó để mô tả một
quan điểm bi quan về số phận của nhân loại. Cùng năm ấy, ng-ời ta lại tìm thấy thuật
ngữ này trong một phụ lục của Đại từ điển Viện hàn lâm Pháp, nó gợi đến những việc
làm thái quá trong thời kỳ Khủng bố của Cách mạng Pháp. Ngày nay, khủng bố
th-ờng đ-ợc coi là hành động của các phong trào bí mật nhằm vào chính phủ của một
n-ớc với mục đích làm đảo lộn trật tự chính trị và xà hội của n-ớc nào đó.
Chủ nghĩa khủng bố đà trở thành mối quan tâm của cả thế giới, đặc biệt kể từ
sau vụ 11/9. Thuật ngữ Chủ nghĩa khủng bố đang trở thành một trong những thuật ngữ
thịnh hành trên báo chí và d- luận quốc tế. Hầu hết các hội nghị quốc tế, kể cả các hội
nghị về kinh tế và th-ơng mại, đều có đề mục bàn về chống chủ nghĩa khủng bố trong
ch-ơng trình nghị sự. Nhưng về vấn đề cơ bản là định nghĩa thế nào là chủ nghĩa
khủng bố? thì các hội nghị vẫn chưa có được một câu trả lời nhất trÝ. Mü gäi Bin
Laden lµ “trïm khđng bè sè 1”, Bin Laden và Taliban lại lên án nhà nước Mỹ là trùm
khủng bố thế giới, là kẻ diệt chủng; Israel tố cáo chính quyền Palestine là nuôi d-ỡng
các phần tử khủng bố, nh-ng Palestine lại lên án nhà n-ớc Israel là nhà n-ớc khủng bố;
tr-ớc đây chính quyền Nam T- của ông Milosevic cũng lên án Washington là kẻ khủng

8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

bố khi Mỹ tiến công các mục tiêu dân sự của Nam T- hòng buộc Nam T- phải chấp
nhận kế hoạch hoà bình của NATO đặt ra cho tỉnh Kosovo; và tr-ớc đây ph-ơng Tây
lên án Nga trong việc coi các phần tử ly khai tại Chechnya là khủng bố thì nay họ lại
ủng hộ Nga. Có thể nói ng-ời ta hình dung đ-ợc chủ nghĩa khủng bố nh-ng ng-ời ta
không thể đ-a ra một định nghĩa cụ thể về nó.
Hiện nay có hơn 100 định nghĩa về chủ nghĩa khủng bố quốc tế.
Theo Công -ớc Geneva 1937, văn bản pháp lý quốc tế đầu tiên về chủ nghĩa
khủng bố, các hành động khủng bố được xác định chung là những việc làm phạm tội
ác nhằm chống lại một nhà n-ớc mà mục đích hoặc bản chất là gây ra sự khủng khiếp
đối với các nhân vật nhất định, đối với các nhóm ng-ời hay đối với dân chúng. [38,
162]
Còn theo cuốn Đại bách khoa toàn thư Trung Quốc: Chủ nghĩa khủng bố quốc
tế là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức sử dụng bạo lực có ý thức gây hoảng sợ và dùng
các thủ đoạn giết hại hoặc uy hiếp tính mạng cá nhân hoặc nhóm ng-ời, phá hoại tài
sản công hoặc t- để thực hiện một mục đích chính trị nào đó hoặc các mục đích khác
trong phạm vi quốc tế. Đó là hành vi của một số cá nhân hoặc tập thể có mục đích
chính trị và xà hội nào đó, sử dụng bạo lực hoặc phi bạo lực tấn công và đe doạ các cơ
quan hoặc cá nhân, hoặc để tạo ra bầu không khí hoảng sợ, đà giết hại bừa bÃi những
ng-ời dân vô tội, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. [62]
Theo định nghĩa ®-ỵc sư dơng réng r·i trong chÝnh giíi Mü, khđng bố theo
nghĩa rộng là hành vi bạo lực vì động cơ chính trị nhằm vào các mục tiêu dân sự do
các nhóm tiểu quốc gia hoặc các tổ chức bí mật tiến hành. Nhóm khủng bố đ-ợc định
nghĩa là nhóm thực hiện hoặc có các nhóm nhỏ thực hiện hoạt động khủng bố. Khủng
bố quốc tế là hoạt động khủng bố đối với công dân hoặc tài sản của hai quốc gia trở
lên. [66,8] Chính phủ Mỹ đà dùng định nghĩa về khủng bố này để phục vụ việc thống
kê và phân tích từ năm 1983.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, khủng bố là hành động dùng bạo lực của
các cá nhân, tổ chức, nhà n-ớc hoặc liên minh nhà n-ớc để đe doạ, c-ỡng bức đối

9

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ph-ơng, khiến họ khiếp sợ mà chịu khuất phục các hình thức khủng bố th-ờng là bắt
cóc, ám sát, đánh bom, tàn sát man rợ v.v. Khủng bố đ-ợc giới cầm quyền một số n-ớc
đế quốc và thế lực phản động quốc tế coi nh- một quốc sách hoặc một chiến l-ợc để
chống các quốc gia tiến bộ và phong trào đòi độc lập dân tộc, dân chủ, tiến bộ xà hội.
Khủng bố bị nhân dân thế giới lên án và là một tội ác có tính chất quốc tế. Chống
khủng bố đà trở thành mục tiêu chung của các qc gia tiÕn bé. Trong Bé lt H×nh sù
ViƯt Nam, tội khủng bố là một trong các tội xâm phạm an ninh quốc gia, đ-ợc quy định
tại điều 84. Cũng theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, khủng bố nhà n-ớc là hành vi
xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, tự do thân thể của nhân viên nhà n-ớc, nhân viên tổ
chức xà hội, công dân Việt Nam hoặc công dân n-ớc ngoài nhằm chống chính quyền
nhân dân. Hành vi nguy hiểm xà hội trên là một tội phạm nghiêm trọng thuộc nhóm tội
xâm phạm an ninh quốc gia, có thể bị xử phạt đến mức án cao nhất-tử hình. Khủng bố
quốc tế là loại khủng bố nhằm vào cá nhân, tổ chức hoặc mục tiêu đ-ợc pháp luật quốc
tế bảo vệ: giết ng-ời đứng đầu nhà n-ớc, chính phủ, đại diện ngoại giao và các đại
diện khác; phá huỷ đại sứ quán, trụ sở của phái đoàn đại diện các tổ chức dân tộc, các
tổ chức quốc tế; phá hoại hệ thống giao thông quốc tế... với mục đích gây sức ép đối với
chính sách đối nội, đối ngoại của các quốc gia. Khủng bố quốc tế là một tội ¸c cã tÝnh
chÊt quèc tÕ. [10,543]
VËy cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t vỊ khđng bè nh- sau: Khđng bè là những
hành vi bạo lực không tuyên bố nhằm vào những mục tiêu không đ-ợc trang bị các
ph-ơng tiện bảo vệ hoặc không đ-ợc báo tr-ớc để bảo vệ mình, nhằm mục đích gây sức
ép đối với nhà cầm quyền về mặt chính trị.
1.1.2.

Sơ l-ợc về khủng bố trong lịch sử hiện đại
Chủ nghĩa khủng bố đà xuất hiện ngay từ những thời kỳ đầu của lịch sử nhân

loại trên phạm vi toàn thế giới. Những nhà cầm quyền của Cộng hoà La MÃ hay các
quốc gia phong kiến thời Trung cổ đều áp dụng các biện pháp bắt bớ, tra tấn, tử hình
nhằm ngặn chặn sự chống đối đối với chế độ cai trị của họ. Trong cuộc Cách mạng năm
1789 ở Pháp, Robespierre sử dụng đe doạ nh- một ph-ơng tiện để gia tăng sức mạnh

10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


của cách mạng. Sự kết hợp giữa dân chủ và chuyên chính trong thời kỳ Khủng bố đÃ
đ-a Cách mạng Pháp lên đỉnh cao của nó vào mùa hè năm 1794.
Thế kỷ XX đà chứng kiến sự thay đổi hoàn toàn trong việc sử dụng và các hình
thái của chủ nghÜa khđng bè. Chđ nghÜa khđng bè trë thµnh khÈu hiệu của hàng loạt các
phong trào chính trị, từ cực tả cho đến cực hữu. Tiến bộ trong khoa học kỹ thuật nhsúng tự động cho đến các loại bom kíp điện có kích th-ớc nhỏ đà tạo nên những
ph-ơng tiện mới cho hoạt động khủng bố.
Vào nửa cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX, khủng bố đ-ợc những ng-ời theo chủ
nghĩa vô chính phủ sử dụng ở Tây Âu, Nga, Mü. Lng t- t-ëng v« chÝnh phđ cđa
Mikhail Bakunin có ảnh h-ởng sâu rộng ở Nga, châu Âu, nhất là vùng Balkans, là một
trong những nguyên nhân nhen nhóm khủng bố về sau. Những ng-ời vô chính phủ chủ
tr-ơng cắt đứt hoàn toàn với thế giới cũ, kể cả luật pháp, nền văn hoá và đạo đức truyền
thống, họ chỉ biết một khoa học duy nhất, đó là khoa học phá hoại. Họ cho rằng biện
pháp tốt nhất để tạo nên những đột biến cách mạng trong hệ thống chính trị và xà hội là
ám sát các quan chức [38]. Cho đến tr-ớc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, những
ng-ời vô chính phủ, xà hội cách mạng và chống quân phiệt th-ờng thuộc về cánh tả,
cánh hữu cách mạng (kiểu nh- lực l-ợng Đức Quốc xà tr-ớc khi nắm chính quyền) chỉ
ra đời sau đó. Những nhà cách mạng chuyên nghiệp của thời kỳ này thường là những
kẻ âm m-u cấp tiến, thủ phạm tiến hành ám sát, đảo chính. Họ sẵn sàng hiến dâng đời
họ cho một mục tiêu, nhiều khi thiếu phong trào ủng hộ, thậm chí thiếu cả một ch-ơng

trình xà hội hợp lý.
Chiến tranh thế giới lần thứ nhất đ-ợc mở đầu bằng sự kiện Quận công Francois
Ferdinand, ng-ời kế vị ngai vàng đế quốc áo-Hung bị ám sát tại Sarajevo bởi tổ chức
khủng bố Bàn tay đen của ng-ời Serbia vào ngày 28 tháng 6 năm 1914. Sự kiện này tạo
ra cái cớ trực tiếp cho việc áo-Hung tấn công Serbia, mở đầu cuộc chiến tranh đẫm
máu c-ớp đi sinh mạng của hơn 10 triệu ng-ời.
Việc phân biệt rõ khủng bố với đấu tranh cách mạng là nhu cầu cấp thiết để đẩy
mạnh phong trào cách mạng thời kỳ tr-ớc và sau Chiến tranh thế giới lần thứ nhất.
V.I.Lênin đà viết: Khủng bố là sự trả thù đối với cá nhân. Khủng bố là kết quả và cũng

11

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


là triệu chứng và bạn đồng hành của việc thiếu niềm tin trong khởi nghĩa khi còn thiếu
các các điều kiƯn cÇn thiÕt”. [38,162]
Tõ chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhất cho đến thập niên 80-90 của thế kỷ XX,
ng-ời ta lại thấy cuộc đấu tranh giữa hai loại hình cđa chđ nghÜa khđng bè lµ chđ nghÜa
khđng bè nhµ n-ớc và chủ nghĩa khủng bố cách mạng. Nhà n-ớc giữ độc quyền về sức
mạnh và dùng sức mạnh này để xoá bỏ nguy cơ một cuộc nội chiến (kể cả cách mạng)
hay củng cố quyền lực nhà n-ớc trung -ơng hoặc vì những lợi ích dân tộc vị kỷ. Đức
Quốc xà đà thực hiện chính sách triệt tiêu những dân tộc đẳng cấp thấp hơn theo cái
lý tưởng của nó là học thuyết không gian sinh tồn, nhằm tạo dựng cho dòng giống
Aryan một không gian sống tối -u nhất, tối đa nhất. Bắt bớ, đàn áp, tàn sát là những
biện pháp đ-ợc phát xít Đức sử dụng ở tất cả những vùng chúng chiếm đóng, thậm chí
áp dụng cả khoa học kỹ thuật nh- lò thiêu, hơi ngạt ®Ĩ tËn diƯt ng-êi Do th¸i mét c¸ch
nhanh chãng. Tuy nhiên, phát xít Đức vấp phải sự kháng cự mạnh mẽ của các dân tộc
khác. Những du kích quân ở Pháp, Nam T- đà gây thiệt hại nặng nề cho quân xâm l-ợc
bằng những vụ ám sát, đặt bom, phục kích. Hành động khủng bố không phải chỉ có ở

những chế độ độc tài, phát xít nghiệt ngà mà đ-ợc dùng ở hầu hết các nhà n-ớc hiện
đại, đặc biệt là những n-ớc thực dân, đế quốc nhằm duy trì ách thống trị của chúng ở
các nước thuộc địa. Các chính phủ dựng nên cái gọi là tội phạm chính trị để đưa hàng
trăm, hàng nghìn ng-ời vào các trại tập trung trong suốt thế kỷ XIX-XX. Những ng-ời
luôn rêu rao khai sáng văn minh, đem đến tự do, dân chủ lại sẵn sàng tự lột mặt nạ của
mình, áp dụng những biện pháp khủng bố dà man không thua kém gì phát xít Đức hòng
chống lại phong trào cách mạng, phong trào giải phóng dân tộc. Thuật ngữ khủng bố
trắng xuất hiện. Khủng bố trắng dùng để ám chỉ những hành động khủng bố tàn bạo,
khốc liệt có tính huỷ diệt, th-ờng đ-ợc các thế lực phản động và xâm l-ợc sử dụng để
dập tắt phong trào cách mạng hoặc kháng chiến. ở Việt Nam, những cuộc đàn áp của
thực dân Pháp đối với phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh (9/1930), Khởi nghĩa Nam Kỳ
(11/1940) là điển hình của khủng bố trắng. Cũng nh- chế độ phát xít, chủ nghĩa thực
dân cũng gặp phải sự kháng cự mạnh mẽ của các dân tộc bị áp bức. Nhiều quốc gia đÃ
giành đ-ợc độc lập dân tộc thông qua chiến tranh giải phóng dân tộc. Trong giai đoạn
đầu của cuộc đấu tranh, khi lực l-ợng của phong trào cách mạng, phong trào kháng

12

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


chiến còn ch-a đủ mạnh để tiến hành một cuộc chiến tranh toàn diện thì khủng bố đ-ợc
áp dụng nh- là một ph-ơng thức đấu tranh cách mạng. Những mục tiêu của khủng bố
cách mạng là những tên thực dân, đế quốc, những kẻ tay sai có nhiều tội ác với nhân
dân hoặc những cơ sở vật chất phục vụ cho lợi ích của bọn phản động. Cho nên cần
phải phân biệt chủ nghĩa khủng bố với các hình thức đấu tranh của phong trào giải
phóng dân tộc, phong trào cách mạng. Tuy nhiên vào những năm cuối thế kỷ XX, ng-êi
ta nhËn thÊy tû lƯ b¹o lùc tõ phÝa nhà n-ớc có phần giảm đi. Nh-ng tại vùng Trung
Đông, những hành động khủng bố nhà n-ớc của Israel nhằm vào ng-ời Arab vẫn còn là
một điều nhức nhối.

Những điểm nóng khủng bố có nhiều thay đổi trong lịch sử hiện đại. Từ năm
1880 đến 1930, khủng bố diễn ra nhiỊu ë vïng Balkans. Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø
hai, khủng bố lại xuất hiện nhiều hơn ở khu vực châu á, Trung Đông. Vào những năm
60 các vụ khủng bố lại gây rối loạn ở các n-ớc Mỹ Latinh. Từ năm 1968 đến 1978 có
757 vụ khủng bố nhằm vào các n-ớc Tây Âu. Trong những thập kỷ gần đây, Mỹ là đối
t-ợng gánh chịu nhiều đòn khủng bố nhất [38,163].
Hình thức khủng bố cũng có những thay đổi, từ những vụ ám sát cá nhân chuyển
thành những vụ đặt bom giết hại hàng chục, có khi đến hàng trăm mạng ng-ời. Hình
thức đánh bom liều chết xuất hiện từ những năm 70 của thế kỷ XX đ-ợc dùng ngày
càng nhiều nh- là một thứ vũ khí tối th-ợng của bọn khủng bố.
Thảm kịch tại Thế vận hội Munich 1972 đà khiến cho cả thế giới phải nhìn nhận
kỹ hơn về chủ nghĩa khủng bố. Hàng loạt đội đặc nhiệm chống khủng bố chuyên biệt
của mỗi quốc gia đ-ợc thành lập. Cũng bắt đầu từ năm đó, Đại hội đồng Liên hợp quốc
bắt đầu đặt vấn đề đ-a chủ nghĩa khủng bố vào chương trình nghị sự bàn các biện
pháp phòng ngừa chủ nghĩa khủng bố gây nguy hiểm hoặc phá huỷ sinh mạng con
ng-ời vô tội hay vi phạm các quyền tự do cơ bản khác và nghiên cứu các nguyên nhân
làm cơ sở cho các hình thức khủng bố, các hành động bạo lực bắt nguồn từ tình trạng
nghèo khổ, bất công, bị t-ớc đoạt và tuyệt vọng đẩy con ng-ời tới chỗ hy sinh cả tính
mạng ng-ời khác và bản thân để mong đem lại những thay ®ỉi triƯt ®Ĩ”.[38,164]

13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Ngày nay, nếu chỉ xem xét hiện t-ợng khủng bố đơn giản, một chiều, quy về
một nguyên nhân chung thì không thể đánh giá nó một cách đúng đắn. Cùng với số
ng-ời tham gia vào đời sống chính trị ngày càng đông đảo, các nguồn căng thẳng giữa
các nhóm xà hội và các hệ t- t-ởng cũng tăng lên. Việc cung cÊp vị khÝ kü tht c«ng
nghƯ cao, th«ng tin liên lạc rộng rÃi, các hệ thống đế quốc tan rà và nhiều quốc gia độc

lập xuất hiện. Sự chênh lệch giàu nghèo và bất bình đẳng sâu thêm giữa các dân tộc.
Những mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo khiến cho các cuộc xung đột bất ngờ bùng lên ở nơi
này hay nơi khác. Tất cả điều đó đà khiến cho chủ nghĩa khủng bố lan tràn trên khắp
các lục địa với những mục tiêu hết sức đa dạng. Khủng bố đ-ợc chế bản thành một hình
ảnh tai ác hàng ngày mang tính lây nhiễm, thúc đẩy các cá nhân hoặc từng nhóm nhỏ
làm theo, nhiều khi không mang mục đích chính trị rõ rệt. Khủng bố đà trở thành sự
thách thức toàn cầu, nguy hiểm nhất, đe doạ an ninh của các n-ớc và vùng lÃnh thổ,
ngăn cản sự phát triển bình th-ờng của các mối quan hệ quốc tế.
Điều đáng lo ngại là kể từ những năm 1990, bộ mặt chủ nghĩa khủng bố có
nhiều thay đổi. Trong khoảng thời gian từ 1940 cho đến khoảng 1990, bọn khủng bố
th-ờng nêu ra mục đích chính trị cụ thể, động lực của chúng là t- t-ởng dân tộc và ly
khai. Chúng sẵn sàng đàm phán và cũng sẵn sàng chấm dứt khủng bố nếu đạt đ-ợc các
thoả hiệp chính trị cụ thể. Chủ nghĩa khủng bố hiện nay lại gi-ơng chiêu bài tôn giáo,
lợi dụng danh nghĩa đạo Hồi, đạo Cơ đốc. Nhiều khi chúng không nhằm đạt đ-ợc mục
đích chính trị cụ thể mà nhằm tiêu diệt số l-ợng lớn dân chúng, nhóm sắc tộc, một quốc
gia nào đó thậm chí cả thế giới. Chúng không cần cảnh báo tr-ớc, không thông báo với
báo chí hay cơ quan nhà n-ớc về quả bom đ-ợc gài đặt, chúng né tránh công luận,
không cần quảng cáo, không chịu trách nhiệm vỊ nh÷ng vơ khđng bè do chóng thùc
hiƯn. Chóng coi th-ờng sinh mạng con ng-ời, lấy ng-ời dân vô tội làm mục tiêu tấn
công, coi đó là biện pháp nhằm tạo ảnh h-ởng đối với d- luận. Trong thời gian gần đây,
các tổ chức, cá nhân khủng bố cực hữu đà không ngừng xuất hiện. Vụ gây nổ toà nhà
chính quyền bang Oklahoma (Mỹ) ngày 19 tháng 4 năm 1995 và vụ ám sát Thủ t-ớng
Israel Y.Rabin ngày 4 tháng 11 năm 1995, ám sát Ngoại tr-ởng Thụy Điển bà Anna
Lindh tháng 9/2003 có thể coi là những vụ điển hình minh chứng cho sự gia tăng hoạt
động của các phần tử cực hữu.

14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Cấu trúc các tổ chức khủng bố thay đổi, tính chất xuyên quốc gia đà khiến cho
chủ nghĩa khủng bố cơ động hơn, linh hoạt hơn, ít bị tổn th-ơng hơn. Giờ đây, mức độ,
khả năng tài chính và trang bị kỹ thuật của các tổ chức khủng bố đang lớn mạnh. Bọn
khủng bố kết nối với bọn buôn ma tuý và buôn bán vũ khí bất hợp pháp, hình thành nên
liên minh ma quỷ giữa các nhóm chính trị và bọn tội phạm có tổ chức.
Điểm lại sự phát triển không ngừng của chủ nghĩa khủng bố, nhất là sau những
vụ khủng bố kinh hoàng gần đây, khủng bố đà trở thành vấn đề toàn cầu. Các tổ chức,
các thĨ chÕ khu vùc hay thÕ giíi ®Ịu xem khđng bố là một vấn nạn, là thách thức của
thời đại mới.
1.2.

cuộc đấu tranh chống khủng bố trên thế giới

1.2.1. Vụ khủng bố 11 tháng 9 và nguyên nhân
Sáng ngày 11 tháng 9 năm 2001, bọn khủng bố c-ớp 4 chiếc máy bay của các
hÃng hàng không dân dụng Mỹ. Chúng đà đâm hai chiếc vào toà tháp Bắc và toà tháp
Nam của khu Trung tâm Th-ơng mại thế giới tại New York khiến hai toà nhà này sụp
đổ sau đó vài giờ. Một nhóm chiếc máy bay khác bị bọn khủng bố đâm vào trụ sở Bộ
Quốc phòng Lầu năm góc ở Virgina. Chiếc còn lại dự định đâm vào Nhà trắng nh-ng
đà bị rơi tại Pennsylvania.
Vụ tấn công khiến 2.997 ng-ời thiệt mạng. Những con số thiệt hại vỊ kinh tÕ
cịng v« cïng to lín, khiÕn n-íc Mü mất hàng trăm tỷ USD. Hậu quả cũng tác động
xấu tới tình hình kinh tế, chính trị thế giới.
Ngay sau vụ khủng bố, những nhà lÃnh đạo quốc gia hoặc những nhân vật có uy
tín trên thế giới đều bày tỏ sự cảm thông đối với n-ớc Mỹ, lên án hành động dà man
của bọn khủng bố. D- luận thế giới đều có sự chia sẻ với n-ớc Mỹ nh-ng cũng không ít
ng-ời lại hoan hỷ vì Mỹ vừa nhận đ-ợc một bài học đích đáng.
Vậy nguyên nhân nào khiến cho những kẻ khủng bố nhằm vào n-ớc Mỹ và tiến
hành một vụ tấn công kinh hoàng đến nh- vậy?

Ng-ời ta không mất nhiều thời gian để tìm ra đạo diƠn cđa sù vơ lµ Osama Bin

15

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Laden và tổ chức Al Qaeda của ông ta. Đâu phải vô cớ Bin Laden chọn n-ớc Mỹ. Một
số ng-ời đà tôn Bin Laden lên hàng các vị thánh vì ông ta đà tổ chức ra một cuộc tấn
công ngoạn mục đến vậy vào siêu c-ờng Mỹ. Trong suy nghĩ của Bin Laden cùng với
khát vọng đ-ợc phổ biến những giáo lý đạo Hồi ra toàn thế giới, luôn có t- t-ởng bài
Mỹ, chống toàn cầu hoá. Ông ta và tổ chức Al Qaeda đà sớm thấy đ-ợc những điểm
yếu, sự bất cập trong công tác an ninh nội địa của Mỹ. Cơ quan tình báo Mỹ hiện đại
nh-ng bộ máy lại cồng kềnh, thiếu linh hoạt. Việc tấn công vào những điểm trọng yếu
của n-ớc Mỹ không phải là không thể.
Sau Chiến tranh lạnh, Mỹ là siêu c-ờng duy nhất và ở mức độ nào đó có thể nói
Mỹ là bá chủ thế giới do sức mạnh tổng hợp to lớn của họ. Nh-ng với những gì mà
nhân loại đà trải qua trong lịch sử, ng-ời ta thấy hầu nh- không có ai -a thích kẻ bá
chủ.
Thế lực đơn cực của Mỹ cuối thế kỷ XX đang lớn mạnh đến mức ngạo mạn.
Nó gây ra nỗi bất bình ở những n-ớc không đ-ợc thừa h-ởng thành quả của toàn cầu
hoá và dẫn đến phản ứng cực đoan của các tổ chức quá khích mà điển hình là tổ chức
Al Qaeda.
Đ-ờng lối đối ngoại của Mỹ, đặc biệt d-ới thời Tổng thống George Walker
Bush gây ra sự bất bình của nhiều ng-ời đối với n-ớc Mỹ. Với mục tiêu chiến l-ợc độc
quyền chiếm giữ vị trí lÃnh đạo thế giới, G.Bush đà thi hành đ-ờng lối mang nặng tính
vị kỷ, chỉ coi trọng lợi ích riêng của n-ớc Mỹ. Rất nhiều vấn đề đ-ợc cộng đồng quốc
tế chấp nhận rộng rÃi nh- Nghị định th- Kyoto về Môi tr-ờng thế giới, Hiệp -ớc cấm
thử vũ khí hạt nhân toàn diện, Công -ớc cấm vũ khí sinh học, thiết lập Toà án tội phạm
quốc tế (ICC) thì lại bị Mỹ cố tình cản trở. Mỹ đơn ph-ơng rút khỏi Hiệp -ớc chống tên

lửa đạn đạo (ABM) ký với Liên Xô, tìm cách triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa
quốc gia (NMD). Quan hệ Mỹ - Liên hợp quốc ngày càng khó khăn. Đối với nhiều
quốc gia, Liên hợp quốc tuy còn nhiều nh-ợc điểm song vẫn là cơ quan hợp tác chủ yếu
và là cơ quan bảo vệ chủ quyền của các thành viên. Nh-ng hết lần này đến lần khác,
Mỹ không qua mặt Liên hợp quốc thì cũng áp đặt thô bạo quan điểm của mình lên Liên
hợp quốc.

16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Bên cạnh đó, thái độ phản kháng đối với xu thế toàn cầu hóa đà tạo ra thái độ,
tâm lý ghét Mỹ. Trong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, Mỹ là n-ớc thu đ-ợc nhiều lợi
ích. Những giá trị của Mỹ có điều kiện được lan tỏa trên toàn thế giới. Tuy nhiên,
những giá trị này nhiều khi đ-ợc nhìn nhận chẳng thể tốt đẹp hơn bản thân những giá
trị vốn có ở mỗi quốc gia. Nền văn hoá Mỹ bị coi là tầm th-ờng; nền dân chủ của Mỹ
thiếu hoàn hảo; khái niệm nhân quyền của Mỹ không phù hợp với quan điểm của nhiều
nền văn hóa khác. Đối với chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, sự lớn mạnh của Mỹ và các
đồng minh ph-ơng Tây là t-ợng tr-ng cho sự thống trị của những kẻ ngoại đạo hay là
sự chiến thắng của chủ nghĩa thế tục thuần tuý. Họ nhìn vào n-ớc Mỹ và thấy một xÃ
hội vật chất hoá, đạo đức suy đồi, tham nhũng d-ới mọi hình thức, ích kỷ đến tận
cùng... Cũng có những ng-ời nhìn vào Mỹ và những chính thể đ-ợc Mỹ nâng đỡ nhận
thấy rằng: sự đảm bảo xà hội ở đó còn ít, nạn nghèo đói vẫn tràn lan, tệ phân biệt chủng
tộc hoành hành, sự khuynh đảo của đồng tiền trong chính giới là rất lớn.
Một điều ai cũng biết Mỹ là kẻ chuyên áp đặt kẻ khác, sẵn sàng sử dụng mọi
ph-ơng tiện kể cả bạo lực khủng khiếp để chống lại những kẻ đối kháng mình nhviệc nÐm bom xng Hiroshima, tiÕn hµnh chiÕn tranh ë ViƯt Nam, chiến tranh chống
lại ng-ời Iraq, Serbia và Afghanistan. Con đ-ờng biến Bin Laden từ bạn thành thù của
Mỹ cũng chính là con đ-ờng mà Mỹ góp công dựng nên. Trong thời kỳ Liên Xô đ-a
quân vào Afghanistan (1979-1989), lực l-ợng Hồi giáo cực đoan đ-ợc Mỹ hậu thuẫn

mạnh mẽ. Cuộc thánh chiến của những kẻ cực đoan mà Bin Laden là một trong những
tên hung hăng nhất đà góp phần buộc quân đội Liên Xô rút khỏi Afghanistan. Cuộc
triệt thoái của Hồng quân vào năm 1989 để lại cho Bin Laden cảm giác chiến thắng với
ý nghĩ việc gì cũng có thể thành công. Chính vào khoảng thời gian này, tổ chức AlQaeda đ-ợc hình thành. Al Qaeda, một từ Arab, có nghĩa là căn cứ, số thành viên
khoảng từ 3.000 đến 5.000 ng-ời, liên kết với các tổ chức Thánh chiến hồi giáo và
Gamaa Islamiya ở Ai cập, Harak ul-Ansar ở Pakistan và có các mối quan hệ với Mặt
trận Hồi giáo Quốc gia ở Sudan. Mục tiêu của tổ chức này là dùng các chiến binh
mujaheddin trên khắp thế giới tham gia vào việc làm cách mạng ở ngay trong n-ớc và
để h-ớng họ vào một mặt trận quốc tế nhằm tìm cách tạo ra một nhà n-ớc Hồi giáo duy
nhất. Tổ chức này bắt đầu bằng cách động viên các cựu binh trong cuộc chiến tranh

17

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Afghanistan vèn ®· quen thc víi viƯc chiÕn ®Êu du kích. Hiện nay, tổ chức Al Qaeda
hoạt động tích cực ë Afghanistan, Pakistan, Saudi Arabia, Yemen, Sudan, Uzbekistan,
Ai CËp, Syria, Liban, Jordan vïng l·nh thæ thuéc Palestine, Algeria, Libya, Eritrea,
Somalia, Bosnia, Chechnya, lndonesia, Philippines, Malaysia, Đức, Anh và Mỹ. Điều
đặc biệt quan trọng là Al Qaeda đà v-ợt qua đ-ợc sự phân hóa giữa hai giáo phái đạo
Hồi Sunni và Shiite trong đó nó còn tiếp xúc đ-ợc với nhóm ng-ời Lebanon, Hezbollah.
Al Qaeda tự gây quỹ thông qua ba nguồn chính: tài sản và công việc kinh doanh
của chính Bin Laden; nguồn quyên góp từ các thánh đ-ờng Hồi giáo, tr-ờng học và quỹ
từ thiện; và tiền thu đ-ợc qua việc bảo vệ. Trong đầu thập niên 1990, Bin Laden kinh
doanh về xây dựng và nông nghiệp ở Khartoum (Sudan) nhằm tạo lợi tức cho Al Qaeda,
cũng nh- tạo vỏ bọc để mua vũ khí và che giấu các hoạt động.
Mạng l-ới tài chính của Osama Bin Laden
Quỹ từ thiện

Osama Bin Laden
Trị giá tài sản cá nhân của Bin Laden thừa h-ởng từ gia đình lên tới hàng
triệu USD. Ông ta dùng tài sản này để lập ra các cơ sở th-ơng mại hợp pháp
ở Sudan trong các lĩnh vực xây dựng, ngân hàng, nông nghiệp và xuất khẩu.
Ngoài ra, tổ chức Al Qaeda còn liên kết với các công ty khác ở Kenya, Thổ
Nhĩ Kỳ và Tajikistan

$
Tổ khủng bố
Khoản thu nhập của hầu
hết các tổ khủng bố có
đ-ợc là qua các hành vi tội
phạm nhỏ và công việc hợp
pháp

Các tổ khủng bố đôi
khi nhận tiền để thực
hiện các chiến dịch lớn.
Tiền này đ-ợc chuyển
qua mạng l-ới bí mật
các chủ ngân hàng tin
cậy, hoạt động không
chính thức

Có nhiều tổ chức từ thiện
Hồi giáo hoạt động trên
khắp thế giới. Một số
ng-ời Hồi giáo giàu có
đà đóng góp nhiều triệu
USD cho các tổ chức từ

thiện này để cấp d-ỡng,
dựng nhà hoặc giáo dục
những ng-ời Hồi giáo
nghèo. Một phần trong
số tiền quyên góp này đÃ
đ-ợc chuyển cho Bin
Laden

Trại huấn luyện
Là nơi tổ chức Al Qaeda
huấn luyện các thành viên
ng-ời Hồi giáo đến từ khắp
nơi trên thế giới. Sau khi
rời khỏi nơi này, chúng
đ-ợc chu cấp tiền để thành
lập các tổ khủng bố

18

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


D-íi con m¾t cđa mét ng-êi theo chđ nghÜa Håi giáo cực đoan nh- Bin Laden
thì lối sống thực dụng kiểu Mỹ, nền văn hoá fastfood chỉ thích ăn hamburger, uống
coca cola thực là đáng khinh ghét. Quá trình toàn cầu hoá mà Mỹ liên tục thúc đẩy
thông qua th-ơng mại tự do và những thể chế đặt d-ới sự kiểm soát của Mỹ là đại diện
cho cái ác.
Trong cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991, Bin Laden cảm thấy thất vọng vì chính
quyền Saudi Arabia cho phép Mỹ và đồng minh đóng quân trên mảnh đất thiêng liêng,
nơi có thánh địa Mecca và Medina. Với việc lực l-ợng quân sự Mỹ triển khai ở Saudi

Arabia, Bin Laden nhìn Mỹ chẳng khác gì nhìn Liên Xô trong bối cảnh Afghanistan
tr-ớc kia. Đó chính là hành động xâm lấn của những kẻ vô đạo đối với vùng đất trái
tim của Hồi giáo. Sau khi thoát khỏi những vụ m-u sát do tình báo Saudi Arabia và
Pakistan tổ chức, Bin Laden trốn sang Sudan. Tại đây, ông ta vạch ra một số kế hoạch
khủng bố nhằm vào các mục tiêu Mỹ trên thế giới.
Tháng 5 năm 1998, khi nhà báo Hamid Mir của tờ AUSAF, một chuyên san về
các phong trào Hồi giáo, hỏi Bin Laden vì sao lại ra lệnh giết tất cả ng-ời Mỹ vì cũng
có ng-ời Mỹ theo đạo Hồi và đạo Hồi cấm giết trẻ em vô tội, Bin Laden trả lời: Khi
Israel giết trẻ em vô tội ở Lebanon và Palestine thì tại sao những ng-ời Hồi giáo, Do
thái, Công giáo ở Mỹ vẫn câm lặng? Rõ ràng họ đồng phạm và chúng tôi phải giết họ.
[16,48]
Chính quyền Mỹ ch-a bao giờ thành tâm mang lại hoà bình cho dân tộc khác.
Mục tiêu của họ là trục lợi và trục lợi. Ai cũng nhận thấy, tuy Mỹ là một gà khổng lồ
nh-ng lại dễ bị tổn th-ơng. Mỹ là một xà hội không thể chịu đựng đ-ợc mức độ rủi ro
cao, không chịu đ-ợc sự hy sinh lâu dài. Chính sách ngoại giao của Mỹ không có khả
năng v-ợt qua trở ngại này nh- đà thấy tại Lebanon năm 1982, Somalia năm 1993 hay
Việt Nam thời kỳ tr-ớc đó.
Vụ 11 tháng 9 là những gì mà Mỹ thu đ-ợc từ chính hoạt động của mình. Nhiều
tổ chức Hồi giáo cực đoan đ-ợc Mỹ tài trợ, dung d-ỡng trong thời kỳ Chiến tranh lạnh
nay lại hướng mũi dùi vào kẻ đáng ghét. Nhưng chính những người dân Mỹ lại lµ

19

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ng-ời phải hứng chịu hậu quả tr-ớc hết bởi tham vọng bá chủ của giới chức
Washington.
1.2.2. Hoa Kỳ và thế giíi trong cc chiÕn chèng khđng bè
1.2.2.1. Sù ®iỊu chØnh chiến l-ợc, chính sách đối ngoại của Mỹ sau vụ 11/9

Ngay sau khi vơ khđng bè x¶y ra, chÝnh qun của Tổng thống Bush đà tiến
hành các biện pháp khẩn cấp nhằm ổn định tình hình trong n-ớc, đảm bảo an ninh quốc
gia, đồng thời thực hiện những điều chỉnh quan trọng trong chính sách đối ngoại.
Để đối phó với tình hình trong n-ớc, ngay tối 11 tháng 9, Tổng thống Bush đÃ
có bài phát biểu trên đài truyền hình nhằm trấn an d- luận. Washington đóng cửa biên
giới với Mexico và Canada. Tất cả các chuyến bay quốc tế đến Mỹ đều phải hủy bỏ.
Lực l-ợng quân đội Mỹ trên khắp thế giới đ-ợc đặt vào tình trạng báo động cao độ. 2
tàu sân bay đ-ợc điều tới tăng c-ờng cho lực l-ợng bảo vệ tại New York và bờ biển
phía Đông. Th-ợng viện Mỹ thông qua khoản chi 40 tỷ đô la bổ sung cho những phát
sinh từ vơ khđng bè, cho phÐp Tỉng thèng sư dơng mäi lực l-ợng cần thiết và thích hợp
để chống lại những n-ớc, tổ chức, cá nhân thực hiện hoặc giúp đỡ các cuộc khủng bố
ngày 11 tháng 9. Tổng thống Bush ra lệnh động viên 50.000 quân dự bị. Ngày 20 tháng
9 năm 2001, Tổng thống Bush tuyên bố thành lập Bộ An ninh nội địa. Mỹ cũng đ-a ra
danh sách 27 tỉ chøc khđng bè, thđ lÜnh khđng bè, c¸c tổ chức hoạt động kinh doanh,
các tổ chức từ thiện n-ớc ngoài hỗ trợ hoặc làm bình phong cho chủ nghĩa khủng bố.
Washington ban hành đạo luật Chống khủng bố năm 2001 nhằm ngăn chặn nguồn tiền
mà những kẻ khủng bố cần để triển khai kế hoạch của chúng. Đạo luật này ảnh h-ởng
rất lớn tới hệ thống ngân hàng Mỹ và quốc tế, đặt các tổ chức tiền tệ tr-ớc sức ép buộc
phải tăng c-ờng hoạt động chống rửa tiền, giám sát các nguồn vốn.
Tháng 9/2002, một năm sau vụ 11/9, Chính phủ G.Bush lần đầu tiên công bố
Chiến l-ợc An ninh quốc gia. Về cơ bản, chiến l-ợc an ninh quốc gia là sự tổng kết các
bài tuyên bố của Tổng thống G.Bush đà đọc sau ngày 11/9, trong các bài diễn văn tr-ớc
hai viện Quốc hội ngày 20/9/2001, tr-íc Héi nghÞ Warsaw vỊ Cc chiÕn chèng khđng
bè ngày 6/11/2001, trước Quốc hội Mỹ về Tình hình đất n­íc” ngµy 29/1/2002. Ngoµi

20

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

ra trong đó còn bao gồm những nhận xét của ông tr-ớc đại diện sinh viên của Học viện
Quân sự Virginia ngày 17/4/2002, diễn văn đọc trong buổi lễ tốt nghiệp tại Học viện
Quân sự Westpoint vào ngày 1/6/2002. Chính phủ G.Bush đà có trong tay một chính
sách sử dụng vũ lực công khai và cụ thể mà mục tiêu của nó đ-ợc đề trong ch-ơng V:
Ngăn chặn không cho kẻ thù đe dọa chúng ta, đồng minh và bạn bè bằng các vũ khí
giết ng-ời hàng loạt.
Những điểm chính của học thuyết này là:
- Trong thời đại khoa học kỹ thuật phát triển nh- hiện nay, những vũ khí giết
người hàng loạt (WMD) nếu do những nhóm khủng bố hoặc quốc gia nhỏ yếu bất
hảo (rouge state) sở hữu, cã thĨ g©y tỉn thÊt khđng khiÕp cho mét c­êng quốc mà họ
thù ghét.
- Các nhóm khủng bố cực đoan về tôn giáo và chính trị có mục đích v-ơn ra toàn
cầu m-u toan sở hữu vũ khí giết ng-ời hàng loạt, hoạt động bí mật, luôn di động, đ-ợc
một số thế lực tôn giáo hoặc quốc gia bất hảo che chở, tiếp tay. Đây là những đối
t-ợng vô cùng nguy hiĨm rÊt khã truy diƯt.
- C¸c qc gia che chở và trợ giúp các tổ chức khủng bố nói trên.
- Các nhà nước bất hảo là các nhà nước cai trị dân một cách bạo ngược, không
tôn trọng luật pháp quốc tế, đe dọa n-ớc láng giềng, vi phạm hiệp -ớc quốc tế đà ký
kết, quyết tâm sở hữu vũ khí giết ng-ời hàng loạt, bảo trợ khủng bố, căm ghét Mỹ và
những gì mà n-ớc này đại diện.
Ba tác nhân nêu ra sau đ-ợc Mỹ xem là mối đe doạ vô cùng lớn đối với n-ớc Mỹ
và không thể sử dụng biện pháp răn đe, không thể phòng thủ thụ động mà phải chủ
động tấn công phủ đầu.
Cùng với những hoạt động trong n-ớc, Washington điều chỉnh chính sách đối
ngoại của mình một cách nhanh chóng. Động thái điều chỉnh dễ nhận thấy là Mỹ
chuyển mục tiêu đối ngoại từ thúc đẩy mở rộng dân chủ và kinh tế thị trường sang ưu
tiên số 1 là chống khủng bè. ChÝnh qun Bush thùc hiƯn ngo¹i giao con thoi, xây dựng
mặt trận chống khủng bố.

21

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Vào thời điểm này, Mỹ cố gắng giành lấy sự thông cảm, ủng hộ của thế giới Hồi
giáo vừa để tăng tính hợp pháp của chiến tranh, vừa làm dịu đi tình cảm đối lập với thế
giới Hồi giáo, tránh đ-a tới hành động khủng bố có quy mô lớn hơn. Tổng thống Bush
lần đầu tiên bày tỏ một cách rõ ràng d-ới tiền đề đảm bảo quyền sinh tồn của Israel, sẽ
ủng hộ ý t-ởng xây dựng nhà n-ớc Palestine. Ngoài ra, Mỹ còn xoá bỏ việc trừng phạt
đối với Pakistan và ấn Độ để tranh thủ sự ủng hộ của hai n-ớc này trong cuộc chiến tại
Afghanistan.
Ngày 20 tháng 9 năm 2001, trong bài diễn văn tr-ớc toàn thĨ 2 viƯn Qc héi,
Tỉng thèng Bush tuyªn bè:“Mäi qc gia, mọi khu vực đang đứng tr-ớc một quyết
định. Hoặc họ đứng về phía chúng ta, hoặc họ đứng về phía bọn khủng bố. Từ hôm nay
trở đi bất kỳ quốc gia nào tiếp tục dung túng hoặc hỗ trợ chủ nghĩa khủng bố sẽ bị Mỹ
coi là quốc gia thù địch. [65,10]
Hàng năm, Mỹ đều đưa ra một danh sách gồm các nước đà nhiều lần ủng hộ
cho các hoạt động khủng bố quốc tế. Theo bản danh sách của năm 2000, có 7 quốc gia
đ-ợc coi là ủng hộ cho chủ nghĩa khủng bố. Năm n-ớc trong số này là các quốc gia
Trung Đông và Bắc Phi có phần lớn c- dân theo đạo Hồi: Iran, Iraq, Lybia, Sudan,
Syria. Hai n-ớc còn lại là Cuba và CHDCND Triều Tiên. Danh sách các quốc gia ủng
hộ cho hoạt động khủng bố này thực chất là những quốc gia đang thùc thi ®-êng lèi
chèng Mü. ViƯc chèng khđng bè chØ là chiêu bài mà Mỹ đ-a ra nhằm gây sức ép với
các n-ớc này, đặc biệt từ sau vụ 11 tháng 9. Gần một năm sau, trong Thông điệp liên
bang của mình, Tổng thống G.Bush đà gọi 3 n-ớc CHDCND Triều Tiên, Iran, Iraq là
một "liên minh ma quỷ", một liên minh mà Mỹ cần phải sớm loại trừ để thế giới an
toàn.
Mỹ bố trí lại lực l-ợng của mình trên toàn thế giới, điều thêm quân đến khu vực
Trung Đông và Nam á. Chính quyền Mỹ gây sức ép bc chÝnh qun Taliban giao
nép Osama Bin Laden vµ bé hạ của ông ta. Ngày 7 tháng 10 năm 2001, Mỹ phát động

cuộc chiến tranh tại Afghanistan nhằm lùng bắt Bin Laden và những nhóm khủng bố
đang đ-ợc chính quyền Taliban dung d-ỡng. Mỹ chính thức tuyên bố họ đang tiến hành
cuộc chiến tranh đầu tiên của thế kỷ XXI. Mỹ gọi đây là một cuộc chiến tranh mới, mới

22

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


về căn nguyên, mới về hình thức, mới về tính chất và mới về cách tiến hành - chiến
tranh chống khđng bè. Tõ chiÕn tranh can thiƯp råi ®Õn chiÕn tranh để chấm dứt những
thảm hoạ nhân đạo (như tại Kosovo năm 1999), nay Mỹ lại sáng tạo ra một kiểu
chiến tranh mới, chiến tranh chống khủng bố.
Bảng: Chi tiêu quân sự của Mỹ trong giai đoạn 1998-2005

Trên thực tế, những hoạt động này của Mỹ đà thu đ-ợc sự h-ởng ứng nhất định
bởi nhiều n-ớc cũng đang trong hoàn cảnh t-ơng tự. Lần đầu tiên trong lịch sử của
mình, NATO tuyên bố những hành động tấn công khủng bố nhằm vào n-ớc Mỹ có
nghĩa là tấn công vào 19 n-ớc NATO khác. Hơn 40 quốc gia cho phép Mỹ sử dụng
không phận của mình hoặc cho phép máy bay Mỹ hạ - cất cánh trong không phận của

23

LUAN VAN CHAT LUONG download : add